________________
વિવેક ચૂડામણિ નિત્ય, આનંદસ્વરૂપ અને સ્વયંપ્રકાશ થઈ પિતાનું સ્વરૂપ પામે છે. यो वा पुरे सोऽहमिति प्रतीतो घुद्धया विक्लप्तस्तमसातिमूढया। तस्यैव निःशेषतया विनाशे ब्रह्मात्मभावः प्रतिबन्धशून्यः ॥३०२॥
તમોગુણથી અતિ મૂઢ બનેલી બુદ્ધિ એ જ કલ્પેલું હું પણું” આ શરીર પર જણાય છે અને એ જ અહંકાર છે; તેને સંપૂર્ણ નાશ થાય, ત્યારે જ “બ્રહ્મ એ આત્મા જ છે” એમ અખંડ જ્ઞાન થાય છે. ब्रह्मानन्दनिधिर्महाबलवताहकारघोराहिना संवेष्टयात्मनि रक्ष्यते गुणमयैधण्डैत्रिभिर्मस्तकैः। विज्ञानाख्यमहासिना धुतिमता विच्छिद्य शीर्षप्रयं निर्मूल्याहिमिमं निधि सुखकरं धीरोऽनुभोक्तुं क्षमः ॥३०३॥
બ્રહ્મને આનંદ એ એક ખજાને છે, પણ મહાબળવાન અને ભયંકર અહંકારરૂપી સર્પ, ત્રણ ગુણરૂપી ઉગ્ર પિતાનાં મસ્તકે વડે એ ખજાનાને વીંટાઈ વળીને પિતામાં રાખી બેઠો છે, પણ જ્યારે ધીર પુરુષ અનુભવજ્ઞાનરૂપી મેટી, તીર્ણ તલવારથી એ ત્રણેય માથાને કાપી નાખી એ સાપને નાશ કરે છે, ત્યારે જ પરમ સુખકારક એ ધનભંડારને ભેગવી શકે છે. यावद्वा यत्किञ्चिविषदोषस्फूतिरस्ति चेहेहे। कथमारोग्याय भवेत्तदर्दहन्तापि योगिनो मुफ्त्यै ॥३०॥
જ્યાં સુધી શરીરમાં થોડું પણ ઝેર રહી ગયું હોય, ત્યાં સુધી આરોગ્ય કેવી રીતે થાય? એમ ઘેડ પણ અહંકાર રહી ગયો હોય, ત્યાં સુધી ભેગીની મુક્તિ કેમ થાય? अहमोऽत्यन्तनिवृत्त्या तत्कृतनानाविकल्पसंहत्या। प्रत्यक्तत्त्वविवेकादयमहमसीति विन्दते तत्त्वम् ॥३०५॥
