________________
વિચૂડામણિ
૮૫ ઉત્પન્ન કરે છે, માટે હરકેઈ અવસ્થામાં (વિષયવાસના, વિષને વિચાર અને વિષયે માટેની બહારની ક્રિયા) એ ત્રણેને નાશ કરવાને આ ઉપાય હંમેશાં કરવું જોઈએ. દરેક ઠેકાણે, દરેક રીતે, દરેકને માત્ર બ્રહ્મરૂપે જેવું, એ બ્રહ્મવાસના છે; એ બ્રહ્મવાસના દઢ થવાથી ઉપર જણાવેલી ત્રણે વસ્તુ નાશ પામે છે.
क्रियानाशे भवेच्चिन्तानाशोऽस्माद्वासनाक्षयः । वासनाप्रक्षयो मोक्षः सा जीवन्मुक्तिरिष्यते ॥ ३१८ ॥
ક્રિયાઓને નાશ થતાં વિષયના ચિંતનને નાશ થાય છે અને એ વિષયચિંતનને નાશ થતાં વાસના પણ નાશ પામે છે, એમ વાસનાને જે નાશ, એ જ મોક્ષ છે અને એ જ જીવન્મુક્તિ કહેવાય છે. सद्वासनास्फूर्ति विजृम्भणे सति ह्यसौ विलीनाऽप्यहमादिवासना । अतिप्रकृष्टाप्यरुणप्रभायां विलीयते साधु यथा तमिस्रा ॥ ३१९ ॥
* અરુણનું અજવાળું થતાં જ જેમ રત્ન વિના ઘોર અંધારી રાતને સારી રીતે નાશ થાય છે, તેમ બ્રહ્મવાસના પ્રકટ થતાં જ મોટામાં મેટી પણ અહંકાર વગેરેની વાસના નાશ પામે છે. तमस्तमाकार्यमनर्थजालं न दृश्यते सत्युदिते दिनेशे । तथाऽद्वयानंदरसानुभूतौ नवास्ति बन्धो न च दुःखगन्धः ॥३२०॥
જેમ સૂર્ય ઊગ્યા પછી અંધારું કે અંધારામાં થતા “ચેરી” વગેરે અનર્થ દેખાતા જ નથી, તેમ અદ્વૈત–આત્માના આનંદને રસ અનુભવ્યા પછી સંસારરૂપ બંધન કે દુઃખની ગંધ પણ રહેતાં નથી જ. दृश्यं प्रति तं प्रविलापयन्स्वयं सन्मात्रमानन्दघनं विभावयन् । समाहितः सन्बहिरन्तरं वा कालं नयेथाः सति कर्मबन्धे ॥३२॥
તારું પ્રારબ્ધ (કરેલાં) કર્મરૂપ બંધન હજી જે બાકી