________________
૧ર૬
વિવેકચૂડામણિ वेदान्तसिद्धान्तनिरुक्तिरेषा ब्रह्मव जीवः सकलं जगच्च। अखण्डरूपस्थितिरेव मोक्षो ब्रह्माद्वितीयं श्रुतयः प्रमाणम् ॥ ४७९॥ | વેદાંતનું સિદ્ધાંતરૂપે કહેવું આ છે કે, “જીવ અને આ આખું જગત બ્રહ્મ જ છે; અને બ્રહ્મમાં અખંડ–એકરૂપે રહેવું એ જ મેક્ષ છે.” બ્રહ્મ એક જ છે, એ બાબતમાં વેદના મંત્રો પ્રમાણ છે.
જ્ઞાનની પ્રાપ્તિ इति गुरुवचनाच्छ्रतिप्रमाणात्परमवगम्य सतत्त्वमात्मयुक्त्या । प्रशमितकरणः समाहितात्मा क्वचिदचलाकृतिरात्मनिष्ठितोऽभूत् ॥
એ પ્રમાણે વેદના પ્રમાણવાળાં ગુરુનાં વચનથી અને પિતાના અનુભવથી પરમાત્મતત્વને સમજીને એ શિષ્ય ચિત્તને એકાગ્ર અને ઇંદ્રિને શાંત કરી કેઈ સ્થળે સ્થિર વૃત્તિથી (રહી) આત્મસ્વરૂપમાં સ્થિરતાવાળે થે.
कञ्चित्काल समाधाय परे ब्रह्मणि मानसम् । घ्युत्थाय परमानन्दादिदं वचनमब्रवीत् ॥ ४८१ ॥
એમ કેટલાક કાળ સુધી પરબ્રહ્મમાં ચિત્તને એકાગ્ર કર્યા પછી સમાધિમાંથી ઊઠી પરમ આનંદથી આ પ્રમાણે એ કહેવા લાગ્યા : बुद्धिविनष्टा गलिता प्रवृत्तिह्मात्मनोरेकतयाधिगत्या । इदं न जानेऽप्यनिदं न जाने किं वा कियद्वा सुखमस्त्यपारम् ॥४८२
અહે! બ્રહ્મ અને આત્મા એક જ છે, એવું જાણ્યા પછી મારી બુદ્ધિ(ની વૃત્તિ) તે એકદમ નાશ જ પામી ગઈ અને પ્રવૃત્તિ જતી રહી. હવે હું “આ પદાર્થ છે” એમ જાણ નથી કે “આ પદાર્થ નથી' એમ પણ જાણતું નથી; આ બ્રહાસુખ કેવું ને કેટલું અપાર છે?
