________________
વિવેકચૂડામણિ
તું પરમાત્મા છે, છતાં અજ્ઞાનને કારણે જ તારે આ અનાત્મારૂપ દેહના બંધનમાં મંધાવું પડ્યુ છે; અને એથી જ તને સ'સાર વળગ્યા છે. આત્મા અને અનાત્માના વિવે કથીર ઊપજેલા જ્ઞાનરૂપી અગ્નિ અજ્ઞાનના કાય–સંસારને મૂળમાંથી માળી નાખશે. ’
૧૬
शिष्य उवाच ।
कृपया श्रूयतां स्वामिन् प्रश्नोऽयं क्रियते मया । तदुत्तरमहं श्रुत्वा कृतार्थः स्यां भवन्मुखात् ॥ ५० ॥ શિષ્ય : પ્રભુ ! હૅકૃપા કરી આપ સાંભળે. હું પ્રશ્ન કરું છું. એને જવાબ આપના મુખથી સાંભળીને હું કુંતાથ થઈશ.
को नाम बन्धः कथमेष आगतः कथं प्रतिष्ठास्य कथं विमोक्षः । कोsसावनात्मा परमः स्व आत्मा तयोर्विवेकः कथमेतदुच्यताम् ॥५१॥
અધન કર્યું છે, એ કેમ આવ્યું, એની સ્થિતિ કેવી છે, અને એમાંથી કેવી રીતે છૂટી શકાય ? વળી અનાત્મા એ કાણુ છે, પરમાત્મા કાણુ, પાતાના આત્મા કાણુ, અને એ બન્નેનું જ્ઞાન કેવી રીતે થાય, એ આપ કહે.' श्रीगुरुरुवाच ।
धन्योऽसि कृतकृत्योऽसि पावितं ते कुलं त्वया । यदविद्याबन्धमुक्त्या ब्रह्मीभवितुमिच्छसि ॥ ५२ ॥
ગુરુ: 'તને ધન્ય છે. કરવાનાં બધાં કામ તું કરી ચૂમ્યા છે. તેં તારા કુળને પવિત્ર કર્યું' છે; કારણ કે તું અજ્ઞાનરૂપ બંધનમાંથી છૂટી બ્રહ્મરૂપ થવા ઇચ્છે છે.
૧ જડ તત્ત્વ, ૨ ચેતન અને જડ બન્ને ભિન્ન છે, એવી સમજણુ; અથવા દેહ છે એ આત્મા નથી, એવુ` જ્ઞાન.
