________________
વિવેક ચૂડામણિ અસ્તિત્વ વિષે એના સિવાય બીજા કેઈ પ્રમાણની જરૂર નથી); તેમ જ નિત્ય, માત્ર આનંદરૂ૫ રસવાળું, સૌની અંદર રહેલ અને સૌથી અભિન્ન (જુદું નહિ એવું) તે નિરંતર સર્વોત્કૃષ્ટ છે.
- બ્રહ્મ અને જગતની એકતા सदिदं परमाद्वैतं स्वस्मादन्यस्य वस्तुनोऽभावात् । नान्यदस्ति किश्चित्सम्यक्परमार्थतत्त्वषोघे हि ॥२२८॥
આ વિશ્વ એક જ વસ્તુ બ્રહ્મરૂપ છે; કેમ કે આત્મસ્વરૂપ એ સિવાય બીજી કઈ વસ્તુ જ નથી; આ “અદ્વૈત” ખરી વસ્તુનું બરાબર જ્ઞાન થતાં (આત્મતરવ-બ્રહ્મ સિવાય) બીજું કાંઈ રહેતું જ નથી. . यदिदं सकलं विश्वं नानारूपं प्रतीतमज्ञानात् । ।
तत्सर्व ब्रह्मैव प्रत्यस्ताशेषभावनादोषम् ॥ २२९ ॥
આ આખું જગત અનેક જુદાં જુદાં રૂપ-રંગવાળું દેખાય છે, એનું કારણ અજ્ઞાન છે. ખરી રીતે તો એ બધું સમગ્ર ભાવનારૂપ દેષ વિનાનું (નિર્વિકલ્પ) બ્રહ્મ જ છે. मृत्कार्यभूतोऽपि मृदो न भिन्नः कुम्भोऽस्ति सर्वत्र तु मृत्स्वरूपात् । न कुम्भरूपं पृथगस्ति कुम्भः कुतो मृषा कल्पितनाममात्रः ॥२३०॥
ઘડે માટીમાંથી બને છે, છતાં માટીથી જુદે નથી; કારણ કે એ આખેય માટીરૂપ જ છે. “ઘડો’ એ શબ્દ તે માટીમાં બેટી રીતે કપેલું નામમાત્ર જ છે, તેનું રૂપ માટીથી જુદું નથી. केनापि मृद्भिनतया स्वरूपं घटस्य संदर्शयितुं न शक्यते। अतो घटः कल्पित एव मोहान्मृदेव सत्यं परमार्थभूतम् ॥ २३१॥
ઘડાનું સ્વરૂપ માટીથી જુદું કેઈ બતાવી શકે નહિ, માટે “ઘ” માત્ર મહિથી જ માની લીધેલ છે; ખરી રીતે
