________________
વિવેકચૂડામણિ
મજ્જા, અસ્થિ, મેદ, માંસ, લેાહી, ચમ અને ત્વચા આ સાત ધાતુએથી આ દેહુ ભરેલા છે; તથા પગ, સાથળે, છાતી, હાથ, પીઠ અને માથુ' વગેરે એનાં અંગેાપાંગ છે. મેહનું સ્થાન અને ‘હું અને મારું' એમ કહેવાતા આ દેહને જ વિદ્વાના ‘સ્થૂળ શરીર’ કહે છે. આકાશ, પવન, તેજ, પાણી અને પૃથ્વી એ (પાંચ) ભૂતા (પ્રથમ) સૂક્ષ્મરૂપે હોય છે; પછી એકબીજાના અંશેથી મળેલાં તે ભૂત સ્થૂળ અની સ્થૂળ શરીરનાં કારણુ અને છે. એ ભૂતાની જ તન્માત્રાએ જીવના વિષયભાગના સુખ માટે શબ્દ, સ્પર્શ, રૂપ, રસ અને ગંધ-એ નામે પાંચ વિષયે બને છે.
પર
જે મૂઢ લેાકેા એ વિષયામાં મેહરૂપી વિશાળ અને મજબૂત આંધનથી બંધાય છે, તેએને એમનાં પેાતાનાં ક્રમેરૂપી તે વેગથી ઘસડી જાય છે; તેથી અનેક ઊંચી-નીચી જાતિમાં (જન્મ લેવા) આવે છે અને પાછા ત્યાંથી નીકળે છે.
વિષયાન દા
शब्दादिभिः पञ्चभिरेव पञ्च पञ्चत्वमापुः स्वगुणेन बद्धाः । कुरङ्गमातङ्गपतङ्गमीनभृङ्गा नरः पञ्चभिरञ्चितः किम् ॥ ७८ ॥
શબ્દ, સ્પર્શ, રૂપ, રસ અને ગંધ વગેરે પાંચ વિષામાંથી માત્ર એક એક વિષયથી જ પાતપાતાના સ્વભાવ પ્રમાણે બંધાયેલાં હરણ,૧ હાથી, પતંગિયું, માછલી
ર
3
૧ શિકારીની વાંસળીના શબ્દમાં મેહ પામી હરણું ઊભું રહે છે, તેથી તે હલુાય છે. ૨. શિકારીઓએ ખાડા ઉપર બનાવટી ઊભી કરેલી હાથણીના સ્પમાં મેાહ પામી હાથી ખાડામાં પડે છે. ૩ દીવાનું રૂપ જોઇ ને પતંગિયુ તેમાં પડે છે અને સળગી જાય છે. ૪ મચ્છીમારના કાંટા પર લગાડેલી ખાદ્ય વસ્તુના રસમાં માહ પામી માલી તેને ખાવા જાય છે, ત્યાં કાંટાથી તેનું તાળવું.
