Book Title: Vivek Chudamani Gujarati Saral Arth Sahit
Author(s): Devshankar Dave
Publisher: Sastu Sahityavardhak Karyalay Mumbai
Catalog link: https://jainqq.org/explore/006070/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi [ gujarAtI sarala artha sahita ] eka rUpiyA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sastuM sAhitya eTale UMcAmAM UMcuM sAhitya zrImata zakarAcArya viracita vivekacUDAmaNi [ gujarAtI sarala artha sahita ] anuvAdaka :. zAstrI devazaMkara dave bhikSu akhaMDAnaMdelI prasAdI tuM sAhityavardhakakAryAlaya The.bhadapAse amadAvAda ane prinsesa sTrITa muMbaI-2 eka rUpiyo Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ savaMta 2020 2500-3-'64 (3) AvRtti ka [ sarva hakka prakAzaka saMsthAne svAdhIna che. ] mudraka ane prakAzaka : tribhuvanadAsa 40 Thakkara, sastuM sAhitya mudraNAlaya, rAyakhaDa :: amadAvAda Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ | saMvata ra01ra ArakanI bIjI AvRtti prasiddha lIse khalusa thatAM tenA samudraNarUpe A navI AvRtti jagatanA itihAsamAM jAnamAlane nAza karIne bIjAnI saMpatti 'nAra sainikonAM nAme jaLavAyAM che paNa tenA karatAM pazutva.. mAnavatAmAM laI janAra ane mAnavatAmAMthI mokSamAM janAra dhamanI bhAvanA aneka viparIta saMjogo vacce jagAvI panAranuM vIratva ane zaurya e atyaMta addabhuta hoya che. Aje hajAra varSa pachI paNa zrImatu zaMkarAcArye prakaTAvelI jJAnatithI aneka sAdhake mokSanA paMtha upara prayANa kare che. vicAranI sImAnI pAra jaIne temaNe raceluM 'vedAMta" Aje paNa hiMdamAM ja nahi, paNa samasta manuSyajAtimAM pedA thayelA ciMtakomAM temane apratima sthAne pe che. chevaTanA mumukSune joItuM brahmajJAna temaNe pUruM pADyuM che; eTaluM ja nahi, paNa ghaNAM deva-devIonAM stotro temaNe madhyama harinAM ane zarUAtanA bhaktone mATe paNa racyAM che. aneka paMthane samanvaya karanAra paMcAyatananI bhAvanA paNa temaNe ja UbhI karI 1. gItA uparanuM mahAna bhASya lakhavA uparAMta AtmavidyAnA pramANabhUta evA aneka graMthe temaNe racyA che. temAM eka graMtha A che. zrImatuM zaMkarAcArya viracita upadezasAhasrI, zrI dakSiNAmUrtistotra, maNiratnamALA,mehamudgarane bIje dazarane, AtmA- anAtmAviveka vagere pustako e uparAMta emaNe racelA bhASyanA saralA sahita daza upaniSade paNa A saMsthA taraphathI prasiddha thayAM che, te mumukSuone mATe upayogI thaze e niHzaMka che. vallabhavidyAnagara ] "sastuM sAhitya mudraNAlaya TrasTanA TrasTIo vatI tA. 6-3-64 [ eca. ema. paTela (pramukha) Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AtmajJAnanuM mahattva AtmajJAnanA adhikArI jAtaanubhavanI jarUra praznavicAra sthULa zarIranuM varNana viSayani dA cAra sAdhana 14 guru taraphathI abhacadAna peAte ja prayatna karavAnI jarUra 17 AtmajJAnanI mahattA 18 19 20 21 22 anukrama 'AvaraNuzakti ' i saMsArasvarUpa 5 AtmA ane dehanuM bhedajJAna mukta koNa? . deha upara meAha na rAkhave sthULa zarIranI niMdA daza iMdriyA-aMtaHkaraNanA prakAra26 pAMca mANasUkSma zarIra prANanA dhama-ahaMkAra AtmA saune priya che mAyAnuM svarUpa rajoguNa-tame guNa sattvaguNa kAraNa-zarIra-jaDa tattva AtmAnuM svarUpa sasArama dhana 9 24 25 m 27 29 30 31,32 33 34 35 38 40 .. 41 42 43thI 50 annamaya, prANamaya, maneAmaya ane vijJAnamaya AtmA keANu ? mukti kevI rIte para AtmAnA jJAnathI ja mukti 53 AnaMdamayakAza anubhavAya kyAre?pa AtmAnAM svarUpa viSe zaMkA 57 AtmAnuM kharuM svarUpa 58 brahma ane jagatanI ekatA brahmanuM svarUpa 'mahAvAkya 'nA vicAra brahmabhAvanA vAsanAnA tyAganI jarUra bhramanA tyAganI jarUra 'huM 'zabdane a ahaMkAra saMsAranuM mULa che kriyA, viSayaciMtana ane vAsanAne tyAga prArabdha bhedane niSedha 61 AtmajJAnathI zAMti AtmajJAnanA upadeza 4 65 jJAnanI prApti chevaTanA upadeza ziSyanI vidAya * 1 >> OM 75 pramAdanA tyAganI jarUra bhedRdRSTine tyAga 88 91 jIvanmukta kANu ?-Atmaprema 90 * ahaMkArane! tyAga' vikSepa ne AvaraNuzaktinuM baLa 92 vivekthI mukti-satya jJAna 9. ajJAnane nAza-samAdhinI jarUra 95 yeAganA pahelA daravAjo vairAgya-dhyAnanI rIta 98 80 83 AtmadRSTi jagata che ja nahi AtmAnuM ciMtana dRzyane tyAga AtmajJAnanuM phaLa dhanya e puruSane ! 113 sthitaprajJa ne jIvanmukta kANu ? 114 118 99,101 102 106 109 110 111 123 124 .. 126 135 148 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImad Adya zaMkarAcArya Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrImata zaMkarAcArya viracita vivecUDAmaNi sarvavedAntasiddhAntagocaraM tamagocaram / govindaM paramAnandaM sadguruM praNato'smyaham // 1 // jANavA azakya chatAM sarva vedAMtanA siddhAMtathI jemane jANI zakAya che, e parama AnaMdasvarUpa saddaguru zrI goviMdane huM praNAma karuM chuM. AtmajJAnanuM mahattva jantUnAM narajanma durlabhamataH puMstvaM tato vipratAH tasmAdvaidikadharmamArgaparatA vidvatvamasmAtparam / ... AtmAnAtmavivecanaM svanubhavo brahmAtmanA saMsthiti- kuMttinI vAta moTivu purghauMnA 4 2 . prANIone pahelAM te manuSyajanma durlabha che; pachI puruSa thavuM ane pachI brAhmaNapaNuM meLavavuM muzkela che; brAhmaNa thayA pachI vedadharmane anusaravuM ane pachI vidvAna thavuM kaThina che; te pachI paNa AtmA ane anAtmAnuM pRthakkaraNa, khare anubhava, AtmA pite brahmarUpa che e samajyA pachInI sthiti ane mukti-e te koDe janmonAM puNya vinA maLatAM nathI. durlabhaM trayamevaitaddevAnugrahahetukam / manuSyatvaM mumukSutvaM mahApuruSasaMzrayaH // 3 // 1 cetana ane jaDanuM medAna-jema ke, jaDadehathI cetana AtmA juda che, evuM jJAna. Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi bhagavAnanI kRpA ja jemAM kAraNa che, e manuSyajanma, saMsAramAMthI mukta thavAnI IcchA ane mahApuruSone samAgamaA traNa durlabha ja che. zrada vAthaSThiAnama Duma tatrApi puMstvaM zrutipAradarzanam / thavAminu ra ta mUvI - sa hyAtmahA svaM vinihantyasadagrahAta // 4 // durlabha manuSyajanma meLavIne ane temAM paNa vedAMtanA siddhAMtanuM jJAna thaI zake evuM puruSatva pAmIne paNa je mUDha buddhivALe manuSya AtmAnI mukti mATe prayatna karatuM nathI, e AtmaghAtaka ja che; ane e, asat-deha vagere vastuo upara Asakti dharAvavAthI pote ja pitAne haNe che. itaH ko'nvasti mUDhAtmA yastu svArthe pramAdhati / ' durlabhaM mAnuSaM dehaM prApya tatrApi pauruSam // 5 // durlabha. manuSyadeha ane temAM paNa puruSatva pAmyA chatAM je mANasa tattvajJAnarUpI svArtha sAdhavAmAM ALasa kare che, enAthI mUrkha bIje keNa heI zake? vadantu zAstrANi yajantu devAnkurvantu karmANi bhajantu devtaaH| Atmaikyabodhena vinApi muktina sidhyati brahmazatAntare'pi // 6 // bhale kaI mANasa zAstra samaje-samajAve, devanI pUjA kare, aneka (zubha) karma kare athavA dene bhaje, te paNa "brahma ane AtmA eka ja che" evA jJAna vinA se brahmA thaI jAya teTalA kALe paNa (tenI) mukti thatI nathI. amRtatvasya nAzAsti vittenetyeva hi shrutiH| bravIti karmaNo mukterahetutvaM sphuTaM yataH // 7 // 1 ApaghAta karanAra. 2 meha. Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi " kAraNa ke dhanathI amara thavAnI AzA nathI ' ema kahenAra veda ja cAkhkhuM kahe che ke, * kama muktinuM kAraNa nathI.' jJAna meLavavAnA upAca ato vimuktyai prayateta' vidvAnsaMnyastavAhyArthasukha spRhaH san / santaM mahAntaM samupetya dezikaM tenopadiSTArthasamAhitAtmA // 8 // mATe vidvAna mANase mAhya viSayAnAM sukhanI ichAnA tyAga karI, mahAsaMta gurudevane zaraNe jaI, emanA upadezane kharAkhara samajIne mukti mATe prayatna karavA. uddharedAtmanAtmAnaM manaM saMsAravAridhau / yogArUDhatvamAsAdya samyagdarzananiSThayA // 9 // satya AtmajJAna para zraddhA rAkhI cAgamAge jaI ne, saMsArarUpI samudramAM DUbelA AtmAnA pAte ja uddhAra karavA. saMnyasya sarvakarmANi bhavabandhavimuktaye / yatyatAM paNDitairghorairAtmAbhyAsa upasthitaiH // 10 // AtmajJAnanA abhyAsamAM tatpara dhIra vidvAne e badhAM karmanA tyAga karI sasArarUpI aMdhanathI chUTavA mATe prayatna karavA. cittasya zuddhaye karma na tu vastUpalabdhaye / vastusiddhirvicAreNa na kiJcitkarmakoTibhiH // 11 // karmo cittanI zuddhi mATe ja che, tattvajJAna mATe nathI; tattvajJAna te vicArathI ja thAya che; karoDo kameauthI kAMI thatuM nathI. samyagvicArataH siddhA rajjutattvAvadhAraNA / bhrAntoditamahAsarpabhayaduHkhavinAzinI // 12 // ( aMdhArAmAM paDelA ) dAraDAne jyAre bhramathI sapa mAnavAmAM Ave, tyAre te bhrAMtithI mAnelA sapanA DarathI je duHkha thAya che, tene kharAbara vicAra karyAM pachI A te " Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / vicUDAmaNi deraDuM ja che." amo nizcaya ja dUra kare che. arthasya nizcayo dRSTo vicAreNa hitoktitaH / na mAnena na dAnena prANAyAmazatena vA // 13 // (mahAtmAonAM) hitakAraka vacane vicAra karavAthI ja (AtmArUpa) vastune nizcaya thAya che; nAna, dAna athavA seMkaDe prANAyAmathI thatuM nathI. AtmajJAnanA adhikArI adhikAriNamAzAste phalasiddhirvizeSataH / upAyA dezakAlAcAH santyasminsahakAriNaH // 14 // phaLasiddhi adhikArIne khAsa karI upadeza de che; ane emAM deza, kAla vagere upAye paNa sahAyaka bane ja che. ato vicAraH kartavyo jijJAsorAtmavastunaH / samAsAdya dayAsindhuM guruM brahmaviduttamam // 15 // AthI brahmajJAnIomAM zreSTha, dayAsAgara uttama gurunA zaraNe jaI jijJAsue Atmatatvane vicAra kare. medhAvI puruSo vidvAnUhApohavicakSaNaH / adhikAryAtmavidyAyAmuktalakSaNalakSitaH // 16 // buddhimAna, vidvAna ane tarkavitarkamAM catura manuSya AtmavidyAmAM adhikArI che. vivekino viraktasya zamAdiguNazAlinaH / mumukSoreva hi brahmajijJAsAyogyatA matA // 17 // jene sad ane asaddanuM jJAna hoya, je vairAgyavAna, zama-dama vagere pasaMpattivALe ane je mumukSu hoya, ene ja brahmajijJAsAnI yogyatA mAnI che. 1 Atmatatva. 2 jaDatatva. 3 je muktine irache te. 4 brahmane jANavAnI icchA. Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNi cAra sAdhana sAdhanAnyatra catvAri kathitAni mniissibhiH| yeSu satsveva saniSThA yadabhAve na sidhyati // 18 // vidvAnee brahmajijJAsAmAM cAra sAdhana kahyAM che. e (sAdhana) hoya, te ja satya vastu-AtmA upara zraddhA thAya che; e vinA na thAya. Adau nityAnityavastuvivekaH parigaNyate / ihAmutraphalabhogavirAgastadanantaram // 19 // zamAdiSaTkasaMpattirmumukSutvamiti sphuTam / prazna rahyuM nAnnityaM viniyaH 20 so'yaM nityAnityavastuvivekaH samudAhRtaH / paheluM sAdhana - nityAnityavahuviveka' kahevAya che bIjuM sAdhana-A lokanA ane paralokanA sukha ' bhega para "vairAgya che, trIjuM sAdhana-zama, dama, uparati, titikSA, zraddhA . ane samAdhAna--A "SaTsapatti che; ane cothuM sAdhana-mumukSupaNuM% che. - brahma satya che ane jagata mithyAche" evo je nizcaya, e nityAnityavahuviveka" che. tadvairAgyaM jihAsA yA drshnshrvnnaadibhiH||21|| dehAdibrahmaparyante hyanitye bhogavastuni / / 1 kaI vastu avinAzI che ane kaI nAzavaMta che, ane jJAna. 2 cittanI zAMti. 3 Idhine vaza rAkhavI te. 4 vRttione viSaye upara bhaTakavA na devI te. 5 sahanazIlapaNuM. 6 vizvAsa. 7 buddhinI sthiratA. 8 muktinI IcchA. 9 brAMtirUpa. Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 10 vicUDAmaNi (jagatanuM tucchapaNuM najare) jevAthI ane sAMbhaLavA vagerethI A dehathI mAMDI brahmaleka sudhInA badhA anitya bhAgya padArthone tajI devAnI je IcchA, e ja "vairAgya" che. virajya viSayavAtAdoSadRSTayA muhurmuhuH // 22 // . svalakSye niyatAvasthA manasaH zama ucyate / viSayebhyaH parAvartya sthApanaM svasvagolake // 23 // ubhayeSAmindriyANAM sa damaH prikiirtitH| pANAnAnaM vRttavopatidattama ra4 | vAraMvAra deSadaSTi karIne, viSayenA samUhathI vairAgya pAmI, mananI pitAnA layamAM ja sthira avasthA, e "rAma" kahevAya che. karmendriya ane jJAnendriya bannene temanA viSayo taraphathI vALIne pitApitAnA sthAnamAM ja sthira karavI, e "dama" kahevAya che; ane (cittanI) vRtti bahAra nA viSaye upara na bhaTake, e ja uttama "uparati" che. sahanaM sarvaduHkhAnAmapratIkArapUrvakam / cintAvilAparahitaM sA titikSA nigadyate // 25 // ciMtA ane zoka vinA sarva duone upAya karyA vagara sahI levAM, e "titikSA" kahevAya che. zAstrasya guruvAkyasya satyabuddhayavadhAraNam / NA thatA thaiyA vastupa / zAstranAM ane gurudevanAM vacanane satya buddhithI grahaNa karavAM, e "zraddhA" kahevAya che, jethI vastu meLavI zakAya che. 1 vANuM, hAtha, paga, gudA ane upasthapAMca karmendri. 2 nAka, kAna, AMkha, jIbha ane cAmaDI-pAMca jJAnendri. 3 karmendrinA viSaya-te te hakinAM kAma; jJAnendriyonA viSaya-zabda, sparza, rUpa, rasa ne gaMdha. Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi sarvadA sthApanaM ghuddhaH zuddha brahmaNi srvdaa| . tatsamAdhAnamityuktaM na tu cittasya lAlanam // 27 // buddhine hamezAM zuddha brahmamAM ja sthira karavI, e "samAdhAna" kahevAya che; cittane svecchAcArI karavuM, e "samAdhAna" nathI. aviratA dhanazAnesvitAnA svasvarUpAvabodhena moktumicchA mumukSutA // 28 // ahaMkArathI mAMDI deha sudhInAM jeTalAM ajJAnakalpita baMdhane che, temAMthI potAnA AtmasvarUpanA jJAna dvArA chUTavAnI irachA e mumukSupaNuM che. mamamapatti vairAdhe zAmavinA , prasAdena guroH seyaM pravRddhA sUyate phalam // 29 // | mumukSupaNuM maMdara athavA madhyama hoya, te paNa virAgyathI, "zama vagere SaTsapatti"thI ane gurunI kRpAthI vadhIne saphaLa thAya che. . vairAgyaM ca mumukSutvaM tIvaM yasya tu vidyate / tasminnevArthavantaH syuH phalavantaH zamAdayaH // 30 // jenAmAM vairAgya ane mumukSupaNuM-baMne tIvra hoya, temAM ja "zama vagere SaTsapatti" sArthaka ane saphaLa thAya che. etayormandatA yatra virkttvmumukssyoH| marau salilavattatra zamAderbhAsamAtratA // 31 // paNa jenAmAM vairAgya ane mumukSupaNuM bane maMda hoya, 1 ajJAnathI mAnI lIdhelAM; kAraNa ke kharI rIte deva vagere svama jevAM mithyA che. 2 ochA pramANamAM. 3 brahma-jijJAsAnuM kAraNa bane che. Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 12 vivekacUDAmaNi temAM rahelI 'zama vagere SaTsa patti 'marusthaLanA jaLanI peThe mAtra dekhAvanI ja mane che. mokSakAraNasAmagrayAM bhaktireva garIyasI / svasvarUpAnusandhAnaM bhaktirityabhidhIyate // 32 // svAtmatattvAnusandhAnaM bhaktirityapare jaguH / uktasAdhanasaMpannastatvajijJAsurAtmanaH // 33 // upasIdedguruM prAzaM yasmAd bandhavimokSaNam / kSatriyo 'vRjino'kAmahato yo brahmavittamaH // 34 // brahmaNyapurata zAnto nirindhana ivAnalaH / ahetukadayAsindhurbandhurAnamatAM satAm // 35 tamArAdhya guruM bhacyA prahRprazrayasevanaiH / prasannaM tamanuprApya pRcchejjJAtavyamAtmanaH // 36 // muktinAM kAraNeAnI sAmagrImAM bhakti ja sauthI zreSTha bhakti' kahevAya e ja 6 che. peAtAnA svarUpanuM manana karavuM, che. keTalAka vidvAnA kahe che ke, manana e ja bhakti che.' potAnA AtmatattvanuM 8 1 upara jaNAvelAM cAra sAdhanavALA ane Atmatattvane jANavA icchatA puruSe prAjJa-sthitaprama guru pAse javuM, ke jethI saMsArarUpa baMdhana chUTe. je zrotriya' ane pAparahita hAya, viSaya-vAsanAne vaza na heAya, brahmavettAemAM zreSTha hAya, brahmajJAnamAM agresara hAya, iMdhaNAM vagaranA agni jevA zAMta hAya, kAraNa vinA yAnA samudra heAya ane zaraNe AvelAnA khaMdhu hoya, evA gurune vinaya, namratA ane 1 jyAM pANI maLavuM dula bha hoya, evA sthAnane 'marusthaLa ' kahe che. r mAtra dekhAya ja-sAcI na hoya athavA enAthI kAma sare nahi. 3 sthira truddhivALA. 4 vaidanA artha samajanAra. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 13 sevAthI bhaktipUrvaka sevIne te prasanna thAya tyAre pAse jaI peAtAne jANavu` hoya te Ama pUchavuM': svAminamaste natalokabandho kAruNyasindho patitaM bhavAndhau / mAmuddharAtmIyakaTAkSadRSTyA RjyyAtikAruNyasudhAbhivRSTadhA // 37 // 8 zaraNe AvelA lAkanA baMdhu ane dayAnA sAgara, he gurudeva ! prabhu ! huM Apane namaskAra karuM chuM. saMsArarUpI samudramAM paDelA mArA, ati karuNArUpI amRta varasatI ApanI saraLa kaTAkSadRSTithI Apa uddhAra karA durvArasaMsAradavAgnitataM dodhUyamAnaM duradRSTavAtaiH / bhItaM prapannaM paripAhi mRtyoH zaraNyamanyadyadahaM na jAne // 38 // rAkavA muzkela evA saMsArarUpI dAvAnaLathI huM dAjhelA chu... ane durbhAgyarUpI AMdhIthI atizaya tharatharuM chuM ane TharuM chuM; tethI huM Apane zaraNe Avye chuM. Apa mRtyuthI mane macAveA. Apa sivAya bIjAne zaraNa levA ceAgya huM nathI mAnatA. zAMto mahAMto nivasaMti saMto vasaMtavallokahitaM carataH / tIrNAH svayaM bhImabhavArNavaM janAnahetunAnyAnapi tArayantaH // 39 // A bhayaMkara sa MsArarUpI samudrane potAnI meLe ja tarI gayelA, bIjAone paNa tAranArA ane vasaMtaRtunI peThe prANImAtranuM hita karanArA (Apa jevA) zAMta satpuruSA (A duniyAmAM) vase che. ayaM svabhAvaH svata eva yatparazramApanodapravaNaM mahAtmanAm / sudhAMzureSa svayamarkakarkazaprabhAbhitaptAmavati kSitiM kila // 40 // potAnI meLe ja bIjAnAM duHkhA dUra karavA tatpara rahevuM, e mahAtmAonA svabhAva ja che; jema sUryanA AkarA tApathI tapelI pRthvIne A caMdradeva potAnI meLeja zAMta kare che, Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi, brahmAnandarasAnubhUtikalitaiH pUtaH suzItairyutai yuSmadvAkkalazojjhitaiH zrutisukhairvAkyAmRtaiH secaya / saMtaptaM bhavatApadAvadahanajvAlAbhirenaM prabho dhanyAste bhavadIkSaNakSaNagateH pAtrIkRtAH svIkRtAH // 41 // he prabhu! saMsArarUpa dAvAnaLanI jhALathI dAjhelA ane Apane zaraNe AvelA A-mane, Apa brahmAnaMdanA rasAsubhavavALAM, pavitra, ati zItaLatAvALAM, ApanA mukharUpI suvarNakaLazathI jharelAM ane kAnane sukha ApanArAM vacanarUpa amRtathI siMce. jeo eka kSaNa paNa ApanI (kupA) daSTinA pAtra banyA che ane jemane Ape pitAnA tarIke svIkAryA che, temane dhanya che. kathaM tareyaM bhavasindhumetaM kA vA gatima phtmo'styupaayH| ' jAne na kiMcitkRpayAva mA prabho saMsAraduHkhakSatimAtanuSva // 42 // huM A saMsArarUpI samudra kevI rIte taruM? mArI zI gati thaze? kaye upAya che? e kAMI huM jANu nathI. prabhu ! kRpA karI mane bacAve; ane mArA saMsArarUpI duHkhane nAza kare." guru taraphathI abhayadAna tathA vadantaM zaraNAgataM svaM saMsAradAvAnalatApataptam / nirIkSya kAruNyarasAraSTayA dadyAdabhIti sahasA mahAtmA // 43 // vidvAnsa tasmA upasattimIyuSe mumukSave sAdhu ythoktkaarinne| prazAntacittAya zamAnvitAya tatvopadezaM kRpayaiva kuryAt // 44 // ema kahetA, pitAnA zaraNe AvelA ane saMsArarUpI dAvAnaLanA tApathI dAjhelA e ziSyane joI mahAtmA gurue tarata ja pitAnI karuNArasathI vyApta daSTithI tene abhayadAna ApavuM. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNi zaraNe AvelA, mumukSu, AjJA pramANe sArI rIte vatanAra, zAMta cittavALA ane saMpattiyukta e ziSyane gurue kRpAthI (A pramANe) tapadeza kereka zrIguruvArI mA bhaiSTa vidvaMstava nAstyapAyaH saMsArasindhostaraNe'styupAyaH / yeneva yAtA yatayosya pAraM tameva mArga tava nirdizAmi // 45 // guruH "he vidvAna ! tuM Dara mA. tAre nAza nahi thAya. saMsArasAgarane taravAne upAya che. je mAge bhegIo A saMsArasAgarane pAra pAmyA che, e ja mArga huM tane batAvuM chuM. astyupAyo mhaankdhitsNsaarbhynaashnH| tena tI bhavAmbhodhi paramAnandamApsyasi // 4 // saMsAranA bhayane nAza karanAra keImeTe upAya che e upAyathI tuM saMsArasAgara tarIne paramAnaMda pAmIza. .. vedAntArthavicAreNa jAyate zAnamuttamam / tenAtyantikasaMsAraduHkhanAzo bhavatyanu // 47 // 1. vedAMtanA arthane vicAra karavAthI uttama jJAna thAya che ane pachI tenAthI saMsAranAM duHkhane atyaMta nAza thAya che. zraddhAbhaktidhyAnayogAnmumukSormukteheMtUnvakti sAkSAcchrateIH / je vA kleiveva timuNa moDavitharipatA dhar chaTA zraddhA, bhakti, dhyAna ane ga-A cAra mumukSu mANasanI muktinA upAya che, ema vedanI vANI kahe che. je mANasa A upAyane vaLagI rahe che, tene ajJAnathI UpajelA dehabaMdhanathI chuTakAre thAya che. ajJAnayogAtparamAtmanastava hyanAtmabaMdhastava eva saMsRtiH / tayovivekoditabodhavahnirazAnakArya pradahetsamulam // 19 // Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi tuM paramAtmA che, chatAM ajJAnane kAraNe ja tAre A anAtmArUpa dehanA baMdhanamAM maMdhAvuM paDyu che; ane ethI ja tane sa'sAra vaLagyA che. AtmA ane anAtmAnA vive kathIra UpajelA jJAnarUpI agni ajJAnanA kAya-saMsArane mULamAMthI mALI nAkhaze. ' 16 ziSya uvAca / kRpayA zrUyatAM svAmin prazno'yaM kriyate mayA / taduttaramahaM zrutvA kRtArthaH syAM bhavanmukhAt // 50 // ziSya : prabhu ! haeNkRpA karI Apa sAMbhaLe. huM prazna karuM chuM. ene javAba ApanA mukhathI sAMbhaLIne huM kuMtAtha thaIza. ko nAma bandhaH kathameSa AgataH kathaM pratiSThAsya kathaM vimokSaH / kossAvanAtmA paramaH sva AtmA tayorvivekaH kathametaducyatAm // 51 // adhana karyuM che, e kema AvyuM, enI sthiti kevI che, ane emAMthI kevI rIte chUTI zakAya ? vaLI anAtmA e kANu che, paramAtmA kANu, pAtAnA AtmA kANu, ane e bannenuM jJAna kevI rIte thAya, e Apa kahe.' zrIgururuvAca / dhanyo'si kRtakRtyo'si pAvitaM te kulaM tvayA / yadavidyAbandhamuktyA brahmIbhavitumicchasi // 52 // guru: 'tane dhanya che. karavAnAM badhAM kAma tuM karI cUmyA che. teM tArA kuLane pavitra karyuM' che; kAraNa ke tuM ajJAnarUpa baMdhanamAMthI chUTI brahmarUpa thavA icche che. 1 jaDa tattva, 2 cetana ane jaDa banne bhinna che, evI samajaNu; athavA deha che e AtmA nathI, evu` jJAna. Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi pite ja prayatna karavAnI jarUra RNamocanakartAraH pituH santi sutaadyH| bandhamocanakartA tu svasmAdanyo na kadhana // 53 // putro vagere pitAnA RNathI (pitAne) chuTakAro karanArA thaI zake; paNa A saMsArarU5 baMdhanamAMthI pitAne cheDAvanAra pitAthI bIje kaI nathI. mastakanyastabhArAdevuHkhamanyanivAryate / kSudhAdikRtaduHkhaM tu vinA svena na kenacit // 54 // ' jema potAnA mAthA upara upADelA bhAranuM duHkha bIjA dUra karI zake che, paNa bhUkha vagerenuM duHkha te pitAnA sivAya bIjA keIthI dUra karI zakAtuM nathI. pathyamauSadhasevA ca kriyate yena roginnaa| . ArogyasiddhidRSTAsya nAnyAnuSThitakarmaNA // 55 // je regI hoya te je parejI pALe ane davA le, te ja tene Aregya prApta thAya; paNa bIjI kaI kriyAthI tenI Arogyasiddhi thatI nathI. vastusvarUpaM sphuTabodhacakSuSA svenaiva vedyaM na tu paNDitena / candrasvarUpaM nijacakSuSaiva jJAtavyamanyairavagamyate kim // 56 // (tema) vivekI puruSe vastunuM svarUpa pitAnI meLe ja pitAnA jJAnarUpI netrathI samajavuM joIe (keI bIjAthI te na samajAya). caMdranuM svarUpa potAnI ja AMkhathI jANI zakAya; bIjAethI zuM te jaNAya? avidyAkAmakarmAdipAzabandhaM vimocitum / kaH zaknuyAdvinAtmAnaM kalpakoTizatairapi // 57 // ajJAna, viSayanI IcchA ane karma vagerenA pAzarUpa 1 devuM, karaja, Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 vivekacUDAmaNi baMdhana cheDavAne se karoDa kapela sudhI paNa pitAnA sivAya bIjo keNa samartha thaI zake? AtmajJAnanI mahattA na yogena na sAMkhyena karmaNA no na vidhyaa| brahmAtmaikatvabodhena mokSaH sidhyati nAnyathA // 58 // gathI, sAMkhyathI, karmathI ke vidyAthI mekSa thatuM nathI; e te mAtra brahma ane AtmAnI ekatAnA jJAnathI ja thaI zake che, bIjI kaI rIte nahi. vINAyA rUpasaundarya tntriivaadnsausstthvm| prajAraJjanamAtraM tanna sAmrAjyAya kalpate // 59 // vAgvaikharI zabdajharI shaastrdhyaakhyaankaushlm|| vaiduSyaM viduSAM tadvad bhuktaye na tu muktaye // 10 // jema vINAnuM rUpa, enI suMdaratA ane ene bajAvavAnI manahara rIta mANasane mAtra khuza kare che, paNa ethI kAMI sAmrAjya maLI zake nahi; ema vidvAnI bhASAnI caturAI, zabdanI jhaDI, zAstronAM vyAkhyAnanI kuzaLatA ane vidvattA-e badhuM mAtra bhAga mATe che, mokSa mATe nathI. - avijJAte pare tatve zAstrAdhItistu nissphlaa| vizAte'pi pare tattve zAstrAdhItistu niSphalA // 11 // Atmatatva na samajAyuM, te zAstranuM bhaNatara niSphaLa che; tema ja Atmatattava samajAI gayuM, te paNa zAstranuM bhaNatara niSphaLa che. zabdajAlaM mahAraNyaM cittabhramaNakAraNam / ataH prayatnAjjJAtavyaM tattvajJAttattvamAtmanaH // 2 // 1 brahmAnA AyuSya sudhIno samaya, Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 vivekacUDAmaNi zadajALa e te cittane bhaTakAvanAruM moTuM jaMgala che; mATe (zabdajALamAM phasAvAne badale koI) tattvajJAnI pAsethI prayatnapUrvaka AtmAnuM tattva samajavuM joIe. majJAnasarpadaSTasya brahmazAnauSadhaM vinA / kimu vedeva zAstraizca kimu mantraiH kimauSadhaH // 13 // ajJAnarUpI sApa jene karaDyo che, tene brahmajJAnarUpI auSadha vinA veda, zAstro, matre ke bIjAM auSadhethI zuM thavAnuM che? jAtaanubhavanI jarUra na gacchati vinA pAnaM vyAdhirauSadhazabdataH / .vinAparokSAnubhavaM brahmazabdaina mucyate // 14 // jema davA pIdhA vinA mAtra davAnA nAmathI ja roga jate nathI, tema pitAnA jAtaanubhava vinA mAtra vedanA zabdathI mukti thatI nathI. - bhakRtvA dRzyavilayamajJAtvA tattvamAtmanaH / patharAH ritimAtrasRpam | ava II " "A dekhAtuM jagata che ja nahi" evuM samajyA vinA ane Atmatatvane jANyA vinA mAtra bolavArUpa phaLavALA bahAranA zabdothI manuSyanI mukti kyAMthI thAya? akRtvA zatrusaMhAramagatvAkhilabhUdhiyam / rAjAhamiti zabdAnno rAjA bhavitumarhati // 6 // zatruono nAza karyA vinA ane AkhI pRthvInI lakSmI meLavyA vinA "huM rAjA chuM" ema kahevAthI kaI rAjA thavAne gya thatuM nathI. Aptokti khananaM tathopari zilAdyutkarSaNaM svIkRti nikSepaH samapekSate nahi bahiH zadvaistu nirgacchati / Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNi tadvad brahmavidopadezamananadhyAnAdibhirlabhyate / . mAyAkAryatirohitaM svamamalaM tattvaM na duryuktibhiH||17|| jema pRthvImAM dATeluM dhana meLavavuM hoya, te pahelAM kaI jANakAra vizvAsu mANasa taraphathI mAhitI meLavavI paDe ne pachI jamIna khedI, kAMkarA-patharA khaseDI dhanane bahAra kADhavA sudhInI mahenata karavI paDe; mAtra upalaka vAte karavAthI e dhana bahAra nIkaLatuM nathI; e ja rIte nirmaLa Atmatattava paNa mAyAnA kAryathI DhaMkAyeluM heI brahmajJAnI gurunA upadezathI, tene mananathI tathA nididhyAsana vagerethI samajI zakAya che, duSTa yuktiothI nahi. tasmAtsarvaprayatnena bhavabandhavimuktaye / dvava vataththo tevAviva taiH | 8 mATe reganI jema saMsArabaMdhanamAMthI chUTavA sAru vidvAnoe pitAnI badhI zaktithI jAte ja prayatna karavo joIe. praznavicAra yastvayAdha kRtaH prazno varIyAnchAstravinmataH / sUtraghANa nigUDhA jJAti & mumukSumiH || 12 Aje te je prazna karyo che, e zAstravettAone mAnya ane bahu zreSTha che. A prazna sUtra je mUke che, paNa emAM gaMbhIra artha samAyeluM che ane mumukSuone e samajavA je che. zRNuSvAvahito vidvanyanmayA samudIryate / tadetacchavaNAtsatyaM bhavabandhAdvimokSyase // 7 // he vidvAna! huM je kahuM, te barAbara dhyAna daI sAMbhaLa. 1 ciMtana, raTaNa. 2 manamAM upadeza sthira karavA mATe niraM tane dhyAna, Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi e sAMbhaLavAthI kharekhara tuM saMsArabaMdhanathI chUTIza. mokSasya hetuH prathamo nigadyate vairaagymtyntmnityvstussu| tataH zamazcApidamastitikSA nyAsaHprasaktAkhilakarmaNAM bhRzam // 71 tataH zrutistanmananaM satattvadhyAnaM ciraM nityanirantaraM muneH / tato'vikalpaM parametya vidvAnihaiva nirvANasukha samRcchati // 72 // - anitya vastuo upara atyaMta vairAgya , e mokSanuM prathama kAraNa kahevAya che. pachI zama, dama, titikSA ane moha-mamatAvALAM badhAM kAmane atyaMta tyAga tha joIe. te pachI vedAMtanuM zravaNa, tenuM manana ane lAMbA vakhata sudhI hamezAM niraMtara AtmatatvanuM dhyAna karavuM joIe. ethI vidvAna nirvikalpa paramAtmAne pAmI mekSanuM sukha meLave che. yadodhyaM tavedAnImAtmAnAtmavivecanam / taducyate mayA samyak zrutvAtmanyavadhAraya // 73 // have AtmA ane anAtmAne jANavA gya viveka tane huM kahuM chuM; ene barAbara sAMbhaLI cittamAM tuM sthira kara. . sthUla zarIranu pani majAsthimedApalaraktacarmatvagAyairdhAtubhirebhiranvitam / pAdoruvakSobhujapRSThamastakairaGgairupAGgairupayuktametat // 74 // ahaMmameti prathitaM zarIraM mohAspadaM sthUlamitIryate budhaiH / nabhonabhasvadahanAmbubhUmayaH sUkSmANi bhUtAni bhavanti tAni // 75 // parasparAMzaimilitAni bhUtvA sthUlAni ca sthUlazarIrahetavaH / mAtrAstadIyA viSayA bhavanti zabdAdayaH paJca sukhAya bhoktuH // 7 // ya eSu muDhA viSayeSu baddhA rAgorupAzena sudurdamena / AyAnti niryAntyadha UrdhvamuccaiH svakarmadUtena javena nItAH // 77 // 1. vittanI zAMti. 2 dhAdiyAnA ya. 3 sahanazAsapa. Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi majjA, asthi, meda, mAMsa, leAhI, cama ane tvacA A sAta dhAtuethI A dehu bharelA che; tathA paga, sAthaLe, chAtI, hAtha, pITha ane mAthu' vagere enAM aMgeApAMga che. mehanuM sthAna ane 'huM ane mAruM' ema kahevAtA A dehane ja vidvAnA 'sthULa zarIra' kahe che. AkAza, pavana, teja, pANI ane pRthvI e (pAMca) bhUtA (prathama) sUkSmarUpe hoya che; pachI ekabIjAnA aMzethI maLelAM te bhUta sthULa anI sthULa zarIranAM kAraNu ane che. e bhUtAnI ja tanmAtrAe jIvanA viSayabhAganA sukha mATe zabda, sparza, rUpa, rasa ane gaMdha-e nAme pAMca viSaye bane che. para je mUDha leAkeA e viSayAmAM meharUpI vizALa ane majabUta AMdhanathI baMdhAya che, teene emanAM peAtAnAM kramerUpI te vegathI ghasaDI jAya che; tethI aneka UMcI-nIcI jAtimAM (janma levA) Ave che ane pAchA tyAMthI nIkaLe che. viSayAna dA zabdAdibhiH paJcabhireva paJca paJcatvamApuH svaguNena baddhAH / kuraGgamAtaGgapataGgamInabhRGgA naraH paJcabhiraJcitaH kim // 78 // zabda, sparza, rUpa, rasa ane gaMdha vagere pAMca viSAmAMthI mAtra eka eka viSayathI ja pAtapAtAnA svabhAva pramANe baMdhAyelAM haraNa,1 hAthI, pataMgiyuM, mAchalI ra 3 1 zikArInI vAMsaLInA zabdamAM meha pAmI haraNuM UbhuM rahe che, tethI te haluAya che. 2. zikArIoe khADA upara banAvaTI UbhI karelI hAthaNInA spamAM meAha pAmI hAthI khADAmAM paDe che. 3 dIvAnuM rUpa joi ne pataMgiyu temAM paDe che ane saLagI jAya che. 4 macchImAranA kAMTA para lagADelI khAdya vastunA rasamAM mAha pAmI mAlI tene khAvA jAya che, tyAM kAMTAthI tenuM tALavuM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ane bhamare maraNa pAme che te e pAMceya viSayathI baMdhAyele manuSya mare, emAM zuM kahevuM? doSeNa tIvro viSayaH kRssnnsrpvissaadpi|| viSaM nihanti bhoktAraM draSTAraM cakSuSApyayam // 79 // viSaye kALA sApanA jhera karatAM paNa vadhAre tIvra che; kAraNa ke jhera te mAtra khAnArane ja mAre che, paNa viSaya te najare jonArane paNa mArI nAkhe che. viSayAzAmahApAzAdyo vimuktaH sudustyajAt / sa eva kalpate muktyai nAnyaH SaTzAstravedyapi // 80 // je mANasa viSayenI AzArUpI ati dutyaja mahApAzathI chUTyo hoya, te ja mekSa meLavavA samartha thAya che; bIje cha dazana(nyAya, vizeSika, sAMkhya, ga, pUrvamImAMsA ane uttaramImAMsA)ne jANanAre hoya te paNa nahi. ApAtavairAgyavato mumukSUna bhavAbdhipAraM pratiyAtumudyatAn / AzAgraho majayate'ntarAle nigRhya kaNThe vinivartya vegAt // 81 // saMsArarUpI sAgarane pAra pAmavA taiyAra thayelA upalaka vairAgyavALA mumukSuone AzArUpI jhUDa vegathI pAcho pharI gaLe pakaDIne vacce ja DubADI de che. viSayAzAgraho yena suviraktyasinA htH| sa gacchati bhavAmbhodheH pAraM pratyUhavarjitaH // 82 // jeNe uttama vairAgyarUpI talavArathI viSayanI IcchArUpI mRDane mArI nAkhyuM hoya, te ja mANasa nirvidane saMsAravIMdhAI jAya che. 1 kamaLanI sugaMdhamAM lebhAyela bhamaro sAMje kamaLa biDAya che, chatAM UData nathI; ane chevaTe aMdara ne aMdara gUMgaLAI mare che. Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 24 vivekacUDAmaNuM samudranA pAra pAme che. viSamaviSayamArgacchato'nacchabuddheH pratipadamabhiyAto mRtyurapyeSa viddhi / hitasujana guruktyA gacchataH svasya yuktyA prabhavati phalasiddhiH satyamityeva viddhi // 83 // viSayarUpI vikaTa mAge janAra malina buddhivALA mANusane Dagale Dagale mRtyu sAme ja AvatuM rahe che, ema tAre samajavuM; ane A paNa satya ja mAnaje, ke hitecchu, sajjana athavA gurunI AjJA pramANe cAlanAra mANasane peAtAnI cuktithI mArUpI phaLanI siddhi sArI rIte thAya che. mokSasya kAGkSA yadi vai tavAsti tyajAtidUrAdviSayAn viSaM yathA / pIyUSavattoSadayAkSamArjavaprazAntidAntIrbhaja nityamAdarAt // 84 // jo tane meAkSanI icchA che, tA viSayane jheranI peThe ati dUrathI ja cheDI che; ane sataiASa, dayA, kSamA, saraLatA, zama ane damanuM amRtanI peThe nitya AdarathI sevana kara. deha upara mAha na rAkhavA anukSaNaM yatparihRtya kRtyamanAdyavidyAkRtabandhamokSaNam / dehaH parArtho'yamamuSya poSaNe yaH sajyate sa svamanena hanti // 85 // anAdithI ajJAnathI UpajelAM baMdhanamAMthI chUTavAnuM kAma pratikSaNa karavAnu che, tene cheDI je manuSya kevaLa parAyA A dehanuM ja pASaNa karavAmAM lAgyA rahe che, te e deha vaDe peAtAnA ja nAza kare che. zarIrapoSaNArthI san ya AtmAnaM didRkSati | prAhaM dArudhiyA dhRtvA nadIM tartu sa gacchati // 86 // je mANasa dehanA ja pASaNanI icchAvALA hAya, chatAM Atmatattvane samajavA icche, te nadImAM rahelA jhUMDane lAkaDu Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNi samajIne tene pakaDIne nadI taravA jAya che. moha eva mahAmRtyurmumukSorvapurAdiSu / moho vinijito yena sa muktipadamarhati // 87 // zarIra vagere padArtho upara meha rAkha, e mumukSunuM meTuM maraNa che, jeNe mohane jI heya, te ja mokSapadane gya che. mohaM jahi mahAmRtyuM dehadArasutAdiSu / yaM jitvA munayo yAnti tadviSNoH paramaM padam // 88 // deha, strI ane putra vagere uparanA mehane tuM nAza kara. e meha ja mahAmRtyuM che. ene jItIne munio bhAgavAnanA prasiddha parama padane pAme che. sthULa zarIranI niMda svAsarudhirasnAyumedomajAsthisaMkulam / - pU mUtrapufrSAgya pUruM nimire vadhu // 82 / . cAmaDI, mAMsa, lehI, nase, meda, majajA ane hADakAMothI vyApta tathA maLamUtrathI bharelo A sthULa deha niMdAne ja pAtra che. paJcIkRtebhyo bhUtebhyaH sthUNebhyaH pUrvakarmaNA / samutpannamidaM sthUlaM bhogAyatanamAtmanaH / avasthA jAgarastasya sthUlArthAnubhavo yataH // 90 // A sthULa deha, pUrvajanmanAM karmathI ekaThAM karelAM pAMca to (AkAza, pavana, teja, pANuM ane pRthvImAM)thI Upajele che ane e ja AtmAnuM sthAna che. enI avasthA jAgrata che; kAraNa ke ethI sthaLa padArthone anubhava thAya che. bAhyendriyaiH sthUlapadArthasevAM srakcandanakhyAdivicitrarUpAm / karoti jIvaH svayametadAtmanA tasmAtprazastirvapuSo'sya jAgare // 91 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 6 A deha che. e ja rahuM chuM' ema samajIne jIva phUlAnI mALA, caMdana vagere aneka rUpAvALA sthULa padArthone bAhya iMdriyAthI bhAgave che; AthI jAgrata avasthAmAM A sthULa dehanuM mukhyapaNuM che. sarvo'pi bAhyasaMsAraH puruSasya yadAzrayaH / viddhi dehamidaM sthUlaM gRhavad gRhamedhinaH // 92 // jenA AzarA levAthI jIvane Akhu` mAhya jagata dekhAya che, e zarIrane ja gRhasthanA ghara jevA sthUladeha samajavA. sthUlasya saMbhavajarAmaraNAni dharmAH sthaulyAdayo bahuvidhAH zizutAdyavasthAH / varNAzramAdiniyamA bahudhA yamAH syuH pUjAvamAnabahumAnamukhA vizeSaH // 23 || janma, ghaDapaNu, maraNu, sthULatA vagere sthULa dehanA aneka dharmA che; khALapaNu vagere enI avasthAe che; vadhu, Azrama vagere aneka jAtanA enA niyamA che; tathA mAna, apamAna vagere aneka jAtanI enI khAsiyata che. daza iMdriyA buddhIndriyANi zravaNaM tvagakSi ghrANaM ca jihnA viSayAvabodhanAt / vAkpANipAdaM gudamapyupasthaH karmendriyANi pravaNena karmasu // 94 // | kAna, tvacA ( cAmaDI), AMkha, nAka, jIbha-A pAMca jJAnakriyA che; kAraNa ke enAthI (zabda, sparza, rUpa, rasa ane gaMdha ema anukrame pAMca) viSayanuM jJAna thAya che; vANI, paga, hAtha, gudA ane upastha-e pAMca kame driyA che; kAraNa ke e iMdriyA judAM judAM kAmA tarapha vaLe che. aMtaHkaraNanA cAra prakAra nigadyate 'ntaHkaraNaM manodhIrahaMkRtizcittamiti svavRttibhiH / atrAbhimAnAdaddamityahaM kRtiH svArthAnusaMdhAnaguNena cittam // 95 // 26 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi pitAnI vRttionA kAraNe aMtaHkaraNa mana, buddhi, citta ane ahaMkAra-ema cAra prakAranuM kahevAya che. saMka95vikalpa (vicAra) kare che tethI mana, nizcaya kare che tethI buddhi, "huM" evuM jJAna thAya che tethI ahaMkAra ane IjhelI vastunuM ciMtana kare che tethI citta nAme te che. pAMca prANa prANApAnavyAnodAnasamAnA bhavatyasau prANaH / svayameva vRttimedAdvikRtibhedAtsuvarNasalilAdivat // 9 // jema senAnA judA judA AkAra(nAM ghareNAM) banavAthI tenAM judAM judAM nAma paDe che ane jema pANInI judI judI avasthAmAM tenAM judAM judAM nAma paDe che, tema prANunAM paNa judA judA vyApAronA kAraNe prANa, apAna, vyAna, udAna ane samAna evAM nAma che. - sUkSama zarIra pAgAdipaJca zravaNAdipaJca prANAdipaJcAbhramukhAni paJca / mukhyAdhavidyApi ca kAmakarmaNI puryaSTakaM sUkSmazarIramAhuH // 97 // (1) vANI vagere pAMca kameMdriya, (2) kAna vagere pAMca jJAneMdriya, (3) pAMca prANe, (4) AkAza vagere pAMca bhUta, (5) buddhi vagere cAra aMtaHkaraNa, (6) ajJAna, (7) IcchA ane (8) kama-A AThanA samUhane "sUma zarIra" kahe che. idaM zarIraM zRNu sUkSmasaMzitaM liGgaM tvapazcIkRtabhUtasaMbhavam / savAsanaM karmaphalAnubhAvakaM svAjJAnato'nAdirupAdhirAtmanaH // 98 // sUkSama zarIranuM nAma "liMga zarIra paNa che. e apaMcIkRta (bhegAM nahi thayelAM-sUkSama) bhUta(AkAza, pavana, teja, pANI ane pRthvI)mAMthI uparyuM che, vAsanA Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 28 viveka cUDAmaNi vALuM che ane jIvane karmanuM phaLa bhegavAve che; ane AtmAne pitAnA svarUpanuM jJAna hotuM nathI, tethI e AtmAne anAdi kALanI upAdhirUpa che. svapno bhavatyasya vibhaktyavasthA svamAtrazeSeNa vibhAti yatra / svapne tu dhuddhiH svayameva jaagrtkaaliinnaanaavidhvaasnaabhiH||99|| kAdibhAvaM pratipadya rAjate yatra svayaM bhAti hyayaM parAtmA / ghImAtrakopAdhirazeSasAkSI na lipyate ttkRtkrmleshaiH| yasmAdasaMgastata eva karmabhirna lipyate kiJcidupAdhinA kRtaH // 10 // enI judI avasthA svama che, jemAM mAtra pite bAkI rahela tarIke bhAse che; ane e vakhate buddhi pote ja jAgrata avasthAnI aneka prakAranI vAsanAothI kartApaNuM vagere svIkArIne jaNAya che. AtmA te sarvane sAkSI che, buddhi ja ene mAtra upAdhirUpa che; AthI buddhie karelAM karmothI e jarA paNa baMdhAtuM nathI; kAraNa te AtmA asaMga che (ene keIna saMga ja nathI). AthI ja buddhie karelAM karmona lezathI paNa e lekhAtuM nathI. sarvavyApRtikaraNaM liGgamidaM syAccidAtmanaH puMsaH / vAsyAdikamiva takSNastenaivAtmA bhavatyasaGgo'yam // 101 // e liMga deha cita rUpa AtmAne dareka kAmamAM sAdhanarUpa che-jema sutAranuM sAdhana vAMsalo vagere che (eTale ke badhAM kAme liMga dehathI ja thAya che). ane tethI AtmA pite asaMga che. andhatvamandatvapaTutvadharmAH sauguNyavaiguNyavazAddhi cakSuSaH / bAdhiryamUkatvamukhAstathaiva zrotrAdidharmA na tu vetturAtmanaH // 102 // mANasa dekhate ke AMdhaLe, bahere ke maMga, mUkha Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 29 ke vidvAna vagere dhamavALA kahevAya che, te tenI AMkha, kAna vagere iMdriyAne kAraNe ja kahevAya che. e badhA dhama sa sAkSI AtmAnA nathI, iMdriyAnA che. prANanA dharma ucchvAsaniHzvAsavijRmbhaNakSutprasyandanAdyutkramaNAdikAH kriyAH / prANAdikarmANi vadanti tajjJAH prANasya dharmAvazanApipAse // 103 // zvAsa, ucchvAsa, bagAsu, chIMka, maLamUtrane bahAra kADhavAM, . eka zarIramAMthI liMga dehane mRtyu vakhate khIjA zarIramAM laI javA vagere kriyAe paNa prANanI ja che; ema tattvane jANanArAo kahe che; tema ja bhUkha ane tarasa paNa prANanA ja dhama che. (AtmAnA nahi). ahaMkAra antaHkaraNameteSu cakSurAdiSu varSmaNi / ahamityabhimAnena tiSThatyAbhAsatejasA // 104 // zarIramAM je AMkha vagere ikriyA che, temAM aMtaHkaraNa ciTThAtmAnA teja sAthe 'huM chuM' evA abhimAnathI rahe che. ahaGkAraH sa vijJeyaH kartA bhoktAbhimAnyayam / satvAdiguNayogena cAvasthAtrayamaznute // 105 // ene ja ahaMkAra jANavA. e ja karanAra, bhAgavanAra ane abhimAna karanAra che; ane e ja sattva, rajas ane tamas e traNa guNNAnA saMbaMdhathI judI judI traNa avasthA(jAgrata, svasa ane suSupti)ne pAme che. viSayANAmAnukUlye sukhI duHkhI viparyaye / sukhaM duHkhaM ca taddharmaH sadAnandasya nAtmanaH // 106 // viSayeAnI anukULatA hoya, te te ahaMkAra peAtAne sukhI mAne che; ane viSayeAnI anukULatA na hoya te duHkhI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 30 vivekacUDAmaNi thAya che. A rIte sukha ane duHkha ahaMkAranA ja dharmo che, nitya AnaMdarU5 AtmAnA nahi. AtmA saune priya che. AtmArthatvena hi preyAnviSayo na svataH priyH| svata eva hi sarveSAmAtmA priyatamo ytH|| 107 // viSaye pitAnI meLe koIne gamatA nathI, paNa AtmAne mATe ja game che; kAraNa ke saune pitAnI meLe ja atizaya priya mAtra AtmA ja che. tata AtmA sadAnando nAsya duHkhaM kdaacn| .. yatsuSuptau niviSaya AtmAnando'nubhUyate / zruti pratyakSamaitiAmanumAnaM ra kAti 208 AthI ja AtmA sadA AnaMdarUpa che. ene kyAreya dukha nathI; kAraNa ke suSupti avasthAmAM viSaye hetA nathI, chatAM AtmAno AnaMda anubhavAya che. A bAbatamAM veda, pratyakSa, ItihAsa ane anumAna pramANa che. * mAyAnuM svarUpa bhavyaktanAnI paramezazakiranAdyavidyA triguNAtmikA praa| kAryAnumeyA sudhiyaiva mAyA yayA jagatsarvamidaM prasUyate // 109 // jenuM nAma "avyakta" che, (satva, rajasa ane tamasa) traNa jenA guNe che ane je paramAtmAnI zakti che, e ja anAdi avidyA" athavA "mAyA" kahevAya che. enAthI ja A AkhuM jagata utpanna thAya che. (e dekhAtI nathI, paNa) buddhimAna mANasa enA kAma uparathI enuM anumAna kare che. khannApyasanApyubhayAsmikA no bhinnApyabhinnApyubhayAtmikA no| / sAGgApyanaGgApyubhayAtmikA no mahAbhutA'nirvacanIyarUpA // 110 // Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 31 e mAyA sat ke asat nathI; tema ja (sadRsat) eya prakAranI paNa nathI. vaLI jIddI, legI ke (bhinnAbhinna) khaiya prakAranI paNa nathI. vaLI aMgavALI ke 'ga vagaranI nathI; tema ja (sAMga-anaMga) dhyeya prakAranI paNa nathI; chatAM atyaMta cakita kare evI ane (anivacanIya ) vana karavAne azakya svarUpavALI che. zuddhAdvayabrahmavibodhanAzyA sarpabhramo rajjuvivekato yathA / rajastamaH satvamiti prasiddhA guNAstadIyAH prathitaiH svakAryaiH // 111 // jema DhAraDAne jANavAthI sApanA bhrama bhAMgI jAya che, tema zuddha advaita brahmanuM jJAna thavAthI e mAyAne nAza karI zakAya che, pAta peAtAnAM prasiddha kAmA uparathI ja jaNAtAM sattva, rajas ane tamasa-A te mAyAnA guNeA che. rajoguNa vikSepazaktI rajasaH kriyAtmikA yataH pravRttiH prasRtA purANI / rAgAdayo'syAH prabhavanti nityaM duHkhAdayo ye mana kho vikArAH // 112 // rajoguNanI 'vikSepa' nAmanI zakti kriyArUpa che. ene lIdhe ja jUnA kALanI pravRtti prasarI che. vaLI ethI ja saune mananA vikArarUpa rAgAdi tathA duHkha vagere nitya thAya che. kAmaH krodho lobhadambhAdyasUyAhaGkArerSyAmatsarAcAstu ghorAH / dharmA ete rAjasAH pumpravRttiryasmAdeSA tadvajo bandhahetuH // 113 // kAma, krodha, DhAla, daMbha vagere; asUyA (bIjAnA guNuAmAM doSanA Aropa), abhimAna, irSyA ane matsara (dveSa) vagere A bhayaMkara dharmo rajoguNunA che; jethI jIvanI A pravRtti thAya che; mATe A rajoguNa AtmAne aMdhananu phAra che. B Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka cUDAmaNi - tamoguNa eSA vRttirnAma tamoguNasya zaktiryayAvastvavabhAsate'nyathA / saiSA nidAnaM puruSasya saMsRtervikSepazakteH praNavasya hetuH // 114 // je cIja jevI hoya tenA karatAM bIje ja rUpe dekhAya, e tame guNanI "AvaraNa" nAmanI zakti che. jIvanA saMsAranuM paheluM kAraNa A ja che ane rajoguNanI "vikSepa"zaktinA phelAvAnuM kAraNa paNa A ja che. prazAvAnapi paNDito'pi caturo'pyatyantasUkSmAtmag dhyAlIDhastamasA na vetti bahudhA saMbodhito'pi sphuTam / bhrAntyAropitameva sAdhu kalayatyAlambate tadguNAn / hantAsau prabalA durantatamasaH zaktirmahatyAvRtiH // 115 // mANasa buddhimAna, vidvAna, catura ane atyaMta sUkSama AtmadaSTivALe heya, tepaNuM te tame guNathI vyApta thaye heya tyAre aneka rIte kharI vAta samajAvyA chatAM samaja nathI; ane bhramane kAraNe jUThA padArthone paNa sAcA mAne che ane tenA guNe grahaNa kare che. ahe! jenuM pariNAma kharAba che evA tame guNanI e AvaraNazakti mahA prabaLa che. abhAvanA vA viparItabhAvanA saMbhAvanA viprtipttirsyaaH| saMsargayuktaM na vimuzcati dhruvaM vikSepazaktiH kSapayatyajanam // 11 // e zaktinA saMbaMdhamAM AvelAne (Izvara ke brA che ja nahIM; AvI) abhAvanA, (zarIra ja AtmA che, evI) viparIta bhAvanA, (mokSa vagere kAMI saMbhavatuM nathI, AvI) saMbhAvanA tathA (zAstramAM kahelI vAta sAcI haze ke kema? AvI) vipratipatti kharekhara cheDatI nathI tema ja vikSepazakti tene niraMtara nAza kare che. Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka cUDAmaNi mahAnamAlasyajaDatvanidrApramAdamUDhatvamukhAstamoguNAH / / etaiH prayukto nahi vetti kiJcinidrAluvatstambhavadeva tiSThati // 117 // ajJAna, ALasa, jaDapaNuM, nidrA, pramAda, mUrkhatA vagere durgaNe tame guNanA che. AthI gherAyelo mANasa kAMI samajI zakatA nathI. e te UMghaNazI ane thAMbhalA je ja (jaDa) rahe che. sattvaguNa satvaM vizuddhaM jalavattathApi tAbhyAM militvA zaraNAya kalpate / yatrAtmavimbaH pratibimbitaH sanprakAzayatyarka ivAkhilaM jaDam // 118 // sattvaguNa pANInA je ghaNe pavitra che; te paNa e rajoguNa ane tamaguNa sAthe bhaLI jaIne mANasane saMsAranuM kAraNa ja bane che. e savaguNamAM pratibiMba (eAchA) paDeluM AtmAnuM biMba (svarUpa) sUryanI jema sarva padArthone batAve che. mizrasya sattvasya bhavanti dharmAstvamAnitAcA niyamA ymaadyaaH| bhaddhA ca bhaktica mumukSutA ca daivI ca sampattirasanivRttiH // 119 nirahaMkArapaNuM, yama, niyama, zraddhA, bhakti, mokSanI IcchA, devI saMpatti, ane jUThA padArthone tyAga-A mizra (rajoguNathI ane tame guNathI dabAyelA) sattvaguNanA dharma che. 1 ahiMsA, satya, asteya (corI na karavI te), bahAcarya ane aparigraha (saMgraha na karavo te), e pAMca "yama" che. 2 aMtaranI ane bahAranI pavitratA, saMtoSa, tapa, svAdhyAya (dararoja zAstronuM vAcana) ane IzvaranuM niraMtara dhyAna, e pAMca * niyama che. 3 gItAnA 16 mA adhyAyanA pahelA traNa lokamAM kahelA abhaya-nIDaratA" vagere guNo "daivI saMpatti che. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 34 vivekacUDAmaNi vizuddhasatvasya guNAH prasAdaH svAtmAnubhUtiH paramA prazAntiH / tRptiH praharSaH paramAtmaniSThA yayA sadAnandarasaM samRcchati // 120 // aMta:karaNanI prasannatA, pitAnA AtmAne anubhava (viSayasukha vinA) parama zAMti, tRpti (saMteSa), atizaya AnaMda ane paramAtmA upara zraddhA-e zuddha, sattvaguNanA dharma che. AnAthI mumukSu sadA AnaMdarasa pAme che. kAraNa-zarIra adhyaktametatriguNainiyuktaM tatkAraNaM nAma zarIramAtmanaH / suSuptiretasya vibhaktyavasthA pralInasapendriyabuddhivRttiH // 121 // A traNe guNethI joDAyelI mAyA e ja A jIvanuM "kAraNa" nAme zarIra che. enI suSupti (gADha nidrA) nAmanI judI avasthA che, jemAM sarva idri ane buddhinI vRttio atyaMta laya pAmelI hoya che. sarvaprakArapramitiprazAntiIjAtmanAvasthitireva buddhH| suSuptiretasya kila pratItiH kizcinna vedmIti jagatprasiddhaH // 122 // jyAM badhI jAtanuM jJAna zamI jAya che ane buddhi mAtra bIjarUpe rahe che e suSupti avasthA che. mANasa suSupti avasthAmAMthI jAgIne kahe che, ke "mane kAMI khabara nahatI" A ja A (avasthAmAM kevaLa eka ja vasturUpe rahelA AtmAnI) khAtarI che. jaDa tattva dehendriyaprANamano'hamAdayaH sarve vikArA viSayAH sukhAdayaH / dhyomAdibhUtAnyakhilaM ca vizvamavyaktaparyantamidaM hanAtmA // 123 // deha, Idriya, prANa, mana ane ahaMkAra vagere badhA vikAra; sukha-dukha vagere viSaya; AkAza vagere pAMcabhUta ane mAyA sudhInuM AkhuM jagata-A badhuM AtmA nathI Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekasUDAmaNi jaDa" che. mAyA mAyAkArya sarva mahadAdi dehaparyatam / masadidamanAtmakaM tvaM viddhi marumarIcikAkalpam // 124 // mAyA ane mahattatvathI mAMDI deha sudhInAM badhAM mAyAnA kAryane tuM jhAMjhavAnAM pANuM jevAM asat (mithyA) ane jaDa jANe. AtmAnuM svarUpa matha te saMpravakSyAmi svarUpaM prmaatmnH| dizA no thANu vaivAmaznare . rara . . have huM tane paramAtmAnuM svarUpa kahuM chuM, jene jANa mANasa baMdhanamAMthI chUTI mekSa pAme che. asti kadhitsvayaM nityamahaMpratyayalaMbanaH / bhavasthAtrayasAkSI sa paJcakozavilakSaNaH // 126 // huM chuM" evuM je jJAna thAya che, e jJAnane nitya AdhAra pate jarUra keI che ane e ja "AtmA" che. e traNeya avasthA(jAgrata, svama ane suSupti)ne sAkSI che ane paMcakezathI (annamaya, prANamaya, mamaya, vijJAnamaya ane AnaMdamaya e pAMca keza che. e mATe juo laeNka 15thI AgaLa) jude che. yo vijAnAti sakalaM jAyatsvapnasuSuptiSu / puddhitavRttisadbhAvamabhAvamahamityayam // 127 // jAgrata, svama ane suSupti-e traNeya avasthAmAM AtmA buddhine, enI vRttione tathA vRttionA abhAvane "A huM" ema jANe che. yaH pazyati svayaM sarva yaM na pazyati kazcana / yametayati dhubyAdi na tu yaM cetayatyayam // 128 // Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi AtmA pite badhAne jue che, paNa ene keI jetuM nathI; e pote buddhi vagerene sateja kare che, paNa buddhi vagere ene sateja karI zakatAM nathI. yena vizvamidaM vyAptaM yanna dhyApnoti kiJcana / bhAbhArUpamidaM sarva yaM bhAntamanubhAtyayam // 129 // enAthI AkhuM jagata vyApta che, paNa ene keAI vyApI zakatuM nathI. e prakAze che, tethI tenI pAchaLa AbhAsa(chAyA)rUpe A badhuM prakAze che. yasya sanidhimAtreNa dehendriymnodhiyH| viSayeSu svakIyeSu vartante preritA iva // 130 // enA mAtra sAmIpyathI deha, Idriya, mana ane buddhi pitApitAnA viSayamAM jANe preraNA pAmyAM hoya tema vate che. ahaGkArAdidehAntA viSayAzca sukhaadyH| ghedyante ghaTavadyena nityabodhasvarUpiNA // 131 // nitya jJAnasvarUpa e AtmAnA hovAthI ja ahaMkArathI mAMDI deha sudhInA padArtho, zabda, sparza, rUpa, rasa ane gaMdha vagere viSaye ane sukha vagere anubhavAya che; jema prakAzamAM ghaDe anubhavAya che tema. eSo'ntarAtmA puruSaH purANo nirntraakhnnddsukhaanubhuutiH| sadaikarUpaH pratibodhamAno yeneSitA vAgasavadharanti // 132 // A aMtarAtmA niraMtara akhaMDa sukhanA anubhavarUpa ane purANa (anAdi) puruSa che; je hamezAM ekarUpa ane mAtra jJAnasvarUpa che. enI ja preraNA pAmelI idri ane prANa cAle che. bhatraiva sattvAtmani ghIguhAyAmadhyAkRtAkAza uruprkaashH| mAkAza ucca ravivatprakAzate svatejasA vizvamidaM prakAzayan // 133 // Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 37 savaguNuvALA aMtaskaraNanI aMdara "kAraNa zarIra'mAM svayaMprakAzarUpa cetana AkAza che, e ja AtmA che. e UMce AkAzamAM rahelA sUryanI jema pitAnA tejathI AkhA jagatane ajavALate prakAze che. jJAtA mano'haMkRtivikriyANAM dehendriyaprANakRtakriyANAm / mayo'mivattAnanuvartamAno na ceSTate no vikaroti kizcana // 134 // e AtmA mana ane ahaMkArarUpa vikArane tathA deha, Idriya ane prANanI kriyAone jANe che. tapAvelA leDhAnA gaLAmAM rahelA agni jema kAMI paNa kriyA karatuM nathI, tema AtmA paNa e badhAmAM rahyo hovA chatAM pote kAMI karatuM nathI tema vikAra paNa pAmate nathI. . na jAyate no mriyate na vardhate nakSIyate no vikaroti nityaH / vilIyamAne'pi vapuSyamuSminna lIyate kumbha ivAmbaraM svayam // 135 // AtmA janmate nathI ke marate paNa nathI, vadhatA nathI ke ghaTate nathI; e nitya che, tethI vikAra pAmate nathI. A deha nAza pAme che tyAre paNa, ghaDe phUTatAM enI aMdara rahelA AkAzanI peThe AtmA nAza pAmate nathI. prakRtivikRtibhinnaH zuddhabodhasvabhAvaH sadasadidamazeSaM bhAsayanirvizeSaH / vilasati paramAtmA jAgradAdiSvavasthA svahamahamiti sAkSAtsAkSirUpeNa buddhaH // 136 // prakRti-mAyA ane enA vikArathI jude, zuddha jJAnarUpa tathA rUpa ane (AkAra vagere) vizeSathI rahita, e para mAtmA, sat ane asat A sarvane prakAzita kare che ane jAgrata vagere traNeya avasthAmAM buddhinA sAkSIrUpe rahIne "huM" rUpe sAkSAt prakAze che. Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi niyamitamanasAmuM tvaM svamAtmAnamAtma ___ nyayamahamiti sAkSAdviddhi dhuddhiprasAdAt / janimaraNataraGgApArasaMsArasindhu pratara bhava kRtArtho brahmarUpeNa saMsthaH // 137 // citta ThekANe rAkhIne, buddhi nirmaLa banAvIne, "huM" ema kahenAra, pitAnA aMtaHkaraNamAM rahela e AtmAne tuM sAkSAt jANI le; pachI janma-maraNarUpa taraMgavALA A apAra saMsArasAgarane tarI jA ane brahmasvarUpa banI kRtArtha thA. saMsArabaMdhana atrAnAtmanyahamiti matibandha eSo'sya puMsaH praapto'jnyaanaajnnmrnnkleshsNpaathetuH| yenaivAyaM papuridamasatsatyamityAtmabuddhayA / puSyatyukSatyavati viSayaistaMtubhiH kozakavat // 138 // mANasane deha vagere jaDa vastuomAM "A huM chuM" evI buddhi thAya che, e ja janma-maraNarUpa duHkha AvavAnuM kAraNa ane ajJAnathI UpajeluM baMdhana che; enA kAraNe ja A jIva, A asat zarIrane satya mAnIne ene ja AtmA mAne che ane tethI jema rezamane kIDe kezeTAne tArathI vadhArate jAya che, tema viSayethI dehane poSe che, sIMce che ane rakSe che. atasmiMstAdhiH prabhavati vimUDhasya tamasA vivekAbhAvAdvai sphurati bhujage rjjudhissnnaa| tato'narthavAto nipatati samAdAturadhikastato yo'sadmAhaH sa hi bhavati bandhaH zRNu sakhe // 139 // ajJAnane kAraNe ja mUDha mANasane avastumAM vastubuddhi thAya che. jema ajJAnane kAraNe ja deraDAmAM sApanI buddhi Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 39 thAya che; evI ( bhramita buddhithI ) vastu grahaNa karanArane teja kAraNe aneka anarthI prApta thAya che; mATe huM mitra! sAMbhaLa; tevI buddhithI asatyane satya mAnI levuM e ja dhana che. akhaNDAnityAdvayabodhazaktyA sphurantamAtmAnamanantavaibhavam / samAvRNotyAvRtizaktireSA tamomayI rAhurivArkabimbam // 140 // jema sUryanA Eimane rAhu DhAMkI de che, tema akhaMDa, nitya ane eka ja jJAnazaktithI prakAzatA anaMta vaibhavavALA Atmatattvane A tameguNanI AvaraNuzakti' DhAMkI de che. tirobhUte svAtmanyamalataratejovati pumA nanAtmAnaM mohAdahamiti zarIraM kalayati / tataH kAmakrodhaprabhRtibhiramuM baMdhanaguNaiH paraM vikSepathyA nala uttarAdhiyati // 42 // ati nirmaLa tejavALu Atmatattva DhaMkAI jAya che, tyAre mAhane kAraNe jIva, jaDa dehane ja A huM chuM ema mAne che, ane tethI rajoguNanI ' vikSepa' nAmanI mahAna zakti, kAma-krodha vagere potAnA baMdhanakAraka guNAthI ene herAna kare che. ' mahAmoha grAhaprasanagalitAtmAvagamano / dhiyo nAnAvasthAM svayamabhinayaMstadguNatayA || apAre saMsAre viSayaviSapUre jalanidhau / nimanthomanyAya zramati mati: krutsitatiH // 42 II pachI halakI gativALA thayelA kubuddhi A jIva, viSayarUpI jherathI bharelA apAra saMsArasamudramAM gaLakAM khAI ne mahAmeharUpI jhUDe gaLavAthI AtmajJAnathI bhraSTa thAya che; ane buddhina aneka avasthAone tenA guNNA tarIke Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 40 vivekacUDAmaNi pite ja dekhAva karate bhamyA kare che.' bhAnuprabhAsaMjanitAbhrapaGktirbhAnu tirodhAya vijRmbhate yathA / AtmoditAhaskRtirAtmatattvaM tathA tirodhAya vijRmbhate svayam // 143 jema sUryanA tejathI UpajelAM vAdaLAM sUryane ja DhAMkIne pite vizeSa jaNAya che, tema AtmAthI Upajele ahaMkAra AtmAne ja DhAMkIne pote vizeSa jaNAya che. "AvaraNa-zakti" ane "vikSepa-zakti kavalitadinanAthe durdine sAndramedhai___ yathayati himamajhaJjhAvAyurupo yathaitAn / bhaviratatamasAtmanyAvRte mUDhaghuddhiM kSapayati bahuduHkhaistIvavikSepazaktiH // 144 // jema comAsAmAM ghATAM vAdaLAMothI sUrya DhaMkAI jAya che, tyAre ugra ThaMDe vaMToLiye A lokone herAna kare che, tema gADha tame guNathI (eTale tenI AvaraNazaktithI) AtmA DhaMkAI jAya che, tyAre mUDhabuddhi mANasane (rajoguNanI) tIvra "vikSepa zakti aneka dukhethI herAna kare che. patAmyameva kriSNa vadha: uttara ramAtaH yAbhyAM vimohito dehaM matvAtmAnaM bhramatyayam // 145 // A baMne zaktithI ja jIvane baMdhana AvyuM che ane e bethI ja mohita thaI dehane AtmA mAnI saMsAracakamAM te bhamyA kare che. saMsAra-svarUpa bIjaM saMsRtibhUmijasya tu tamo dehAtmadhIrakuro rAgaH pallavamamdhu karma tu vapuH skandho'savaH shaakhikaaH| bhagrANIndriyasaMhatidha viSayAH puSpANi duHkhaM phalaM nAnAkarmasamudbhavaM bahuvidhaM bhokAtra jIvaH khagaH // 146 // Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNi 41 ajJAna" saMsArarUpI vRkSanuM bIja che; "dehane AtmA mAna" e tene phaNage che, "meha e te vRkSanAM pAMdaDAM che; "ka" e (vRkSane poSaNa ApanAruM) pANI che; "zarIra" enuM thaDa che; "prANa" e enI DALIo che; iMdriyane samudAya" e tenI aNIe che, "viSa" e enAM phUla che; "aneka karmothI UpajatAM duHkha" e enAM aneka jAtanAM phaLa che; ane e phaLane e jhADa upara raheluM jIvanarUpI pakSI khAya che. ajJAnamUlo'yamanAtmabandho naisargiko'nAdirananta iiritH| janmApyayavyAdhijarAdiduHkhapravAhapAtaM janayatyamuSya // 147 // ajJAnarUpa mULavALuM A saMsArabaMdhana svAbhAvika, anAdi ane anaMta kahevAya che; ane e ja jIvane janma, maraNa, vyAdhi ane ghaDapaNa vagere duHkhanA pravAhamAM nAkhe che. - AmA ane dehanA bhedajJAnanI jarUra nAstrairna zastrairanilena vahninA chettuM na zakyo na ca krmkottibhiH| vivekavijJAnamahAsinA vinA dhAtuHprasAdena sitena majunA // 148 // vidhAtAnI kRpAthI maLatAM vivekajJAna eTale jaDa ane cetananA bhedajJAnarUpI ujajavaLa ane suMdara bheTI talavAra vinA kaI athI, zastra(hathiyAra)thI ke pavana athavA agnithI ane kaDo upAyothI paNa e baMdhana kApI zakAtuM nathI. zrutipramANakamateH svadharmaniSThA tayaivAtmavizuddhirasya / vizuddhabuddheH paramAtmavedanaM tenaiva saMsArasamUlanAzaH // 149 // vedanAM pramANamAM ja buddhivALAne potAnA dharmamAM zraddhA Upaje che, ane ethI ja enuM citta zuddha thAya che; ema jenuM citta zuddha thayuM hoya, ene ja paramAtmAnuM jJAna thAya che ane ethI ja saMsArane mULa sAthe nAza thAya che. Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNi kozairannamayAdyaiH paJcabhirAtmA na saMvRto bhAti / nijazaktisamutpannaH zaivalapaTalairivAmbu vApistham // 150 // jema pANImAMthI UpajelI zevALathI ja vAvanuM pANI DhaMkAIne dekhAtuM nathI, tema pitAnI zaktithI ja UpajelA "annamaya" vagere pAMca kazethI DhaMkAyele AtmA dekhAtuM nathI. tacchevAlApanaye samyak salilaM pratIyate zuddham / tRSNAsantApaharaM sadyaH sAkhyapradaM paraM puMsaH // 151 // paJcAnAmapi kozAnAmapavAde vibhAtyayaM shuddhH| . . nityAnandaikarasaH pratyagnUpaH paraM svayaM jyotiH // 152 // jema zevALa dUra karatAM mANasanI tarasane tathA tApane dUra karanAruM ane tarata ja sukha ApanAruM zuddha pANI sArI rIte dekhAya che, tema e pAMceya kezane bhrama dUra thatAM zuddha, nitya, AnaMdarUpa eka rasavALe aMtaryAmI, svayaMprakAza paramAtmA dekhAya che. AtmAnAtmavivekaH kartavyo bandhamuktaye viduSA / tenaivAnandI bhavati svaM vijJAya saccidAnandam // 153 // saMsArabaMdhanathI chUTavA mATe vidvAne "AtmA jaDa dehathI jude che" ema samajavuM joIe; kema ke ethI ja pitAne sat, citta ane AnaMda(saccidAnaMda rUpa samajIne AnaMdI thAya che. mukta koNa? mujAdiSIkAmiva dRzyavargAtpratyaJcamAtmAnamasaGgamakriyam / vivicya tatra pravilApya sarva tadAtmanA tiSThati yaH sa muktH||154|| je mANasa pratyekamAM rahela chatAM asaMga ane niSkriya AtmAne, jema muMjanI saLIne muMjathI judI samaje, tema dekhAtA sarva padArthothI jude samajI badhI vastuone Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi AtmAmAM ja laya pamADI pite te AtmArUpe ja rahe che," e mukta che. annamayakoza deho'yamanabhavano'nnamayastu koza dhAnena jIvati vinazyati tadvihInaH / tvacarmamAMsarudhirAsthipurISarAzi nayiM svayaM bhavitumarhati nityazuddhaH // 155 // annathI UpajanAro A deha ja "annamayakeza" che; kAraNa ke e annathI ja jIve che ane anna vinA nAza pAme che. tvacA, cAmaDI, mAMsa, lehI, hADakAM ane maLa vagerene samUha A deha pote nityazuddha AtmA tarIke thavAne gya nathI. pUrva janerapi mRterapi nAyamasti nAta kSaut rgoniyataghumAvaH. naiko jaDaca ghaTavatparidRzyamAnaH ja vAramAM kArya mavati mAviSaard | I ' A annamayakeza athavA deha janma pahelAM ane mRtyu pachI hete nathI; kSaNamAM janme che, enA guNa paNa kSaNika che ane ene svabhAva caMcaLa che. e aneka che tathA jaDa che; ane ghaDAnI peThe dazya padArtha che; tethI e deha bhAve ane vikArene jANanAre pitAne AtmA kema hoI zake? pANipAdAdimAndeho nAtmA dhyate'pi jIvanAt / tattacchaktaranAzAcca na niyamyo niyAmakaH // 157 // hAtha, paga vagere aMgavALuM A zarIra AtmA nathI; 1 DI vAre ja rahe evAM. 2 je najare joI zakAya che. (jenuM rU5 AMkhathI joI zakAya evuM hoya e anitya-vinAzI che.) Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 44 vivekacUDAmaNi kAraNa ke tenuM kaI aMga evu thAya che, tApaNu te jIve che; ane tenI zaktinA nAza thatA nathI. vaLI te AtmAnA hukama pramANe cAle che; tethI e peAte hukama karanAra (AtmA) krama thaI zake? deha taddharmatatkarma tadavasthAdisAkSiNaH / svata eva svataH siddhaM tadvailakSaNyamAtmanaH // 158 // deha, enA dharma, enAM kama tathA enI avasthAovagerenA sAkSI AtmAnI e badhAMthI vilakSaNatA pAtAthI ja svata:siddha che. kulyarAzisalipto malapUrNo'tikazmalaH / kathaM bhavedayaM vettA svayametadvilakSaNaH // 159 // hADakAMnA Dhaga jevA, mAMsathI lI pele, maLamUtrathI bharelA ane atizaya gadA A deha AtmA kema banI zake? kAraNa ke AtmA pote e dehathI judAM ja lakSaNavALA che. tvamAMsamedo'sthipurISarAzAvahamati mUDhajanaH karoti / vilakSaNaM vetti vicArazIlo nijasvarUpaM paramArthabhUtam // 160 // 6 tvacA, mAMsa, meda, hADakAM ane maLamUtranA DhagalA jevA A dehamAM mUDha mANasa ja ahe"bhAva kare che. vicAra zIla mANasa tA peAtAnuM kharuM svarUpa enAthI juduM ja samaje che. trisemityeva jaDasya buddhirdehe ca jIve viduSastvahaM dhIH / vivekavijJAnavato mahAtmano brahmAhamityeva matiH sadAtmani // 161 'A deha e ja huM chuM' evI buddhi jaDanI hoya che. vidvAna mANasanIbuddhi deha tathA jIva e anemAM ' ahu 'bhAvavALI hAya che; paNa viveka-jJAnavALA mahAtmAnI buddhi tA 'huM brahma chu" ema sadA AtmAmAM ja hAya che. Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - 45 vivekacUDAmaNi atrAtmabuddhiM tyaja mUDhabuddhe tvaGmAMsamedo'sthipurISarAzau / / sarvAtmani brahmaNi nirvikalpe kuruSva zAnti paramA bhajasva // 12 // are mUkha! cAmaDI, mAMsa, meda, hADakAM ane maLamUtranA DhagalArUpa A dehamAM te Atmabuddhi tajI de ane darekanA AtmArUpa nirvikalpa brahmamAM ja Atmabuddhi kara ane parama zAMti pAma. dehendriyAdAvasati bhramoditAM vidvAnahantA na jahAti yAvat / tAvanna tasyAsti vimuktivArtApyastveSa vedAntanayAntadarzI // 163 // vidvAna, A asat deha ane iMdriyo vageremAM jyAM sudhI "ahaMtA" cheDate nathI, tyAM sudhI e vedAMta zAstranA pArane pAye hoya chatAM enA mekSanI vAta paNa saMbhavatI nathI. chAyAzarIre pratibimbagAtre yatsvapnadehe hRdi kalpitAMge / yathAtmabuddhistava nAsti kAcijjIvaccharIre ca tathaiva mAstu // 164 // jema chAyA, pratibiMba, svama ane manamAM joyelA zarIramAM kaI prakAre tane Atmabuddhi thatI nathI, e ja rIte A jIvatA zarIramAM paNa tane Atmabuddhi na thAo. dehAtmadhIreva nRNAmasaddhiyAM janmAdiduHkhaprabhavasya bIjam / yatastatastvaM jahi tAM prayatnAt tyakte tu citte na punarbhavAzA // 165 // dehamAM Atmabuddhi e ja duSTa buddhivALA manuSyone janmAdi duHkhanuM kAraNa-A saMsAranuM bIja bane che; mATe e buddhine tuM prayatnathI tajI dekema ke cittamAM ene tyAga thatAM pharI janmanI AzA nahi rahe. prANamayakeza karmendriyaiH paJcabhirazcito'yaM prANo bhavetprANamayastu koshH| yenAtmavAnannamayo'nnapUrNaH pravartate'sau sakalakriyAsu // 166 // 1 jene kaI paNa prakArathI varNavI zakAya nahi, te nirvikalpa', Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka cUDAmaNi pAMca karmenindra sahita A prANa e ja prANamayakeza" che. A annamaya keza(deha) e prANamayakeza sAthe joDAI jIvayukta thaI annapUrNa banI ane dareka kriyAemAM pravarte che. naivAtmApi prANamayo vAyuvikAro gantAgantA vaayuvdntrbhiressH| yasmAkiJcitvApi na vettISTamaniSTaM khaM vAnyaM vA kiJcana nityaM paratantraH // 17 // e "prANamayakeza" paNa AtmA nathI; kAraNa ke e to pavanane vikAra che ane pavananI jema ja zarIranI aMdara ane bahAra jAya-Ave che. vaLI e nitya parataMtra che ane hita-ahita, pitAnuM ke pArakuM evuM kAMI jANatuM nathI. mane macakoza jJAnendriyANi ca manazca manomayaH syAt * kozo mamAhamiti vastuvikalpahetuH / saMzAdibhedakalanAkalito balIyAMstatpUrvakozamabhipUrya vijRmbhate yaH // 118 // pAMca jJAnendri ane mana maLI "mane maya keza" bane che." "A huM ane mAruM evI vastunA vicAranuM kAraNa mane mayakeza ja che. dareka vastuonAM nAma vagere bhedanI kalpanA paNa e ja kare che. upara jaNAvelA banne kezane A vaza rAkhe che, tethI vadhAre baLavAna che tathA prANamayakezanI aMdara rahI prakAze che. paJcendriyaiH paJcabhireva hotRbhiH pracIyamAno viSayAjyadhArayA / jAjvalyamAno bahuvAsanendhanairmanomayAgnirdahati prapaMcam // 119 // ' A manamaya keza jANe ke eka agni che, pAMca Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi jJAneMdriye e agnimAM homa karanAra che; pAMca viSaye e homavAnuM ghI che ane vAsanAo e IdhaNuM che. e IMdhaNAMthI e agni vadhAre saLage che ane AkhA saMsArane bALI mUke che. (arthAtu jyAre iMdriya pate vAsanArUpI iMdhaNAMthI saLagAvelA mamaya agnimAM viSarUpI ghI home che, tyAre e maneya agni AkhA saMsAramAM bhabhUkI UThe che.) na hastyavidyA manaso'tiriktA mano hyavidyA bhvbndhhetuH| tasminvinaSTe sakalaM vinaSTaM vijRmbhite'sminsakalaM viz2ambhate // 17 // avidyA e manathI judI nathI; mana e ja saMsAra-baMdhananuM kAraNa avidyA che. e mana nAza pAmyuM hoya, te badhuM nAza pAmyuM ja che, paNa e je bhAse che, te A badhuM bhAse ja che. svapne'tha zUnye sRjati svazaktyA bhoktrAdi vizvaM mana eva sarvam / tathaiva jAgratyapi no vizeSastatsarvametanmanaso viz2ambhaNam // 17 // e satya nathI, chatAM mana e svamamAM pitAnI zaktithI bhetA vagere badhuM jagata banAve che. e ja rIte jAgrata avasthAmAM paNa kharI rIte kAMI che ja nahi. A badhuM je dekhAya che, e mAtra manane ja vilAsa che. suSuptikAle manasi pralIne naivAsti kiJcitsakalaprasiddhaH / ato mana kalpita eva puMsaH saMsAra etasya na vastuto'sti // 172 // suSuptinA samaye mana jyAre lIna thaI jAya che, tyAre kAMI hatuM ja nathI; A vAta sarva lokamAM prasiddha che; mATe A jIvane je saMsAra jaNAya che, te mananI ja kapelI vastu che, kharI rIte kAMI che ja nahi. vAyunA nIyate meghaH punastenaiva nIyate / . manasA kalpyate bandho mokSastenaiva kalpyatte // 173 // vAdaLAM vAyuthI ja laI javAya che ane pAchAM laI Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 48 vivekacUDAmaNi avAya che; e ja rIte manathI ja saMsArarUpa aMdhana racAya che, ane tenAthI ja mAkSa kalpAya che. dehAdisarvaviSaye parikalpya rAgaM badhnAti tena puruSaM pazuvadguNena / vairasyamatra viSavatsu vidhAya pazcAdenaM vimocayati tanmana eva bandhAt // 974 // jema doraDAMthI pazune khAMdhe, tema A mana ja deha vagere sarva vastuomAM mAha upajAvI enAthI jIvane (prathama) khAMdhe che; ane pachI jhera jevA A viSayeAmAM virAga (abhAvA) upajAvI e baMdhanathI ene choDAve che. tasmAnmanaH kAraNamasya janto. bandhasya mokSasya ca vA vidhAne / bandhasya heturmalinaM rajoguNa kSasya zuddhaM virajastamaskam // 175 // mATe mana ja A jIvane baMdhana ane meAkSa karavAmAM kAraNa che. jyAre rajoguNathI melu' hAya tyAre jIvane 'dhanu' kAraNa thAya che. ane rajoguNa tathA tamAguNathI rahita thaI zuddha banyuM hAya, tyAre jIvane meAkSanuM kAraNa thAya che. vivekavairAgya guNAtirekAcchutvamAsAdya mano vimuktyai / bhavatyato buddhimato mumukSostAbhyAM dRDhAbhyAM bhavitavyamagre // 173 // viveka ane vairAgya guNunA vadhavAthI mana zuddhi pAmIne mukti mATe thAya che; mATe buddhimAna mumukSunA e be guNA ja prathama dRDha thavA joI e. mano nAma mahAdhyAmro viSayAraNyabhUmiSu / caratyatra na gacchantu sAdhavo ye mumukSavaH // 177 // pAMca viSaya ( zabda, paza, rUpa, rasa ane gadha) e Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi eka vana che. temAM "mana" nAmane vAgha pharyA kare che, mATe mumukSu sajajane e te vanamAM na javuM. manaH prasUte viSayAnazeSAnsthUlAtmanA sUkSmatayA ca bhoktuH / zarIravarNAzramajAtimedAnguNakriyAhetuphalAni nityam // 178 // nAnAmoTA dareka viSayene tathA A zarIra, varNa- brAhmaNa, kSatriya, vaizya ane zudra Azrama-brahmacarya, gRhastha, vAnaprastha ane saMnyasta; jAti vagere bhede ane guNa, kriyA, kAraNa tathA kiyAnAM phaLa vagerene mana ja bhektA (jIva) mATe nitya sarje che. masaGgacidrUpamamuM vimoya dehendriyaprANaguNanibadhya / mahaMmameti bhramayatyajatraM manaH svakRtyeSu phalopabhuktiSu // 179 // cetana A AtmA te saMgarahita ja che, chatAM tene mahita karI deha, iMdriya, prANa vagere guNethI "huM ane mAruM' ema temAM bAMdhI A mana ja pate UbhAM karelAM kAme mATe tathA tenAM phaLa bhegavAvavA mATe niraMtara bhamAve che. madhyAsadoSAtpuruSasya saMsRtiradhyAsabandhastvamunaiva klpitH| rajastamodoSavato'vivekino janmAdiduHkhasya nidAnametat // 18 // - jamanA doSathI ja AtmAne saMsAra lAgu thAya che; ane e jamarUpa baMdhana mane ja kapeluM che; rajoguNa ane tamoguNanA deSavALA avivekI jIvane janma vagere duHkhanuM mULa kAraNa A ja che. ataH prAhurmano'vidyAM paNDitAstattvadarzinaH / yenaiva bhrAmyate vizvaM vAyunevAbhramaNDalam // 181 // AthI tatvane samajanArA vidvAne manane ja avidyA 1 guNane bIjo artha derI paNa thAya che. A be arthavALA zabdano prayoga che. Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 vivekacUDAmaNi kahe che. jema pavana vAdaLAMne AkAzamAM Amatema bhamAve che, ema mana ja jagatane bhamAve che. tanmanaH zodhanaM kArye prayatnena mumukSuNA / vizuddhe sati caitasminmuktiH karaphalAyate // 182 // mATe mumukSue manane ja prayatnathI zuddha karavuM joI e. e zuddha thatAM mukti hAthamAM AvI paDelA phaLa jevI che. mokSaikasaktyA viSayeSu rAgaM nirmUlya saMnyasya ca sarvakarma / sacyA yaH zravaNAdiniSTho rajaH svabhAvaM sa dhunoti buMddheH // 183 // je mANasa meAkSamAM ja kevaLa Asakti karI, vicA paranA rAgane nirmULa karI, sarva karmo tyajIne zuddha zraddhAthI zAstranuM zravaNa, manana ane nididhyAsana kare che, te buddhinA roguNI svabhAva dUra kare che (ane enI buddhi sthira thAya che ). manomayo nApi bhavetparAtmA hyAdyantavRttvAtpariNAmibhAvAt / duHkhAtmakatvAdviSayatvahetordraSTA hi dRzyAtmatayA na dRSTaH // 184 // A ' manAmayakAza ' paNa Adi-a tavALA, pariNAmI svabhAvane, duHkhamaya ane viSayarUpa hovAthI AtmA hAI zake nahi; kAraNa ke je draSTA (jonAra) hoya tene dazya ( jovAnI ) vasturUpe keAI e joyA nathI. vijJAnamacakAza buddhirbuddhIndriyaiH sArdhaM savRttiH kartRlakSaNaH / vijJAnamaya kozaH syAtpuMsaH saMsArakAraNam // 185 // jJAne'kriyAnI sAthe peAtAnI vRttio sahita joDAyelI buddhi e ja ' vijJAnamayakAza' che. e dareka kAmanA kartA rAte ja che, ema mAne che ane jIvane saMsAranuM kAraNu thAya che. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka cUDAmaNi anuvajaJcitpratibimbazaktiviMzAnasaMzaH prakRtervikAraH / jJAnakriyAvAnahamityajasraM dehendriyAdiSvabhimanyate bhRzam // 18 // e "vijJAnamayakeza"mAM cetananI pratibimba-zakti rahelI jaNAya che; mAyAnuM ja e kArya che tathA "huM jJAnavALe ane kriyAvALe chuM" ema deha tathA idri vagere para te ghaNuM ja abhimAna kare che. manAdikAlo'yamahasvabhAvo jIvaH samastavyavahAravoDhA / karoti karmANyapi pUrvavAsanaH puNyAnyapuNyAni ca tatphalAni // 187 bhuGkte vicitrAsvapi yoniSu vajannAyAti niryAtyadha UrdhvameSaH / masyaiva vijJAnamayasya jAgratsvapnAdyavasthA sukhaduHkhabhogaH // 28 // dehAdiniSThAzramadharmakarmaguNAbhimAnaM satataM mameti / vijJAnakozo'yamatiprakAzaH prakRSTasAnnidhyavazAtparAtmanaH // 189 // ato bhavatyeSa upAdhirasya yadAtmadhIH saMsarati bhrameNa // 190 // A "vijJAnamayakezIne svabhAva ahaMkAra karavAne che ane e anAdi kALane heI varUpa thaIne samagra vyavahArane uThAvI le che. e pUrvanI vAsanAyukta thaI pApa ane puNya karma kare che ane tenAM phaLe bhegave che; vaLI te judI judI jAtanI canie-judA judA janmamAM bhamate kayAreka nIce Ave che ane kyAreka upara jAya che. jAta, svama ane suSupti-traNeya avasthAo, sukha-duHkha vagere bhega, deha sAthe saMbaMdha dharAvatA Azrame vagerenAM dharma, karma, guNa vagerenuM abhimAna ane sadAnI mamatA-e badhuM A "vijJAnamayakeza"nuM ja che. A keza zreSTha AtmAnI pAse ja hAvAthI ati prakAzavALo che tathA AtmAne upAdhirUpa che; enA para je Atmabuddhi kare che, te e bhramane lIdhe saMsArane pAmyA kare che, Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi AtmA kANu che ? yo'yaM vijJAnamayaH prANeSu hRdi sphuratyayaM jyotiH / kUTasthaH sannAtmA kartA bhoktA bhavatyupAdhisthaH // 191 // svayaMprakAza,1 vijJAnamaya tathA hRdayanI aMdara prANAmAM je prakAze che, te AtmA che. e nirvikAra (vikAra vagaranA) hAvA chatAM upAdhimAM rahelA hAI kartA ane leAktA (kama karanAra ane tenAM phaLa bhAgavanAra) mane che. svayaM paricchedamupetya buddhestAdAtmAdoSeNa paraM mRSAtmanaH / sarvAtmakaH sannapi vIkSate svayaM svataH pRthaktvena mRdo ghaTAniva // 192 e parama AtmA mithyA buddhithI bhasIne e peAte ja che' ema mAnavAne kAraNe pAte sarvAtmA (sa*rUpa) hovA chatAM jema mATIthI ghaDA judA jue, tema peAtAnAthI madhu judu dekhe che. upAdhisambandhavazAtparAtmA hyupAdhidharmAnanubhAti tadguNaH / ayovikArAnavikArivahnivatsadaikarUpo'pi paraH svabhAvAt / 193 // e parama AtmA svabhAve te eka ja rUpe che, tApaNa upAdhinA saMbaMdhane vaza thavAthI 'enA guNeA e pAtAnA ja guNA che' ema mAnIne enA dharmA(icchA vagere)vALA dekhAya che; ' jema leADhAnI anelI tapAvelI keAI cIjamAM vyApelA avikArI agni, e cIjanA AkAravALA dekhAya che tema.' mukti kevI rIte ziSya uvAca / bhrameNApyanyathA vA'stu jIvabhAvaH paramAtmanaH / tadupAdheranAditvAnnAnAdernAza vase // 4 // sara 1 peAtAnI meLe jaNAtA jenA jJAna mATe khIjI vastunI jarUra na hoya te. - Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi ziSya pUche che: "he gurudeva! bhramane kAraNe che ke koI bIjuM kAraNa che, paNa parama AtmAne ja "jIva" banavuM paDayuM che, e te kharI vAta; paNa e upAdhi te anAdi kALanI che ane je anAdi hoya tene te nAza thaI zake nahi. ato'sya jIvabhAvo'pi nityA bhavati sNsRtiH| na nivarteta tanmokSaH kathaM me zrIguro vada // 195 // AthI AtmAne nitya jIvarUpe ja rahevuM paDe ane ene saMsAra paNa nitya hAI kadI dUra na thAya te he gurudeva! ene mekSa kevI rIte thAya, e mane kahe." AtmAnA jJAnathI ja mukti zrIgururuvAca : samyakpRSTaM tvayA vidvansAvadhAnena tcchRnnu| . prAmANikI na bhavati bhrAntyA mohitakalpanA // 196 // gurudeve kahyuM: "he vidvAna ! teM ThIka pUchayuM. have sAvadhAna thaIne te sAMbhaLaH bhramane lIdhe UpajelI mohayukta kalpanA pramANabhUta hotI nathI. . bhrAnti vinA tvasaMgasya niSkriyasya niraakRteH| na ghaTetArthasambandho nabhaso nIlatAdivat // 197 // - jema AkAzane vAdaLI raMga dekhAya che, e mAtra jama ja che, tema saMga vagaranA, kriyA vinAnA ane AkArarahita AtmAne keI paNa padArtho (viSaya) sAthe saMbaMdha bhrama vinA ghaTatuM ja nathI. svasya draSTunirguNasyAkriyasya pratyagbodhAnandarUpasya buddhaH / bhrAntyA prAptojIvabhAvo na satyo mohApAye nAstyavastu svabhAvAt // sarvane sAkSI, mAyAnA guNathI rahita, akriya (keI paNa jAtanI kriyA nahi karanAra) ane vyApaka jJAna tathA AnaMdasvarUpa AtmAne buddhinA bhramathI je jIvapaNuM AvyuM Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNi che e kharuM nathI, kAraNa ke svabhAvathI ja e kAMI vastu nathI, tethI mehu dUra thatAM e kAMI che ja nahi. yAvad bhrAntistAvadevAsya sattA mithyAzAnojjambhitasya pramAdAt / rajavAMso bhrAntikAlIna eva bhrAntena ze naiva so'pi tadvat // 199 jyAM sudhI bhrama hoya, tyAM sudhI ja deraDAmAM sApa dekhAya che, mane nAza thaye sApa che ja nahi; tema pramAdane lIdhe jyAM sudhI bhrama che, tyAM sudhI ja AtmAne mithyAjJAnathI prakaTeluM jIvapaNuM che (bhrama dUra thatAM AtmAne jIvapaNuM che ja nahi). anAditvamavidyAyAH kAryasyApi tthessyte| utpannAyAM tu vidyAyAmAvidyakamanAdyapi // 200 // prabodhe svapnavatsarva sahamUlaM vinazyati / anAdyapIdaM no nityaM prAgabhAva iva sphuTam // 201 // anAderapi vidhvaMsaH prAgabhAvasya vIkSitaH / mAyA ane enAM kAryonuM anAdipaNuM jeke manAya che, paNa jema jAgyA pachI svama mULamAMthI nAza pAme che, tema jJAna thayA pachI avidyAthI UpajeluM tenuM kArya anAdi chatAM nAza pAme che. A avidyAkArya anAdi kALanuM che, chatAM "prAgabhAvanI peThe nitya nathI e cokkasa che. "prAgabhAva" anAdi che, chatAM tene nAza dekhAya che. 1 kaI paNa vastu UpajatAM pahelAM e vastune je "abhAva" hoya che, tenuM ja nAma "prAgabhAva" che; ane e "prAgabhAva anAdi kALathI heya che; (kAraNa ke je vastu banavAnI che, te pite te anAdi kALathI banI hatI ja nathI.) e vastu banyA pachI ene je anAdi kALathI cAlyo Avele "prAgabhAva' hoya che, te nAza pAme che. AthI sAbita thAya che ke, anAdi manAtI mAyA-avidyAne paNa nAza thaI zake ja. Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pravAnyUDAmA para yAthupAghisaMbaMdhAtparikalpitamAtmani // 202 jIvatvaM na tato'nyattu svarUpeNa vilkssnnH| zva vAmano yuvA mithyAzAnapues20rU I vinivRttirbhavettasya samyagjJAnena nAnyathA / brahmAsmaikatvavijJAnaM samyagjJAnaM zrutermatam // 204 // kAraNa ke buddhirUpa upAdhina saMbaMdhathI ja AtmAmAM jIvapaNAnI kalpanA thaI che, te sivAya bIjuM kaI kAraNa ja nathI; kema ke jIva pote svarUpathI vilakSaNa ja che. mithyAjJAnane lIdhe ja potAnA AtmAne buddhi sAthe saMbaMdha thaye che. uttama prakAranA jJAnathI te saMbaMdha dUra thaI zake che. bIjI kaI rIte nahi; brahma ane AtmA-e baMne judA nathI; eka ja che-AvuM jJAna e ja uttama jJAna che, Ama vedanuM mAnavuM che. ("huM brahma ja chuM, evuM jJAna thAya che, tyAre jIvapaNuM nAza pAme cheane pachI pote zuddha AtmArUpe prakAze che.) - tadAtmAnAtmAnAtmanoH samyagvivekenaiva sidhyati / tato vivekaH kartavyaH pratyagAtmAsadAtmanoH // 205 // e jJAna AtmA tathA anAtmAne sArI rIte viveka (pRthakkaraNa) karavAthI ja siddha thAya che, mATe e viveka karavuM joIe, jethI AtmA ane brahma eka ja che, ema samajAya che. jalaM paGkavadatyantaM paGkApAye jalaM sphuTam / yathA bhAti tathAtmApi doSAbhAve sphuTaprabhaH // 20 // kAdavavALuM pANI kAdava dUra thatAM jema cekhuM thaI jAya che, tema mAyArUpa deSa dUra thatAM AtmA skuTa prabhAvALe thaI prakAze che. Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 56 ' vivekacUDAmaNi * asannivRttau tu sadAtmanA sphuTaM pratItiretasya bhvetprtiicH| tato nirAsaH karaNIya eva sadAtmanaH sAdhvahamAdivastunaH // 207 // (jJAna dvArA) asatuM mAyAnI nivRtti thAya che, tyAre aMtaramAM rahelA jIvAtmAnuM paramAtmArUpe spaSTa jJAna thAya che; mATe ahaMkAra vagere vastune sat--AtmAmAMthI sArI rIte dUra karavI ja joIe. ato nAyaM parAtmA syAdvijJAnamayazabdabhAk / .. vikAritvAjaDatvAcca pricchinntvhetutH| dRzyatvAvyabhicAritvAnnAnityo nitya iSyate // 208 // upara kahele vijJAnamayakeza paNa vikAravALe, jaDa, amuka mApamAM ja rahele, AtmA jene jue che e (dazya), tathA suSupti avasthAmAM nahi jaNAta (vyabhicArI) hovAthI AtmA nathI (kAraNa ke e anitya che). anitya vastu nitya hAya ja nahi. AnaMdamayakoza anubhavAya che kayAre ? mAnandapratibimbacumbitatanuvRttistamojjaMbhitA syAdAnandamayaH priyAdiguNakaH sveSTArthalAbhodaye / .puNyasyAnubhave vibhAti kRtinAmAnaMdarUpaH svayaM bhUtvA nandati yatra sAdhu tanubhRnmAtraH prayatnaM vinA // 209 // (ajJAnathI DhaMkAyelA) A AnaMdarUpa AtmAnuM jemAM pratibiMba paDe che, evI tame guNavALI vRtti e ja "AnaMdamayakeza" che. e priya, AnaMda ane ati AnaMda evA traNa guNavALe che. jyAre pitAne vahAlI vastu maLI Ave, tyAre e prakaTe che. pitAnAM puNyakamano anubhava thAya che, tyAre puNyazALI mANasane potAnI meLe ja e "AnaMdamayakeza" jaNAya che. jemAM prANImAtra pite AnaMdarUpa thaI prayatna vagara ja ati AnaMdI bane che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi Anandamaya kozasya suSuptau sphUrtirutkaTA / svaprajAgarayorISadiSTasaMdarzanAdinA // 210 // 8 AnaMkramayakeAMza 'nA utkaTa prakAza tA suSupti vakhate ja hAya che, chatAM jAgrata ane svapta avasthAmAM paNa potAne vahAlI vastu maLatAM enA kAMIka prakAza thAya che. naivAyamAnandamayaH parAtmA sopAdhikatvAtprakRtervikArAt / kAryatvahetoH sukRtakriyAyA vikArasaMghAtasamAhitatvAt // 211 // e ' AnaMdyamayakAza' paN sarvazreSTha AtmA nathI; kAraNa ke e upAdhivALA, mAyAthI upajele, zubha karmonAM phaLarUpa ane A dehane Azare rahelA che. " paJcAnAmapi kozAnAM niSedhe yuktitaH zruteH / tanniSedhAvadhiH sAkSI bodharUpo'vaziSyate // 212 // vedazAstranI yuktiothI e pAMceya kazAnA niSedha thayA pachI ( neti neti-e nahi, e nahi ') e niSedhanI hadarUpe jJAnasvarUpa sAkSI AtmA ja bAkI rahe che. yosyamAtmA svayaMjyotiH paJcakozavilakSaNaH / avasthAtraya sAkSI sanirvikAro niraJjanaH / sadAnandaH sa vijJeyaH svAtmatvena vipazcitA // 293 // y, je A svayaMprakAza, ' annamaya ' vagere pAMceya kAzAthI judo ane jAgRti vagere traNeya avasthAnA jonAra chatAM vikAra vagaranA, nilepa ane nitya AnaMdarUpa che, ane ja vidvAna mANase potAne zuddha AtmA samajavA. AtmAnAM svarUpa viSe zakA ziSya uvAca : mithyAtvena niSiddheSu kozeSveteSu paJcasu / sarvAbhAvaM vinA kiMcinna pazyAmyatra he guro / vijJeyaM kimu vastvasti svAtmanAtra vipazcitA // 294 // Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parTa vivekacUDAmaNi ziSyaH "he gurudeva! A pAMceya keza misyA havAthI AtmA nathI ema niSedha karatAM zUnya sivAya kaMI paNa mane dekhAtuM nathI te buddhimAna mANase A jagatamAM kaI vastune pitAnA AtmA tarIke jANavI? AtmAnuM kharuM svarUpa zrIgururuvAca : satyamuktaM tvayA vivanipuNo'si vicAraNe / ahamAdivikArAste tadabhAvo'yamapyanu // 215 / / sarve yenAnubhUyante yaH svayaM nAnubhUyate / / tamAtmAnaM veditAraM viddhi buddhayA susUkSmayA // 216 // guruH "he vidvAna ! te satya kahyuM. vicAra karavAmAM tuM ghaNe catura che. ahaMkAra vagere je vikAre che, te ane ene abhAva e badhuM jene lIdhe jANI zakAya che ane je pite bIjA keIthI jANI zakAtuM nathI, e saune jANa nAra AtmAne tuM ati sUkama buddhithI jANa. * tatsAkSikaM bhavettattadyadyadhenAnubhUyate / kasyApyananubhUtArthe sAkSitvaM nopayujyate // 217 // je kaI vastu je kaI vaDe anubhavAya che, tenuM ja sAkSAta hevApaNuM hoI zake, paNa keIe nahi anubhavelI vastu(zUnya)nuM sAkSAt hovApaNuM ghaTI zake nahi. asau svasAkSigo bhAvo yataH svenAnubhUyate / ataH i I sAkSAtrAmA ra reta ! 228 AtmA te pitAnI ja sAkSIvALo padArtha che; kAraNa ke te pitA vaDe ja anubhavAya che; mATe sarvathI para e pite ja sAkSAt AtmA che, bIje kaI nahi. jAgratsvapnasuSuptiSu sphuTataraM yo'sau samujjRmbhate pratyabhUpatayA sadAhamahamityantaH sphuralekadhA / Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi nAnAkAravikAra bhAgina imAnpazyannahaM ghImukhAn nityAnandacidAtmanA sphurati taM viddhi svametaM hRdi // 219 jAgRti, svagna ane suSupti-e traNe avasthAmAM je A ati spaSTa prakAze che, je aMtaHkaraNamAM 'huM huM' ema eka ja aMtarAtmArUpe sadA jaNAya che tathA je ahaMkArathI mAMDI mAyAnA aneka AkAravALA vikArIne sAkSIrUpe jotA hamezAM sat, cit ane AnaMdarUpI hRdayamAM anubhavAya che, ene ja tuM pAtAnA AtmA jANu. ghaTodake bimbitamarkavimbamAlokya mUDho ravimeva manyate / tathA cidAbhAsamupAdhisaMsthaM bhrAntyAhamityeva jaDo'bhimanyate // 220 ghaDAnA pANImAM sUryanuM pratibiMba joI ne mUDha mANusa ene ja sUrya samaje che, tema avivekI ( AtmA-anAtmAnA bheda nahi pArakhanAra mANasa) buddhirUpa upAdhimAM rahelA cetana--AtmAnA pratibiMbane ja bhramathI e ja huM AtmA chu'' ema mAnI le che. 6 59 ghaTaM jalaM tadgatamarkavimbaM vihAya sarva vinirIkSyate 'rkaH / taTastha patatritayAvabhAsakaH svayaMprakAzo viduSA yathA tathA // 221 dehaM dhiyaM vipratibimbametaM visRjya buddhau nihitaM guhAyAm / draSTAramAtmAnamakhaNDabodhaM sarvaprakAza sadasadvilakSaNam // 222 // nityaM vibhuM sarvagataM susUkSmamantarbahiH zUnyamamanyamAtmanaH / vijJAya samyanijarUpametatpumAnvipApmA virajo vimRtyuH // 223 // paNa vidvAna puruSa jema ghaDA, temAM bharelu' pANI ane emAM paDeluM sUryanuM pratibiMkha( echAyA )-e traNeyane cheDI taTastha, teenA prakAzaka ane svayaM prakAza peAtAnI meLe prakAzatA sUryane judo ja jue che, tema A deha, temAM rahelI buddhi ane temAM paDatuM cetana-AtmAnuM prati Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi biMba (cidAbhAsa)-e traNeyane choDI taTastha, teone prakAzaka, buddhirUpa guphAmAM rahela, svayaMprakAza, saunA draSTA, akhaMDa jJAnavALA, nitya, dareka ThekANe rahelA vibhu, ati sUkSama, tathA aMdara ane bahAra evA bheda vagarane AtmA pitAthI jude nathI, paNa pitAnuM ja svarUpa che, ema barA bara jANIne puruSa pAparahita, nirmaLa ane amara bane che. vizoka Anandaghano vipazcitsvayaM kutazcinna bibheti kazcit / nAnyo'sti paMthA bhavabandhamuktevinA svatattvAvagamaM mumukSoH // 224 jJAnI pite kaI paNa hoya chatAM zaMkarahita ane AnaMdasvarUpa banI keIthIya Darato nathI. Ama mumukSu mATe AtmatattvanAM jJAna sivAya A saMsAranAM baMdhanamAMthI chUTavAne bIje kaI mArga nathI. . brahmAbhinnatvavijJAnaM bhavamokSasya kAraNam / yenAdvitIyamAnandaM brahma saMpadyate budhaiH // 225 // - "brahma ane AtmA eka ja che" evuM jJAna ja saMsAranA baMdhanathI chUTavAmAM kAraNa che, jethI vidvAne advitIya AnaMdasvarUpa brahmane pAme che. brahmabhRtastu saMsRtyai vidvAnnAvartate punaH / vizAtavyamataH samyagbrahmAbhinnatvamAtmanaH // 226 // brahmasvarUpa thayela vidvAna pharI janma-maraNarUpa A saMsAramAM AvatuM nathI, mATe "AtmA"nI brahma sAthenI ektA sArI rIte samajavI. V satyaM jJAnamanantaM brahma vizuddhaM paraM svataH siddham / nityAnandaikarasaM pratyagabhinnaM nirantaraM jayati // 227 // brahma satya, jJAnarUpa ane anaMta (avinAzI) che - tathA zuddha, zreSTha ane pitAnI meLe ja siddha che (enA Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka cUDAmaNi astitva viSe enA sivAya bIjA keI pramANanI jarUra nathI); tema ja nitya, mAtra AnaMdarU5 rasavALuM, saunI aMdara rahela ane sauthI abhinna (juduM nahi evuM) te niraMtara sarvotkRSTa che. - brahma ane jagatanI ekatA sadidaM paramAdvaitaM svasmAdanyasya vastuno'bhAvAt / nAnyadasti kizcitsamyakparamArthatattvaSoghe hi // 228 // A vizva eka ja vastu brahmarUpa che; kema ke AtmasvarUpa e sivAya bIjI kaI vastu ja nathI; A "advaita" kharI vastunuM barAbara jJAna thatAM (Atmatarava-brahma sivAya) bIjuM kAMI rahetuM ja nathI. . yadidaM sakalaM vizvaM nAnArUpaM pratItamajJAnAt / / tatsarva brahmaiva pratyastAzeSabhAvanAdoSam // 229 // A AkhuM jagata aneka judAM judAM rUpa-raMgavALuM dekhAya che, enuM kAraNa ajJAna che. kharI rIte to e badhuM samagra bhAvanArUpa deSa vinAnuM (nirvikalpa) brahma ja che. mRtkAryabhUto'pi mRdo na bhinnaH kumbho'sti sarvatra tu mRtsvarUpAt / na kumbharUpaM pRthagasti kumbhaH kuto mRSA kalpitanAmamAtraH // 230 // ghaDe mATImAMthI bane che, chatAM mATIthI jude nathI; kAraNa ke e Akheya mATIrUpa ja che. "ghaDo' e zabda te mATImAM beTI rIte kapeluM nAmamAtra ja che, tenuM rUpa mATIthI juduM nathI. kenApi mRdbhinatayA svarUpaM ghaTasya saMdarzayituM na shkyte| ato ghaTaH kalpita eva mohAnmRdeva satyaM paramArthabhUtam // 231 // ghaDAnuM svarUpa mATIthI juduM keI batAvI zake nahi, mATe "gha" mAtra mahithI ja mAnI lIdhela che; kharI rIte Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ - viveka cUDAmaNi te e mATI ja che. sabrahmakArya sakalaM sadeva tanmAtrametatra tato'nyadasti / astIti yovakti na tasya moho vinirgato nidritavatprajalpaH // 232 // (evI rIte) satyasvarUpa brahmathI UpajeluM samagra jagata mAtra brahmarUpa ja che, ethI juduM kAMI paNa nathI; chatAM je ema kahe ke, enA sivAya enAthI juduM paNa kAMIka che, tene meha hajI gaye nathI. enI e vAta, UMghatA mANasanA bakavAda jevI che. ' brahmevedaM vizvamityeva vANI bhautI vrate'tharvaniSThA variSThA / tasmAdetad brahmamAtraM hi vizvaM nAdhiSThAnAdbhivatAropitasya // 233 // "A AkhuM jagata brahma ja che" ema atharvavedanI ati zreSTha vANI kahe che, mATe A jagata mAtra brahma ja che; kAraNa ke jemAM je vastu mAtra mAnI lIdhelI hAya, te tenAthI judI hotI ja nathI. satyaM yadi syAjagadetadAtmano'naMtatvahAniniMgamApramANatA / asatyavAditvamapIzituH syAnaitattrayaM sAdhu hitaM mahAtmanAm // 234 je A jagata satya hoya, te satya vastune te kadI nAza ja na hoya; AthI jagatane paNa aMta nahi Ave; ane (veda-upaniSada te ema ja kahe che ke, "brahma satya che ne jagata mithyA che" evI) upaniSadanI vAta apramANa Tharaze; vaLI veda ke je IzvaranI ja vANI che e apramANa TharatAM Izvara pite asatyavAdI Tharaze. Ama jagatane satya mAnavAthI traNa deSa (vAMdhA) Ave che, e mahApuruSe mATe sArA ke hitakAraka nathI. Izvaro vastutattvajJo na cAhaM teSvavasthitaH / na ca matsthAni bhUtAnItyevameva vyacIphlapat // 235 // Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi vaLI vastunA tattvane samajanArA bhagavAna kRSNacaMdra Ama khecekhuM kahyuM che ke, "huM A jagatanA padArthomAM rahyo nathI; tema ja e badhA padArtho mArAmAM rahyA nathI." (je jagata satya heya, te IzvaranI A vANI khUTI paDe.) yadi satyaM bhavedvizvaM suSuptAvupalabhyatAm / yannopalabhyate kizcidato'satsvapnavanmRSA // 236 // je jagata satya heta, te suSupti avasthAmAM paNa jaNAta; paNa suSuptimAM te kaMI jaNAtuM nathI, mATe A jagata khoTA svama jevuM mithyA che. taH pRtharanarita nargiAmanaH pRthatItinu mRSA guurvivA AropitasyAsti kimarthavattAdhiSThAnamAbhAti tathA bhrameNa // 237 // AthI jagata paramAtmAthI juduM nathI, chatAM juduM jaNAya che, te jema guNavAnathI guNa judA jevA jaNAya che, tema mithyA ja che. je vastunI bIjI vastumAM mAtra kalpanA ja thaI hoya, evI (Arepita) vastunuM kharuM astitva zuM heya? e rIte A adhikAna (jemAM jagatanI kalpanA ja thaI che, te mULa vastu brahma ja) bhramathI jagatarUpe dekhAya che. bhrAMtasya yadyad bhramataH pratItaM brahmaiva tattadrajataM hi shuktiH| idaMtayA brahma sadaiva rUpyate tvAropitaM brahmaNi nAmamAtram // 238 // jema chIpamAM bhramathI dekhAtI cAMdI che ja nahi, kharI rIte e chIpa ja che, tema bhrAMti pAmelA ajJAnIne jamarUpa ajJAnane lIdhe je je dekhAya che, e badhuM brahma ja che. "A jagata che" e vAkayamAM "A" zabda jene lAgu paDe che, e brahma ja che. e brahmamAM jagatane mAtra Aropa ja thayo chemAtra kalpanAthI ja mAnI lIdhela che, ane te nAma mAtra ja che. Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 64 vivekacUDAmaNi brahmanuM svarUpa ataH paraM brahma sadadvitIya vizuddhavijJAnaghanaM niraJjanam / prazAntamAghantavihInamakriyaM nirantarAnandarasasvarUpam / / 239 // AthI parabrahma sata, eka ja, atyaMta zuddha, jJAnamaya, nileMpa, ati zAMta, Adi-aMta vagaranuM, kriyA vinAnuM ane niraMtara AnaMdasvarUpa che. nirastamAyAkRtasarvamedaM nityaM sukhaM niSkalamaprameyam / arUpamadhyaktamanAkhyamavyayaM jyotiH svayaM kiJcididaM cakAsti // 240 e mAyAnA kalpita sarva bheda vinAnuM, nitya, sukharUpa, avaya vagaranuM, pramANethI jANavuM azakya, rUpa vinAnuM, iMdriyathI jANI na zakAya evuM, nAmarahita tathA avinAzI te ja svarUpa che ane te pite ja A kaMIka che" ema prakAze che. zAtRjJeyajJAnazUnyamanantaM nirvikalpakam / kevalAkhaNDacinmAtraM paraM tattvaM viduyudhAH // 241 // DAhyA mANase, e parama tatvane jJAtA (jANanAra), seya (jANavAnuM) ane jJAna (jANavuM)-e traNe ya bhedathI rahita, avinAzI, mAyAnA guNe vagaranuM ane kevaLa akhaMDa cetana mAtra samaje che. aheyamanupAdeyaM manovAcAmagocaram / aprameyamanAdyantaM brahma pUrNamahaM mahaH // 242 // "brahma" e "huM" ema saunuM pitAnuM ja svarUpa hovAthI cheDI zakAya ke laI zakAya evuM nathI; ene mana ane vANI samajI ke kahI zakatAM nathI; tathA mApamAM na Ave evuM, Adi ke aMta vagaranuM, sarvamAM raheluM e mahAna tejarUpa che. 1 jIva, Izvara ane jagata e traNa bheda mAyAthI thayA che. Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi "mahAvAkyane vicAra tattvaM padAbhyAmabhidhIyamAnayobrahmAtmayoH zodhitayoryadIttham / zrutyA tayostattvamasIti samyagekatvameva pratipAdyate muhuH // 243 // chAMdegya upaniSade "te tuM che" e vAkyanA "te" ane tuM" e be zabdathI kahelA "Izvara" ane "jIva" jyAre upAdhirahita bane che, tyAre e baMne eka ja che, ema vAraMvAra siddha karyuM che. aikyaM tayorlakSitayorna vAcyayonigadyate'nyonyaviruddhadharmiNoH / khadyotabhAnvoriva rAjabhRtyayoH kUpAmburAzyoH paramANumervoH // 244 - sUrya ane pataMgiyuM; rAjA ane sevaka samudra ane kUpha meru ane paramANu-e badhA jema ekabIjAthI judA che, tema paraspara viruddha dharmavALA Izvara ane jIva baMne vAcya arthamAM te judA ja che-paNa e baMnene je lakSya artha (upAdhi vinAnuM zuddha brahmasvarUpa) che, te jemAM te baMne eka ja che. tayovirodho'yamupAdhikalpito na vAstavaH kazcidupAghireSaH / Izasya mAyA mahadAdikAraNaM jIvasya kArya zaNu paJcakozam // jIva ane IzvaramAM je virodha che e upAdhine lIdhe ja che, ane e upAdhi te kalpanAmAtra che; kharI rIte 1 "tata tvak "i A chAMdogya upaniSada(6-8)nA vAkyane mahAvAkya kahe che; kAraNa ke e vAkyathI chava-brahmanI ekatA samajAvI che. 2 zabdajJAna thatAMveMta ja (zabdanI "abhidhAzakti thI) je artha jaNAya tenuM nAma "vAya artha.' 3 vAkyamAM "vAcya artha" baMdhabesate na Ave, tyAre (zabdanI "lakSaNAzaktithI) je artha samajAya, tenuM nAma "lakSya artha, Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi che ja nahi. IzvaranI mAyA mahatava vagerenuM kAraNa che ane pAMca keza e jIvanuM kArya che; arthAta brahma pite jyAre mAyAthI sRSTi racavA Icche che, tyAre e brAnuM nAma Izvara" che ane jyAre "pAMca kezarUpI upAdhimAM paDe che, tyAre e "jIva" kahevAya che. etAvupAdhI parajIvayostayoH samyanirAse na paro na jIvaH / rAjyaM narendrasya bhaTasya kheTakastayorapohe na bhaTo na rAjA // 243 mAyA ane paMcakeza e be Izvara ane jIvanI upAdhi che te sArI rIte dUra thatAM Izvara nathI ke jIva paNa nathI. jema rAjya e rAjAnI upAdhi che ane DhAla e laDavaiyAnI upAdhi che, e baMne dUra thatAM keI rAjA nathI ke laDaye nathI. athAta Adeza iti zrutiH svayaM niSedhati brahmaNi kalpitaM dvayam / zrutipramANAnugRhItabodhAttayonirAsaH karaNIya eva // 247 // athAta " (gRhalaca 2-3-6)A veda pite kahe che ke, A brahma "kArya nathI ane kAraNa paNa nathI ema mAyA ane paMcakeza e baMne brahmamAM kalpita hAIne che ja nahi; mATe vedanA pramANathI grahaNa karelA jJAna vaDe e bane che ja nahi, ema tene dUra karavAM ja joIe. nedaM nedaM kalpitatvAnna satyaM rajau dRSTavyAlavatsvapnavaJca / itthaM vazyaM sAdhuyuktyA vyapohya jJeyaH padhAdekabhAvastayoryaH // 248 // A jagata nathI, nathI ja, te kalpita che; tethI doraDAmAM dekhAtA sApanI mAphaka ane svamAnI jema satya nathI. Ama dazya-jagatane uttama yuktithI dUra karIne pachI jIva ane IzvaranI je ekatA che, te samajavI. 248 tatastu to lakSaNayA sulakSyau tayorakhaMDaikarasatvasiddhaye / nAlaM jahatyA na tathA'jahatyA kiMtubhayAtmakayaiva bhAvyam // 249 // Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi mATe jIva ane Izvarane e lakSaNa nAmanI zabdazaktithI sArI peThe jANavA. e baMne eka ja ane AnaMdarUpa ja che, ema siddha karavA mATe (te tuM che" e upaniSadanA mahAvAkayamAM) "jahatI lakSaNa"thI ke "ajahatI lakSaNA"thI cAlatuM nathI; paNa "jahatyajahatI" nAmanI 1 zabdane "vAya artha' jyAre vAkyamAM baMdhabesate na Ave, tyAre "lakSaNA' nAmanI zabdanI zakti lakSya artha batAvavA hAjara thAya che. 2 "jahatIlakSaNa ane bIjA zAstrakAro "lakSaNAlakSaNu" kahe che. e lakSaNAthI zabdane vAcya artha taddana cheDI devo paDe che, ethI A vAkyamAM ene upayoga thaI zake nahi. kAraNa ke te ane "tuM 'ne je vAcya artha "Izvara ane jIva' che e taddana ahIM tajAto nathI, paNa te bannenI upAdhinA arthane ja ahIM tyAga karavAne che. - 3 "ajahatIlakSaNa ne bIjA zAstrakAre "upAdAnalakSaNA kahe che. e lakSaNAthI zabdane vAya artha paNa lakSya arthanI sAthe rahe che. AthI A lakSaNane paNa ahIM upayoga thaI zake nahi; kAraNa ke "te" ane "tuM" e bannene vAcya artha je "Izvara ane jIva" te mULarUpe ahIM laI zakAya nahi. je tema thAya te "IzvaranI ane jIvanI ekatA" ghaTI zake ja nahi. 4 "jahatyajahatI lakSaNa" vedAMtIoe svIkArelI che. enuM bIju nAma "bhAgatyAga lakSaNA' che. ane artha e che ke zabdanA vAya arthane amuka aMza levAya che ane amuka aMza tajAya che. A pramANe ahIM "upAdhivALApANuM" artha jAya che ane "cetanapaNuM' artha levAya che. Ama ahIM "upAdhi vagaranA mAtra "cetanasvarUpa je jIva ane Izvara te baMne zuddha brahmasvarUpe eka ja che " evo artha A "jahatyajaDatI lakSaNA thI samajAya che, TUMkamAM AvuM tAtparya che. Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 68 vivekacUDAmaNi 6 6 : eya lakSaNA hAvI joIe (te nIce pramANe che), sa devadatto'yamitIha caikatA viruddhadharmAMzamapAsya kathyate / yathA tathA tattvamasIti vAkye viruddhadharmAnubhayatra hitvA // 250 // 'e devadatta A che.' A vAkyamAM e ' ane ' A' e beya zabdo judA judA hAya ema (upara uparathI ) lAge che chatAM ane zabdanA arthanI dhruvadatta 'mAM ja ekatA kahevAya che, tema 'tat vas asi-te tuM che' e vAkyamAM paNa ' te ' ane 'tuM' e mane judA judA hAya ema pahelAM lAge che, chatAM 'te' eTale Izvara ane 'tuM' eTale jIva e baMnemAM rahelI upAdhirUpa dharmanA viruddha aza( sarvanApaNuM. ane alpajJapaNuM)nA tyAga karI cetanarUpe bannenI ekatA kahI che. saMlakSya cinmAtratayA sadAtmanorakhaNDabhAvaH paricIyate budhaiH / evaM mahAvAkyazatena kathyate brahmAtmanoraikyamakhaNDabhAvaH // 251 // Ama 'tat tvam ati ' e vAkyamAM ' lakSaNA' nAmanI zabdazaktithI jIvAtmA ane paramAtmAne mAtra cetanarUpa jANIne buddhimAnA 'brahma akhaMDa che' ema samaje che; ane AvAM seMkaDo vAAthI brahma ane AtmAnI ekatA zAstra:mAM kahI che. brahmabhAvanA 1 asthUlamityetadasannirasya siddhaM svato vyomavadapratarkyam / ato mRSAmAtramidaM pratItaM jahIhi yatvAtmatayA gRhItam / brahmAhamityeva vizuddhabuddhyA viddhi svamAtmAnamakhaNDabodham // 252 // aspRSTham ananu bavam bIryam -je mATu' nathI, nAnuM nathI; TUMkuM nathI, lAMbu nathI ' vagere vedavAkyathI, 6 1 vAravAra vicAra karavA te, dhyAna. 2 bRhadAraNyaka upaniSada ( 3-8-8 ) Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 69 AtmAmAM nAnA--meTAM vagerenI asat kalpanA tajIne AkAzanI jema badhe rahenAra chatAM vicAramAM AvI na zake evu' e Atmatattva peAtAnI meLe ja siddha thAya che; mATe AtmArUpe svIkArelA A deha vagere badhA padArtho khUTA che, ema samajI e badhAne have tuM AtmA mAnIza nahi; ane 'huM brahma chuM' ema ati zuddha buddhithI samajIne peAtAnA AtmAne akhaMDa jJAnasvarUpa tuM jANuM. mRtkArya sakalaM ghaTAdi satataM mRnmAtramevAbhita stadvatsajanitaM sadAtmakamidaM sanmAtramevAkhilam / yasmAnnAsti sataH paraM kimapi tatsatyaM sa AtmA svayaM tasmAttattvamasi prazAntamamalaM brahmAdvayaM yatparam // 253 // jema mATImAMthI anela ghaDA vagere kAya sadAkALa ane cAre bAju mATI ja che, tema sathI UpajeluM ane satpa A Akhu jagata satja che; kAraNu ke sat sivAya bIjI kAMI che ja nahi; e ja satya che ane e peAte ja AtmA che; mATe zAMta, niLa ane eka ja je parabrahma che e ja tuM che. nidrAkalpitadezakAlaviSayajJAtrAdi sarvaM yathA mithyA tadvadihApi jAgrati jagatsvAzAnakAryatvataH / yasmAdevamidaM zarIrakaraNaprANAhamAMdyapyasat tasmAttatvamasi prazAntamamalaM brahmAdvayaM yatparam // 254 // jema svapramAM UMghane kAraNe kalpita deza, kALa, padArtho ane e badhAMne jANanAra e badhuM mithyA che; ema jAgrata avasthAmAM paNa A jagata peAtAnA ajJAnanuM ja kArya hAvAthI mithyA ja che. A rIte A zarIra, iMdriyA, prANu ane ahuMkAra vagere badhu... asatya che; ane tuM te zAMta, nimaLa ane advaita mAtra parabrahma ja che. Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi jAtinItikulagotradUragaM nAmarUpaguNadoSavarjitam / dezakAlaviSayAtivarti yadbrahma tattvamasi bhAvayAtmani // 255 // je brahma jAti, nIti, kuLa ke geAtrathI rahita che; nAma, rUpa, guNu ke dveSa vinAnuM che; ane deza, kALa tathA viSayathI pazu alaga che, te ja tuM che-Ama tuM cittamAM vicAra kara. yatparaM sakalavAgagocaraM gocaraM vimalaMbodhacakSuSaH / zucivanamanAdivastu yA tattvamasi bhAvayAtmani // 256 // je mAyAthI alaga che, je sakaLa vANIne viSaya nathI, pazu mAtra nirmaLa jJAnarUpI AMkhathI ja jene joI zakAya che; ane je zuddha cetanamaya anAdi vastu che, e ja brahma tuM che' ema cittamAM tuM vicAra kara. nw bhirmibhirayoga yogihRdbhAvitaM na karaNairvibhAvitam / buddhayavedyamanavadyabhUti yad brahma tattvamasi bhAvayAtmani // 257 // ghaDapaNuM, maraNu vagere cha( Urmio )nI asarathI rahita; cegIoe paNa hRdayamAM dhyAna kareluM; iMdriyAthI nahi jaNAyela buddhithI jANavuM azakya ane nirdoSa aizvaya vALu je prazna che, te tuM che, ema manamAM tuM dhyAna kara. bhrAntikalpita jagatkalAbhayaM svAzrayaM ca sadasadvilakSaNam / niSkalaM nirupamAnamRddhimaMda brahma tattvamasi bhAvayAtmani // 258 // bhrAMtithI kalpelA jagatarUpa a MzanA AdhAra, pAte ja peAtAnA AdhAravALuM, sat ane asat khanethI alaga, avayava vinAnuM, upamA vagaranuM (koInA jevuM nathI te) ane parama samRddhivALuM, je brahma che, te ja tuM che, ema tuM manamAM vicAra kara. janmavRddhipariNatyapakSayaSyAdhinAzanavihInamadhyayam / vizvasUyavanaghAtakAraNaM brahma tattvamasi bhAvayAtmani // 259 // Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi je janmavuM, vadhavuM, badalAvuM, ghaTavuM, regI thavuM ane vinAza pAmavuM-A jAtanA vikArethI rahita che, avinAzI che tathA jagatanI sRSTi, rakSaNa tathA nAzanuM je kAraNa che, e ja brahma tuM che, ema tuM manamAM vicAra kara. astabhedamanapAstalakSaNaM nistaraGgajalarAzinizcalam / nityamuktamavibhaktamUrti yat brahma tattvamasi bhAvayAtmani // 20 // jemAM bheda nathI ane koI lakSaNa nathI; jemAM mojAM na UchaLatAM hoya evA jaLAzaya jevuM je acaLa che; ane je sadA mukta che tathA mUrtivibhAgathI rahita che, e ja brahma tuM che, ema manamAM tuM dhyAna kara. ekameva sadanekakAraNaM kAraNAMtaranirAsakAraNam / kAryakAraNavilakSaNaM svayaM brahma tattvamasi bhAvayAtmani // 211 // je pite eka ja che, chatAM aneka padArthonuM kAraNa che; ane jene ema kahI zakAya ke enA sivAya jagatanuM bIjuM keI kAraNa ja nathI, chatAM je kArya ane kAraNapaNathI alaga che, e ja brahma tuM che, ema manamAM tuM dhyAna kara. nirvikalpakamanalpamakSaraM yatkSarAkSaravilakSaNaM param / nityamavyayasukhaM niraJjanaM brahma tattvamasi bhAvayAtmani // 262 // je nizcayarUpa, mApI na zakAya evuM, avinAzI, zarIra ane jIvathI vilakSaNa, para, nitya, avikArI, AnaMdasvarUpa tathA nileMpa che, e ja brahma tuM che, ema manamAM tuM dhyAna kara. yavibhAti sadanekadhA bhramAnAmarUpaguNavikriyAtmanA / hemavatsvayamavikriyaM sadA brahma tattvamasi bhAvayAtmani // 263 // je pite hamezAM sata tathA sonAnI jema vikAra vagaranuM che, te paNa mane kAraNe nAma, rUpa, guNa ane vikArarUpe Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 72 vivekacUDAmaNi aneka prakAre dekhAya che, e ja brahma tuM che, ema. manamAM tuM dhyAna kara. yaccakAstyanaparaM parAtparaM pratyagekarasamAtmalakSaNam / satyacitsukhamanantamavyayaM brahma tattvamasi bhAvayAtmani // 264 // jenAthI vadhI jAya evu kAI nathI; je mAyAthI para- zreSTha che, tathA je pratyekamAM rahela, ekarasa ane saunA AtmA che; tathA sat, cit, AnaMdarUpa, anaMta ane avikArI che, e ja brahma tu' che, ema manamAM tuM yAna kara. uktamarthamimamAtmani svayaM bhAvaya prathitayuktibhirdhiyA / saMzayAdirahitaM karAmbuvattena tattvanigamo bhaviSyati // 265 // upara kahelI vAtane tuM tArI buddhi pramANe prasiddha yuktiethI manamAM vicAryA kara; tethI tane hatheLImAM rahelA jaLanI peThe zaMkA ane bhrama vagaranuM tattvajJAna thaze. svabodhamAtraM parizuddhatattvaM vijJAya saMghe nRpavacca sainye / tadAtmanaivAtmani sarvadA sthito vilApaya brahmaNi dRzyajAtam // 236 lazkaranI vacce rahelA rAjAnI jema pAMca bhUtA(pRthvI, pANI, teja, vAyu ane AkAza)nA samUhurUpa zarIranI aMdara rahelA svayaM jJAnarUpa zuddha Atmatattvane samajIne haMmezAM tuM pAte pAtAnA e AtmasvarUpamAM sthira thA ane AkhA jagatane e brahmamAM samAvI de. buddhau guhAyAM sadasadvilakSaNaM brahmAsti satyaM paramadvitIyam / tadAtmanA yo'tra vasedguhAyAM punarna tasyAGgaguhApravezaH // 237 // je sat nathI ane asat paNa nathI; te advitIya satya parabrahma buddhirUpa cukAmAM birAje che; je mANasa e AtmAnI sAthe eka ja banI deharUpa zukAmAM rahe che, tenA kurI zarIrarUpI guphAmAM praveza thatA nathI ( ene karI Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi saMsAramAM janma levA paDatA nathI). vAsanAnA tyAganI jarUra zAta vastunyapi balavatI vAsanA'nAdireSA kartA bhoktApyahamiti dRDhA yAsya saMsArahetuH / pratyagraSTyAtmani nivasatA sApaneyA prayatnA ' ." nmukti prAhustadiha munayo vAsanAtAnavaM yat // 268 // AtmArUpa vastu jANyA pachI paNa, anAddhi kALanI ati baLavAna vAsanA rahI hoya te e vAsanA ja 'huM' kartA chuM ane huM ja phaLa bhAgavanAra chuM AvA bhramarUpe majabUta thaI jIvane saMsAranuM kAraNa bane che; mATe AtmadRSTithI AtmAnuM dhyAna karatAM manuSya e vAsanAnA prayatnathI tyAga karavA joIe; kema ke munio kahe che ke, vAsanAnA tyAga e ja meAkSa che. ' C ahaMmameti yo bhAvo dehAkSAdAvanAtmani / adhyAso'yaM nirastayo viduSA svAtmaniSThayA // 269 // B deha, iMdriya vagere padArtho upara jIvane 'huM ane mAruM' evA je bhAva che, e ja ' adhyAsa ' kahevAya che. AtmAmAM sthiti karIne vidvAna mANase ene dUra karavA. zAtvA svaM pratyagAtmAnaM buddhitadvRttisAkSiNam / so'hamityeva sadvRttyAnAtmanyAtmamati jahi // 270 // pratyekamAM rahelA peAtAnA AtmAne buddhi ane enI vRttionA sAkSI samajI 'te ja huM chuM' evI satya jJAnarUpa vRtti vaDe jaDa padArtho upara thayelI Atmabuddhine tuM tyAga kara. lokAnuvartanaM tyaktvA tyaktvA dehAnuvartanam / zAstrAnuvartanaM tyaktvA svAdhyAsApanayaM kuru // 271 // Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi, lekene anusaravAnuM choDI, zarIrane anusaravAnuM tajI, zAstrone anusaravAnuM paNa cheDIne pachI deha vagere jaDa padArtho upara "huMpaNuM, mArApaNuM" evuM je mithyA jJAna che, tene dUra kara. lokavAsanayA jantoH zAstravAsanayApi ca / dehavAsanayA jJAnaM yathAvannaiva jAyate // 272 // leke paranI, zAstro paranI tathA deha paranI vAsanAthI jIvane satya jJAna thatuM ja nathI. saMsArakArAgRhamokSamicchiorayomayaM pAdanibaddhazRMkhalam / .. vadanti tajjJAH paTuvAsanAtrayaM yo'smAdvimuktaH samupaiti muktim // 273 je mANasa A saMsArarUpI kedamAMthI chUTavA Icche che, tene upara kahelI traNa vAsanAo pagamAM bAMdhelI leDhAnI sAMkaLa jevI che, ema brahmane jANanArA kahe che. je manuSya e traNe vAsanAothI chUTe che te muktine pAme che. jlaadisNprkvshaatprbhuutdurgdhdhuutaagurudidhyvaasnaa| 213.. saGgharSaNenaiva vibhAti samyagvidhUyamAne sati bAhyagandhe // 274 // antaHzritAnantadurantavAsanAdhUlIviliptA paramAtmavAsanA / prazAtisaGgharSaNato vizuddhA pratIyate candanagandhavatsphuTA // 275 // jema sukhaDa upara jaLa vagerenA saMbaMdhathI utpanna thayelI dudhathI tenI divya sugaMdha AvatI nathI, paNa jyAre e sukhaDane khUba ghasIne bahAranI durgadhane sArI rIte dUra karavAmAM Ave che, tyAre ja sugaMdha AvavA lAge che tema aMtaramAM rahelA paramAtmA paranI vAsanA, hadayamAM rahelI anaMta duraMta vAsanArUpI dhULathI daTAI gaI che; tene utkRSTa jJAnarUpI gharSaNathI jyAre sArI rIte dUra karavAmAM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 75 Ave che, tyAre pelA caMdananI sugaMdhanI peThe spaSTa svarUpe te jaNAya che. anAtmavAsanAjAlaistirobhUtAtmavAsanA | nityAtmaniSThayA teSAM nAze bhAti svayaM sphuTA // 276 // jaDa padArtho paranI vAsanAenAM jALAMthI AtmA paranI vAsanA DhaMkAI gaI che; mATe haMmezAM AtmAnuM ciMtana karavAthI te vAsanAenA nAza thatAM AtmA uparanI vAsanA peAtAnI meLe spaSTa prakaTe che. yathA yathA pratyagavasthitaM manastathA tathA muJcati bAhyavAsanAH / niHzeSamokSe sati vAsanAnAmAtmAnubhUtiH pratibandhazUnyA // 277 // jema jema mana AtmAnA dhyAnamAM sthira thAya che, tema tema bahAranA padArthonI vAsanAne te cheDatu jAya che; ane pachI madhI vAsanAe chUTI jAya che, tyAre AtmAnA askhalita anubhava thavA lAge che. bhramanA tyAganI jarUra svAtmanyeva sadA sthityA mano nazyati yoginaH / vAsanAnAM kSayazcAtaH svAdhyAsApanayaM kuru // 278 // AtmAnA svarUpamAM ja sadA sthira thavAthI cAgInuM mana nAza pAme che ane vAsanAenA paNa nAza thAya che; mATe tu' tArA deha uparanI 'huM'paNAnI bhrAMtine dUra kara. tamo dvAbhyAM rajaH sattvAtsattvaM zuddhena nazyati / tasmAtsattvamavaSTabhya svAdhyAsApanayaM kuru // 279 // rajoguNa ane sattvaguNathI tameNu nAza pAme che; sattvaguNuthI rajoguNu nAza pAme che; tathA zuddha sattvaguNathI (mizra ). sattvaguNu nAza pAme che; mATe zuddha sattvaguNanA Azraya karI tArA bhramane tuM dUra kara. Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNi prArabdhaM puSyati vapuriti nidhitya nizcalaH / dhairyamAlambya yatnena svAdhyAsApanayaM kuru // 280 // prArabdha karma ja zarIranuM piSaNa kare che, ema nizcaya karI sthira thaI dhIraja dharIne yatnapUrvaka pitAnA bhramane te dUra kara. nAhaM jIvaH paraM brahmetyatavyAvRttipUrvakam / - vAsanAvegataH prAptasvAdhyAsApanayaM kuru // 281 // huM jIva nathI paNuM zuddha brahma ja chuM" ema prathama pitAnA jIvabhAvane dUra karyA pachI vAsanAnA vegathI UpajelA pitAnA bhramane tuM dUra kara. zrutyA yuktyA svAnubhUtyA jJAtvA srvaatmymaatmnH| kvacidAbhAsataH prAptasvAdhyAsApanayaM kuru // 282 // "sarva vizva graha-A badhuM brahma che" AvAM vedavAkyathI, yuktithI ane pitAnA anubhavathI "AtmA ja sarvasvarUpa che" ema samajIne dehAdi paranA mithyA bhAsathI keI kALe UpajelI tArI bhrAMtine tuM dUra kara. anAdAnavisargAbhyAmISannAsti kriyA muneH| tadekaniSThayA nityaM svAdhyAsApanayaM kuru // 283 // AtmajJAnI mATe kaI paNa vastu levAthI ke cheDI devAthI lagAre kiyA rahetI nathI, mATe hamezAM AtmA upara ja zraddhA karIne pitAne bhrama tuM dUra kara. tttvmsyaadivaakyotthbrhmaatmaiktvbodhtH|| brahmaNyAtmatvadAyA'ya svAdhyAsApanayaM kuru // 284 // "tattavamasi-te tuM che" vagere mahAvAkyothI UpajelAAtmA ane brahmanA ekapaNAnA jJAnathI brahmamAM ja AtmApaNuM dRDha karavAne tuM tArI bhrAMtine dUra kara. Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi ahaMbhAvasya dehe'sminniHzeSavilayAvadhi / sAvadhAnena yuktAtmA svAdhyAsApanayaM kuru // 285 // A deha che e ja huM chuM" evI jAtanuM deha upara raheluM "huM paNuM saMpUrNa nAza pAme, tyAM sudhI sAvadhAna thaI cittane sthira karI tArI bhrAMtine tuM dUra kara. pratItirjIvajagatoH svapnavadbhAti yAvatI / tAvanirantaraM vidvansvAdhyAsApanayaM kuru // 286 // he vidvAna ! jyAM sudhI A jIva ane jagata svamanI jema tane jaNAyA kare, tyAM sudhI tuM niraMtara e bhramane phira karyA kara. nidrAyA lokavArtAyAH zabdAderapi vismRteH| kvacinnAvasaraM dattvA cintayAtmAnamAtmani // 287 // UMghamAM, vAtacItamAM, zabda, sparza, rUpa, rasa, gaMdha vagere viyenA anubhavamAM ane AtmAnA vismaraNamAM kadI samaya gALyA vinA hRdayamAM tuM AtmAnuM ja ciMtana karyA kara. . mAtApitrormalodbhUtaM malamAMsamayaM vpuH| javA vAMkADhavAM zraddhabhUtha chatI mava aa 288 , mAtA ane pitAnA (raja ane vartarUpa) melathI upajeluM zarIra maLa-mAMsathI bhareluM che tene cAMDAlanI peThe dUra tajI-enA uparanuM "huM paNuM" choDI, brahmasvarUpa thaI | tuM kRtArtha thA. ghaTAkAzaM mahAkAza ivAtmAnaM parAtmani / vilApyAkhaNDabhAvena tUSNIM bhava sadA mune // 289 // he vicAra karanAra vidvAna ! ghaDe phUTI javAthI jema ghaDAnI aMdara raheluM AkAza, bahAranA AkAzamAM bhaLI jAya Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 78 vivekacUDAmaNi che, tema tuM tArA AtmAne paramAtmAmAM akhaMDapaNe eka karI daI sadAne mATe zAMta thA. svaprakAzamadhiSThAnaM svayaMbhUya sadAtmanA / .. brahmANDamapi piNDANDaM tyajyatAM malabhANDavat // 290 // svayaMprakAza ane sarvanuM mULasthAna je brahma che, te rUpe, tuM pate ja sadA thaIne, pachI zarIrane tathA brahmAMDane paNa kacarAnA TopalAnI mAphaka pheMkI de-enA uparane maha dUra kara. cidAtmani sadAnande dehArUDhAmahaMdhiyam / nivezya liGgamRtsRjya kevalo bhava sarvadA // 291 // deha upara je huMpaNAthI buddhi rUDha thaI che, tene sadA AnaMda ane cetanarUpa AtmA upara sthApIne tathA "sUma zarIra". ne paNa tyAga karI tuM kevaLa brahmarUpe je sadA rahe. tandrahmAhamiti jJAtvA kRtakRtyo bhaviSyasi // 292 // jema darpaNamAM pratibiMbarUpe dekhAtuM nagara mAtra AbhAsa ja che, tema brahmamAM dekhAtuM A jagata mAtra - AbhAsa ja che, ema samajIne tuM kRtArtha thaIza. yatsatyabhUtaM nijarUpamA cidadvayAnandamarUpamakriyam / tadetya mithyAvapuru-sRjaitacchelUSavadveSamupAttamAtmanaH // 293 // je satyasvarUpa, cetana, mAtra eka ja AnaMdarUpa ane kriyA vagaranuM che, e brahma ja pitAnuM mULa svarUpa che, ema te svarUpa thaI, jema nATaka karanAra mANasa potAne banAvaTI veza cheDI de che, tema tuM A mithyA dehane tajI de arthAt tenA paranA abhimAnane cheDI de. Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi "huM' zabdano artha sarvAtmanA dRzyamidaM mRGgava naivAhamarthaH kSaNikatvadarzanAt / jAnAmyahaM sarvamiti pratItiH kuto'hamAdeH kSaNikasya sidhyet // A je dekhAya che, te jagata (tathA zarIra vagere) mithyA bhrama ja che tathA kSaNika che; kSaNe kSaNe badalAyA kare che; ethI e (zarIra vagere) "huM" zabdano artha hoI zake nahi; kAraNa ke ahaMkAra vagere kSaNika tane "huM badhuM jANuM chuM" evuM jJAna kema thaI zake? ahaMpadArthastvahamAdisAkSI nityaM suSuptAvapi bhAvadarzanAt / brUte hyajo nitya iti zrutiH svayaM tatpratyagAtmA sdsdvilkssnnH|| je ahaMkAra vagerene paNa sAkSI (jenAra) che, e ja "huM" zabdano artha (AtmA) che; kAraNa ke suSupti avasthA mAM paNa nitya enI hayAtI hoya che. veda pite paNa ene mano nityaH zAzvata DacakU-jene janma ja nathI, je anAdi kALathI che tathA nitya che" ema kahe che mATe aMtarAtmA kArya tathA kAraNathI judo che. vikAriNAM sarvavikAravettA nityo'vikAro bhavituM samarhati / manorathasvapnasuSuptiSu sphuTaM punaH punadRSTamasattvametayoH // 29 // e AtmA, vikArI vastunA sarva vikArane jANanAra, nitya ane vikAra vagarane huM joIe. A zarIra tathA ahaMkAra banne mananA vicAre vakhate, svamamAM ane suSuptinA vakhate vAraMvAra spaSTa dekhAtA ja nathI. (ethI ene AtmA kema kahevAya ?) ato'bhimAnaM tyajaH mAMsapiNDA piNDAbhimAninyapi dhuddhikalpite / kAlatrayAbAdhyamakhaNDabodhaM jJAtvA svamAtmAnamupaihi zAntim // 297 mATe mAMsanA piMDArUpa A zarIra viSe tathA enA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi abhimAnI buddhikalpita ahaMkAra vagere upara ' huM' paNAnuM abhimAna tu... cheDI de; ane peAtAnA AtmAne (bhUta, vartamAna tathA bhaviSya ) traNe kALamAM rahenAra ane akhaMDa jJAnasvarUpa samajI zAMti pAma. tyajAbhimAnaM kulagotranAmarUpAbhameSvArdrazavAbhiteSu / liGgasya dharmAnapi kartRtAdissyaktvA bhavAkhaNDasukhasvarUpaH // 298 kuLa, geAtra, nAma, rUpa ane Azrama-e badhAMnu abhimAna tuM cheDI de, kAraNa ke e tA taratanA mudA jevA zarIrane ja AdhAre rahelAM che; tema ja kartApaNuM ane bhAktApaNuM vagere je ligazarIranA dharmo che, ane pa cheDIne akhaMDa sukhasvarUpa thA. co ahaMkAra saMsAranuM mULa che santyanye pratibaMdhAH puMsaH saMsArahetavo dRSTAH / teSAmekaM mUlaM prathamavikAro bhavatyahaGkAraH // 299 // mANasane saMsAranAM kAraNa bIjA aneka aMdhanA jovAmAM AvyAM che, e badhAMnuM eka mULa paheleA vikAra ahaMkAra ja che ( kAraNa ke ' huM paNuM... ' AvavAthI ja ajJAnanuM jora vadhe che). yAvatsyAtsvasya sambandho'haGkAreNa durAtmanA / tAvanna lezamAtrApi muktivArtA vilakSaNA // 300 // jyAM sudhI duSTa ahaMkAranA AtmAne saMbaMdha che, tyAM sudhI muktinI adbhuta vAta lezamAtra paNa saMbhavatI nathI. ahaGkAragrahAnmuktaH svarUpamupapadyate / candravadvilaH pUrNaH sadAnandaH svayaMprabhaH // 309 // AtmArUpI caMdrane ahaMkArarUpI rAhue gherI lIdhA che; enAthI chUTyA pachI te, caMdranI jema nirmaLa, paripUrNu, Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka cUDAmaNi nitya, AnaMdasvarUpa ane svayaMprakAza thaI pitAnuM svarUpa pAme che. yo vA pure so'hamiti pratIto ghuddhayA viklptstmsaatimuuddhyaa| tasyaiva niHzeSatayA vinAze brahmAtmabhAvaH pratibandhazUnyaH // 302 // tamoguNathI ati mUDha banelI buddhi e ja kalpeluM huM paNuM" A zarIra para jaNAya che ane e ja ahaMkAra che; tene saMpUrNa nAza thAya, tyAre ja "brahma e AtmA ja che" ema akhaMDa jJAna thAya che. brahmAnandanidhirmahAbalavatAhakAraghorAhinA saMveSTayAtmani rakSyate gunnmyaidhnnddaitribhirmstkaiH| vijJAnAkhyamahAsinA dhutimatA vicchidya zIrSaprayaM nirmUlyAhimimaM nidhi sukhakaraM dhIro'nubhoktuM kSamaH // 303 // brahmane AnaMda e eka khajAne che, paNa mahAbaLavAna ane bhayaMkara ahaMkArarUpI sarpa, traNa guNarUpI ugra pitAnAM mastake vaDe e khajAnAne vIMTAI vaLIne pitAmAM rAkhI beTho che, paNa jyAre dhIra puruSa anubhavajJAnarUpI meTI, tIrNa talavArathI e traNeya mAthAne kApI nAkhI e sApane nAza kare che, tyAre ja parama sukhakAraka e dhanabhaMDArane bhegavI zake che. yAvadvA yatkiJciviSadoSasphUtirasti cehehe| kathamArogyAya bhavettadardahantApi yogino muphtyai // 30 // jyAM sudhI zarIramAM thoDuM paNa jhera rahI gayuM hoya, tyAM sudhI Arogya kevI rIte thAya? ema gheDa paNa ahaMkAra rahI gayo hoya, tyAM sudhI bhegInI mukti kema thAya? ahamo'tyantanivRttyA ttkRtnaanaaviklpsNhtyaa| pratyaktattvavivekAdayamahamasIti vindate tattvam // 305 // Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sahasA 82 vivekacUDAmaNi ahaMkAra atyaMta dUra thAya, tyAre ja enAthI UpajelA aneka tarkavitarko nAza pAme che ane pachI AtmatatvanuM jJAna thavAthI "A AtmA te ja huM chuM" ema tatva samaje che. ahaGkartaryasminnahamiti matiM muJca sahasA vikArAtmanyAtmapratiphalajuSi svasthitimuSi / yadadhyAsAtprAptA janimRtijarAduHkhabahulA pratIcazcinmUrtestava sukhatanoH saMsRtiriyam // 306 // 'ahaMbhAva karanAra, vikArarUpa, AtmAnA pratibiMbavALe ane AtmAnuM svarUpa erI lenArA A ahaMkAra uparanI huMpaNAnI buddhine tarata tuM tajI de; kema ke e uparanA huM" paNAnA bhramathI ja tane janma-maraNa ane ghaDapaNanAM duHkhathI bharele A saMsAra prApta thayela che; kAraNa ke tuM te citanyamUrti AnaMdarUpa aMtarAtmA ja che. sadaikarUpasya cidAtmano vibhorAnandamUrteranavadyakIrteH / naivAnyathA kvApyavikAriNaste vinAhamadhyAsamamuSya saMsRtiH // 307 // je e ahaMkAra uparane ahaMbhAvarUpa bhrama na hoya, te sadA ekarUpa, cetana, badhe ThekANe rahenAra, AnaMdarUpa, nirdoSa kIrtivALA ane avikArI tane-AtmAne saMsAra kadI hoya ja nahi tasmAdahaGkAramimaM svazatru bhokturgale kaNTakavatpratItam / vicchidya vijJAnamahAsinA sphuTaM bhukkSvAtmasAmrAjyasukhaM yatheSTam // | mATe jamavA beThelA mANasanA gaLAmAM jema kAMTe khaTake tema khaTakatA A ahaMkArarUpI potAnA zatrune anubhavajJAnarUpI moTI talavArathI kApI nAkhI AtmAnA sAmrAjyanuM khulluM sukha tuM IcchA pramANe bhegava, Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ' min vivekacUDAmaNi tato'hamAdevinivartya vRttiM santyaktarAgaH paramArthalAbhAt / / tUSNIM samAssvAtmasukhAnubhUtyA pUrNAtmanA brahmaNi nirvikalpaH // 309 pachI ahaMkAra vagerenI (kartApaNuM-bhegavanArapaNuM) vagere vRttione dUra karI, brahmajJAnarUpa parama vastune lAbha thavAthI viSayenI prIti tajIne, AtmasukhanA anubhavathI tarkavitarka cheDI mauna rahIne pUrNa svarUpe brahmamAM ja sthiti kara. samUlakRtto'pi mahAnahaM punaryullekhita syAdi cetasA kSaNam / saMjIvya vikSepazataM karoti nabhasvatA prAvRSi vArido yathA // 310 // A mahAna ahaMkAra mULamAMthI UkhaDI gaye heya, te paNa citta dvArA jo kSaNavAra paNa preraNA pAme, te pharI jIvate thaIne jema comAsAmAM pavanathI preraNA pAmelAM vAdaLAM aneka jAtanAM nukasAna kare che, tema seMkaDe vikSepa kare che-sAdhakane aneka prakAre bhamAvI de che. nigRhya zatrorahamo'vakAzaH kvacinna deyo viSayAnucintayA / sa eva saJjIvanaheturasya prakSINajambIratarorivAmdhu // 311 // | mATe e ahaMkArarUpa zatrune barAbara vaza karyA pachI pharI viSayonA ciMtana dvArAM kadI ene taka ja na ApavI; kAraNa ke jema sukAI gayelA bijorAnA jhADane pANI pharI tAjuM kare che, tema e rIte ApelI taka ja ApaNane pharI tAjo kare che. kriyA, viSayaciMtana ane vAsanAne tyAga dehAtmanA saMsthita eva kAmI vilakSaNaH kAmayitA kathaM syAt / ato'rthasandhAnaparatvameva bhedaprasaktyA bhavabandhahetuH // 312 // je mANasa dehane ja AtmA mAnI beTho che, ene ja aneka prakAranI IcchAo thAya che; paNa jene dehanI sAthe saMbaMdha ja na hoya, tene viSayanI IcchA kema thAya? (AtmA, Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi sivAya bIjI vastuo paNa jagatamAM che, evI) bhedabuddhithI ja viSayanuM ciMtana thAya che ane e ja saMsAra-baMdhananuM kAraNuM che. kAryapravardhanAd bIjapravRddhiH paridRzyate / kAryanAzAd bIjanAzastasmAtkArya nirodhayet // 313 // kAryone vadhAryo javAthI ja tenAM bIjanI paNa vRddhi dekhAya che; (jema vRkSene vadhAre thAya tema tenAM bIja paNa vadhe ja) ane kAryone nAza karavAthI teonAM bIja paNa nAza ja pAme che, mATe (saunI pahelAM) kAryo ja baMdha karI devAM. vAsanAvRddhitaH kArya kAryavRddhayA ca vAsanA / vardhate sarvathA puMsaH saMsAro na nivartate // 314 // vaLI vAsanA vadhavAthI ja kAryo vadhe che ane kAryo vadhavAthI vAsanA vadhe che; Ama thatAM manuSyane saMsAra sarva prakAre vadhe ja che; paNa aTakatuM nathI. saMsArabandhavichittyai tavayaM pradahedyatiH / vAsanAvRddhiretAbhyAM cintayA kriyayA bahiH // 315 // mATe saMyamI mANase saMsArarUpa baMdhanane kApavA mATe vAsanA ane kArya e bannene bALI nAkhavAM joIe; kema ke mananA vicAra ane bahAranI kriyA, e bannethI ja (viSayanI) vAsanA vadhe che. tAbhyAM pravardhamAnA sA sUte saMsRtimAtmanaH / prayANAM ca kSayopAyaH sarvAvasthAsu sarvadA // 316 // sarvatra sarvataH sarva brahmamAtrAvalokanaiH / sadbhAvavAsanAdAAttattrayaM layamaznute // 317 // (ema) e bannethI vadhatI te vAsanA AtmAne saMsAra Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNi 85 utpanna kare che, mATe harakeI avasthAmAM (viSayavAsanA, viSane vicAra ane viSaye mATenI bahAranI kriyA) e traNene nAza karavAne A upAya haMmezAM karavuM joIe. dareka ThekANe, dareka rIte, darekane mAtra brahmarUpe jevuM, e brahmavAsanA che; e brahmavAsanA daDha thavAthI upara jaNAvelI traNe vastu nAza pAme che. kriyAnAze bhaveccintAnAzo'smAdvAsanAkSayaH / vAsanAprakSayo mokSaH sA jIvanmuktiriSyate // 318 // kriyAone nAza thatAM viSayanA ciMtanane nAza thAya che ane e viSayaciMtanane nAza thatAM vAsanA paNa nAza pAme che, ema vAsanAne je nAza, e ja mokSa che ane e ja jIvanmukti kahevAya che. sadvAsanAsphUrti vijRmbhaNe sati hyasau vilInA'pyahamAdivAsanA / atiprakRSTApyaruNaprabhAyAM vilIyate sAdhu yathA tamisrA // 319 // * aruNanuM ajavALuM thatAM ja jema ratna vinA ghora aMdhArI rAtane sArI rIte nAza thAya che, tema brahmavAsanA prakaTa thatAM ja moTAmAM meTI paNa ahaMkAra vagerenI vAsanA nAza pAme che. tamastamAkAryamanarthajAlaM na dRzyate satyudite dineze / tathA'dvayAnaMdarasAnubhUtau navAsti bandho na ca duHkhagandhaH // 320 // jema sUrya UgyA pachI aMdhAruM ke aMdhArAmAM thatA "cerI" vagere anartha dekhAtA ja nathI, tema advaita-AtmAnA AnaMdane rasa anubhavyA pachI saMsArarUpa baMdhana ke duHkhanI gaMdha paNa rahetAM nathI ja. dRzyaM prati taM pravilApayansvayaM sanmAtramAnandaghanaM vibhAvayan / samAhitaH sanbahirantaraM vA kAlaM nayethAH sati karmabandhe // 32 // tAruM prArabdha (karelAM) karmarUpa baMdhana hajI je bAkI Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNi hAya, te dekhAtA A jagatane brahmanI aMdara samAvavAne prayatna kara, tathA bahAra ane cittanI aMdara sAvadhAna rahI pitAnA AnaMdamaya svarUpanuM ciMtana karate samaya vitAva. pramAdanA tyAganI jarUra pramAdo brahmaniSThAyAM na kartavyaH kadAcana / pramAdo mRtyurityAha bhagavAnbrahmaNaH sutaH // 322 // brahma viSe sthiti karavAmAM kyAreya bhUla na karavI; kAraNa ke brahmAnA putra bhagavAna sanakumAre kahyuM che ke, "bhUla e maraNa ja che." na pramAdAdanartho'nyo zAninaH svasvarUpataH tato mohastato'haMdhIstato bandhastato vyathA // 323 // samaju mANase brahmaciMtanamAM bhUla karavI; enAthI bIjuM keI nukasAna nathI, kAraNa ke ethI meha Upaje che; mehathI buddhi ahaMkArayukta thAya che tethI baMdhana ane tethI duHkha thAya che. viSayAbhimukhaM dRSTvA vidvAMsamapi vismRtiH / / vikSepayati dhIdoSairyoSA jAramiva priyam // 324 // jema keI kulaTA strI tenA jAra puruSane buddhinA deSane lIdhe bhamAvI mUke che, tema mANasa vidvAna haya, paNa je viSayamAM joDAya, te tene AtmAnI vismRti buddhinA dene lIdhe bhamAvI mUke che. yathApakRSTaM zaivAlaM kSaNamAtraM na tiSThati / AvRNoti tathA mAyA prAzaM vApi parAmukham // 325 // jema pANI uparanI ghaNu zevALa kSaNa vAra paNa dUra thatI nathI, paraMtu patharAIne pANIne DhAMkI de che, tema AtmAne vicAra na karanAra mANasa vidvAna hoya te paNa mAyA ene gherI le che. Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi lakSyacyutaM sadyadi cittamISadbahirmukhaM sannipatettatastataH / pramAdataH pracyutakelikandukaH sopAnapaGktau patito yathA tathA // fG jema hAthamAMthI chUTI paDelA ramavAnA daDA sIDI upara paDatAM eka pachI eka pagathiyAM UtaratA TheTha nIce paDe che, tema citta pramAdane lIdhe AtmaciMtanathI cUkIne lagAra paNa viSayAmAM paDI jAya, te tyAMthI paDatuM paDatuM cheka adhogatie paheAMce che. triSayeSvAvizacetaH saGkalpayati tadguNAn / samyaksaGkalpanAtkAmaH kAmAtpuMsaH pravartanam // 327 // viSayeAmAM pesatuM citta enA guNNAnA ja vicAra kare che; ane ema nira'tara ciMtana karavAthI e viSayeAnI icchA kare che; ane pachI e icchA pUrI karavA mATe mANasa pravRtti kare che. tataH svarUpavibhraMzo vibhraSTastu patatyadhaH / patitasya binA nAzaM punarnAroha IkSyate / saGkalpaM varjayettasmAtsarvAnarthasya kAraNam // 328 // pachI mANusa AtmAnuM svarUpa cUke che ane ema cUkelA te adhaHpatana pAme che. e rIte paDelA te mANasane nAza thayA vinA pharI tenu upara caDhavuM dekhAtuM nathI; mATe dareka ana nuM kAraNa saMkalpaPage #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi madadakine paNa tyAga che neIe jIvatA yasya kaivalyaM videhe sa ca kevlH| yatkizcitpazyato bhedaM bhayaM brUte yajuHzrutiH // 330 // jenI jIvatAM ja mukti thaI hoya, te ja deha paDyA pachI zuddha brahmasvarUpa thAya che, mATe jIvatAM je thoDo paNa brahma viSe bheda (brahma sivAya paNa bIjuM kAMI che, ema) jue che, tene pharI janma-maraNane bhaya che ja, ema yajurveda kahe che. yadA kadA vApi vipadhideSa brahmaNyanante'pyaNumAtramedam / pazyatyathAmuSya bhayaM tadaiva yadvIkSitaM bhinnatayA pramAdAt // 331 // - harakeI samaye e jJAnI anaMta brahmamAM jarA paNa bheda jue che, eTale te ja vakhate tene saMsArane bhaya prApta thAya ja che; kAraNa ke pramAdathI bhedadaSTi thavAne lIdhe ja saMsArane bhaya dekhAya che. zrutismRtinyAyazaniSiddhe dRzye'tra yaH svAtmamatiM karoti / upaiti duHkhopari duHkhajAtaM niSiddhakartA sa malimluco yathA // | veda, smRti ane seMkaDo yuktiothI A dekhAtuM jagata mithyA kahevAyuM che; chatAM deha vagere padArtho upara je Atmabuddhi kare che, te na karavAnuM karanAra ceranI peThe uparAuparI duHkhe pAme che. satyAbhisandhAnarato vimukto mahattvamAtmIyamupaiti nityam / mithyAbhisandhAnaratastu nazyed dRSTaM tadetadyadacoracorayoH // 333 // je mANasa satya-brahmanuM ja ciMtana kare che, e mukta thaIne sadAkALanI pitAnI moTAIne pAme che; paNa je mithyA jagatanuM ja ciMtana kare che, te nAza pAme che A vastu sajjana ane ceramAM dekhAya che. (sajajana mANasa sAcuM ja vicAre che, bele che ane Acare che tethI lekamAM Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi pramANika manAIne AnaMda kare che, paNa zera kharuM ne kharAba ja vicAre che, bele che ne Acare che, tethI jela bhege thaI duHkhI thAya che.) yatirasadanusandhi bandhahetuM vihAya svayamayamahamasmItyAtmadRSTayaiva tiSThet / sukhayati nanu niSThA brahmaNi svAnubhUtyA harati paramavidyAkAryaduHkhaM pratItam // 334 // mATe jiteMdriya manuSya saMsArabaMdhananuM kAraNa beTA saMkalpa ane bhedadaSTi tajIne "huM sAkSAt brahma ja chuM" ema AtmadaSTi karIne ja rahevuM joIe, kAraNa ke pitAnA anubhavathI thayele brahma viSene prema sukha Ape che ane mAyAnA prapaMcathI UpajelAM jANItAM duHkha dUra kare che. bAyAnusandhiH parivardhayetphalaM durvAsanAmeva tatastato'dhikAm / zAtvA vivekaH parihatya bAhya svAtmAnusandhi vidadhIta nityam // - duniyAnA viSayanuM ciMtana, hRSTa vAsanArUpa phaLane adhikAdhika vadhAye jAya che; mATe vivekajJAnathI AtmAnuM svarUpa samajIne duniyAnA padArtho choDI hamezAM pitAnA AtmAnuM ja dhyAna karavuM. bAhya niruddhe manasaH prasannatA manaHprasAde paramAtmadarzanam / tasminsuraSTe bhavabandhanAzo bahinirodhaH padavI vimuktaH // 33 // bahAranA viSaye tyajatAM mana nirmaLa thAya che ane mana zuddha thatAM paramAtmAnuM darzana thAya che, ane te paramAtmAnuM darzana sArI rIte thayA pachI saMsArarUpa baMdhana nAza pAme che; Ama bahAranA viSaye cheDavA e ja muktine mArga che. kaH paNDitaH satsadasadvivekI zrutipramANaH prmaarthdrshii| jAnanhi kuryAksato'valambaM svapAtahetoH zizuvanmumukSuH // 337 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi kayA buddhimAna sat--asat padArthAne samajatA hoya, vedanAM vacanAne mAnatA hoya, parama satya Atmatattvane jotA hAya ane muktine icchatA hAya, chatAM jANI joI ne mALakanI peThe peAtAnA patana mATe mithyA padArthAMmAM sAya ? dehAdisaMsaktimato na muktirmuktasya dehAdyabhimatyabhAvaH / suptasya no jAgaraNaM na jAgrataH svapnastayorbhinnaguNAzrayatvAt // 338 // jene deha vage2e jaDa padArtho upara mAha hAya, tenI mukti thatI nathI; ane je jIvatAM ja mukti pAmyA hoya, tene deha vagere padArtho upara 'huMpaNuM' thatuM nathI; jema UMghatA mANasane jAgrata avasthAnI khabara hotI nathI; ane je jAge che, tene svapta AvatAM nathI; kAraNa ke e eya avasthAe ( baMdha-mAkSa tathA svama-jAgrata) judA judA guNavALI che. 90 jIvanmukta kANu ? antarbahiH svaM sthirajaGgameSu jJAnAtmanAdhAratayA vilokya / tyaktAkhilopAdhirakhaNDarUpaH pUrNAtmanA yaH sthita eSa muktaH // 339 // sthAvara ane jaMgama dareka padArthamAM aMdara ane bahAra potAne ja jJAnasvarUpe tathA AdhArarUpe rahelA je jue che ane dareka upAdhi cheDI akhaMDa ane paripUrNa AtmArUpe je rahyo hAya, e jIvatAM ja mukta che. Atmaprema sarvAtmanA bandhavimuktihetuH sarvAtmabhAvAnna paro'sti kazcit / dRzyAgrahe satyupapadyate'sA sarvAtmabhAvo'sya sadAtmaniSThayA // 340 dareka upara AtmadRSTi karavI, e ja saMsArabaMdhanathI chUTavAmAM kAraNa che; A sarvAtmabhAvathI bIje kAI upAya nathI; ane dareka uparanI e AtmadRSTi dekhAtA padArthonuM Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi ke grahaNa na thAya; paNa haMmezAM AtmAmAM ja sthiti karavAmAM Ave tyAre thAya che. dRzyasyAgrahaNaM kathaM nu ghaTate dehAtmanA tiSThato bAhyArthAnubhavaprasaktamanasastattatkriyAM kurvataH / saMnyastAkhiladharmakarmaviSayairnityAtmaniSThAparaistattvazaiH karaNIyamAtmani saMdAnandecchubhiryajJataH // 349 // je mANasa dehane ja AtmA mAne ane duniyAnA padArthanA anubhava karavAmAM ja Asakta manavALA rahI te te kriyA karyAM kare, tene * A saMsAra che ja nahi ' ema kyAMthI samajAya ? mATe nitya AnaMdane icchatA tattvavettAoe dareka dharma, karma ane viSayAnA tyAga karI niraMtara AtmA upara ja prema karave! ane AtmAnI aMdara dekhAtuM A jagata yatnathI grahaNu na karavuM. 6 . sArvAtmyasiddhaye bhikSoH kRtazravaNakarmaNaH / samAdhiM vidadhAtyeSA zAnto dAnta iti zrutiH // 342 // jeNe vedAMtazravaNa karyuM' hAya, evA sanyAsIne dareka upara AtmadRSTi thavA mATe veda AvI samAdhi zIkhave che, ke teNe zama, dama ane upativALA thavuM. (eTale cittane zAMta karavuM, iMdriyAne viSarcAthI rokavI, cittanI vRttine sthira karavI; tema ja sahana karatAM zIkhavuM ane manane sthira karI aMtaHkaraNamAM ja AtmAne jovA.) * ahaMkAranA tyAga' ghaNA ja muzkela che ArUDhaza ke rahamo vinAzaH kartuM na zakyaH sahasApi paNDitaiH / ye nirvikalpAkhya samAghinizcalAstAnantarAnantabhavA hi vAsanAH // 1 zAnto dAnta uparatastitikSuH samAhito bhUtvA''tmanyevAtmAnaM pati / ( %00 4-4-22 ) Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi jenI zakti jAmelI che, evA ahaMkArane ekadama nAza kare te paMDite mATe paNa zakya nathI, kema ke jeo nirvikalpa samAdhimAM nizcaLa thayA hoya che, tevA puruSane paNa anaMta janmanI vAsanAo vacce vacce AvI jAya che. vikSepazakti nuM baLa ahaMghuddhayaiva mohinyA yojayitvAvRterbalAt / / vikSepazaktiH puruSaM vikSepayati tadguNaiH // 344 // rajoguNanI "vikSepa zakti tame guNanI "AvaraNa'zaktinA baLathI mANasane meha pamADanArI ahaMkArabuddhi sAthe joDI daI tene guNethI bhamAve che. AvaraNazakti nuM baLa vikSepazaktivijayo viSamo vidhAtuM niHzeSamAvaraNazaktinivRttyabhAve / rahazyayoH sphuTapayojalavadvibhAge nazyettadAvaraNamAtmani ca svabhAvAt / niHsaMzayena bhavati prativandhazUnyo vikSepaNaM na hi tadA yadi cenmRSArthe // 345 // AvaraNa zaktine saMpUrNa dUra karyA vagara "vikSepa" zaktine jItavI kaThaNa che. jema dUdha ane pANI e judI judI vastu che, tema AtmA ane jagata e baMne judI judI vastu che, evuM spaSTa jJAna thayA pachI AtmA upara jAmelI "AvaraNa". zakti pitAnI meLe ja nAza pAme che. pachI jUThA sAMsArika padArtho upara meha na Upaje, te avazya saMsArarUpa baMdhanathI rahita thAya che. Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi vivekathI mukti samyagvidhekaH sphuTabodhajanyo vimA dAdara pavArthatA chinatti mAyAkRtamohabandhaM yasmAdvimuktasya punarna saMsRtiH // 346 // A AtmA e draSTA (jagatane jenAra) che ane A jaDa padArtho e dazya che-A vibhAga karI spaSTa jJAnathI Upajelo uttama viveka mAyAe kareluM mehabaMdhana kApI nAkhe che, jethI mukta thayelA mANasane pharI saMsAra prApta thatuM nathI. satya jJAna parAvaraikatvavivekavahniIhatyavidyAgahanaM ghazeSam / kiM syAtpunaH saMsaraNasya bIjamadvaitabhAvaM samupeyuSo'sya // 347 brahma ane AtmA eka ja che, e jJAnarUpa agni mAyArUpI vanane saMpUrNa bALI nAkhe che; pachI e advaita (AtmA ane brahmanI ekatA) bhAvane pAmelA jIvamAM pharI saMsAranuM bIja zuM thAya che? (nathI ja thatuM.) AvaraNasya nivRttirbhavati ca smykpdaarthdrshntH| mithyAjJAnavinAzastadvadvikSepajanitaduHkhanivRttiH // 348 // AtmArUpa uttama padArthanA darzanathI (mAyAnuM) AvaraNa dUra thAya che, ethI mithyAjJAnane nAza thAya che ane "vikSepa"zaktithI UpajatuM dukha aTakI jAya che. patattritayaM dRSTaM samyaprajjusvarUpavijJAnAt / tasAdvastu satattvaM jJAtavyaM bandhamuktaye viduSA // 349 // mANasa jyAre samaje che ke, huM jene sApa mAnate hata, te sApa na hatuM, paNa deraDuM ja che, tyAre deraDAnuM Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 94 'viveka cUDAmaNi ajJAna (AvaraNa), sarpane bhrama (mithyA jJAna) ane sarSathI UpajatI bIka (vikSepa)e traNene nAza dekhAya che mATe A saMsArabaMdhanathI chUTavA sAru vidvAne AtmavastunA rahasyane jANavuM joIe. ayo'gniyogAdiva satsamanvayAnmAtrAdirUpeNa vijRmbhate dhiiH| . tatkAryametattritayaM yato mRSA dRSTaM bhramasvapnamanoratheSu // 350 // jema agninA saMbaMdhathI (tapeluM) leDuM agni jevuM ja dekhAya che, tema AtmAnA saMbaMdhathI ja buddhi AtmAnA dharmavALI ( draSTA, darzana ane dazyarUpe) dekhAya che, paNa bhrAMti, svama ane mananA vicAro vakhate buddhinuM jJAna beTuM ja dekhAya che, tethI sAbita thAya che ke buddhinuM kArya (e draSTA Adi traNe) kheTuM che. tato vikArA prakRterahaMmukhA dehAvasAnA viSayAzca sarve / / kSaNe'nyathAbhAvitayA hamISAmasattvamAtmA tu kadApi nAnyathA // 351 mATe ahaMkArathI mAMDI deha sudhInA mAyAnA sarva vikAre ane viSaye kSaNe kSaNe badalAtA hovAthI jUThA che ane AtmA kadI badalAtuM nathI, mATe e satya che. nityAdvayAkhaNDacidekarUpo buddhayAdisAkSI sadasadvilakSaNaH / ahaMpadapratyayalakSitArthaH pratyaksadAnandaghanaH parAtmA // 352 // - "" ema kahevAthI je samajAya che, e AnaMdasvarUpa paramAtmA te sadA eka, akhaMDa, cetana eka ja rUpavALa, buddhi vagereno sAkSI, sa-asatuthI judo, darekamAM vyApta ane sadA AnaMdapUrNa che. itthaM vipazcitsadasadvibhajya nizcitya tattvaM nijabodhadRSTayA / zAtvA svamAtmAnamakhaNDabodhaM tebhyo vimuktaH svayameva zAmyati // 353 Ama vidvAna mANasa sat ane asatne bheda samajI Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi pa peAtAnI jJAnadaSTithI tattvavastune nizcaya karI peAtAnA AtmAne akhaMDa jJAnasvarUpa jANI mAyAnA padArthIthI chUTA thAya che ane peAtAnI meLe ja zAMta thAya che. ajJAnane nAza cAre ajJAnahRdayagrantheniH zeSavilayastadA / samAdhinAvikalpena yadAdvaitAtmadarzanam // 354 // jyAre nirvikalpa samAdhithI advaita AtmasvarUpanuM darzana thAya che, tyAre ajJAnarUpI hRdayanI gAMThanA saMpUrNa nAza thAya che. samAdhinI jarUra svamahamidamitIyaM kalpanA buddhidoSAt prabhavati paramAtmanyadvaye nirvizeSe / pravilasati samAdhAvasya sarvo vikalpo vilayanamupagacchedvastutattvAvadhRtyA // 355 // ' eka ja ane vizeSa-nAmarUpa vagaranA paramAtmAmAM buddhinA doSathI ja huM, tuM, A duniyA ' vagere kalpanA thAya che; paraMtu e sava vikalpa samAdhimAM AtmatattvanA nizcaya thavAthI nAza pAme che. zAnto dAntaH paramuparataH kSAntiyuktaH samAdhi kurvannityaM kalayati yatiH svasya sarvAtmabhAvam / senAvidyAtimirajanitAnsAdhu dagdhvA vikalpAn brahmAkRtyA nivasati sukhaM niSkriyo nirvikalpaH // 356 // saMyamI puruSa cittanI zAMti rAkhe che, iMdriyAne vaza kare che, viSayAthI dUra rahe che, saunI upara kSamA rAkhe che ane samAdhine niraMtara abhyAsa kare che; tethI badhuM AtmArUpa ja che' ema samaje che ane te dvArA mAyAnA ( Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi aMdhakArathI UpajelA tarka-vitakane dUra karI kriyA rahita ane saMzayarahita thaI sukhapUrvaka brahmarUpe rahe che. samAhitA ye pravilApya bAhyaM dhotrAdi cetaH svamahaM cidAtmani / ta eva muktA bhavapAzavandhairnAnye tu pArokSyakathAbhidhAyinaH // 357 jeo bahAranI indriyane, cittane ane pitAnA ahaMkArane cetana AtmAnI aMdara samAvI daI samAdhimAM rahe che, teo ja saMsArarUpa pAzanA baMdhanathI chUTI gayelA che; paNa bIjA upara uparanI vAta ja karanArA saMsArathI chUTatA nathI. upAdhimedAtsvayameva bhidyate copAdhyapohe svayameva kevalaH / tasmAdupAghevilayAya vidvAnvasetsadAkalpasamAdhiniSThayA // 358 // aMtaHkaraNa vagere upAdhinA bhedathI ja AtmAmAM bheda jaNAya che; paNa upAdhio dUra thatAM pitAnI meLe ja AtmA ekale thaI rahe che; mATe upAdhione nAza karavA sAru vidvAne hamezAM dareka vicAra cheDI (nirvikalpa) samAdhimAM ja rahevuM. sati sakto naro yAti sadbhAva hokaniSThayA / kITako bhramaraM dhyAyanbhramaratvAya kalpate // 359 // ekaniSThAthI hamezAM brahmanuM ja dhyAna karate mANasa brahmasvarUpa thAya che; jema kIDe (potAne pakaDIne mArI nAkhanAra) bhamarInuM dhyAna karate bhamarI banI jAya che. kriyAntarAsaktimapAsya kITako dhyAyanyathAliM hlibhaavmRcchti| tathaiva yogI paramAtmatatvaM dhyAtvA samAyAti tadekaniSThayA // 360 // jema bIjI kriyAo choDI mAtra bhamarInuM ja dhyAna karate kIDe bhamarI thaI jAya che, tema yegI paramAtmArUpa tattvanuM dhyAna karI temAM ja sthiti karavAthI temane ja pAme che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi atIva sUkSmaM paramAtmatattvaM na sthUlaraSTayA pratipattumarhati / samAdhinAtyantasusUkSmavRttyA jJAtavyamAryairatizudabuddhibhiH // 361 // paramAtmArUpa tattva atizaya sUkSama che, tethI skUla buddhithI te samajI zakAtuM nathI; AthI ati pavitra buddhi vALA uttama mANasee e tattvane samAdhi dvArA atizaya sUkSma buddhithI samajavuM joIe. yathA suvarNa puTapAkazodhitaM tyaktvAmalaM svAtmaguNaM samRcchati / tathA manaH sattvarajastamomalaM dhyAnena santyajya sameti tattvam // 362 - jema keDiyAmAM nAkhI agnimAM zuddha kareluM sonuM kacare dUra karI pitAnA mULa guNane pAme che, tema mana paNa dhyAna dvArA satva, raja ane tamarUpI melane tajI Atmatatvane pAme che. nirantarAbhyAsavazAttaditthaM pakkaM mano brahmaNi loyate yadA / tadA samAdhiHsa vikalpavarjitaH svato'dvayAnandarasAnubhAvakaH // 313 * niraMtaranA abhyAsathI jyAre mana brahmamAM ja lIna thAya che, tyAre pitAnI meLe ja brahmAnaMdanA rasane anubhava karAvanArI nirvikalpa (bIjA vicAre vinAnI) samAdhi siddha thAya che. samAdhinAnena smstvaasnaagrnthevinaasho'khilkrmnaashH| antarvahiH sarvata eva sarvadA svarUpavisphUrtirayatnataH syAt // 34 // e nirvikalpa samAdhithI sarva vAsanArUpa gAMTha chUTI jAya che ane badhAM karmone nAza thAya che. pachI bahAra ane aMdara-badhe vinA prayatna sarvadA AtmasvarUpane prakAza thAya che. zruteH zataguNaM vidyAnmananaM mananAdapi / nididhyAsaM lakSaguNamanantaM nirvikalpakam // 35 // vedAntazAstra sAMbhaLavA karatAM enuM manana-ciMtana Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 98 vivekacUDAmaNi sAgaNuM uttama che; ane tenA karatAM paNa nididhyAsana (AtmabhAvanAne cittamAM vAraMvAra sthira karavI te) lAkhagaNuM uttama che; ane enAthI paNa nirvikalpa ( kAI paNa jAtanA vicAra vinAnI) samAdhi anaMtagaNI uttama che ( kAraNa ke e samAdhi prApta thatAM citta kadI caMcaLa thatuM nathI ). nirvikalpaka samAdhinA sphuTaM brahmatatvamavagamyate dhruvam / nAnyathA calatayA manogateH pratyayAntaravimizritaM bhavet // 366 // nivikalpa samAdhithI cAkkasa brahmatattvanuM spaSTa jJAna thAya che; khIjI koI rIte evuM jJAna thatuM nathI; kAraNa ke samAdhi sivAya bIjI avasthAmAM cittanI gati caMcaLa rahevAthI te bIjA vicArAthI mizra rahe che. ataH samAdhatsva yatendriyaH sadA nirantaraM zAntamanAH pratIci / vidhvaMsayadhvAntamanAdyavidyayA kRtaM sadekatvavilokanena // 367 // mATe niraMtara iMdriyAne vaza karI, zAMta manavALA thaI aMtarAtmAmAM citta sthira kara; ane brahmamAM AtmAnI ekatA joIne anAdi mAyAthI UpajelA ajJAnarUpa aMdha kAranA nAza kara. yeAganA pahelA daravAje yogasya prathamaM dvAraM vAnirodho'parigrahaH / nirAzA ca nirIhA ca nityamekAntazIlatA // 368 // vANIne niyamamAM rAkhavI, koI vastunA saMgraha na karavA, AzArahita thavuM, sarvAM icchAnA tyAga karavA ane hamezAM ekAMtamAM rahevuM-e yoganu paheluM dvAra che. ekAntasthitirindriyoparamaNe heturdamazcetasaH saMrodhe karaNaM zamena vilayaM yAyAdahaMvAsanA / tenAnandarasAnubhUtiracalA brAhmI sadA yoginastasmAccittanirodha eva satataM kAryaH prayatnAnmuneH // 369 / / Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 99 ekAMtamAM rahevuM, te iMdriyA vaza thavAmAM kAraNa che; te vaza thavAthI mana vaza thAya che; mana vaza thavAthI aheMkAranI vAsanA nAza pAme che ane vAsanAnA nAza thatAM brahmAnaMdanA rasane acaLa anubhava ceAgIne sadA thAya che; mATe mananazIla manuSye haMmezAM cittane vaza karavAmAM ja prayatna karavA. vAcaM niyacchAtmani taM niyaccha buddhau dhiyaM yaccha ca buddhisAkSiNI / taM cApi pUrNAtmani nirvikalpe vilApya zAnti paramAM bhajasva // 370 tuM vANIne manamAM, manane buddhimAM ane buddhine tenA sAkSI AtmAmAM lIna karI de; ane pachI tenA paNa nivikalpa brahmamAM laya karI parama zAMtine pAma. dehaprANendriyamanobuddhyAdibhirupAdhibhiH / yaiyairvRtteH samAyogastattadbhAvo'sya yoginaH // 371 // zarIra, prANa, iMdriya, mana, buddhi vagere je je upAdhiA sAthe cittanI vRtti joDAya che, te te bhAva ceAgIne thAya che (tethI AtmasvarUpanuM vismaraNa thAya che). tannivRttyA muneH samyaksarvoparamaNaM sukham / saMdRzyate sadAnandarasAnubhavaviplavaH // 372 // mATe e badhI upAdhiothI cittavRttine rokavAthI ja cAgIne pUrNu zAMtinuM sukha kharAkhara dekhAya che ane sadA brahmAna MdanA rasanA anubhavathI pote tarakhALa ane che. vairAgya antastyAgo bahiyAgo viraktasyaiva yujyate / tyajatyantarbahiHsaGgaM viraktastu mumukSayA // 373 // jene vairAgya UpajyuM hoya, te ja aMdara viSayeAnI vAsanAone ane bahAranA zabda, sparza, rUpa, rasa, gaMdha Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 vivekacUDAmaNi vagere viSayene tyAga karI zake che, kAraNa ke e virakta ja muktinI IcchAthI aMdaranA tathA bahAranA viSayene saMga taje che. bahistu viSayaiH saGgaM tthaantrhmaadibhiH| virakta eva zaknoti tyaktuM brahmaNi niSThitaH // 374 // vaLI brahmamAM sthira thayelo virakta ja bahAranA viSayene ane aMdaranA ahaMkAra vagerene saMga tajavA samartha thAya che. vairAgyabodhau puruSasya pakSivat pakSau vijAnIhi vicakSaNa tvam / vimuktisaudhAgratalAdhirohaNaM tAbhyAM vinA nAnyatareNa sidhyati // 375 he vidvAna ! jema pakSIne be pAMkha hoya che, tema mANasane paNa vairAgya ane jJAna be pAMkha jevAM tuM jANa; kAraNa ke e be vinA bIjA keI paNa sAdhanathI muktirUpI mahelanA cheka uparanA mALe caDhavuM banI zakatuM nathI. atyantavairAgyavataH samAdhiH samAhitasyaiva dRddhprbodhH| praSuddhatatvasya hi bandhamuktimuktAtmano nityasukhAnubhUtiH // 376 // jene vairAgya daDha-sthira hoya, tene ja samAdhi thAya che jene samAdhi thatI hoya, tene ja daDha jJAna thAya che jeNe e jJAnathI tAva jANyuM hoya, te ja saMsArarUpa baMdhanamAMthI chUTe che ane je e baMdhanamAMthI chUTyo hoya, tene ja nityasukhane anubhava thAya che. vairAgyAna paraM sukhasya janakaM pazyAmi vazyAtmanastaJcecchuddhatarAtmabodhasahitaM svArAjyasAmrAjyadhuk / patavAramajanamuktiyuvateyasmAttvamasmAtparaM sarvatrAspRhayA sadAtmani sadA prazAM kuru zreyase // 377 // jeNe mana jItyuM hoya, tene vairAgyathI bIjuM sukha Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vicUDAmaNuM 101 kAraka huM dekhAtuM nathI, ane te paNa ati zuddha AtmajJAnavALuM je thayuM hoya, te svarganA sAmrAjyanuM sukha Ape che. muktirUpI yuvatInuM bAraNuM A ja che mATe he vatsa! kalyANa sAra tuM badhe nispRha thaI sadA sat--AtmAmAM ja buddhi kara. AzA chindhi viSopameSu viSayeSveva mRtyoH sRtistyaktvA jAtikulAbhameSvabhimatiM mushcaatiduuraatkriyaaH| dehAdAvasati tyajAtmadhiSaNAM prazAM kuruSvAtmani tvaM draSTAsyamalo'si nirdvayaparaM brahmAsi yavastutaH // 378 // jheranA jevA viSayenI AzA tuM choDI de, kAraNa ke e ja mRtyune mArga che ane jAti, kuLa tathA Azrama vagerenuM abhimAna choDI dareka kriyAone ati dUrathI ja tajI de, deha vagere mithyA padArtho uparanI Atmabuddhi dUra kara ane AtmAmAM ja buddhi kara, kAraNa ke kharI rIte tuM pite ja A badhA padArthone draSTA, nirmaLa ane eka ja parabadhA che. dhyAnanI rIta lakSye brahmaNi mAnasaM dRDhataraM saMsthApya bAhyendriyaM svasthAne vinivezya nidhalatanudhApekSya dehasthitim / brahmAtmaikyamupetya tanmayatayA cAkhaNDavRttyAnizaM brahmAnandarasaM pivAtmani mudA zUnyaiH kimanyairdhamaiH // 379 // cittane brahmarUpa lakSyamAM ja ati daDha sthApI, kameMkriyAne tenA viSathI kheMcI laI, pitapatAne ThekANe ja sthira kara; zarIrane sthira rAkhI enI sthiti tarapha dhyAna na de, Ama brahma ane AtmAnI ekatA pAmIne niraMtara tanmaya thaI AtmAmAM ja akhaMDa vRtti vaDe AnaMdathI brahmane AnaMdarasa pI bIjI nakAmI bhramaNAothI zuM phaLa che? Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 102 vivekacUDAmaNi anAtmacintanaM tyaktvA kazmalaM duHkhakAraNam / cintayAtmAnamAnandarUpaM yanmuktikAraNam // 380 // . jagatanA viSayanuM ciMtana karavuM, e ja dukhanuM kAraNa meha che, mATe tene tajI AnaMdasvarUpa AtmAnuM dhyAna kara; kema ke e ja muktinuM kAraNa banaze. eSa svayaMjyotirazeSasAkSI vijJAnakoze vilasatyajasram / lakSyaM vidhAyainamasavilakSaNamakhaNDavRttyAtmatayAnubhAvaya // 381 // A svayaMprakAza ane saune sAkSI AtmA vijJAnamaya kezamAM niraMtara vizeSa prakAze che, te anitya padArthothI jude che; ene ja dhyAnanuM lakSya banAvI akhaMDa vRttithI AtmArUpe tuM ciMtava. enamacchinnayA vRtyA prtyyaantrshuunyyaa| ullekhayanvijAnIyAtsvasvarUpatayA sphuTam // 382 // bIjA badhA vicAra vinAnI akhaMDa vRttithI, e eka ja AtmAnuM ciMtana karatAM karatAM, ene ja pitAnuM spaSTa svarUpa samajavuM. atrAtmatvaM dRDhIkurvanahamAdiSu santyajan / udAsInatayA teSu tiSThed ghaTapaTAdivat / / 383 // ahaMkAra vagere upara Atmabuddhi tajI daI, e AtmA upara ja Atmabuddhine sthira karI ghaDe, kapaDAM vagere bIjA (jaDa) padArthonI jema e ahaMkAra vagere tarapha udAsIna paNe rahevuM. AtmadaSTi vizuddhamantaHkaraNaM svarUpe nivezya sAkSiNyavabodhamAtre / bairnicaDhatAmupAnA pULa mevAnuvidgottatA rUTakA sAkSI ane jJAnasvarUpa AtmAmAM ja zuddha aMtaHkaraNa lagADIne dhIre dhIre sthira karI, chevaTe pitAne ja pUrNa Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 103 svarUpe jovA. dehendriyaprANamano'hamAdibhiH svAjJAnaklaptairakhilairupAdhibhiH / vimuktamAtmAnamakhaNDarUpaM pUrNa mahAkAzamivAvalokayet // 385 // mAtra ajJAnane lIdhe ja jaNAtA deha, iMdriya, prANu, mana ane ahaMkAra vagere badhI upAdhiothI rahita, akhaMDa ane pUrNa Atmatattvane ja AkAzanI peThe badhe rahelu' jovuM, ghaTakalaza kuzUla sUcimukhyairgaganamupAdhizatairvimuktamekam | bhavati na vividhaM tathaiva zuddhaM paramahamAdivimuktamekameva // 386 // jema AkAza leTAmAM, ghaDAmAM, kAThImAM, seAyanA nAkAmAM vagere dareka ThekANe rahyuM che, chatAM te te upAdhiothI rahita hoI eka ja che-te aneka prakAranuM thatuM nathI ja, tema ahukAra, deha vagere upAdhiothI rahita zuddha AtmA eka ja che-te aneka prakAranA kadI thatA ja nathI. brahmAdistambaparyantA mRSAmAtrA upAdhayaH / tataH pUrNa svamAtmAnaM pazyedekAtmanA sthitam // 387 // brahmAthI mAMDI ghAsanA ghUmaDA sudhInI dareka upAdhi khATI ja che; mATe peAtAnA AtmAne pUrNa eka ja svarUpe rahelA jovA. yatra bhrAntyA kalpitaM yadviveke tattanmAtraM naiva tasmAdvibhinnam / bhrAntenaze bhrAntidRSTAhitattraM rajjustadvadvizvamAtmasvarUpam // 388 je vastumAM bhrAMtithI bIjI kalpita vastu jaNAI hAya, te mULa vastunuM jJAna thatAM pelI bhramathI UpajelI kalpita vastu tethI jIddI hatI ja nahi-mAtra mULa vastu ja hatI, ema samajAya che; jema bhrAMti nAza pAmyA pachI dAraDAmAM dekhAyeaA sarpa mAtra dAraDIrUpe ja dekhAya che, tema ajJAna nAza pAmyA pachI AtmAnI annura dekhAyelu kalpita jagata Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 104 - vivekacUDAmaNi mAtra AtmatatvarUpe ja jaNAya che. svayaM brahmA svayaM viSNuH svayamindraH svayaM shivH| svayaM vizvamidaM sarva svasmAdanyanna kiJcana // 389 // pite ja brahyA che, pite ja viSNu che, pite ja iMdra che, pite ja ziva che, pite ja AkhuM vizva che; pitAthI juduM kAMI che ja nahi. antaH svayaM cApi vahiH svayaM ca svayaM purastAtsvayameva pazcAt / svayaM bavAcyAM svayamapyudIcyA tathopariSTAtsvayamapyadhastAt // 390 pite ja aMdara che, pite ja bahAra che, pite ja AgaLa che, pote ja pAchaLa che, pite ja jamaNI tarapha che, pite ja DAbI tarapha che, pite ja UMce che ane pite ja nIce che. taraGgaphenabhramadhuvudAdi sarva svarUpeNa jalaM. yathA tthaa| cideva dehAghahamantametat sarva cidevaikarasaM vizukham // 391 // jema pANInAM mojA, phINa, (temAM paDatI) ghUgharI, parapoTA vagere badhuM svarUpe te pANI ja che, tema dehathI mAMDI ahaMkAra sudhInuM A AkhuM jagata kevaLa cetanarUpa rasavALuM zuddha cetana ja che. sadevedaM sarva jagadavagataM vAGmanasayoH sato'nyannAstyeva prakRtiparasInni sthitvtH| pRthak kiM mRtlAyAH kalazaghaTakumbhAdhavagataM vadatyeSa bhrAntasvamahamiti mAyAmadirayA // 392 // mana ane vANIthI anubhavAtuM A AkhuM jagata sa-svarUpa ja che. je manuSya mAyAthI para rahelA AtmAnA svarUpamAM ja sthita thayela hoya, tenI daSTie sata sivAya bIjuM kaMI che ja nahi. kalaza, ghaDe, kuMbha Adi nAmathI Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka cUDAmaNi 105 jaNAyeluM rUpa mATIthI juduM zuM che? kaMI ja nathI. je manuSya mAyArUpI madirAthI bhamI gayela hoya, te ja "huM" ane "tuM" evI (bheTavALI vANa) bele che. kriyAsamabhihAreNa yatra nAnyaditi shrutiH| bravIti dvaitarAhityaM mithyAdhyAsanivRttaye // 393 // A jagata" ane "A brahma' e bheda che ja nahi-e banne eka ja che. AvI rIte veda pite e che bhrama dUra karavA mATe vAraMvAra kahe che. aakaashvnirmlnirviklpniHsiimnisspndnnirvikaarm| . antarvahiHzUnyamananyamadvayaM svayaM paraM brahma kimasti bodhyam // 394 // AkAza jevuM nirmaLa, keI paNa jAtanA bheda vagaranuM, sImA vagaranuM, acaLa, vikAra vagaranuM, aMdara ane bahAra evA bhAga vagaranuM, sarvane AtmArUpa ane eka pite ja brA che ethI bIjuM zuM jANavA jevuM che? (kaMI ja nathI.) . vaktavyaM kimu vidyate'tra bahudhA brahmaiva jIvaH svayaM brahmatajagadAtataM nu sakalaM brahmAdvitIyaM shruteH| brahmaivAhamiti prabuddhamatayaH santyaktabAhyAH sphuTaM brahmIbhUya vasanti santatacidAnandAtmanaiva dhruvam // 395 // A bAbatamAM vadhAre zuM kahevAnuM che? jIva pote brahma ja che, ane e brahma ja jagatarUpe phelAyeluM che, kAraNa ke veda paNa kahe che ke, " brahmA advitIya che"--brahma sivAya bIjuM kAMI che ja nahi. vaLI A khulluM che ke, "huM brahA chuM" evA jJAnane pAmelI buddhivALA puruSo idrinA 1 'yatra nAnyat pazyati, nAnyacchRNoti, nAnyadvijAnati sa bhuumaaje bIjuM jete nathI, bIjuM, sAMbhaLatuM nathI ane bIjuM jANatA nathI, e paramAtmA che." (cho. -281) Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 106 vivekacUDAmaNi viSayAne tajI brahmArUpa thaIne sadA sat-cit-AnaMdasvarUpe ja rahe che. jahi malamayakoze 'haM dhiyotthApitAzAM prasabhamanilakalpe liGgadehe'pi pazcAt / nigamagaditakIrti nityamAnandamUrti svayamiti paricaya brahmarUpeNa tiSTha // 396 // kacarAthI bharelA A sthUla zarIra upara ahIM buddhithI UpajelI AzAne tuM cheDI de; pachI lagabhaga vAyu jevA sUkSma zarIra uparanI paNa AzA tuM che|DI de; te pachI veda paNa jenI kIti gAya che, evu AnadasvarUpa brahma ' huM pote ja chu'' ema samajI brahmarUpe rahe. zavAkAraM yAvadbhajati manujastAvadazuciH parebhyaH syAtklezo jananamaraNavyAdhinilayaH / yadAtmAnaM zuddhaM kalayati zivAkAramacalaM tadA tebhyo mukto bhavati hi tadAha zrutirapi // 397 // veda paNa e ja kahe che ke, jyAM sudhI mANasa muDadA jevA peAtAnA zarIrane mAruM mAnI vaLagI rahyo che, tyAM sudhI e apavitra che; ane tyAM sudhI janma, maraNu tathA rAgeAnu ghara anelA tene bIjAethI du:kha thAya che; paNa jyAre peAtAne kalyANusvarUpa, acaLa ane zuddha tarIke eLakhe che, tyAre e badhAMmAMthI chUTe che. ' svAtmanyAropitAzeSAbhAsavastunirAsataH / svayameva paraM brahma pUrNamadvayamakriyam // 398 // peAtAnA AtmAmAM mAtra kalpanAthI jaNAyelA badhA AbhAsarUpa padArthAne tyajavAthI jIva pote ja eka, akriya ane paripUrNa brahma tarIke rahe che. Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 107 vivekacUDAmaNi jagata che ja nahi samAhitAyAM sati cittavRttau parAtmani brahmaNi nirviklpe| na dRzyate kazcidayaM vikalpaH prajalpamAtraH pariziSyate tataH // 399 // je kaI jAtane bheda che ja nahi evA paramAtmA -parabrahmamAM cittanI vRtti sthira thAya, te A kalpanArUpa mithyA jagata dekhAtuM ja nathI; ane pachI mAtra bakavAdarUpe ja bAkI rahe che-TuM jaNAya che. asatkalpo vikalpo'yaM vishvmityekvstuni| nirvikAre nirAkAre nirvizeSe bhidA kutaH // 400 // mAtra eka ja vastu brahmamAM A AkhuM jagata mithyAkalpanArUpa ja che; kema ke vikAra, AkAra tathA vizeSaNa vagaranA brahmamAM jagatarUpa bheda kyAMthI hoI zake? draSTadarzanadRzyAdibhAvazUnyaikavastuni / nirvikAre nirAkAre nirvizeSe bhidA kutaH // 401 // braharUpa eka ja vastu draSTA, darzana ane dazya Adi bhAvathI rahita che, tema ja vikAra, AkAra ane vizeSa dharmothI paNa rahita che, te temAM jagatarUpa bheda hoya ja kyAMthI? kalpArNava ivaatyntpripuurnnaikvstuni| nirvikAre nirAkAre nirvizeSe bhidA kutH||402|| pralaya vakhatane samudra jema chalachala bharela hoya che, tema atyaMta paripUrNa eka ja vasturUpa vikAra, AkAra ane vizeSa dharmothI rahita brahmAmAM jagatarUpa bheda kyAMthI hoI zake? tejasIva tamo yatra pralInaM bhrAntikAraNam / advitIye pare tattve nirvizeSe bhidA kutH||403|| jema tejamAM aMdhAruM nAza pAme che, tema ja brahmamAM Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 108 vivecUDAmaNi bhramanuM kAraNa -ajJAna nAza pAme che; e eka ja vizeSarahita brahmamAM jagatarUpa bheda kyAMthI hoya? ekAtmake pare tattve medavArtA kathaM bhavet / / suSuptau sukhamAtrAyAM bhedaH kenaavlokitH||404|| vizeSarahita eka ja parama tatvamAM bhedanI vAta ja kema rahe? mAtra sukharUpa suSupti avasthAmAM bheda keNe joye che? (keIe nahi.) na hyasti vizvaM paratattvabodhAt sadAtmani brahmaNi nirvikalpe / kAlatraye nApyahirIkSito guNe na hyamyubinduma'gatRSNakAyAm // 405 parama tatvanuM jJAna thayA pachI sasvarUpa ane nivina kapabhedarahita parabrahmamAM A jagata che ja nahi. bhUta, vartamAna ane bhaviSya, traNe kALe doraDAmAM keIe sarSa je nathI, ane jhAMjhavAnA jaLamAM pANInuM TIpuM paNa hotuM ja nathI. mAyAmAtramidaM dvaitamadvaitaM prmaarthtH| iti brUte zrutiH sAkSAtsuSuptAvanubhUyate // 406 // veda paNa kahe che ke, A dekhAte jagatarUpa bheda mAtra mAyA ja che; kharI rIte advaita-brahma ja che. A vastu suSuptimAM sAkSAt anubhavAya che. ananyatvamadhiSThAnAdAropyasya nirIkSitam / paNDitai rajjusAdau vikalpo bhraantijiivnH|| 407 // deraDuM ane sarpa vageremAM buddhizALI mANasoe joyuM che ke, bhrAMtithI dekhAyela sarpa vagere deraDAM vagerethI judA hotA nathI (A ja rIte brahmamAM jaNAtuM jagata brahmathI juduM nathI ja). bhedanuM jIvana jAMti ja che-bhrama vinA bheda Upajate ja nathI. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 109 vivekacUDAmaNi AtmAnuM ciMtana cittamUlo vikalpo'yaM cittAbhAve na kadhana / matadhittaM samAghehi pratyApe parAtmani // 408 // A bheda dekhAya che, te cittane kAraNe ja che. citta na hoya te kaMIja nathI; mATe pahelAM cittane aMtarAtmA brAmAM sthira kara. . kimapi satatabodhaM kevalAnandarUpaM nirupamamativelaM nityamuktaM nirIham / niravadhi gaganAbhaM niSkalaM nirvikalpaM hRdi kalayati vidvAnbrahma pUrNa samAdhau // 409 // vidvAna mANasa nitya jJAnasvarUpa, kevaLa AnaMdarUpa, upamArahita, kALathI paNa nahi mapAyela, sadA mukta, kriyA vagaranuM, AkAzanI peThe sImA vinAnuM, avayavarahita, vizeSa(bheda)rahita ane paripUrNa brahmane samAdhimAM hRdaya viSe anubhave che. prakRtivikRtizUnyaM bhAvanAtItabhAvaM . samarasamasamAnaM mAnasambandhadUram / nigamavacanasiddhaM nityamasmatprasiddha * hRti ati vidvAjhIMpUrNa samAdhI | 20 || prakRtinA vikArethI rahita, kalpanAthI rahita svabhAvavALA ekarasa, akhaMDa, upamArahita, pramANenA aviSaya vedanAM vacanothI sAbita thayela, nitya ane "huM rUpe prasiddha paripUrNa brahmane vidvAna mANasa samAdhimAM hadaya viSe anubhave che. ajaramamaramastAbhAsavastusvarUpaM stimitasalilarAziprakhyamAkhyAvihInam / 1 pramANu cAra che. pratyakSa, anumAna, upamAna ane zabda. Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi zamitaguNavikAraM zAzvataM zAntamekaM hRdi kalayati vidvAnbrahma pUrNa samAdhau // 411 // ajara (ghaDapaNu vinAnu`), amara (nAzarahita ), AbhAsa vastunA jevA svarUpa vinAnuM ( satya ), acaLa samudra jevuM, nAma-rUpa vagaranuM, traNeya guNNAnA vikAra vagaranuM, nitya, zAMta ane eka ja pUrNa brahmane vidvAna manuSya samAdhimAM hRdaya viSe anubhave che. samAhitAntaHkaraNaH svarUpe vilokayAtmAnamakhaNDavaibhavam / vicchindhi bandhaM bhavagandhagandhitaM yatnena puMssvaM saphalIkuruSva // 412 peAtAnA svarUpamAM aMtaHkaraNane sthira karI akhaDa vaibhavavALA AtmAne tu anubhava kara; saMsAranI gaMdhathI gadhAtA baMdhanane kApI nAkha; ane prayatna karI manuSyajanmane saphaLa kara. 110 sarvopAdhivinirmuktaM saccidAnandamadvayam / bhAvayAtmAnamAtmasthaM na bhUyaH kalpase'dhvane // 413 // dareka upAdhithI rahita, eka ja, saccidAnaMdarUpa ane peAtAnA aMtaramAM ja rahelA AtmAnuM tuM ciMtana kara; tethI phrI saMsAranA mArgamAM tu' nahi Ave. dRzyane tyAga chAyeva puMsaH paridRzyamAnamAmAsarUpeNa phalAnubhUtyA / zarIramArAcchavavannirastaM punarna sandhatta idaM mahAtmA // 414 // A zarIra peAtAnI chAyA jevuM mAtra AbhAsarUpe ja dekhAya che; mahAtmA puruSa muDadAnI peThe eka vAra ene tyajIne karI tenA vicAra paNa karatA nathI. satatavimalabodhAnandarUpaM sametya tyaja jaDamalarUpopAdhimetaM suduure| Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 111 vivekacUDAmaNi atha punarapi naiSa smaryatAM vAntavastu smaraNaviSayabhUtaM kalpate kutsanAya // 415 // niraMtara nirmaLa jJAna ane AnaMdasvarUpa AtmAne samajyA pachI maLarUpa A jaDa upAdhine dUrathI ja tyAga kara ane pharI ene yAda paNa na kara; kAraNa ke ekI kADhelI vastu pharI yAda karI hoya, te te niMdAnuM ja kAraNa bane. samUlametatparidahya vahnau sadAtmani brahmaNi nirviklpe| tataH svayaM nityavizuddhabodhAnandAtmanA tiSThati vidvrisstthH||41|| - vidvAnamAM zreSTha gaNAte puruSa A jagatane enA mULa kAraNa (mAyA) sAthe nirvikalpa sasvarUpa brahmarUpa agnimAM bALI nAkhIne pachI pite nitya ane vizuddha jJAnAnaMdarUpe rahe che. prajAsUtrakathita zArIja kathA vA tigtu jevi trA na tatpunaH pazyati tattvavettA''nandAtmani brahmaNi lInavRttiH // 417 * jema gAya pitAnA gaLAmAM paherAvelI mALA rahe ke jAya tenA tarapha dhyAna detI nathI, tema AnaMdarUpa brahmamAM magna vRttivALA tatvajJAnI prArabdha karmarUpI derImAM parevAyeluM A zarIra rahe ke paDI jAya, enI ciMtA pharI karatuM nathI. akhaNDAnandamAtmAnaM vijJAya svasvarUpataH / / kimicchan kasya vA hetohaM puSNAti tattvavit // 418 // akhaMDa AnaMdarUpa AtmAne enA mULa svarUpe samajI lIdhA pachI kaI IcchAthI athavA kyA kAraNathI tattvajJAnI zarIranuM piSaNa kare? AtmajJAnanuM phaLa saMsiddhasya. phalaM tvetajjIvanmuktasya yoginaH / bahirantaH sadAnandarasAsvAdanamAtmani // 419 // Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 112 vivekacUDAmaNi jIvanmukta gIne sArI rIte maLelA AtmajJAnanuM phaLa A che, ke e niraMtara pitAnA AtmAmAM ja aMdara ane bahAra sadA AnaMdarasane svAda anubhavyA kare che. vairAgyasya phalaM bodho bodhasyoparatiH phalam / svAnandAnubhavAcchAntireSevoparateH phalam // 420 // vairAgyanuM phaLa jJAna che; jJAnanuM phaLa uparati (viSayethI aTakavuM te) che, ane upatinuM phaLa e ja che ke, AtmAnaMdanA anubhavathI zAMti thAya. ' yadyuttarottarAbhAvaH pUrvapUrva tu niSphalam / nivRttiH paramA tRptirAnando'nupamaH svtH|| 421 // upara jaNAvyA pramANe je pachI pachInuM na hoya, te pUrva pUrvanuM niSphaLa che (eTale ke AtmazAMti vinA uparati, uparati vinA jJAna ane jJAna vinA vairAgya niSphaLa che). viSAthI pite aTakavuM e ja parama tRpti che ane e ja anupama AnaMda che. dRSTaduHkheSvanudvego vidyAyAH prastutaM phalam / yatkRtaM bhrAntivelAyAM nAnA karma jugupsitam / pazcAnnaro vivekena tatkathaM kartumarhati // 422 // (prArabdhakarmathI AvI paDelAM) duSTa durathI hArI na javuM, e ja AtmajJAnanuM cAlu phaLa che; kAraNa ke bhrAMtinA samaye je aneka prakAranAM niMdya karmo karyA hatAM, tene jJAna thayA pachI paNa manuSya kare, te zuM yegya che? vidyAphalaM syAdasato nivRttiH pravRttirazAnaphalaM tadIkSitam / tajjJAzayoryanmRgatRSNikAdau no cedvido dRSTaphalaM kimasmAt // 423 asata-mithyA padArthothI aTakavuM, e ja jJAnanuM phaLa che ane mithyA padArtho mATe pravRtti karavI, e ja ajJAnanuM Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 113 phaLa che. e baMnenAM phaLa jJAnI ane ajJAnIne maLatAM saue joyAM che? jhAMjhavAnA pANImAM jJAnI phasAtuM nathI ane ajJAnI phasAya che ema upara kaheluM jJAnanuM phaLa je na maLyuM hoya, te jJAnIne tenuM bIjuM pratyakSa phaLa zuM maLavAnuM che? (saMsAranivRtti vinA bIjuM jJAnanuM phaLa ja nathI.) ajJAnahRdayagranthevinAzo ydyshesstH| anicchoviSayaH kinnu pravRttaH kAraNaM svataH // 424 // hadayanI ajJAnarUpI gAMThane je saMpUrNa nAza thaye heya, te viSayane nahi IcchanAra e mANasane viSaye pote ja pitAmAM pravRtti karAvavAnuM kAraNa zuM thAya? (na ja thAya.) vAsanAnudayo bhogye vairAgyasya paro'vadhiH / ahaMbhAvodayAbhAvo bodhasya prmo'vdhiH| / lInavRtteranutpattimaryAdoparatestu sA // 425 // bhogavavA jevI vastune bhegavavA mATe vAsanA paNa na thAya, e vairAgyanI chellI hada che; ahaMkAranI jarA paNa asara na rahe, e jJAnanI chellI hada che; ane nAza pAmelI cittanI vRttio pharI janme nahi, e uparatinI chellI hada che. dhanya e puruSane ! brahmAkAratayA sadA sthitatayA nirmuktabAhyArthadhIranyAveditabhogyabhogakalano nidrAluvadvAlavat / svapnAlokitalokavajagadidaM pazyanvacillabdadhIrAste kamdhidanantapuNyaphalabhugdhanyaH sa mAnyo bhuvi // 426 // hamezAM bahmarUpe ja rahevAne lIdhe jenI buddhie saMsA2nA viSaye cheDyA hoya, ane je UMghatA mANasanI jema athavA bALakanI jema bIjAe ApelI cIjone ja upabhoga kare, ane keI veLA buddhi viSaya tarapha vaLe tyAre je A Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 11 vivecUDAmaNi saMsArane rUmamAM joyelA leka je ja jete rahe, e anaMta puNenAM phaLane bhegavanAra keI jJAnI dhanya che ane te ja pRthvI para mAna ApavA yogya che. sthitaprajJa kezu? sthitaprazo yatirayaM yaH sdaanndmshnute| . brahmaNyeva vilInAtmA nirvikAro viniSkriyaH // 427 // je cegI parabrahmamAM cittane lagADI daI vikAra tathA karmothI rahita thaIne sadA AnaMda anubhave che, e "sthitaprajJa" kahevAya che. brahmAtmanoH shodhityorekbhaavaavgaahinii| nirvikalpA ca cinmAtrA vRttiH prajJeti kathyate / sA sarvadA bhavedyasya sthitaprakSaH sa ucyate // 428 // sArI rIte jANelA brahma ane AtmAnA ekapaNAne samajanArI, tarka-vitarka vagaranI ane mAtra citanyarUpa banelI vRttine "prajJA" kahevAya che; ane jenAmAM e prajJA sarvakALe rahI heya, e sthitaprajJa kahevAya che. jIvanmukta keNa? yasya sthitA bhavetprajJA yasyAnando mirntrH| prapaJco vismRtaprAyaH sa jIvanmukta iSyate // 429 // jenI prajJA sthira haya, jene hamezAM AtmAnaMdane anubhava hoya, ane A jagatarUpe prapaMca jene lagabhaga bhulAI gaye heya, e "jIvanmukta" kahevAya che. lInadhIrapi jAgarti yo jaandhrmvrjitH| bodho nirvAsano yasya sa jIvanmukta iSyate // 430 // jenI buddhi brahmamAM ja lIna heya, chatAM je jAge che Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi 115 jAgatAnI peThe badhuM samaje che, paNa jAgrata avasthAnA dharmothI rahita hoya che, ane jenuM jJAna vAsanA vagaranuM hoya che, e "jIvanmukta" kahevAya che. zAntasaMsArakalanaH kalAvAnapi nissklH| yaH sacitto'pi nizcintaH sa jIvanmukta iSyate // 431 // jenI saMsAranI vAsanA zamI gaI haya, je vyavahAramAM hovAthI vikAravALe dekhAya, chatAM jenAmAM vikAra nathI; ane je cittavALo hovA chatAM paNa nizcita che, e "jIvanmukta" manAya che. vartamAne'pi dehesmiJchAyAvadanuvartini / ahaMtAmamatAbhAvo jIvanmuktasya lakSaNam // 432 // . (prArabdhakarma hoya tyAM sudhI) chAyAnI jema pitAnI sAthe ja rahetuM zarIra hayAta chatAM jene enA para "huM ane mAruM" evI bhAvanA na hoya, e jIvanmuktanuM lakSaNa che. - * atItAnanusandhAnaM bhaviSyadavicAraNam / audAsInyamapi prApte jIvanmuktasya lakSaNam // 433 // je thaI gayuM hoya ene yAda na karavuM, je thavAnuM heya enI ciMtA na karavI ane (cAlu) je AvI maLyuM heya te tarapha paNa udAsIna rahevuM, e jIvanmuktanuM lakSaNa che. guNadoSaviziSTe'sminsvabhAvena vilkssnne| sarvatra samadAzatvaM,jIvanmuktasya lakSaNam // 434 // guNa-daSavALA ane svabhAvathI ja vilakSaNa A saMsAramAM sau upara samAna daSTi rAkhavI, e jIvanmuktanuM lakSaNa che. iSTAniSTArthasamprAptau samadarzitayA''tmani / ubhayatrAvikAritvaM jIvanmuktasya lakSaNam // 435 // kula Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 vivecUDAmaNi pitAne ISTa ke aniSTa vastu maLe, te paNa e baMne upara manamAM samAna bhAva hovAthI jene vikAra na thAya, e jIvanmuktanuM lakSaNa che. brahmAnandarasAsvAdAsaktacittatayA yateH / antarbahiravijJAnaM jIvanmuktasya lakSaNam // 436 // brahmanA AnaMdarasane svAda levAmAM ja citta lAgeluM hovAthI manamAM ke bahAra kaI paNa vastu para dhyAna na jAya, e jiteMdriya jIvanmuktanuM lakSaNa che. . dehendriyAdau kartavye mmaahNbhaavvrjitH| audAsInyena yastiSThetsa jIvanmuktalakSaNaH // 437 // deha, iMdri vagere ane karavAnAM kAmakAja upara mamatA ane ahaMkAra vinAno je udAsIne bhAve ja rahe, e jIvanmukta kahevAya che. vijJAta Atmano yasye brahmabhAvaH zruterbalAt / bhavabandhavinirmuktaH sa jIvanmuktalakSaNaH // 438 // jeNe vedanA baLathI pitAne AtmA brahma ja che" ema samajI lIdhuM hoya ane je saMsArarUpa baMdhanamAMthI chUTI gayA hoya, e jIvanmukta che. dehendriyeSvahaMbhAva idNbhaavstdnyke| yasya no bhavataH kvApi sa jIvanmukta iSyate // 439 // jene deha tathA iMdriya upara "huM paNuM hotuM nathI; tema ja duniyAnA padArtho para jene "ApaNuM hetuM nathI, e jIvanmukta manAya che. na pratyagbrahmaNormedaM kadApi brhmsrgyoH| prajJayA yo vijAnAti sa jIvanmukta iSyate // 440 // - je pitAnA AtmAmAM ane brahmamAM tathA brahmamAM Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 117 ane saMsAramAM buddhithI kadI bheda jANatA nathI, e jIvamukta che. sAdhubhiH pUjyamAne'sminpIDyamAne'pi durjanaiH / samabhAvo bhavedyasya sa jIvanmukta iSyate // 441 // A zarIranA sArA mANusA satkAra kare athavA duja nA tene duHkha de, tApaNu jene sau upara samAna bhAva rahe, e jIvanmukta manAya che. yatra praviSTA viSayAH pareritA nadIpravAhA iva vArirAzau / linanti sanmAtratayA na vikriyAmutpAdayantyeSa yatirvimuktaH // 442 // jema nadInA pravAho samudramAM bhaLIne te rUpa banI jAya che, tema jemAM khIjA mANasA dvArA prApta thayelA viSaye brahmarUpe ja lIna thaI jAya che, paNa vikAra utpanna karatA nathI, te jitendriya puruSa jIvanmukta che. vijJAtabrahmatattvasya yathApUrva na saMsRtiH / asti cenna sa vijJAtabrahmabhAvo bahirmukhaH // 443 // jeNe brahmanuM tattva kharAkhara jANyuM hoya, tenI dRSTie saMsAra pahelAMnA jevA rahetA ja nathI, chatAM jo evA ne evA rahe te samajavuM ke e saMsArI ja che-eNe brahmatattva jANyuM ja nathI. prAcInavAsanAvegAdasau saMsaratIti cet / na kahevavijJAnAmRndrImati vAsanA 5 444 // kadAca kAI kahe ke, pUrvenI vAsanAnA vegathI e saMsAranAM kAmeAmAM varte che, teA e khATu che; kAraNa ke eka brahma ja satya che, evuM jJAna thayA pachI vAsanA AchI thaI jAya che. atyantakAmukasyApi vRttiH kuNThati mAtari / tathaiva brahmaNi zAte pUrNAnande manISiNaH // 445 // Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 vivekacUDAmaNi puruSa ghaNe ja kAmI hoya, chatAM tenI vRtti mAtAmAM (viSayoga mATe) aTake che, te ja pramANe pUrNa AnaMdasvarUpa brahmanuM jJAna thayA pachI jJAnInI vRtti saMsArathI aTake che. prArabdha, nididhyAsanazIlasya bAhyapratyaya IkSyate / bravIti atiretasya prArabdhaM phaladarzanAt // 446 // je hamezAM AtmAnA ciMtanamAM ja lAge rahe che, tene paNa (kayAreka) bahAranA (jagatanA) padArthonuM bhAna thAya che e rUpI phaLa dekhavAthI veda kahe che ke, "e enuM prArabdha che." sukhAunubhavo yaavttaavtpraarbdhmissyte| . phalodayaH kriyApUrvo niSkriyo na hi kutracit // 447 // jyAM sudhI sukha-dukhano anubhava thAya che, tyAM sudhI prArabdha mAnavuM paDe che; kAraNa ke harakeI phaLanI prApti pUrvanA karmane lIdhe ja thAya che. karma vagara kyAMya phaLa Upaje nahi. a ati vizArApoditinatam saJcitaM vilayaM yAti prabodhAtsvapnakarmavat // 448 // UMghamAMthI jAgyA pachI svanI kriyA jema nAza pAme che, tema "huM brahma chuM' evuM jJAna thavAthI kareDe kanAM saMcita karmo nAza pAme che. yatkRtaM svapnavelAyAM puNyaM vA pApamulvaNam / suptotthitasya kiM tatsyAtsvargAya narakAya vA // 449 // - svama vakhate je moTAmAM moTAM puNya ke pApa karyo hoya, tenuM phaLa (jAgyA pachI) svarga ke narakarUpe zuM maLe Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka cUDAmaNi 119 che? (nathI ja maLatuM, evI ja rIte ajJAna avasthAmAM karelAM karmonuM phaLa jJAna thayA pachI jogavavuM paDatuM nathI.) svamasaGgamudAsInaM parizAya namo ythaa| na zliSyate yatiH kizcitkadAcidbhAvikarmabhiH // 450 // pitAnA AtmAne AkAzanI jema saMga vagarane tathA sauthI aLage jANIne jiteMdriya manuSya bhaviSyanAM karmathI jarA paNa kadI pAse nathI. na nabho ghaTayogena surAgandhena lipyate / tathAtmopAdhiyogena taddhamai va lipyate // 451 // . | jema AkAza ghaDAthI ke ghaDAmAM rahelA dArUnI gaMdhathI lepAtuM nathI, tema AtmA upAdhine saMbaMdha hoya, chatAM tene dharmothI lepAte ja nathI. zAnodayAtpurArabdhaM karma zAnAnna nazyati / adattvA svaphalaM lakSyamuddizyotsRSTavANavat // 452 // dhyAghraSuchayA vinirmukto bANaH pAzcAttu gomatau / na tiSThati chinatyeva lakSyaM vegena nirbharam // 453 // - jJAna thayA pahelAM karelAM (prArabdha) karma jJAna thayA pachI paNa nAza pAmatAM nathI. jema nizAna tarapha barAbara pheMkeluM bANa nizAna vIMdhyA vinA rahetuM nathI, tema e prArabdhakarma paNa phaLa ApyA vinA rahetAM nathI. jema sAme vAgha Ubhe che, ema dhArIne cheDeluM bANa tene choDyA pachI "e te gAya che" ema pAchaLathI jaNAyA chatAM aTakatuM nathI; paNa vegathI nizAnane saMpUrNa vIdhe ja che (tema prArabdhakarma paNa jJAna thayA chatAM phaLa Ape ja che). Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 vivekacUDAmaNi prArabdhaM balavattaraM khalu vidAM bhogena tasya kSayaH . samyagjJAnahutAzanena vilayaH prAksazcitAgAminAm / brahmAtmaikyamavekSya tanmayatayA ye sarvadA saMsthitAsteSAM tattritayaM na hi kvacidapi brahmaiva te nirguNam // 454 // jJAnIonAM prArabdhakarma vadhAre baLavAna hoya che; enAM phaLa bhegavyAthI ja ene nAza thAya che; paNa pUrvanAM saMcita karmo ane bhaviSyanAM karmone te tatvajJAnarUpI agnithI saMpUrNa nAza thAya ja che. jeo brahma ane AtmA eka ja che ema samajIne brahmarUpe ja rahe che, teonI daSTie te (prArabdha, saMcita ane bhaviSyanAM) traNeya prakAranAM karma kadI che ja nahi; teo te nirguNa (mAyAnA guNarahita) brahma ja thayA che. upAdhitAdAtmyavihInakevalabrahmAtmanaivAtmani tiSThato muneH / prAthavithA guar marthathaLeva jJAtA // je mananazIla puruSa upAdhimAM Atmabuddhi tyajIne kevaLa brahmasvarUpe AtmAmAM ja sthira thaye hoya, tene mATe svamamAM joyelA padArthanA saMbaMdhanI vAta jema jAgatA mANasane ghaTe nahi, tema prArabdhakarmanI hayAtInI vAta (paNa) ghaTatI ja nathI. na hi prabuddhaH pratibhAsadehe dehopayoginyapi ca prpnyce| karotyahantAM mamatAmidantAM kintu svayaM tiSThati jAgareNa // 456 // - UMghamAMthI jAgele mANasa svapamAM joyelAM cheTAM zarIra upara tathA dehane upayogI bIjA padArtho upara ahaMtAmamatA (zarIra upara "huM paNuM ane bIjI cIjo upara mArApaNuM) karatuM nathI, paNa (e badhuM mithyA mAnI) jAgrata avasthAmAM ja rahe che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 121 na tasya mithyArthasamarthanecchA na sagrahastajagato'pi dRSTaH / tatrAnuvRttiryadi cenmRSArthe na nidrayA mukta itISyate dhruvam // 457 // jAgelA tene svamAnI badhI cIjo khoTI hatI, ema sAbita karavAnI IcchA paNa thatI nathI. (kAraNa ke e mithyA ja che; ene sAbita karavAnI jarUra ja kyAM che?) vaLI svamAmAM joyelA mithyA jagatane saMgraha paNa enI pAse dekhAtuM nathI. chatAM e mithyA padArtho upara ene meha hajI rahyo hoya, te jarUra samajavuM ke hajI enI UMgha barAbara UDI nathI. tatpare brahmaNi vartamAnaH sadAtmanA tiSThati nAnyadIkSate / smRtiryathA svapnavilokitArthe tathA vidaH prAzanamocanAdau // 458 // evI ja rIte sadA parabrahmamAM rahete puruSa sadA AtmArUpe ja rahe che, te bIjuM ja nathI. jema svamAmAM joyelA padArthonuM smaraNa rahe che, tema brahmajJAnIne paNa khAvA-pIvAnI ane levA-mUkavAnI kriyAonuM smaraNa te rahe ja che. karmaNA nirmito dehaH prArabdhaM tasya kalpyatAm / . nAnAderAtmano yuktaM naivAtmA karmanirmitaH // 459 // deha karmane kAraNe ja bane che, mATe prArabdha paNa enuM ja samajavuM joIe, paNa anAdi AtmAnuM mAnavuM te ThIka nathI, kAraNa ke AtmAM karmothI banela nathI. majo nitya iti te zrutireSA tvamoghavAk / tadAtmanA tiSThato'sya kutaH prArabdhakalpanA // 460 // bo nitya-AtmA janmate nathI; e te anAdi ane nitya che" ema satya vANavALe kahe che, mATe AtmasvarUpe ja rahenAra e mANasanuM prArabdhakarma bAkI hoya, Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 122 vivekacUDAmaNi ema kalpanA paNa kyAMthI thAya? prArabdhaM sidhyati tadA yadA dehAtmanA sthitiH| dehAtmabhAvo naiveSTaH prArabdhaM tyajyatAmataH // 461 // je deharUpe sthiti hoya, te ja prArabdha karma siddha thAya; paNa dehane AtmA mAna, e jJAnIne te ISTa ja nathI; mATe prArabdhanuM astitva cheDavuM ja joIe. zarIrasyApi prArabdhakalpanA bhrAntireva hi| adhyastasya kutaH sattvamasattvasya kuto jniH| ajAtasya kuto nAzaH prArabdhamasataH kutH|| 462 // kharI rIte dehanAM prArabdhakarmo mAnavAM e paNa bhrama ja che, kAraNa ke deha pite ja bhramathI kalpAyela che, te tenI hayAtI ja kyAM che? ane jenI hayAtI ja nathI, ene janma paNa kayAMthI hoya? ane je ja ja nathI, ene nAza paNa kevI rIte thAya? Ama deha che ja nahi; tethI enuM prArabdha paNa kayAMthI hoya? zAnenAjJAnakAryasya samUlasya layo ydi| tiSThatyayaM kathaM deha iti zaGkAvato jaDAn / samAdhAtuM bAhyaraSTayA prArabdhaM vadati zrutiH // 413 na tu dehAdisatyatvabodhanAya vipdhitaam|| yataH zruterabhiprAyaH paramArthaMkagocaraH // 464 // kaI jaDa mANasone evI zaMkA thAya ke, "jo jJAnathI ajJAna ane tenA kAryane samULago nAza thate heya, te mANasane jJAna UpajyA pachI ajJAnanuM kArya A deha kema rahe che?" AvI zaMkA karanArAonuM samAdhAna karavA mATe veda "prArabdha dehanuM kAraNa che" ema upalaka daSTithI batAve che, paNa samaju mANasane "deha vagere satya che" ema Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 128. jaNAvavA vede evuM kahyuM nathI; kAraNa ke satya eka parabrahmanuM ja varNana karavAne vedane abhiprAya che. bhedane niSedha paripUrNamanAdyantamaprameyamavikriyam / ekamevAdvayaM brahma neha nAnAsti kiJcana // 465 // veda kahe che ke, "dareka ThekANe paripUrNa, anAdi, aMta vagaranuM, samajI na zakAya evuM ane vikAra vagaranuM eka ja advaita brahma che; e brahmamAM juduM juduM kaMI che ja nahi." saranaM ciranaM nityamAnandaghanamakriyam / . ekamevAdvayaM brahma neha nAnAsti kizcana // 466 // je kevaLa sata, cit ane AnaMdamaya che, e nitya, kriyA vagaranuM ane eka ja brahma che; e brAmAM juduM juduM kaMI che ja nahi. * pratyagekarasaM pUrNamanantaM sarvatomukham / pAmevA graha nehu nAnAsti zira che ka67 je aMtarAtmA ekarasa, paripUrNa, anaMta ane sarva vyApaka che, te eka ja advaita brahma che, emAM juduM juduM kaMI che ja. nahi. aheyamanupAdeyamanAgheyamanAzrayam / pAmevAI trahma neH nAsti vijhana | kanTa je tajI zakAya ke laI zakAya evuM nathI, je grahaNa karAtuM nathI ane Azraya vinAnuM che, te eka ja advaita brahma che, emAM juduM juduM kaMI che ja nahi. nirguNaM niSkalaM sUkSma nirvikalpaM niraJjanam / ekamevAdvayaM brahma neha nAnAsti kizcana // 19 // je guNa ane vibhAga vagaranuM che, sUkSama (jhINAmAM Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 124 vivekacUDAmaNi jhINu^), nivi*kalpa ( bheda vagaranuM ) tathA nimA~La che, evu eka ja advaita brahma che; emAM judu judu' kaMI che ja nahi. anirUpya svarUpaM yanmanovAcAmagocaram / ekamevAdvayaM brahma neha nAnAsti kiJcana // 470 // je svarUpanuM varNana thaI zakatuM nathI, jene mana ane vANI paheAMcI zakatAM nathI, evu' eka ja advaita brahma che; emAM juduM juduM kaMI che ja nahi. satsamRddhaM svataH siddhaM zuddhaM buddhamanIdRzam / ekamevAdvayaM brahma neha nAnAsti kiJcana // 471 // je satya, vaibhavavALuM, potAnI meLe ja siddha, zuddha, jJAnasvarUpa tathA upamA vinAnu` che, te eka ja advaita brahma che; emAM juduM juduM kaMI che ja nahi. AtmajJAnathI zAMti nirastarAgA nirapAstabhogAH zAntAH sudAntA yatayo mahAntaH / vijJAya tatvaM parametadante prAptAH parAM nirvRtimAtmayogAt // 472 // je mahAna ceAgIo meAhu ane bhegA tajI zAMta ane jitendriya thayA hAya che, teo chevaTe AtmA sAthenA saMbaMdhathI ja e parama tattvane jANI parama zAMti pAmyA che. AtmajJAnane upadeza bhavAnapIrda paratattvamAtmanaH svarUpamAnandaghanaM vicArya / vidhUya mohaM svamanaHprakalpitaM muktaH kRtArtho bhavatu prabuddhaH || 473 mATe tuM paNu AtmAnA svarUpane parama tattvarUpa ane AnadapUrNa vicArIne peAtAnA manathI kalpeleA mAha cheDI daI mukta thA ane uttama prakAre mAdha pAmI kRtA thA. samAdhinA sAdhu vinizcalAtmanA pazyAtmatattvaM sphuTabodhacakSuSA / niHsaMzayaM samyagavekSitazcecchrataH padArtho na punarvikalpyate // 474 || Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka cUDAmaNi 125 samAdhithI cittane sArI rIte sthira karI spaSTa jJAnacakSuthI Atmatattvane je; kAraNa ke sAMbhaLelI vastune sArI rIte zaMkA vagara najare joI hoya, te ja pharI emAM saMdeha thatuM nathI. svasyAvidyAvandhasambandhamokSAtsatyajJAnAnandarUpAtmalabdhau / zAstraM yuktirdezikoktiH pramANaM cAntaHsiddhA svAnubhUtiH pramANam // pitAnA ajJAnarUpa baMdhanane saMbaMdha chUTI javAthI satci-AnaMdarU5 AtmAnI prApti thAya che, temAM zAstra, yukti ane gurunuM vAkya pramANa che; tema ja aMtarathI nakkI kare pitAne anubhava pramANa che. bandho mokSazca tRptitha cintArogyakSudhAdayaH / svenaiva vedhA yajjJAnaM pareSAmAnumAnikam // 476 // baMdhana, mokSa, sateSa, ciMtA, taMdurastI, bhUkha ane tarasa vagerene pote ja jANI zake che; bIjAne te anumAnathI ja tenI khabara paDe che. taTasthitA bodhayanti guravaH zrutayo yathA / prAyaiva tarevidvAnIzvarAnugRhItayA // 477 // vedanI jema guruo paNa mAtra taTastha rahIne ja jJAna Ape che mATe samaju mANase Izvare kRpA karelI buddhithI ja (Atmatatvane anubhava karI) saMsArasAgara tarI ja. svAnubhUtyA svayaM jJAtvA svamAtmAnamakhaNDitam / saMsiddhaH saMmukhaM tiSThenirvikalpAtmanAtmani // 478 // pitAnA anubhavathI potAnI meLe ja pitAne akhaMDa AtmasvarUpa samajI pUrNatA pAmelo mANasa niHsaMzaya svarUpe AtmAmAM ja sthiti kare. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1ra6 vivekacUDAmaNi vedAntasiddhAntaniruktireSA brahmava jIvaH sakalaM jgcc| akhaNDarUpasthitireva mokSo brahmAdvitIyaM zrutayaH pramANam // 479 // | vedAMtanuM siddhAMtarUpe kahevuM A che ke, "jIva ane A AkhuM jagata brahma ja che; ane brahmamAM akhaMDa-ekarUpe rahevuM e ja mekSa che." brahma eka ja che, e bAbatamAM vedanA maMtro pramANa che. jJAnanI prApti iti guruvacanAcchratipramANAtparamavagamya satattvamAtmayuktyA / prazamitakaraNaH samAhitAtmA kvacidacalAkRtirAtmaniSThito'bhUt // e pramANe vedanA pramANavALAM gurunAM vacanathI ane pitAnA anubhavathI paramAtmatatvane samajIne e ziSya cittane ekAgra ane iMdrine zAMta karI keI sthaLe sthira vRttithI (rahI) AtmasvarUpamAM sthiratAvALe the. kaJcitkAla samAdhAya pare brahmaNi mAnasam / ghyutthAya paramAnandAdidaM vacanamabravIt // 481 // ema keTalAka kALa sudhI parabrahmamAM cittane ekAgra karyA pachI samAdhimAMthI UThI parama AnaMdathI A pramANe e kahevA lAgyA : buddhivinaSTA galitA pravRttihmAtmanorekatayAdhigatyA / idaM na jAne'pyanidaM na jAne kiM vA kiyadvA sukhamastyapAram // 482 ahe! brahma ane AtmA eka ja che, evuM jANyA pachI mArI buddhi(nI vRtti) te ekadama nAza ja pAmI gaI ane pravRtti jatI rahI. have huM "A padArtha che" ema jANa nathI ke "A padArtha nathI' ema paNa jANatuM nathI; A brahAsukha kevuM ne keTaluM apAra che? Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viveka cUDAmaNi 1ra7. vAcA vaktumazakyameva manasA mantuM na vA zakyate svAnandAmRtapUrapUritaparabrahmAmbudhevaibhavam / ambhorAzivizIrNavArSikazilAbhAvaM bhajanme mano yasyAMzAMzalave vilInamadhunAnandAtmanA nirvRtam // 483 // jema comAsAnA karA samudramAM paDI gaLI jaI tadrupa thAya che, ema mAruM mana paNa brahmAnaMdarUpI amRtanA-samudramAM-tenA eka aMzanA paNa aMzamAM DUbI tadrupa banI lIna thayuM che, ane have AnaMdasvarUpa thaI zAMti pAmyuM che. e AtmAnaMdanA amRtanA pUrathI bharele parabrahmarUpI samudrane vibhava vANIthI kaheve azakya che ane manathI vicArI zakAte paNa nathI. va gataM kena vA nItaM kutra lInamidaM jgt| . adhumeva mayA dRSTaM nAsti kiM mahadadbhutam // 484 // . pele saMsAra kyAM gaye ? tene keNa laI gayuM? e kyAM DUbI gayo? ahe ! meTuM Azcarya che ke, je saMsArane meM hamaNAM ja je hatuM, e zuM nathI ? " - kiM heyaM kimupAdeyaM kimanyatkiM vilakSaNam / __akhaNDAnandapIyUSapUrNe brahmamahArNave // 485 // akhaMDa AnaMdarUpa amRtathI bharelA brahmasamudramAM kaI vastu levA jevI ane kaI cheDavA jevI che? kaI cIja judI che ane kaI judA lakSaNavALI che? (keI ja nahi.) na kiJcidatra pazyAmi na zRNomi na vemyaham / svAtmanaiva sadAnandarUpeNAsmi vilakSaNaH // 486 // ahIM brahma sivAya huM kAMI jete nathI, sAMbhaLIne nathI ke jANatuM nathI. huM te pitAnA AtmArUpe ja nityaAnaMdasvarUpa banI pahelAM karatAM jude ja banI gayo chuM. Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ( 128 vivecUDAmaNi namo namaste gurave mahAtmane vimuktasaGgAya saduttamAya / . nityAdvayAnandarasasvarUpiNe bhUmne sadApAradayAmbudhAmne // 487 // yatkaTAkSazazisAndracandrikApAtadhUtabhavatApajazramaH / prAptavAnahamakhaNDavaibhavAnandamAtmapadamakSayaM kSaNAt // 488 // jemanA kaTAkSarUpI ghATI cAMdanI paDatAM ja saMsArane badho saMtApa dUra thavAthI mane kSaNavAramAM akhaMDa saMpatti ane AnaMdarUpa avinAzI Atmapada maLyuM che, e saMgarahita, saMtemAM uttama, nitya, eka ja, AnaMdarasa-varUpa, ati moTA tathA sadA apAra dayAnA sAgara mahAtmA gurudevane vAraMvAra namaskAra he ! dhanyo'haM kRtakRtyo'haM vimukto'haM bhvgrhaat| . nityAnandasvarUpo'haM pUrNo'haM tadanugrahAt // 489 // mane dhanya che mArAM dareka kAma pUrAM thayAM che e zrI gurudevanI kRpAthI saMsArarUpa kedakhAnAmAMthI huM chUTyo chuM, ane nitya AnaMdarUpa tathA paripUrNa thayo chuM. asnggo'hNmnnggo'hmlinggo'hmbhnggurH| prazAnto'hamananto'hamatAnto'haM cirantanaH // 490 // huM saMga vagarane, zarIra vagarane, cihna vinAne, avinAzI, atyaMta zAMta, anaMta (aMta vagara), kiyA vinAne tathA nirvikAra chuM. akrtaahmbhoktaahmvikaaro'hmkriyH| zuddhabodhasvarUpo'haM kevalo'haM sadAzivaH // 491 // huM akartA (kaMI paNa kArya nahi karanAra) chuM; aktA (keI paNa jAtanA bhega bhegavanAra) nathI; avikArI-vikAra vinAne, kiyA vagarane, zuddha jJAnasvarUpa, eka ja ane sadA kalyANarUpa chuM. Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 129 vivecUDAmaNi draSTuH zroturvaktuH kartu ktuvibhinna evAham / nityanirantaraniSkriyaniHsImAsaGgapUrNavodhAtmA // 492 // jenAra, sAMbhaLanAra, belanAra, karanAra ane bhegavanAra e badhAthI huM jude ja chuM. huM te nitya, aMtara vinAne, kriyA vinAne, hada vagarane, saMga vinAne ane pUrNa jJAnarUpa chuM. nAhamidaM nAhamado'pyubhayoravabhAsakaM paraM zuddham / bAhyAbhyantarazUnyaM pUrNa brahmAdvitIyamevAham // 493 // huM A nathI ke peluM nathI; paNa e ba(sthUla ane sUkSama)ne prakAza ApanAra, aMdara ane bahAra evA bheda vinAne, pUrNa, eka ja ane zuddha parabrahma chuM. nirupamamanAditattvaM tvamahamidamada iti kalpanAdUram / nityAnandaikarasaM satyaM brahmAdvitIyamevAham // 494 // upamArahita je anAdi tatva che, ane je "tuM, huM, A, te" vagere kalpanAthI dUra, nitya AnaMdanA ja rasarUpa, satya ane eka ja che, te brahma huM chuM. nArAyaNo'haM narakAntako'haM purAntako'haM purusso'hmiishH| bhakhaNDabodho'hamazeSasAkSI nirIzvaro'haM nirahaM ca nirmamaH // 495 narakAsurane mAranAra nArAyaNa huM chuM; tripurAsurane nAza karanAra zaMkara huM chuM; huM parama puruSa chuM ane huM ja Izvara chuM. huM akhaMDa jJAnasvarUpa, saune sAkSI, svataMtra ane ahaMtA-mamatA vagarane chuM. sarveSu bhUteSvahameva saMsthito zAnAtmanAntarbahirAzrayaH san / bhoktA ca bhogyaM svayameva sarvaM yadyatpRthagdRSTamidantayA purA // 49 // ja AzrayarUpa heI dareka prANamAM aMdara ane bahAra rahelo chuM; pahelAM je je padArtho judA judA rUpe Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 130 vivekacUDAmaNi dekhAtA hatA, e savarUpe huM pote ja chuM. huM ja bhegavanAra ane bhAgavavAnA padArUpa che. mayyakhaNDasukhAmbhodhau bahudhA vizvavIcayaH / utpadyante vilIyante mAyAmArutavibhramAt // 497 // akhaMDa sukhanA samudra mArAmAM mAyArUpI vAyunA bhramavAthI jagatarUpI aneka jAtanA taraMgo UchaLe cheane zame che. sthUlAdibhAvA mayi kalpitA bhramAdAropitA nu sphuraNena lokaiH / kAle yathA kalpakavatsarAyanartvAdayo niSkalanirvikalpe // 498 // jema avayavA ane kalpanA vagaranA kALamAM kharI rIte kalpa, va, ayana, Rtu, mAsa, divasa vagere vibhAganI kalpanA sAcI nathI, ema mArAmAM mANasAe mAtra bhramane kAraNe ja sthUla, sUkSma vagere bhAvA mAtra AbhAsarUpe ja kalpelA che. AropitaM nAzrayadUSakaM bhavetkadApi mUDhairmatidoSadUSitaiH / nAkarotyUparabhUmibhAgaM marIcikAvArimahApravAhaH // 499 // buddhinA doSathI kRSita ajJAnI mANasAe kaI vastumAM kaI vastunA Aropa karyAM hoya (mAtra mAnI ja lIdhI hAya ), tA tethI te mULa vastu doSita TharatI nathI-jema jhAMjhavAnAM pANIne mATI pravAha tyAMnI khArI jamInanA bhAgane bhInI karatA nathI. AkAzavallepavidUrago'hamAdityavadbhAsyavilakSaNo'ham / ahArya vannityavinizvalo'hamambhodhivatparavivarjito'ham // 500 // huM AkAzanI jema nile pa chuM; sUryanI jema prakAza karAtI vastuothI judo chuM; parvatanI jema saddA acaLa chuM; ane samudranI jema pAra vagaranA chuM. Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 131. vivecUDAmaNi na me dehena sambandho megheneva vihAyasaH / ataH kuto me tadharmA jAgratsvapnasuSuptayaH // 501 // jema AkAzane vAdaLAMne saMbaMdha nathI, tema mAre zarIra sAthe saMbaMdha nathI, AthI e zarIranA jAgrata, svama ane suSupti vagere dharmo mArAmAM kyAMthI hoya ? upAdhirAyAti sa eva gacchati sa eva karmANi karoti bhukt| sa eva jIryanmriyate sadAhaM kulAdrivanizcala eva saMsthitaH // 502 // upAdhi ja Ave che ane jAya che tema ja karmo kare che ane tenAM phaLa paNa e ja bhagave che; vaLI e ja ghaDapaNa AvatAM mare che. huM te moTA pavatanI jema sadA acaLa ja rahuM chuM. na me pravRttirna ca me nivRttiH sadaikarUpasya niraMzakasya / ekAtmako yo nibiDo nirantarovyomeva pUrNaH sa kathaM nu ceSTate // 503 . huM te sadA ekarasa ane avayava vinAno chuM, tethI huM kaI kAma zarU karatuM nathI ke cheDI deto nathI. are! je hamezAM eka ja, vyApaka ane AkAzanI jema dareka ThekANe khIcokhIca bharela che, te kaI jAtanI kriyA kevI rIte kare? puNyAni pApAni nirindriyasya nizcetaso nirvikRteniraakRteH| kuto mamAkhaNDasukhAnubhUtebUte hyananvAgatamityapi zrutiH // 504 // huM te indriya, citta, vikAra ane AkAra vagarane chuM; tema ja mAruM svarUpa akhaMDa AnaMdarUpa che, te mane pApa ane puNya kema hoI zake? veda paNa "AtmAne puNya ke pApa sAthe saMbaMdha nathI" ema ja kahe che.' 1 ananvAgata puNenAnakvAtaM vAvena ! (pR- kArUAra2) Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 vivekacUDAmaNi chAyayA spRSTamuSNaM vA zItaM vA suSThu duSThu vA / na spRzatyeva yatkiJcitpuruSaM tadvilakSaNam // 505 // na sAkSiNaM sAdhyadharmAH saMspRzanti vilakSaNam / avikAramudAsInaM gRhadharmAH pradIpavat // deheMdriyamanodharmA naivAtmAnaM spRzantyaho // 506 // mANasanA paDachAyA UnI-TADhI, sArI-narasI kAI paNa cIjane aDI jAya, tethI mANusane peAtAne tene jarA paNa sparza thatA nathI; kAraNa ke mANasa pote paDachAyAthI judA ja che ane vilakSaNa sAkSIne sAkSya dehAdinA dharmI spa karatA nathI. jema gharanA dharmAM dIvAne aDatA nathI, tema zarIra, iMdriyA ane mananA dharmI AtmAne aDatA nathI; kAraNa ke AtmA e padArthIthI alaga ane vikAra vagaranA che. raveryathA karmaNi sAkSibhAvo vahneryathA vAyasi dAhakatvam / rajjoryathAropita vastusaGgastathaiva kUTasthacidAtmano me // 507 // jema 'sUrya kanA sAkSI che, leADhAmAM agninuM ja dAhakapaNuM che ane dorIne kalpita sApa vagerene jevA sabadha che; tema ja mArA avikArI cetana AtmAnA viSayA sAthe kalpita sabaMdha che. kartApi vA kArayitApi nAhaM bhoktApi vA bhojayitApi nAham / draSTApi vA darzayitApi nAhaM so'haM svayaMjyotiranIdyagAtmA // 508 // huM kAma karanAra ke karAvanAra nathI, bhagavanAra ke bhAgavAvanAra paNa nathI ane jonAra ke batAvanAra paNa nathI. huM tA tevA dharmAMthI rahita svayaMprakAza AtmA chuM. calatyupAdhau pratibimbalaulyamopAdhikaM mUDhadhiyo nayanti / svambhUtaM ravivadviniSkriyaM kartAsmi bhoktAsmi ito'smi heti // 509 jevI rIte pANI vagerenA cAlavA ke dhrUjavAthI temAM Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi 133 paDeluM sUrya vagerenuM biMba (ochA) paNa cAle che, tethI mUDha buddhivALAo mAne che ke, sUrya vagere cAle che ke pUje che, e rIte sUryanI peThe kriyA vagaranA AtmAne "huM karanAra chuM, huM bhegavanAra chuM; are! huM marI jAuM chuM" ema ajJAnIo ja mAne che. jale vApi sthale vApi luThatveSa jddaatmkH| . nAhaM vilipye taddhamairghaTadhamainabho yathA // 510 // jema ghaDAnA dharmathI AkAza levAtuM nathI, tema A jaDa deha pANImAM ke jamIna upara game tyAM ALoTe, te paNa huM tenA dharmathI pAse nathI. krtRtvbhoktRtvkhltvmtttaajddtvbddhtvvimukttaadyH| buddhavikalpA na tu santi vastutaH svasminpare brahmaNi kevale'dvaye // kartApaNuM, joktApaNuM, duSTatA, gAMDapaNa, mUrkhatA, baMdhana, mekSa vagere buddhinI ja kalpanAo che-kharI rIte mAyAthI rahita AtmAmAM e kaMI che ja nahi; kAraNa ke e te eka ja mAtra brahmasvarUpa ja che. santu vikArAH prakRterdazadhA zatadhA sahasradhA vApi / kiM me'saGgacitestairna ghanaH kvacidambaraM spRzati // 512 // mAyAnA dasa jAtanA, se jAtanA ke hajAra jAtanA vikAre bhale thAya; paNa mane-asaMga cetana AtmAne ene ' zo saMbaMdha che? vAdaLAM AkAzane kyAMya aDI zakatAM nathI. avyaktAdisthUlaparyantametadvizvaM yatrAbhAsamAtra pratItam / dhyomaprakhyaM sUkSmamAdyantahInaM brahmAdvaitaM yattadevAhamasmi / / 513 // | mAyAthI mAMDI skUla deha sudhInuM A AkhuM jagata jenI aMdara mAtra khoTA dekhAvarUpe ja bhAse che, e AkAza jevuM sUkSama tathA Adi-aMta vagaranuM je brahma che, te ja huM chuM. Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 vivekacUDAmaNi sarvAdhAraM sarvavastuprakAzaM sarvAkAraM sarvagaM sarvazUnyam / / nityaM zuddhaM nizcalaM nirvikalpaM brahmAdvaitaM yattadevAhamasmi // 514 // saune AdhAra, dareka vastune prakAza ApanAra, sarvarUpa, badhe ThekANe rahenAra, dareka vastuthI aLaguM, nitya, zuddha, acaLa ane bheda vagaranuM je eka ja brahma che, te ja huM chuM. yatpratyastAzeSamAyAvizeSaM pratyagrUpaM prtyyaagmymaanm| satyajJAnAnantamAnandarUpaM brahmAdvaitaM yattadevAhamasmi // 515 // jemAMthI mAyAnA dareka bheda dUra thAya che, je aMtarAtmArUpa buddhithI samajI na zakAya evuM satyasvarUpa, anaMta, eka ane AnaMdarUpa che, te ja brahma huM chuM. niSkriyo'smyavikAro'smi niSkalo'smi niraakRtiH|| nirvikalpo'smi nityo'smi nirAlambo'smi niyaH // 516 // ' huM kiyA vagarane, vikAra vinAne, vibhAga vagarane, AkAra vinAne, bheda vagarane, nitya, Azraya vinAne ane eka ja chuM. sarvAtmako'haM sarvo'haM srvaatiitomhmdvyH| kevalAkhaNDabodho'hamAnando'haM nirantaraH // 517 // huM saune AtmA, sarvarUpa, sauthI judo ane eka ja chuM tema ja huM mAtra akhaMDa jJAnarUpa, sadA AnaMdarUpa ane aMtara vinAne chuM svArAjyasAmrAjyavibhUtireSA bhavatkRpAzrImahimaprasAdAt / prAptA mayA zrIgurave mahAtmane namo namas'stetu punarnamo'stu // 518 he gurudeva! ApanI tathA IzvaranI kRpAthI mane A svarAjya ane sAmrAjyanI samRddhi prApta thaI che. Apa mahAtmAne mArA vAraMvAra namaskAra he ! mahAsvapne mAyAkRtajanijarAmRtyugahane bhramantaM klizyantaM bhultrtaapairnudinm| Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi mahaGkAravyAghravyathitamimamatyantakRpayA / prabodhya prasvApAtparamavitavAnmAmasi guro // 519 // huM mAyAe karelAM janma, ghaDapaNa ane maraNathI atyaMta bihAmaNA mATA svapramAM bhaTakIne aneka prakAranAM du:khathI hamezAM herAna thatA hatA tathA ahaMkArarUpI vAghathI bahu ja trAsa pAmyA hatA; he gurudeva! Ape mane-dInane mATI UghamAMthI jagADI sArI rIte bacAvyeA che. namastasmai sadekasmai kasmaicinmahate namaH / yadetadvizvarUpeNa rAjate gururAja te // 520 // 135 he gururAja ! ApanA e avaNya tejane huM namaskAra karuM chuM, je satarUpa tathA eka ja che; chatAM A vizvarUpe zeAlI rahyuM che. chevaTanA upadeza iti natamavalokya ziSyavarye samadhigatAtmasukhaM prabuddhatattvam / pramuditahRdayaH sa dezikendraH punaridamAha vacaH paraM mahAtmA // 521 // ema AtmAnuM sukha tathA tattvanuM jJAna pAmelA e uttama ziSyane praNAma karatA joI te mahAtmA gurudeve atyaMta Sita hayathI phrI A zreSTha vacana kahyuM: brahmapratyaya santatirjagadato brahmaiva satsarvataH pazyAdhyAtmadRzA prazAntamanasA sarvAsvavasthAsvapi / rUpAdanyadavekSituM kimabhitazcakSuSmatAM vidyate tadvad brahmavidaH sataH kimaparaM buddhervihArAspadam // 522 // tuM AtmA upara ja dRSTi rAkhI atya`ta zAMta manathI dareka avasthAmAM saMsArane mAtra brahmajJAnanA ja pravAha mAna; ane badhuM satyarUpa brahmamAM ja che, ema jo. AMkhavALAone rUpa sivAya khIjI kaI vastu joyelI dekhAya che ? evI ja Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 viveka cUDAmaNi rIte brahmajJAnInI buddhine brahma sivAya bIjI koI vastu vihAranuM sthAna che? kastA parAnandarasAnubhUtimutsRjya zUnyeSu rameta vidvAn / candre mahAhAdini dIpyamAne citrendumAlokayituM ka icchet // 523 // e parama AnaMdarasanA anubhavane tajI kaye samaju mANasa bIjI zUnya vastuomAM AnaMda pAme ? atyaMta AnaMda denAra caMdra prakAza hoya, tyAre kaye mANasa citramAM cItarelA caMdrane jevA irache? asatpadArthAnubhave na kiJcinna hyasti tRptinaM ca duHkhahAniH / tadadvayAnandarasAnubhUtyA tRptaH sukhaM tiSTha sadAtmaniSThayA // 524 // asa-mithyA padArthonA anubhava vaDe jarA paNa tRpti thatI nathI ane duHkhane nAza paNa thatuM nathI, mATe tuM e eka ja brahmanA AnaMdarasane anubhava karI tRpta thaIne sadA AtmAmAM ja sthiti karI sukhI rahe. svameva sarvathA pazyanmanyamAnaH svmdvym| . svAnandamanubhuJjAnaH kAlaM naya mahAmate // 525 // he mahAbuddhimAna ! cAreya tarapha tuM pitAne ja jete, pitAne eka ja mAnate ane pitAnA ja AnaMdane bhagavate samaya vitAva. akhaNDabodhAtmani nirvikalpe vikalpanaM yoni puraHprakalpanam / tadadvayAnandamayAtmanA sadA zAnti parAmetya bhajasva maunam // 526 // akhaMDa jJAnarUpa ane bheda vinAnA AtmAmAM koI paNa jAtane bheda kalpa e AkAzamAM zaheranI kalpanA karavA jevI vAta che. mATe eka AnaMdamaya AtmA vaDe sadA parama zAMti pAmIne mauna seva. tUSNImavasthA prmopshaantirbuddhrstklpviklphetoH| brahmAtmanA brahmavidA mahAtmano yatrAdvayAnandasukhaM nirantaram // 527 Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi 137 jUThA tarka-vitarka karanAra buddhinI je mauna sthiti e parama zAMti che, jemAM brahmajJAnI mahAtmAne niraMtara brahmarUpe ata-AnaMdasukhane anubhava thAya che. nAsti nirvAsanAnmaunAtparaM sukhaduttamam / vijJAtAtmasvarUpasya svAnandarasapAyinaH // 528 // jeNe AtmAnuM svarUpa jANyuM che ane AtmAnaMdane rasa anubhavyuM che, tene mATe vAsanArahita maunAvasthA sivAya bIjuM kaMI paNa sukhakAraka ane uttama nathI. gacchaMstiSThannupavizaJchayAno vAnyathApi vaa| . yathecchayA vasedvidvAnAtmArAmaH sadA muniH // 529 // vicArazIla vidvAne cAlatAM-pharatAM, besatA-UThatAM, sUtAM ke jAgatAM, IcchA pramANe sadA AtmAmAM ramaNa karatA rahevuM. ' na dezakAlAsanadigyamAdilakSyAdyapekSA prtibddhvRtteH| saMsiddhatattvasya mahAtmano'sti svavedane kA niyamAdyapekSA // 530 * jenI vRtti hamezAM AtmasvarUpamAM ja lAgI rahetI heya ane jeNe Atmatattava barAbara samajI lIdhuM hoya, evA mahApuruSane deza, kALa, Asana, dizA, yama, niyama vagere athavA keI lakSya vagerenI jarUra nathI, kAraNa ke AtmasvarUpane samajI lIdhA pachI niyama vagerenI zI ghaTo'yamiti vijJAtuM niyamaH ko nvapekSate / vinA pramANasuSThutvaM yasminsati padArthadhIH // 531 // A ghaDe che ema samajavA mATe jenAthI padArthanuM jJAna thAya che, evAM uttama pramANa sivAya kayA niyamanI jarUra rahe che? 10. Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 vivekacUDAmaNi ayamAtmA nityasiddhaH pramANe sati bhaaste| . na dezaM nApi vA kAlaM na zuddhi vApyapekSate // 532 // e rIte pramANa heya, te A nityasiddha AtmA jANI zakAya che. te deza, kALa ke zuddhinI jarUra dharAvatuM nathI. devadatto'hamityetadvizAnaM nirapekSakam / tadvabrahmavido'pyasya brahmAhamiti vedanam // 533 // jema "huM devadatta chuM" ema samajavA mATe koInI jarUra nathI tema brahmajJAnIne "huM brahma chuM" ema samajavA mATe paNa kazAnI jarUra nathI. bhAnuneva jagatsarva bhAsate yasya tejasA / - anAtmakamasattucchaM kiM nu tasyAvabhAsakam // 534 // jema sUryathI sarva jagata prakAze che, tema jenA prakAzathI jaDa, jUThuM ane turacha chatAM badhuM prakAze che, ene prakAza karanAra (enA pitAnA sivAya) bIjuM zuM hoI zake? vedazAstrapurANAni bhUtAni sakalAnyapi / yenArthavanti taM kiM nu vijJAtAraM prakAzayet // 535 // veda, zAstra, purANa ane dareka bhUta (pRthvI, teja, pANI, vAyu, AkAza) e badhAM jene lIdhe ja sArthaka che, e saMpUrNa jANanAra paramAtmAne bIjuM kazuM prakAzita kare? eSa svayaMjyotiranantazaktirAtmAprameyaH sakalAnubhUtiH / yameva vijJAya vimuktabandho jayatyayaM brahmaviduttamottamaH // 536 // A AtmA svayaMprakAza (pitAnI meLe ja prakAzanAra), anaMta zaktivALa, mApI na zakAya e ane saune anubhavamAM AvI zake eve che; ene ja barAbara jANI laI brahmajJAnIomAM zreSTha banela A puruSa saMsArarUpa baMdhanamAMthI chUTI jaI sarvotkRSTa bane che. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi 139 na khidyate no viSayaiH pramodate na sajate nApi virajyate ca / svasminsadA krIDati nandati svayaM nirantarAnandarasena tRptaH // 537 e mahAtmA viSayethI AnaMda pAmatuM nathI ke kheda pAmate nathI; teomAM Asakta thatuM nathI ke teothI kaMTALato nathI; e te hamezAM AtmAmAM ja rame che, AnaMda pAme che ane niraMtara AnaMdarasathI tRpta rahe che. kSudhAM dehadhyA tyaktvA bAlaH krIDati vastuni / tathaiva vidvAn ramate nirmamo nirahaM sukhI // 538 // jema bALaka bhUkha ane zarIranuM duHkha bhUlI jaI ramavAnI vastumAM rame che, ema jJAnI ahaMkAra ane mamatAthI rahita tathA sukhI thaIne AtmAmAM ja ramaNa kare che. cintAzUnyamadainyabhaikSamazanaM pAnaM saridvAriSu / svAtantryeNa niraskuzA sthitirabhIniMdrA zmazAne vane / vastraM jhAlanazoSaNAdirahitaM digvAstu zayyA mahI * saJcAro nigamAntavIthiSu vidA krIDA pare brahmaNi // 539 // - brahmajJAnIonuM bhajana ciMtA ane dInatA vagaranuM bhikSAnuM anna ja hoya che teo nadIonAM pANI pIe che, svataMtra rIte keInI rakaTeka vinA game tyAM rahe che emane keI paNa jAtanI bIka hatI nathI; jaMgalamAM ke smazAnamAM teo UMghe che, teonAM kapaDAM dhovA-sUkavavAnI jarUra vinAnAM jhADanI chAle ja heya che, dizAo emanuM ghara che, jamIna - zayyA che, vedAMtarUpI galIomAM teo phare che ane mAtra parabrahmamAM ja teonI ramata heya che. vimAnamAlambya zarIrametad bhunaktyazeSAnviSayAnupasthitAn / parecchayA bAlavadAtmavettA yo'dhyaktaliGgo'nanuSaktabAhyaH // 540 // je AtmajJAnI heya, te abhimAnarahita zarIrane Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 vivekacUDAmaNi Azraya karI bALakanI jema bIjAonI IrachAthI maLelA viyene bhagave che; enA keI jAtanAM prakaTa cihno hatAM nathI ane bahAranA padArtho upara te Asakta hete nathI. digambaro vApi ca sAmbaro vA tvagambaro vApi cidmbrsthH| unmattavadvApi ca bAlavadvA pizAcavadvApi caratyavanyAma // 541 // - cetanarUpa vastrane ja dhAraNa kare e puruSa (keI veLA) digaMbara, vastradhArI athavA vakaladhArI paNa hoya; e te uttinI peThe athavA bALakanI peThe athavA bhUta-pretanI peThe pRthakI para phare che. kAmAniSkAmarUpI saMzvaratyekacaro muniH| svAtmanaiva sadA tuSTaH svayaM sarvAtmanA sthitaH // 542 // . sarvane AtmArUpe rahela te muni sadA pitAnA AtmAthI ja saMteSI rahI pite ekale phare che ane niSkAma svarUpe viSane bhegave che. kvacinmUDho vidvAnkvacidapi mahArAjavibhavaH kvacidbhrAntaH saumyaH kvcidjgraacaarklitH| kvacitpAtrIbhUtaH kacivamataH kvaapyviditacevaM prAjJasatatamAnapurNitaH varU II e brahmajJAnI kyAreka mUrkha, kayAreka vidvAna, kyAreka mahArAjAnA ThAThavALe, kayAreka brAMtivALe, kyAreka zAMta, kayAreka ajagara jevA AcAravALe, kyAreka pAtra je jaNAte, kyAreka apamAna pAmele ane kyAreka ajANe rahe che. ema nitya parama AnaMdathI sukhI thaI pharyA kare che. nirdhano'pi sadA tuSTo'pyasahAyo mahAbalaH / nityatRpto'pyabhuJjAno'pyasamaH samadarzanaH // 544 // e mahAtmA nidhana hoya te paNa sadA satevI heya Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 141 che; sahAya vinAnA hoya chatAM mahAkhaLavAna hoya che; jame nahi chatAM nitya tRpta rahe che ane pote atulya hAyasathI zreSTha hoya chatAM sau upara samAna dRSTivALA hoya che. api kurvannakurvANazcAbhoktA phalabhogyapi / zarIryapyazarIryeSa paricchinno'pi sarvagaH // 545 // e badhAM kAmo kare chatAM kAMI karatA nathI; aneka jAtanAM phaLa bhAgave chatAM bhAktA (bhAgavanAra) nathI; zarIra dhArI haiAya chatAM zarIra vagarane che; ane thADI jagyAmAM rahe chatAM dareka ThekANe rahenAra che. azarIraM sadA santamimaM brahmavidaM kacit / priyApriye na spRzatastathaiva ca zubhAzubhe // 546 // . hamezAM zarIranA abhimAna vinAnA e uttama brahmajJAnIne priya ke apriyanA tathA zubha ke azubhane kyAMya sabaMdha thatA ja nathI. sthUlAdisambandhavato'bhimAninaH sukhaM ca duHkhaM ca zubhAzubhe ca / vidhvastabandhasya sadAtmano muneH kutaH zubhaM vApyazubhaM phalaM vA // 547 jene sthUla tathA sUkSma dehanA soMbaMdha hoya ane tenA para huMpaNAnuM abhimAna hoya, ene ja sukha-duHkha ane zubha ke azubha jaNAya che; paNa jenAM dehuba dhana nAza pAmyAM hoya, ane je sadA AtmArUpe sthiti karatA hoya evA munine zubha ke azubha phaLa zAthI jaNAya? tamasA grastavadbhAnAdaprasto'pi ravirjanaiH / grasta ityucyate bhrAntyA hyajJAtvA vastulakSaNam // 548 // tadvaddehAdibandhebhyo vimuktaM brahmavittamam / pazyanti dehivanmUDhAH zarIrAbhAsadarzanAt // 549 // vastusvarUpa nahi samajIne jema mANase brAMtithI ja Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 vivekacUDAmaNi rAhue nahiM gaLelA sUryane paNa gaLelA kahe che; tema brahmajJAnIemAM zreSTha puruSa dehAdinA baMdhanathI mukta ja thayA hAya, tApaNa tenA mAtra AbhAsarUpa zarIrane jovAthI ajJAnIA ene dehadhArI jevA jue che. ahiniyanIvAyaM muktadehastu tiSThati / itastatazcAlyamAno yatkiJcitprANavAyunA // 550 // jema sApa kAMcaLI utArIne tethI alaga. rahe che, tema brahmajJAnI paNa peAtAnA zarIra uparanI ahuM tA-mamatA tajIne tethI alaga rahe che. mAtra tenu zarIra prANavAyuthI Amatema lagAra haratuMzratuM jaNAya che. srotasA nIyate dAru yathA nimnonnatasthalam / daivena nIyate deho yathAkAlopabhuktiSu // 551 // jema pANInA pravAha lAkaDAne UMca-nIce ThekANe laI jAya che, ema te jJAnInA zarIrane deva ja vakhatasara khAvuM. pIvu' vagere bhAgA tarapha laI jAya che. prArabdhakarma parikalpitavAsanAbhiH saMsArivaccarati bhuktiSu muktadehaH / siddhaH svayaM vasati sAkSivadatra tUSNIM cakrasya mUlamiva kalpavikalpazUnyaH // 552 // TreDa uparanA ahaMbhAvathI mukta thayelA te puruSa prArabdhakathI kalpAyelI vAsanAothI sasArI puruSanI jema aneka bhAge bhAgave che; chatAM e siddha puruSa cAkaDAnA mULanI peThe pote tarka-vitarka vagaranA thaI sAkSInI peThe cUpacApa A leAkamAM rahe che. naivendriyANi viSayeSu niyukta eSa naivApayukta upadarzanalakSaNasthaH / naiva kriyAphalamapISadavekSate sa svAnandasAndrarasapAnasumattacittaH // 553 Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 143 vivecUDAmaNi e brahmajJAnI, AtmAnaMdanA ghATA rasanuM pAna karavAthI jANe ati madayukta cittavALo hoya evuM banI sAkSInA jevAM lakSaNomAM rahI iMdriyane viSayamAM jete nathI; tema ja viSayethI temane rakata nathI. vaLI te pitAnA karmanAM phaLa tarapha te leza mAtra paNa jete ja nathI. lakSyAlakSyagati tyaktvA yastiSThetkevalAtmanA / ziva eva svayaM sAkSAdayaM brahmaviduttamaH // 554 // jaNAtI ane nahi jaNAtI vastune vicAra cheDI daI je mAtra AtmArUpe ja rahe che, e brahmajJAnIomAM zreSTha che; ane te sAkSAt ziva pote ja che. jIvanneva sadA muktaH kRtArthoM brhmvittmH| . upAdhinAzAhmaiva sam brahmApyeti nirdvayam // 555 // e uttama brahmajJAnI jIvatAM ja sadA mukta che; eNe pitAnAM badhAM kAma pUrAM karyo che ane zarIra nAza pAmyA pachI paNa e brahmarUpe ja thaIne advaita brahmamAM maLI jAya che. zailUSo gheSasadbhAvAbhAvayozca yathA pumAn / tathaiva brahmaviccheSThaH sadA brahmaiva nAparaH // 556 // - jema naTa veza paheryo hoya ke na paheryo hoya te paNa mAtra mANasa ja che, tema zreSTha brahmajJAnI paNa upAdhivALe hoya ke na hoya te paNa sadA brahma ja che. bIjuM kaI nathI. yatra kvApi vizIrNa satparNamiva tarorvapuHpatanAt / brahmIbhUtasya yateH prAgeva hi taccidagminA dagdham // 557 // brahmarUpa thayelA gInuM zarIra jhADanAM kharI paDelAM pAMdaDAMnI peThe game tyAM paDe tenI tene paravA nathI, kAraNa ke e zarIra te agAuthI ja cetanarUpa agnithI baLeluM hoya che. Page #147 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 144 vivecUDAmaNi sadAtmani brahmaNi tiSThato muneH pUrNAdvayAnandamayAtmanA sadA / na dezakAlAdhucitapratIkSA tvaGamAMsavipiNDavisarjanAya // 558 // AtmarUpa brahmamAM hamezAM pUrNa ane advaita AnaMdarasarUpe ja rahetA e mahAtmAne cAmaDI, mAMsa ane maLamUtranA piMDA jevuM A zarIra choDavA mATe gya deza-kALanI rAha jovAnI jarUra hotI nathI. dehasya mokSo no mokSo na daNDasya kmnnddloH| avidyAhRdayagranthimokSo mokSo yatastataH // 559 // kAraNa ke hRdayanI ajJAnarUpI gAMTha chUTI jAya, e ja mekSa che; zarIra ke daMDa-kamaMDaLane tyAga e mekSa nathI. ' kulyAyAmatha nadyAM vA zivakSetre'pi catvare / gf ctati cera to jiM tu gumAsuman padA jhADanuM pAna nadImAM, nALAmAM, maMdiramAM ke cauTAmAM paDe tethI jhADane kaye lAbha ke nukasAna che? patrasya puSpasya phalasya nAzavad dehendriyaprANadhiyAM vinaashH| naivAtmanaH svasya sadAtmakasyAnandAkRtevRkSavadasti caiSaH // 561 // jema jhADanAM pAna, phUla ane phaLa kharI paDe che, tema jIvanAM deha, iMdriya, prANa ane buddhi vagerene nAza thAya che; paNa sadA AnaMdarUpa AtmAne pitAne kayAreya nAza thatuM ja nathI. e te jhADanI peThe nAza nahi pAmelo ja rahe che. prazAnaghana ityAtmalakSaNaM satyasUcakam / anUdyaupAdhikasyaiva kathayanti vinAzanam // 562 // AtmA jJAnarUpa che, e ja enuM avinAzIpaNuM sUcavatuM lakSaNa che, ema kahIne jJAnIe upAdhivALI vastune ja nAza jaNAve che. Page #148 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi avinAzI vA are'yamAtmeti zratirAtmanaH / prabravItyavinAzitvaM vinazyatsu vikAriSu // 563 // * are ! A AtmA avinAzI che'1 Ama kahIne veda jaNAve che ke, vikAravALA padArthA nAza pAme che tApaNu AtmA ( avikArI hAvAthI) nAza pAmatA nathI. pASANavRkSatRNadhAnyakaTAmbarAdyA dagdhA bhavanti hi mRdeva yathA tathaiva / dehendriyAsumana Adi samastadRzyaM 145 jJAnAgnidagdhamupayAti parAtmabhAvam // 564 // jema paththara, jhADa, ghAsa, anAja, sAdaDI ane kapaDAM vagere khaLI jAya, te tenI mATI (rAkha)ja thAya che; tema deha, iMdriya, prANu ane mana vagere dareka dRzya padArthA, jJAnarUpI agnithI khALIne paramAtmArUpa ja banI jAya che. vilakSaNaM yathA dhvAntaM lIyate bhAnutejasi / tathaiva sakalaM dRzyaM brahmaNi pravilIyate // 565 // jema sUryanA prakAza thatAM enAthI UlaTA svabhAvanu aMdhAruM' emAM ja laya pAme che ( jANe emAM DUbI gayuM hAya ema lAge che), tema ( jJAna thayA pachI) A AkhuM dRzya jagata brahmamAM ja laya pAme che-te svarUpa jaNAI adRzya thAya che. ghaTe naSTe yathA vyoma vyomaiva bhavati sphuTam / tathaivopAdhivilaye brahmaiva brahmavitsvayam // 566 // jema ghaDA phUTI jatAM emAM rahelu AphAza meTA AkAzarUpa ja thaI jAya che, tema zarIrarUpa upAdhinA nAza thatAM brahmavettA puruSa potAnI meLe ja brahmarUpa thaI jAya che. 1 avinAzI yA ane'yamAtmAnuddhittiSamAM' (vR. 4-1-14) ' Page #149 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi kSIraM kSIre yathA liptaM tailaM taile jalaM jale / saMyuktametAM yAti tathAtmanyAtmavinmuniH || 567 // jema dUdhamAM nAkheluM dUdha, telamAM nAkhelu tela ane pANImAM nAkhelu` pANI maLIne eka thaI jAya che, tema brahmajJAnI mahAtmA AtmAmAM maLIne ekarUpa thaI jAya che. evaM videhakaivalyaM sanmAtratvamakhaNDitam / brahmabhAvaM prapadyaiSa yatirnAvirtate punaH // 538 // ema kevaLa akha'Da brahmarUpe ja thavuM e ' videha kaivalya videhamukti-dehatyAga pachInI mukti' che. e rIte brahmapaNAne pAmIne cegI karI sasAramAM pAThe AvatA nathI. sadAtmaikatvavijJAnadagdhAvidyAdivarSmaNaH / 146 6 amuSya brahmabhUtatvAd brahmaNaH kuta udbhavaH // 569 // brahma ane AtmA eka ja che' evA jJAnarUpa agnithI avidyA AdinA kAraNe UpajelI zarIrarUpa upAdhi jenI khaLI gaI hoya che evA brahmajJAnI brahmarUpa ja thayA hoya che; tethI e brahmanA janma kyAMthI hoya ? mAyAktau bandhamokSau na staH svAtmani vastutaH / yathA rajau niSkriyAyAM sarpAbhAsavinirgamau // 570 // mAyAthI kalpAyelAM baMdhana ane meAkSa kharI rIte AtmAmAM che ja nahi; jema kriyA vagaranA doraDAmAM (bramathI) sApanuM dekhAvuM ane nahuiM dekhAvuM che ja nahi. AvRteH sadasattvAbhyAM vaktavye bandhamokSaNe / nAvRtirbrahmaNaH kAcidanyAbhAvAdanAvRtam / yadyasyadvaitahAniH syAd dvaitaM no sahate zrutiH // 571 // jyAM sudhI AvaraNuzakti hoya tyAM sudhI saMsAranuM baMdhana che ane jyAre e zakti jJAnathI nAza pAme tyAre mekSa Page #150 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekacUDAmaNi 17 thAya che, ema kahI zakAya; paNa brahmane te kaI AvaraNa (DhAMkanAra) che ja nahi; kAraNa ke brahma sivAya bIjI kaI vastu ja nathI tethI brahma, keI bIjI vastuthI DhaMkAI jatuM nathI; chatAM tene AvaraNa che ema mAnIe te brahma eka ja che" ema tenuM advaitapaNuM sAbita thatuM nathI; ane veda te heta vastu sahana karate ja nathI arthAta brahma sivAya bIjI kaI vastu ja nathI, ema veda kahe che. bandhaM ca mokSaM ca mRSaiva mUDhA buddhaguNaM vastuni kalpayanti / hagAvRti meghakRtAM yathA ravau yato'dvayAsaGgacidekamakSaram // 572 // baMdhana ane mekSa e buddhinA ja guNa che; tene ajJAnIe AtmArUpa vastumAM khoTA ja kalapI le che-jema vAdaLAM ApaNI ja najarane DhAMke che, chatAM aNasamaju loke mAne che ke, "sUrya DhaMkAI gaye." (paNa evuM mAnavuM bhUlabhareluM che, kAraNa ke) brahma te advaita, asaMga, cita rUpa, eka ane avinAzI che. . astIti pratyayo yazca yaca nAstIti vastuni / buddhareva guNAvetau na tu nityasya vastunaH // 573 // kaI vastumAM "te che ane nathI" evuM je samajAya che, te buddhinA ja guNa che; nitya vastu(AtmA)nA guNa nathI. atastau mAyayA klaptau bandhamokSau na cAtmani / niSkale niSkriye zAnte niravaye niraJjane / advitIye pare tatve vyomavatkalpanA kutaH // 574 // mATe baMdha ane mekSa e baMne mAyAthI ja kapAya che, (paNa) AtmAmAM che ja nahi; kAraNa ke AkAzanI jema avayava vagaranA, kiyA vagaranA, zAMta, nirmaLa, nilepa ane eka ja parama tattavamAM enI kalpanA kyAMthI thAya? . Page #151 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 vivecUDAmaNi na nirodho na cotpattirna baddho na ca saadhkH| na mumukSurna vai mukta ityeSA paramArthatA // 575 // mATe kharI vAta te e ja che ke, keI cIjane nAza ke utpatti nathI; keI baMdhAtuM nathI ke keI sAdhaka nathI; keI muktinI IcchAvALuM nathI ke kaI mukta nathI. sakalanigamacUDAsvAntasiddhAntarUpaM paramidamatiguhyaM da zataM te mayAdya / apagatakalidoSaM kAmanirmuktadhuddhi svasutavadasakRtvAM bhAvayitvA mumukSum // 576 // (he vatsa!) tane kaliyuganA doSa vagarane, viSayanI IcchArahita buddhivALe ane muktinI IcchAvALo jANI pitAnA putra je mAnIne meM dareka upaniSadanA rahasya(siddhAMta)rUpa A ati gupta jJAna Aje tane vAraMvAra batAvyuM che . ziSyanI vidAya iti zrutvA gurorvAkyaM prazrayeNa kRtaantiH| sa tena samanujJAto yayau nirmuktabandhanaH // 577 // zrI gurudevanAM e vacana sAMbhaLI ziSya zrI gurudevanA caraNamAM vinayathI praNAma karyA ane saMsAranA baMdhanamAMthI chUTI temanI AjJA meLavI tyAMthI te cAlyA gaye. gururevaM sadAnandasiddhau nirmagnamAnasaH / pAvayanvasudhAM sarvAM vicacAra nirantaram // 578 // ane gurudeva paNa hamezAM ema sata-cita-AnaMdanA samudramAM magna manavALA thaI AkhI pRthvIne pavitra karatA pharavA lAgyA. ityAcAryasya ziSyasya saMvAdenAtmalakSaNam / nirUpitaM mumukSUNAM sukhabodhopapattaye // 579 / / Page #152 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivecUDAmaNi 149 ema guru ane ziSyanA saMvAdarUpe mumukSuone sahelAIthI jJAna thavA mATe AtmajJAna jaNAvyuM che. hitamimamupadezamAdriyantAM vihitnirstsmstcittdossaaH| bhavasukhaviratAH prazAntacittAH zrutirasikA yatayo mumukSavo ye // 580 vedokta karmo karavAthI jemanA cittanA badhA doSa dUra thayA hoya, jeo saMsAranAM sukhathI aTakyA hoya, zAMta cittavALI hoya, vedanA upadezamAM rasa letA hoya ane mokSane IcchatA hoya, evA saMyamI manuSya A hitakAraka upadezane svIkAre. saMsArAdhvani tApabhAnukiraNaprodbhUtadAhavyathAkhinnAnAM jalakAGkSayA marubhuvi zrAntyA paribhrAmyatAm / atyAsannasudhAmbudhiM sukhakaraM brahmAdvayaM darzayantyeSA zaGkarabhAratI vijayate nirvANasandAyinI // 581 // - saMsArarUpI mArgamAM (AdhyAtmika, Adhibhautika ane Adhidaivika e traNa) tAparUpI sUryanAM kiraNothI UpajatA dAhanI pIDAthI gabharAIne thAkane lIdhe nirjaLa (jJAnarUpa jaLa vinAnA pradezamAM) pANInI IcchAthI bhaTakatAM mANase mATe advaita brahmarUpI atyaMta AnaMda denAra, ati najIkamAM amRtane samudra batAvatI zrIzaMkarAcAryanI A parama zAMti ApanArI vANI sarvotkRSTa che. iti zrImatparamahaMsaparivrAjakAcAryasya zrIgoviMdabhagavatpUjyapAdaziSyasya zrImacchaMkarabhagavataH kRto vivekacUDAmaNiH samAptaH // zrImata paramahaMsa parivrAjakAcArya zrI goviMda bhagavAnanA ziSya zrImata zaMkarAcArya bhagavAne racela "viveka cUDAmaNi" samAsa Page #153 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sastu sAhitya eTale UMcAmAM UMcuM sAhitya upayogI pustako dharmagraMtha rAmAyaNe aitareya upaniSada 0-75 tulasIkRta rAmAyaNa-1,2 12-00 | tittirIya upaniSada. 1-50 vAlamIki rAmAyaNa-1,2 12-00 mahAvAkayaratnAvalI ... 1-00 AtmarAmAyaNa ... 1-50 purANe . giradharakRta rAmAyaNa 5-00 5 mahAbhArata-bhASAMtara 64-00 zrIrAmacaritamAnasa (mULa) 2-50 zAMtiparva-mahAbhAratanuM 10-00 zrIrAmacaritamAnasa 6-50 mahAbhAratasAra .. 4-00 zrIrAmacaritamAnasakeza 0-50 | viSNupurANa * 4-50 tulasIrAmAyaNanAM zrIzivamahApurANa-1,2 12-00 mahAvAkaya ... 0-50 zrIharivaMzapurANa upaniSada zrImArkaMDeyapurANa ( pa-00 bRhadAraNyaka upaniSada(1-2) 8-00 zrImad bhAgavata-1,2 10-50 se upaniSade . 5-00 ekAdaza skaMdhaIza ne kene upaniSada 1-25 (ekanAthI TIkA) 6-00 kaThopaniSada - 1-25 ekAdaza skaMdhapraznopaniSada .. 1-00 | (zrImadda bhAgavatana) 2-50 muNDakepaniSada . 100 | dazama skaMdha ... 4-00 mADUkya upaniSada 3-00 | zrImadda bhagavatI chogya upaniSada . pa-00 | (devI) bhAgavata -50 sAMpradAyika pustake - Daza graMtha . 1-50 | samAdhizataka - 0-40 dhammapadharmanAM pada 1-25 zikSApatrI 0-25 japa . -62 ) gorakhanAtha 0-37 Page #154 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 151 0-50 0-50 0-40 0-37. dhArmika-sAmAjika-nItiviSayaka zrImanusmRti ... 5-00 | vyavahAramALA bAlavilAsa ..1-50 vijJAnazataka hiMdudharmanI bALapothI 0-62 nItizataka 0-30 viduranIti - 1-00 vairAgyazataka saMtinI anubhava-vANa 1-50 navasaMhitA AryadharmanIti ane saMteSasurataru ... 0-30 - cANakyanItisAra -75 hiMdudharma (zivAnaMdajI) 1-00 subhASita nAmaMjarI 1 50 hiMdudharma (nAnuM) 0-25 nItizikSaNa ... 1-50 hiMdudharma ane sadAcAra 0-25 aMtara-nirIkSaNa .. 1-00 hiMdudharmanA pAyA ... 0-25 vATanA dIvaDA ... 1-50 cAcaryA 0-25 subhASita ratnamALA 0-60 | sUktAvali 0-40 yakSa ne yudhiSThira . 0-60 kuraNAvali 0-25 AtmaciMtana 0-60 | se mUkhanAM lakSaNe 0-20 gItA viSayaka bhagavaddagItA (zAMkarabhASya) 4-00 zrI rAmagItA bhagavaddagItA (nIlakaMThI) 3-00 zrI jJAnezvarI gItA ... pa-00 uttaragItA zrImadda bhagavaddagItA .... 1-00 gItAsAra bhagavaddagItA (guTake) 0-40 gItAsaMkalana , (pAku) 0-75 avadhUtagItA gItAmAM jIvananI kaLA 3-00 aSTAvakragItA paMcaratnagItA - 1-50 ] pAMDavagItA 1-75 1-25 0-37 0-30. 0-19 1-25 0-50 0-25 Page #155 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2-00 0-25 1-10 1-00 0-18 152 vedAMta-tatvajJAna-cogaviSayaka . vRttiprabhAkara .. pa00 | kapila ane devahUti 0-62 upadezasAhastrI | vedAMta-rasabiMdu . 0-75 brahmasiddhAMtamAlA vedAMta mArgadarzinI .... varSadI (vedAMta-prakriyA) 0-35 tavAnusaMdhAna vicArasUryodaya ... vicArasAgara baLavAna bane .. " 0-75 yuktiprakAza trIjI AMkha .. paMcadazI . pa-00 | vicAramALA ... 0-50 paMcIkaraNa 2-00 mekSane mAga ... yogAbhyAsane Asanavidhi 0-60 | laghuyogavAsikasAra 0-3 jIvanmuktiviveka .. 1-25 madAlasA ane alaka 0-30 sanasujAtane upadeza 0-05 zAMDilya bhaktisUtra -37 sUryakAMta ... . 2-00 | nAradanAM bhaktisUtra 0-19 daSTAMtakathAo daSTAMtazataka 1-25 bedhadAyaka kathAo ... 1-50 dharmakathAo * 1-50 | mahApuruSonA subodhaka kathAvArtAo 1-50 preraka jIvana prasaMgo 1-10 subodharatnAkara .. 1-50 zrI subodhakathAsAgara 2-50 bedhaka vArtAo .. 1-50 vadhu vigata mATe vistRta sUcipatra maMgAve sastu sAhitya vardhaka kAryAlaya akhaMDAnaMda mArga, bhadra, amadAvAda ane 148, prinsesa sTrITa, muMbaI Page #156 -------------------------------------------------------------------------- ________________ PATMUTUOMI292230 zrIma, zaMkarAcAryanAM pustako upadezasAhasrI jI=00 | stotrasaMgraha atidarzananA graMthanuM mULa sahita 24 bhaktistotro ane 17 saraLa bhASAMtara, jemAM vedAMtane | oNAtrAnuM mULa sAthe bhASa hRdayaMgama upadeza Ape che. AmA-anAra adhyAtmapaTalavi mahesugara ane lamIniMdA e | bIjA daza 2 170 | AtmA-anAve mehamudgara uparAMta prauDhAnubhUti, sahita bhASAMta brahmajJAnAvalimALA, ladhuvAkyavRtti, mAdhasudhAkara sadAcAra-anusaMdhAna, svAtmanirUpaNa, dazazlokI vagerenuM mULa | be stotrone sAthe bhASAMtara. anuvAda. A zatazlokI ane sukhanI niMdA, bIjA cAra rane 0-75 nigraha vagere aparokSAnubhUti, AmakhAdha, deza ApelA tApadeza ne advaitAnubhUti sahita hastAmalakate mULa sAthe saraLa bhASAMtara. zrImat za karA zradakSiNAmUtistAtra 1-10 saraLa anuvA mULa leAke, anvaca, samalaikI maNiratanamAd bhASAMtara tathA bhAvArtha sAthe. mULa saMskRta zlokA sAtha AmAM vedAMta - vistRta vivaraNa sI serving JinShastunt mALA ne jIvana kAraNu mAyA, AnandalaharI diza"na, Ata sAthe saraLa bhASAMta upAsanAnuM 2 026888. laharI rIte samajAvyuM tayanmandir@kobatirth.org sAthe saraLa bhASAMta sastu sAhitya vardhaka kAryAlaya-amadAra