________________
વિવેચૂડામણિ सर्वदा स्थापनं घुद्धः शुद्ध ब्रह्मणि सर्वदा। . तत्समाधानमित्युक्तं न तु चित्तस्य लालनम् ॥२७॥
બુદ્ધિને હમેશાં શુદ્ધ બ્રહ્મમાં જ સ્થિર કરવી, એ “સમાધાન” કહેવાય છે; ચિત્તને સ્વેચ્છાચારી કરવું, એ “સમાધાન” નથી.
અવિરતા ધનશાનેસ્વિતાના
स्वस्वरूपावबोधेन मोक्तुमिच्छा मुमुक्षुता ॥ २८॥
અહંકારથી માંડી દેહ સુધીનાં જેટલાં અજ્ઞાનકલ્પિત બંધને છે, તેમાંથી પોતાના આત્મસ્વરૂપના જ્ઞાન દ્વારા છૂટવાની ઇરછા એ મુમુક્ષુપણું છે.
મમમપત્તિ વૈરાધે શામવિના ,
प्रसादेन गुरोः सेयं प्रवृद्धा सूयते फलम् ॥ २९॥ | મુમુક્ષુપણું મંદર અથવા મધ્યમ હોય, તે પણ વિરાગ્યથી, “શમ વગેરે ષટ્સપત્તિ”થી અને ગુરુની કૃપાથી વધીને સફળ થાય છે. . वैराग्यं च मुमुक्षुत्वं तीवं यस्य तु विद्यते ।
तस्मिन्नेवार्थवन्तः स्युः फलवन्तः शमादयः ॥३०॥
જેનામાં વૈરાગ્ય અને મુમુક્ષુપણું–બંને તીવ્ર હોય, તેમાં જ “શમ વગેરે ષટ્સપત્તિ” સાર્થક અને સફળ થાય છે.
एतयोर्मन्दता यत्र विरक्तत्वमुमुक्षयोः। मरौ सलिलवत्तत्र शमादेर्भासमात्रता ॥ ३१॥ પણ જેનામાં વૈરાગ્ય અને મુમુક્ષુપણું બને મંદ હોય,
૧ અજ્ઞાનથી માની લીધેલાં; કારણ કે ખરી રીતે દેવ વગેરે સ્વમ જેવાં મિથ્યા છે. ૨ ઓછા પ્રમાણમાં. ૩ બ્રહ્મ-જિજ્ઞાસાનું કારણ બને છે.
