________________
વિવેકચૂડામણિ એ સાંભળવાથી ખરેખર તું સંસારબંધનથી છૂટીશ. मोक्षस्य हेतुः प्रथमो निगद्यते वैराग्यमत्यन्तमनित्यवस्तुषु। ततः शमश्चापिदमस्तितिक्षा न्यासःप्रसक्ताखिलकर्मणां भृशम् ॥७१ ततः श्रुतिस्तन्मननं सतत्त्वध्यानं चिरं नित्यनिरन्तरं मुनेः । ततोऽविकल्पं परमेत्य विद्वानिहैव निर्वाणसुख समृच्छति ॥ ७२॥ - અનિત્ય વસ્તુઓ ઉપર અત્યંત વૈરાગ્ય , એ મોક્ષનું પ્રથમ કારણ કહેવાય છે. પછી શમ, દમ, તિતિક્ષા અને મોહ-મમતાવાળાં બધાં કામને અત્યંત ત્યાગ થ જોઈએ. તે પછી વેદાંતનું શ્રવણ, તેનું મનન અને લાંબા વખત સુધી હમેશાં નિરંતર આત્મતત્વનું ધ્યાન કરવું જોઈએ. એથી વિદ્વાન નિર્વિકલ્પ પરમાત્માને પામી મેક્ષનું સુખ મેળવે છે.
यदोध्यं तवेदानीमात्मानात्मविवेचनम् । तदुच्यते मया सम्यक् श्रुत्वात्मन्यवधारय ॥७३॥
હવે આત્મા અને અનાત્માને જાણવા ગ્ય વિવેક તને હું કહું છું; એને બરાબર સાંભળી ચિત્તમાં તું સ્થિર કર.
. स्थूल शरीरनु पनि मजास्थिमेदापलरक्तचर्मत्वगायैर्धातुभिरेभिरन्वितम् । पादोरुवक्षोभुजपृष्ठमस्तकैरङ्गैरुपाङ्गैरुपयुक्तमेतत् ॥ ७४॥ अहंममेति प्रथितं शरीरं मोहास्पदं स्थूलमितीर्यते बुधैः । नभोनभस्वदहनाम्बुभूमयः सूक्ष्माणि भूतानि भवन्ति तानि ॥७५॥ परस्परांशैमिलितानि भूत्वा स्थूलानि च स्थूलशरीरहेतवः । मात्रास्तदीया विषया भवन्ति शब्दादयः पञ्च सुखाय भोक्तुः ॥७॥ य एषु मुढा विषयेषु बद्धा रागोरुपाशेन सुदुर्दमेन । आयान्ति निर्यान्त्यध ऊर्ध्वमुच्चैः स्वकर्मदूतेन जवेन नीताः ॥ ७७॥
१. वित्तनी शांति. २ धादियाना य. 3 सहनशासप.
