________________
૧૧૮
વિવેકચૂડામણિ પુરુષ ઘણે જ કામી હોય, છતાં તેની વૃત્તિ માતામાં (વિષયોગ માટે) અટકે છે, તે જ પ્રમાણે પૂર્ણ આનંદસ્વરૂપ બ્રહ્મનું જ્ઞાન થયા પછી જ્ઞાનીની વૃત્તિ સંસારથી અટકે છે.
પ્રારબ્ધ, निदिध्यासनशीलस्य बाह्यप्रत्यय ईक्ष्यते । ब्रवीति अतिरेतस्य प्रारब्धं फलदर्शनात् ॥ ४४६ ॥
જે હમેશાં આત્માના ચિંતનમાં જ લાગે રહે છે, તેને પણ (કયારેક) બહારના (જગતના) પદાર્થોનું ભાન થાય છે એ રૂપી ફળ દેખવાથી વેદ કહે છે કે, “એ એનું પ્રારબ્ધ છે.”
सुखाउनुभवो यावत्तावत्प्रारब्धमिष्यते। . फलोदयः क्रियापूर्वो निष्क्रियो न हि कुत्रचित् ॥ ४४७ ॥
જ્યાં સુધી સુખ-દુખનો અનુભવ થાય છે, ત્યાં સુધી પ્રારબ્ધ માનવું પડે છે; કારણ કે હરકેઈ ફળની પ્રાપ્તિ પૂર્વના કર્મને લીધે જ થાય છે. કર્મ વગર ક્યાંય ફળ ઊપજે નહિ.
અ અતિ વિશારાપોદિતિનતમ્ सञ्चितं विलयं याति प्रबोधात्स्वप्नकर्मवत् ॥ ४४८॥
ઊંઘમાંથી જાગ્યા પછી સ્વની ક્રિયા જેમ નાશ પામે છે, તેમ “હું બ્રહ્મ છું' એવું જ્ઞાન થવાથી કરેડે કનાં સંચિત કર્મો નાશ પામે છે.
यत्कृतं स्वप्नवेलायां पुण्यं वा पापमुल्वणम् ।
सुप्तोत्थितस्य किं तत्स्यात्स्वर्गाय नरकाय वा ॥ ४४९॥ - સ્વમ વખતે જે મોટામાં મોટાં પુણ્ય કે પાપ કર્યો હોય, તેનું ફળ (જાગ્યા પછી) સ્વર્ગ કે નરકરૂપે શું મળે
