________________
૧૮
વિવેકચૂડામણિ શદજાળ એ તે ચિત્તને ભટકાવનારું મોટું જંગલ છે; માટે (શબ્દજાળમાં ફસાવાને બદલે કોઈ) તત્ત્વજ્ઞાની પાસેથી પ્રયત્નપૂર્વક આત્માનું તત્ત્વ સમજવું જોઈએ.
मज्ञानसर्पदष्टस्य ब्रह्मशानौषधं विना । किमु वेदेव शास्त्रैश्च किमु मन्त्रैः किमौषधः ॥१३॥
અજ્ઞાનરૂપી સાપ જેને કરડ્યો છે, તેને બ્રહ્મજ્ઞાનરૂપી ઔષધ વિના વેદ, શાસ્ત્રો, મત્રે કે બીજાં ઔષધેથી શું થવાનું છે?
જાતઅનુભવની જરૂર न गच्छति विना पानं व्याधिरौषधशब्दतः । .विनापरोक्षानुभवं ब्रह्मशब्दैन मुच्यते ॥१४॥
જેમ દવા પીધા વિના માત્ર દવાના નામથી જ રોગ જતે નથી, તેમ પિતાના જાતઅનુભવ વિના માત્ર વેદના શબ્દથી મુક્તિ થતી નથી. - भकृत्वा दृश्यविलयमज्ञात्वा तत्त्वमात्मनः ।
પથરાઃ રિતિમાત્રસૃપમ્ | અવ II " “આ દેખાતું જગત છે જ નહિ” એવું સમજ્યા વિના અને આત્મતત્વને જાણ્યા વિના માત્ર બોલવારૂપ ફળવાળા બહારના શબ્દોથી મનુષ્યની મુક્તિ ક્યાંથી થાય?
अकृत्वा शत्रुसंहारमगत्वाखिलभूधियम् । राजाहमिति शब्दान्नो राजा भवितुमर्हति ॥ ६ ॥
શત્રુઓનો નાશ કર્યા વિના અને આખી પૃથ્વીની લક્ષ્મી મેળવ્યા વિના “હું રાજા છું” એમ કહેવાથી કઈ રાજા થવાને ગ્ય થતું નથી.
आप्तोक्ति खननं तथोपरि शिलाद्युत्कर्षणं स्वीकृति निक्षेपः समपेक्षते नहि बहिः शद्वैस्तु निर्गच्छति ।
