________________
વિચૂડામણિ कोशैरन्नमयाद्यैः पञ्चभिरात्मा न संवृतो भाति । निजशक्तिसमुत्पन्नः शैवलपटलैरिवाम्बु वापिस्थम् ॥ १५०॥
જેમ પાણીમાંથી ઊપજેલી શેવાળથી જ વાવનું પાણી ઢંકાઈને દેખાતું નથી, તેમ પિતાની શક્તિથી જ ઊપજેલા “અન્નમય” વગેરે પાંચ કશેથી ઢંકાયેલે આત્મા દેખાતું નથી.
तच्छेवालापनये सम्यक् सलिलं प्रतीयते शुद्धम् । तृष्णासन्तापहरं सद्यः साख्यप्रदं परं पुंसः ॥ १५१॥ पञ्चानामपि कोशानामपवादे विभात्ययं शुद्धः। . . नित्यानन्दैकरसः प्रत्यग्नूपः परं स्वयं ज्योतिः ॥ १५२ ॥
જેમ શેવાળ દૂર કરતાં માણસની તરસને તથા તાપને દૂર કરનારું અને તરત જ સુખ આપનારું શુદ્ધ પાણી સારી રીતે દેખાય છે, તેમ એ પાંચેય કેશને ભ્રમ દૂર થતાં શુદ્ધ, નિત્ય, આનંદરૂપ એક રસવાળે અંતર્યામી, સ્વયંપ્રકાશ પરમાત્મા દેખાય છે.
आत्मानात्मविवेकः कर्तव्यो बन्धमुक्तये विदुषा । तेनैवानन्दी भवति स्वं विज्ञाय सच्चिदानन्दम् ॥ १५३ ॥
સંસારબંધનથી છૂટવા માટે વિદ્વાને “આત્મા જડ દેહથી જુદે છે” એમ સમજવું જોઈએ; કેમ કે એથી જ પિતાને સત્, ચિત્ત અને આનંદ(સચ્ચિદાનંદ રૂપ સમજીને આનંદી થાય છે.
મુક્ત કોણ? मुजादिषीकामिव दृश्यवर्गात्प्रत्यञ्चमात्मानमसङ्गमक्रियम् । विविच्य तत्र प्रविलाप्य सर्व तदात्मना तिष्ठति यः स मुक्तः॥१५४॥
જે માણસ પ્રત્યેકમાં રહેલ છતાં અસંગ અને નિષ્ક્રિય આત્માને, જેમ મુંજની સળીને મુંજથી જુદી સમજે, તેમ દેખાતા સર્વ પદાર્થોથી જુદે સમજી બધી વસ્તુઓને
