________________
૧૩૦
વિવેકચૂડામણિ
દેખાતા હતા, એ સવરૂપે હું પોતે જ છું. હું જ ભેગવનાર અને ભાગવવાના પદારૂપ છે.
मय्यखण्डसुखाम्भोधौ बहुधा विश्ववीचयः । उत्पद्यन्ते विलीयन्ते मायामारुतविभ्रमात् ॥ ४९७ ॥
અખંડ સુખના સમુદ્ર મારામાં માયારૂપી વાયુના ભ્રમવાથી જગતરૂપી અનેક જાતના તરંગો ઊછળે છેઅને શમે છે. स्थूलादिभावा मयि कल्पिता भ्रमादारोपिता नु स्फुरणेन लोकैः । काले यथा कल्पकवत्सरायनर्त्वादयो निष्कलनिर्विकल्पे ॥ ४९८ ॥
જેમ અવયવા અને કલ્પના વગરના કાળમાં ખરી રીતે કલ્પ, વ, અયન, ઋતુ, માસ, દિવસ વગેરે વિભાગની કલ્પના સાચી નથી, એમ મારામાં માણસાએ માત્ર ભ્રમને કારણે જ સ્થૂલ, સૂક્ષ્મ વગેરે ભાવા માત્ર આભાસરૂપે જ કલ્પેલા છે.
आरोपितं नाश्रयदूषकं भवेत्कदापि मूढैर्मतिदोषदूषितैः । नाकरोत्यूपरभूमिभागं मरीचिकावारिमहाप्रवाहः ॥ ४९९ ॥
બુદ્ધિના દોષથી કૃષિત અજ્ઞાની માણસાએ કઈ વસ્તુમાં કઈ વસ્તુના આરોપ કર્યાં હોય (માત્ર માની જ લીધી હાય ), તા તેથી તે મૂળ વસ્તુ દોષિત ઠરતી નથી-જેમ ઝાંઝવાનાં પાણીને માટી પ્રવાહ ત્યાંની ખારી જમીનના ભાગને ભીની કરતા નથી.
आकाशवल्लेपविदूरगोऽहमादित्यवद्भास्यविलक्षणोऽहम् । अहार्य वन्नित्यविनिश्वलोऽहमम्भोधिवत्परविवर्जितोऽहम् ॥५००॥ હું આકાશની જેમ નિલે પ છું; સૂર્યની જેમ પ્રકાશ કરાતી વસ્તુઓથી જુદો છું; પર્વતની જેમ સદ્દા અચળ છું; અને સમુદ્રની જેમ પાર વગરના છું.
