________________
વિવેકચૂડામણિ
૭૫
આવે છે, ત્યારે પેલા ચંદનની સુગંધની પેઠે સ્પષ્ટ સ્વરૂપે તે જણાય છે.
अनात्मवासनाजालैस्तिरोभूतात्मवासना |
नित्यात्मनिष्ठया तेषां नाशे भाति स्वयं स्फुटा ॥ २७६ ॥ જડ પદાર્થો પરની વાસનાએનાં જાળાંથી આત્મા પરની વાસના ઢંકાઈ ગઈ છે; માટે હંમેશાં આત્માનું ચિંતન કરવાથી તે વાસનાએના નાશ થતાં આત્મા ઉપરની વાસના પેાતાની મેળે સ્પષ્ટ પ્રકટે છે.
यथा यथा प्रत्यगवस्थितं मनस्तथा तथा मुञ्चति बाह्यवासनाः । निःशेषमोक्षे सति वासनानामात्मानुभूतिः प्रतिबन्धशून्या ॥ २७७ ॥
જેમ જેમ મન આત્માના ધ્યાનમાં સ્થિર થાય છે, તેમ તેમ બહારના પદાર્થોની વાસનાને તે છેડતુ જાય છે; અને પછી મધી વાસનાએ છૂટી જાય છે, ત્યારે આત્માના અસ્ખલિત અનુભવ થવા લાગે છે.
ભ્રમના ત્યાગની જરૂર
स्वात्मन्येव सदा स्थित्या मनो नश्यति योगिनः । वासनानां क्षयश्चातः स्वाध्यासापनयं कुरु ॥ २७८ ॥
આત્માના સ્વરૂપમાં જ સદા સ્થિર થવાથી ચાગીનું મન નાશ પામે છે અને વાસનાએના પણ નાશ થાય છે; માટે તુ' તારા દેહ ઉપરની ‘હું’પણાની ભ્રાંતિને દૂર કર. तमो द्वाभ्यां रजः सत्त्वात्सत्त्वं शुद्धेन नश्यति । तस्मात्सत्त्वमवष्टभ्य स्वाध्यासापनयं कुरु ॥ २७९ ॥
રજોગુણ અને સત્ત્વગુણથી તમેણુ નાશ પામે છે; સત્ત્વગુણુથી રજોગુણુ નાશ પામે છે; તથા શુદ્ધ સત્ત્વગુણથી (મિશ્ર ). સત્ત્વગુણુ નાશ પામે છે; માટે શુદ્ધ સત્ત્વગુણના આશ્રય કરી તારા ભ્રમને તું દૂર કર.
