________________
વિવેકચૂડામણિ જેની શક્તિ જામેલી છે, એવા અહંકારને એકદમ નાશ કરે તે પંડિતે માટે પણ શક્ય નથી, કેમ કે જેઓ નિર્વિકલ્પ સમાધિમાં નિશ્ચળ થયા હોય છે, તેવા પુરુષને પણ અનંત જન્મની વાસનાઓ વચ્ચે વચ્ચે આવી જાય છે.
વિક્ષેપશક્તિ નું બળ अहंघुद्धयैव मोहिन्या योजयित्वावृतेर्बलात् ।। विक्षेपशक्तिः पुरुषं विक्षेपयति तद्गुणैः ॥ ३४४ ॥
રજોગુણની “વિક્ષેપ શક્તિ તમે ગુણની “આવરણ'શક્તિના બળથી માણસને મેહ પમાડનારી અહંકારબુદ્ધિ સાથે જોડી દઈ તેને ગુણેથી ભમાવે છે.
આવરણશક્તિ નું બળ विक्षेपशक्तिविजयो विषमो विधातुं
निःशेषमावरणशक्तिनिवृत्त्यभावे । रहश्ययोः स्फुटपयोजलवद्विभागे
नश्येत्तदावरणमात्मनि च स्वभावात् । निःसंशयेन भवति प्रतिवन्धशून्यो
विक्षेपणं न हि तदा यदि चेन्मृषार्थे ॥ ३४५ ॥ આવરણ શક્તિને સંપૂર્ણ દૂર કર્યા વગર “વિક્ષેપ” શક્તિને જીતવી કઠણ છે. જેમ દૂધ અને પાણી એ જુદી જુદી વસ્તુ છે, તેમ આત્મા અને જગત એ બંને જુદી જુદી વસ્તુ છે, એવું સ્પષ્ટ જ્ઞાન થયા પછી આત્મા ઉપર જામેલી “આવરણ”. શક્તિ પિતાની મેળે જ નાશ પામે છે. પછી જૂઠા સાંસારિક પદાર્થો ઉપર મેહ ન ઊપજે, તે અવશ્ય સંસારરૂપ બંધનથી રહિત થાય છે.
