________________
વિવેકચૂડામણિ
પ
પેાતાની જ્ઞાનદષ્ટિથી તત્ત્વવસ્તુને નિશ્ચય કરી પેાતાના આત્માને અખંડ જ્ઞાનસ્વરૂપ જાણી માયાના પદાર્થીથી છૂટા થાય છે અને પેાતાની મેળે જ શાંત થાય છે.
અજ્ઞાનને નાશ ચારે
अज्ञानहृदयग्रन्थेनिः शेषविलयस्तदा ।
समाधिनाविकल्पेन यदाद्वैतात्मदर्शनम् ॥ ३५४ ॥ જ્યારે નિર્વિકલ્પ સમાધિથી અદ્વૈત આત્મસ્વરૂપનું દર્શન થાય છે, ત્યારે અજ્ઞાનરૂપી હૃદયની ગાંઠના સંપૂર્ણ નાશ થાય છે.
સમાધિની જરૂર
स्वमहमिदमितीयं कल्पना बुद्धिदोषात्
प्रभवति परमात्मन्यद्वये निर्विशेषे । प्रविलसति समाधावस्य सर्वो विकल्पो
विलयनमुपगच्छेद्वस्तुतत्त्वावधृत्या ॥ ३५५ ॥
'
એક જ અને વિશેષ-નામરૂપ વગરના પરમાત્મામાં બુદ્ધિના દોષથી જ હું, તું, આ દુનિયા ’ વગેરે કલ્પના થાય છે; પરંતુ એ સવ વિકલ્પ સમાધિમાં આત્મતત્ત્વના નિશ્ચય થવાથી નાશ પામે છે.
शान्तो दान्तः परमुपरतः क्षान्तियुक्तः समाधि कुर्वन्नित्यं कलयति यतिः स्वस्य सर्वात्मभावम् । सेनाविद्यातिमिरजनितान्साधु दग्ध्वा विकल्पान् ब्रह्माकृत्या निवसति सुखं निष्क्रियो निर्विकल्पः ॥ ३५६ ॥
સંયમી પુરુષ ચિત્તની શાંતિ રાખે છે, ઇંદ્રિયાને વશ કરે છે, વિષયાથી દૂર રહે છે, સૌની ઉપર ક્ષમા રાખે છે અને સમાધિને નિરંતર અભ્યાસ કરે છે; તેથી બધું આત્મારૂપ જ છે' એમ સમજે છે અને તે દ્વારા માયાના
(
