________________
વિવેકચૂડામણિ આત્મામાં જ લય પમાડી પિતે તે આત્મારૂપે જ રહે છે,” એ મુક્ત છે.
અન્નમયકોશ
देहोऽयमनभवनोऽन्नमयस्तु कोश
धानेन जीवति विनश्यति तद्विहीनः । त्वचर्ममांसरुधिरास्थिपुरीषराशि
नयिं स्वयं भवितुमर्हति नित्यशुद्धः ॥ १५५॥ અન્નથી ઊપજનારો આ દેહ જ “અન્નમયકેશ” છે; કારણ કે એ અન્નથી જ જીવે છે અને અન્ન વિના નાશ પામે છે. ત્વચા, ચામડી, માંસ, લેહી, હાડકાં અને મળ વગેરેને સમૂહ આ દેહ પોતે નિત્યશુદ્ધ આત્મા તરીકે થવાને ગ્ય નથી. पूर्व जनेरपि मृतेरपि नायमस्ति
નાત ક્ષut rgોનિયતઘુમાવઃ. नैको जडच घटवत्परिदृश्यमानः જ વારમાં કાર્ય મવતિ માવિષard | I
' આ અન્નમયકેશ અથવા દેહ જન્મ પહેલાં અને મૃત્યુ પછી હેતે નથી; ક્ષણમાં જન્મે છે, એના ગુણ પણ ક્ષણિક છે અને એને સ્વભાવ ચંચળ છે. એ અનેક છે તથા જડ છે; અને ઘડાની પેઠે દશ્ય પદાર્થ છે; તેથી એ દેહ ભાવે અને વિકારેને જાણનારે પિતાને આત્મા કેમ હોઈ શકે?
पाणिपादादिमान्देहो नात्मा ध्यतेऽपि जीवनात् । तत्तच्छक्तरनाशाच्च न नियम्यो नियामकः ॥ १५७ ॥
હાથ, પગ વગેરે અંગવાળું આ શરીર આત્મા નથી;
૧ ડી વારે જ રહે એવાં. ૨ જે નજરે જોઈ શકાય છે. (જેનું રૂ૫ આંખથી જોઈ શકાય એવું હોય એ અનિત્ય-વિનાશી છે.)
