________________
વિવેકચૂડામણિ
કે
ગ્રહણ ન થાય; પણ હંમેશાં આત્મામાં જ સ્થિતિ કરવામાં આવે ત્યારે થાય છે.
दृश्यस्याग्रहणं कथं नु घटते देहात्मना तिष्ठतो बाह्यार्थानुभवप्रसक्तमनसस्तत्तत्क्रियां कुर्वतः । संन्यस्ताखिलधर्मकर्मविषयैर्नित्यात्मनिष्ठापरैस्तत्त्वशैः करणीयमात्मनि संदानन्देच्छुभिर्यज्ञतः ॥ ३४९ ॥ જે માણસ દેહને જ આત્મા માને અને દુનિયાના પદાર્થના અનુભવ કરવામાં જ આસક્ત મનવાળા રહી તે તે ક્રિયા કર્યાં કરે, તેને · આ સંસાર છે જ નહિ ’ એમ ક્યાંથી સમજાય ? માટે નિત્ય આનંદને ઇચ્છતા તત્ત્વવેત્તાઓએ દરેક ધર્મ, કર્મ અને વિષયાના ત્યાગ કરી નિરંતર આત્મા ઉપર જ પ્રેમ કરવે! અને આત્માની અંદર દેખાતું આ જગત યત્નથી ગ્રહણુ ન કરવું.
6
.
सार्वात्म्यसिद्धये भिक्षोः कृतश्रवणकर्मणः ।
समाधिं विदधात्येषा शान्तो दान्त इति श्रुतिः ॥ ३४२ ॥ જેણે વેદાંતશ્રવણ કર્યું' હાય, એવા સન્યાસીને દરેક ઉપર આત્મદૃષ્ટિ થવા માટે વેદ આવી સમાધિ શીખવે છે, કે તેણે શમ, દમ અને ઉપતિવાળા થવું. (એટલે ચિત્તને શાંત કરવું, ઇંદ્રિયાને વિષર્ચાથી રોકવી, ચિત્તની વૃત્તિને સ્થિર કરવી; તેમ જ સહન કરતાં શીખવું અને મનને સ્થિર કરી અંતઃકરણમાં જ આત્માને જોવા.)
* અહંકારના ત્યાગ' ઘણા જ મુશ્કેલ છે
आरूढश के रहमो विनाशः कर्तुं न शक्यः सहसापि पण्डितैः । ये निर्विकल्पाख्य समाघिनिश्चलास्तानन्तरानन्तभवा हि वासनाः ॥
१ शान्तो दान्त उपरतस्तितिक्षुः समाहितो भूत्वाऽऽत्मन्येवात्मानं પતિ । ( ‰૦ ૪-૪-૨૨ )
