Book Title: Battrishina Sathware Kalyanni Pagthare Part 02
Author(s): Abhayshekharsuri
Publisher: Divya Darshan Trust
Catalog link: https://jainqq.org/explore/004974/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lATIzInA sathavAre kalyANanI pagathAre bhAga-2 : vivecanakAra ke AcAI livu jAbALazekharasUri Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namotyu Na samaNassa bhagavao mahAvIrasTa bAzInI sAthaOIrI skalyANInI pathArI (bhAga-2, trIjI-cothI batrIzI) mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAja racita dvAdiMza dvArnAizikA granthanA AdhAre lokabhogya vivecanakAraH zrI vijaya prema-bhuvanabhAnu-dharmajidU-jayazekharasUri ziSya AcArya vijaya abhayazekharasUri prathama AvRtti vi. saM. 2064 mUlya : rUA. 3pa-00 prakAzaka : divyadarzana TrasTa 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA-387810 noMdhaH jJAnakhAtethI prakAzita thayelA A pustakane gRhasthoe mAlikImAM rAkhavuM hoya to enuM mUlya jJAnakhAte cUkavavuM. bharata grAphiksa, nyumArkeTa, pAMjarApoLa, rilIpha roDa, amadAvAda-1. phona : (079) 22134176, mo. 9925020106 in Education International Jaa Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakAzakIya zrI jaina saMghamAM lokapriya mAsika zAntisaurabhamAM cAlatI lekhamALA-batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre....nA bIjA 15 thI 26 lekho pustakarUpe prakAzita karatAM ame AnaMda anubhavIe chIe. pU. A. zrI vijayaprema-bhuvanabhAnusUri samudAyanA pU. A. zrI vijaya abhayazekharasUri mahArAja zAstronA gahana padArthone paNa saraLa bhASAmAM raju karIne lokabhogya banAvavAmAM kuzaLa che e vAta zrIsaMghamAM prasiddha che. tethI upakAranI buddhithI teoe kalama upADI...ne zrAvakazrAvikAvargane paNa suMdara bodha maLI rahe evI lekhamALAnI zrIsaMghane bheTa maLI. A lekhamALA pratye jijJAsuone sAruM AkarSaNa jAgyuM che ne tethI anyone paNa sAro bodha maLI rahe e mATe A lekhone pustakarUpe prakAzita karavAmAM AvI rahyA che. lekhaka pUjya AcArya bhagavaMtanA caraNomAM bhAvabharI vaMdanA sAthe AvA bodhaprada pustakonI zrIsaMghane bheTa dharyA kare evI namra vinaMtI. A pustaka prakAzanano saMpUrNa lAbha potAnA jJAnakhAtAmAMthI lenAra zrI jaina zvetAmbara saMgha, rANIbennura, (karNATaka) ne hArdika abhinaMdana sAthe anumodanA. pustakanuM suMdara mudraNa karanAra bharata grAphiksanA pUrA sTAphane dhanyavAda. jijJAsuone svabodhane vizada karavA mATe A pustakanuM adhyayana karavAnI vinaMtI sAthe.... Jay Educatorternational divyadarzana TrasTa vatI kumArapALa vi. zAha www.jainelibra Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sarvajJakathita ane gaNadhara gummita padArtho adbhUta-alaukikaanupama hoya ja e niHzaMka che. AvA padArthone nyAyAcArya nyAyavizArada mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI mahArAjano tarkapUta kSayopazama maLe eTale rajuAta paNa dhAradAra bane ja. prabhu zAsananA AvA adbhuta rahasyono sAmAnya kSayopazamavALA sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtone tathA zrAvaka-zrAvikAone paNa paricaya maLe e mATe prastuta lekhamALAno prAraMbha thayo, jenA trIjI-cothI be batrIzInA 15 thI 26 naMbaranA lekho prastuta pustakamAM prakAzita thaI rahyA che. prastAvanA siddhAntamahodadhi sva. pU. A. zrI vijayapremasUrIzvarajI ma. sA., nyAyavizArada sva. pU. A. zrI vijaya bhuvanabhAnusUrIzvarajI ma. sA., siddhAntadivAkara gacchAdhipati zrI vijaya jayaghoSasUrIzvarajI ma. sA., sahajAnaMdI sva. pU. A. zrI vijaya dharmajinsUrIzvarajI ma. sA., zrI sUrimaMtranA paramasAdhaka sva. pU.A.zrI vijayajayazekharasUrIzvarajI ma. sA. A suvihita guruparaMparAnA caraNomAM natamastake vaMdanA... prabhuzAsananI anupama vAtone saraLa bhASAmAM samajavA mATe prastuta prakAzanano sahAro levAnI namra vinaMtI. Wan kA. su. 1, 2064, rANIbennura prastuta prakAzanano saMpUrNa lAbha potAnA jJAnakhAtethI lenAra zrI jaina zvetAmbara saMgha gurupAdapadmareNu abhayazekhara sTezana roDa, rANIbennura-581 115 pharI pharI abhinaMdana '''''' www.bary.org Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ke pUjanIya sAdhu-sAdhvI bhagavaMtone vinamra nivedana je Apane A pustaka vAMcavA khAsa vinaMtI che. vAMcyA bAda, jo zrI jainazAsananI hitakara vAto saraLa bhASAmAM jANavA maLI...sAro bodha thayo evI jo pratIti thAya to anya sAdhu- sAdhvIjI bhagavaMtone, tathA ArAdhaka ke jijJAsu zrAvaka-zrAvikAone paNa vAMcavA mATe khAsa preraNA karIne ApavA mATe vinaMtI che. jijJAsu zrAvaka-zrAvikAone bhalAmaNa A pustaka vAMcazo..bIjI-trIjI vAra vAMcazo. anya zrAvakazrAvikAone paNa khAsa preraNA karI vAMcavA Apazo. ema 3-4-5 jeTalA zrAvaka-zrAvikAone vAMcavuM hoya te vAMcI le. pachI tyAMnA sthAnika jJAnabhaMDAramAM jamA karAvI devuM... jo koIe pote potAnI pAse rAkhavuM hoya to pustakanI kiMmata jJAnakhAte jamA karAvI devI. prApti (1) prakAzaka sthAna (2) DaoN. hemaMtabhAI parIkha 21, tejapAla sosAyaTI, phatehapurA basasTenDa pAse, pAlaDI, amadAvAda-3. phonaH (079) 26630006 (3) mokSaruci mohanalAla jhaverI 6-1099, goLazerI, galemaMDI, surata-395 003, phona : (0261) 2430342 (4) nItinabhAI a. dhAmI 6-e, zyAma sarjita epArTamenTa, mathuradAsa ekasTenzana roDa, kAMdIvalI, (vesTa) muMbaI-400067. phona : 28078833 Jain Cucation International WWW.jai pote Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka bIjI dezanA batrIzImAM dezanA aMgenI vAto vicArI. A dezanA dvArA mokSamArgano bodha ApavAno hoya che. mATe have trIjI batrIzImAM mArga aMgenI vAto karavAmAM Ave che. mATe A 15 batrIzInuM nAma mArga batrIzI che. mArga be prakAre che. (1) jinavacana ane (2) saMvigna azaTha gItArthonuM AcaraNa. A vAta zrIdharmaratna prakaraNa granthanA granthakAra zrI zAMtisUri mahArAje A rIte kahI che. maLyo mAmaLIDuM mahavI saMvizavadukhaLAphAMtti.... AptapuruSonA vacanone anusarIne jIvo pravRtti ke nivRtti karatA hoya che. 'dAna karavuM joIe' AvA badhA vacanomAM 'karavuM joIe' Avo je prayoga hoya che ene vidhiprayoga-vidhyartha prayoga-vidhAna.... kahevAya che... evA vAkyane vidhivAkya ke vidhAna kahevAya che. ane 'hiMsA na karavI joIe...' vagere rUpe niSedha jemAM karAto hoya che ene niSedha vAkya ke niSedha kahevAya che. AptapuruSanA vidhivAkya parathI jIvane 'AnAthI vizeSa koI aniSTa thayA vagara mane mArA iSTanI prApti thaze' Avo nirNaya thAya che ane tethI jIva evA vAkyane anusAre pravRtti kare che. ema Ama puruSe karelA niSedha parathI 'AnAthI mAruM moTuM aniSTa thaze' Avo jIvane nirNaya thAya che ane tethI evI pravRttithI jIva aTake che (nivRtti kare che). zrI tIrthaMkarabhagavaMto parama Apta puruSa che... mATe emanA vacano e pravRtti-nivRttimaya mArga rUpa che. jema zarIranI aMdara rahelA avayavo ke kapha-pitta ane vAyu bAhya cakSunA viSaya nathI. mATe kayA auSadhAdithI ene lAbha che ne zAnAthI nukazAna che ? eno nirNaya karavA mATe cikitsAzAstranAM vacano ja AdhAra che. ema AtmA atIndriya hovAthI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre enuM kalyANa-akalyANa paNa atIndriya che. eTale, zuM karavAthI AtmAne lAbha thAya ane zuM karavAthI AtmAne nukazAna thAya eno nirNaya karavAnuM AdhArabhUta sthAna mukhya rUpe atIndriyajJAnInAM (=5ramAtmAnAM) vacano ja che. alabat A vacano parathI maLato bodha (= samyajJAna), enI zraddhA (=samyagdarzana) ane tadanusAra karAtI pravRtti-nivRtti (samyakcAritra) e jIvane mokSa tarapha laI janAra hovAthI vAstavika 'mArga' rUpa che, chatAM A badhAnuM mukhya kAraNa prabhunAM vacano che, mATe e vacanone ja 'mArga' tarIke jJAnIoe kahela che. granthakAra khuda AgaLa caudamI batrIzImAM kahevAnA che ke paraloka vidhi aMge zAsravacano e ja pramANa che... AvI ja vAta yogabindu-yogasAra vageremAM paNa kahelI che.... eTale bhagavacanorUpa zAstra parathI ja mArgano bodha maLato hovAthI ene ja mArga kahevAya che. mArgano A prathama prakAra che. mArgano bIjo prakAra che saMvigna gItArthonuM AcaraNa..... cikitsAzAstra game eTaluM vistRta hoya ne game eTaluM vizada hoya.... cikitsAnuM saMpUrNa varNana zakya hotuM nathI. kAraNa ke auSadha tarIke ane AhAra tarIke kevA dravyo upalabdha che enI cikitsA para asara hoya che.... arthAt ene najaramAM rAkhIne davA ApavAnI hoya che. Ane dravyanI asara kahevAya che. A ja rIte pradeza sUko hovo ke bhejavALo.... ThaMDo hovo ke garama vagere rUpe kSetranI, ziyALo, unALo, comAsu vagere rUpe kALanI, dardInA roga-Arogya-auSadha vagere saMbaMdhI bhUtakALa-zarIranI nAsIra-parivAranA sabhyonA roga-Arogya vagere rUpa bhAvanI cikitsApara asara hoya che. A badhA ja dravya-kSetra-kALa ane bhAvanI vividha paristhitio maLIne jeTalA bhAMgA (vikalpo) thAya e badhAnuM varNana... ne e vakhate kevI kevI davA ApavI enuM varNana.... A badhuM traNe kALane ane sarva kSetrane vyApaka rAkhIne karavuM e kyAreya zakya che ja nahIM.... mATe cikitsAzAstranA zabdone anusarIne ja davA karavI..... zArIrika Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-15 Arogyano A eka ja mArga che AvuM mAnI zakAtuM nathI. cikitsAzAstramAM je je paristhiti vagerenA zabdo na hoya evI paristhiti vageremAM niHsvArtha-jANakAra vaidyo je cikitsApaddhati apanAve e paNa Arogya prAptinA mArga tarIke mAnya bane ja che. ema, jIvane karmano roga vaLagelo che. enAthI mukti apAvIne saMpUrNa bhAva Arogya rUpa mokSa sudhI pahoMcADanAra che mokSamArga. A mArga zAstravacana rUpa to che ja. paNa, zAstromAM, dravya-kSetra-kALa-bhAva ane puruSa, A pAMcenA badhA ja vikalpo dvArA banatA apAra saMyogonuM varNana zakya ja nathI. sAdhake karavAnA AcaraNanI vAta Ave eTale e pAMcano vicAra paNa karavo ja paDe. amuka dravya-kSetra vagerenI paristhitimAM je AcaraNa lAbhakartA hoya e badhI paristhitimAM lAbhakartA hoya ja evo niyama nathI. uparathI nukazAna kartA paNa banI zake che, banI jAya che. vAcakavara zrI umAsvAti mahArAje prazamaratiprakaraNamAM kahyuM che ke'bhikSApiMDa, zayyA, vastra, pAtra, auSadha vageremAMnI tevI koIka zuddha ane kalpya cIja paNa tevA deza kALAdimAM akalpya banI jAya che. ema sAmAnyathI akalpya cIja paNa vizeSa prakAranA dezakALAdimAM kalpya banI jAya che.' AmAM kalpya=hitakara. akalpya-ahitakara. eTale spaSTa che ke dezakALAdi badalAya to hitakara paNa ahitakara banI zake che, ne ahitakara paNa hitakara banI zake che. 143 eTale zAstromAM je sAmAnya paristhitine najaramAM rAkhIne vidhAna ke niSedha hoya, e sAmAnya paristhitimAM dharakhama pheraphAra thayo hoya tyAre e vidhAna vagere anupayogI banI jAya che. to pachI e vakhate kone anusaravuM ? A prazna Ubho thAya ja. eTale zArIrika cikitsA aMge jema niHsvArtha-jANakAra vaidyo dvArA AcarAyelI cikitsApaddhati Arogya prAptinA mArga tarIke svIkArAya che, ema AtmAnI cikitsA aMge paNa saMvigna-gItArtha mahAtmAo dvArA je AcaraNa AcarAya te Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre ArogyaprAptinA=mokSaprAptinA mArga tarIke svIkRta bane che. AmAM saMvignagItArthone TUMkamAM 'ziSTa' kahIe to Avo artha maLyo ke ziSTAcAra paNa mArga che. 144 eTale ja zAstromAM kahyuM che ke je ziSTAcArano anAdara kare e vastutaH prathamamArgano=zAstra vacanorUpa mArgano paNa anAdara kare che. zaMkA - upadezapada granthamAM zAstromAM rahelA vidhAnavAkyo vagerenA cAra prakAre artha batAvelA che. padArtha, vAkyArtha, mahAvAkyArtha ane aidaMparyArtha. AmAM, sarvatra caidaMparyArtha tarIke 'sarvajJavacanarUpa AjJA dharmamAM sArabhUta che' ema jaNAveluM che. tethI sarvajJavacanano Adara karavo e to barAbara che. paNa saMvigna gItArthanA AcaraNane mArgarUpa mAnI eno paNa Adara karavo e zI rIte yogya kahevAya ? samAdhAna H ArAdhanA-virAdhanA vagerenA vyavahAra zAstromAM pAMca prakAranA batAvyA che. AgamavyavahAra, zrutavyavahAra, AzAvyavahAra, dhAraNA vyavahAra ane jItavyavahAra. A vyavahAronuM jemAM pratipAdana karavAmAM AvyuM che e zAstromAM evuM paNa kahyuM che ke 'vartamAnakALamAM ziSTAcArarUpa jItavyavahAra mukhya che.' eTale ziSTAcArane 'mArga' tarIke svIkArIne pradhAnapaNe anusaravAmAM na Ave to enA prAdhAnyane jaNAvanAra A zAstra vacanano anAdara thAya e spaSTa che. ane jinavacanamaya zAstrano anAdara karavAthI to nAstikatA ja AvI jAya e cokhkhu caNAka che. Ama ziSTAcArano Adara karavAmAM paNa jinAjJA rahelI ja che. mATe enA anAdaranI zaMkA yogya nathI. zaMkA - zAstra vacano amuka bAbato aMge 'A karavuM joIe - kartavya che' ema vidhAna karatA hoya che. amuka bAbato aMge 'A na karavuM joIe, tyAjya che' ema niSedha karatA hoya che. amuka bAbato aMge udAsIna hoya che. eTale ke e aMge vidhAna ke niSedha kazo ja ullekha Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-15 145 hoto nathI. kAraNa ke tame ja kahyuM ema badhI ja dravya-kSetra-kALa vagerenI paristhitionuM varNana zakya nathI. eTale AvI udAsIna bAbato aMge zAstrIya vidhAna na maLatuM hovA chatAM paNa, evI vizeSa paristhitimAM e AcaraNIya banI jAya, ema samajI zakAya che. vaLI A vAta barAbara paNa che, kAraNa ke zAstromAM caudapUrvadharone paraspara chaThANavaDiyA kahyA che. eTale ke be caudapUrvadharone sUtra bodha sarakho hovA chatAM eka karatAM bIjA caudapUrvadharane artha bodha anaMtagaNo hovo paNa samajI zakAya che. arthAt prathama caudapUrvadharane je bAbata zAstravacana parathI jaNAtI na hovAnA kAraNe zAstravihita na jaNAtI hoya evI paNa ghaNI vAto bIjA pUrvadhara zAstravacano parathI ja jANatA hovAthI 'zAstravihita' tarIke mAnatA hoya che. eTale zAstro je bAbatamAM udAsIna hoya evuM ziSTapuruSonuM AcaraNa bhale AdaraNIya bane..... paNa je bAbato aMge zAstromAM niSedhanA spaSTa akSaro maLatA hoya, e to zAstraniSiddha hovAthI AdaraNIya zI rIte banI zake ? samAdhAna - zAstramAM jeno niSedha karavAmAM Avelo hoya evI zAstra niSiddha bAbato be prakAranI hoya che. (1) sarvathA niSiddha ane (2) aMzataH niSiddha. AmAMthI sarvathAniSiddha tarIke mAtra maithuna= abrahmasevana ja che. arthAt deza-kALAdinI game tevI paristhiti nirmANa thAya to paNa maithuna niSiddha ja che... motanI paristhiti nirmANa thatI hoya to paNa e vihita banI zakatuM nathI ja. paNa A sivAyanI 'AdhAkarmanuM sevana karavuM nahIM' vagere rUpe je koI zAstraniSiddha bAbato che e badhI sarvathA niSiddha nathI. arthAt evI koI vizeSa paristhiti nirmANa thAya to e niSiddha maTIne vihita paNa banI jAya che. jema ke sammatitarka vagere darzana prabhAvaka zAstrono abhyAsa karavo che. paNa jyAM A abhyAsa zakya che te pradezamAM nirdoSa bhikSA zakya nathI.... to zuM karavuM ? to zAstrakAroe AvI paristhitimAM doSita gocarInI paNa chUTa ApI che. arthAt sAmAnya Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 146 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre paristhitimAM je niSiddha che e paNa kartavya banI gayuM. zaMkA - jo doSita gocarI vagere rUpa niSiddha AcaraNo A rIte vihita banI zake che, to maithuna kema nahIM? samAdhAna - kAraNa ke doSita bhikSA vagere rUpe anya niSiddha AcaraNo, evI sammatitarkanuM adhyayana, bimArI vagere avasthA nirmANa thaI hoya to, vagara rAga-dveSe AcarI zakAya che... paNa maithuna e rIte AcarI zakAtuM nathI, mATe e vihita banI zakatuM nathI. zaMkA - to maithuna sevanamAM bhale ne rAga-dveSa thAya e vihita kema na bane ? samAdhAna - karma-janma-zarIra-indriya-viSayapravRtti-rAgadveSa-karma... A eka cakra che. karma che mATe jIve janma levo paDe che. janma thAya che, mATe zarIra maLe che. zarIra maLe che, tethI sAthe indriyo maLe che. indriyo viSayomAM pravRtti kare che. e pravRttimAM anAdikAlIna saMskAravazAt jIva rAga-dveSa kare che ane rAga-dveSa thAya che, mATe karma baMdha thAya che. karma baMdha thayo eTale pharIthI janma thavAno ja... ne pAchuM A viSacakra cAlu. anAdikALathI e cAlu ja che ne tethI bhavabhramaNa paNa cAlu ja rahe che. emAMthI chUTavuM hoya to A viSacakrane toDavuM ja paDe. ene toDavA mATe kyAM phaTako mAravo ? huM rAga-dveSa karIza, paNa karma nahIM bAMdhu... karma bAMdhIza, paNa janma nahIM lauM. AvI badhI bAbatamAM jIva svataMtra nathI. e svataMtra che rAga-dveSa para phaTako mAravAmAM. A phaTako be rIte mAravAno hoya che. sAdhanAmaya jIvananA nirvAha mATe yogya khorAka levo vagere Avazyaka viSayapravRtti sivAyanI je anAvazyaka viSaya pravRttio hoya ene choDatAM javuM... ane Avazyaka viSaya pravRttimAM rAga-dveSathI bacatA rahevuM. mATe ApaNI mukhya sAdhanA rAga-dveSa para vijaya meLavatA rahevuM e che. eTale ja, sAdhanAnA lakSya tarIke mokSa ke kevalajJAna bhale ApaNe Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-15 147 kahIe paNa mukhya lakSya vItarAgatA che. e meLavavA mATe ja badhI sAdhanA che. e AvyA pachI kevalajJAna ane mokSa to gAyanI pAchaLa vAcharaDAnI jema AvI ja jatA hoya che. e mATe koI vizeSa sAdhanA karavAnI hotI nathI. tethI mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje potAnA aneka granthomAM chellA sAra tarIke A kahyuM che ke vadhAre kahevAthI saryuM. (tapatyAga-svAdhyAya-vaiyAvacca.. vageremAMthI zuM karavuM ? zuM na karavuM ? kaI rIte pravartavuM? to ke..) je je rIte pravartavAthI rAga-dveSano zIghra vilaya thato jAya e rIte pravartavuM e zrI jinezvarabhagavaMtonI AjJA che. - AnAthI nizcita thAya che ke rAga-dveSano nigraha karatAM javuM e ApaNo sAdhanAmArga che. (ane je rIte pravRtti karavAthI rAga-dveSa vadhatA jAya e rIte pravRtti karavI emAM bhagavAnanI AjJAno bhaMga hovAthI e sAdhanA rUpa nathI, paNa virAdhanArUpa che.) ApaNe "jaina" chIe. A jaina zabda paNa A ja sUcave che. jeo rAga-dveSane jItI gayA e jina ane emanA mArge - rAgadveSane jItavAnA mArge cAle e jaina. eTale nakkI thayuM ke rAga-dveSane moLA pADatA javuM e sAdhanA mArga che. evI paristhiti nirmANa thaI hoya to AdhAkarmasevana vagere vagara rAga-dveSe thaI zake che. paNa maithuna to thaI zakatuM nathI ja. eTale enA sevanamAM sAdhanA mArgathI bhraSTa thaIne saMsAra mArga para doDavAnuM cAlu thaI ja jAya. mATe enI anujJA zI rIte hoya zake ? zaMkA- tame A badhuM je kahI rahyA cho, eno koI zAstrapATha che? samAdhAna - hA, che. na ya kiMci aNunAyaM paDisiddhaM vA vi jiNavaridehiM / mottuM mehuNabhAvaM na taM viNA rAgadosehiM / / artha : zrI jinezvarabhagavaMtoe koI cIjanI sarvathA anujJA ApI nathI ke maithuna sivAya anya koI cIjano sarvathA niSedha karyo Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 148 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre nathI. maithunano sarvathA niSedha eTalA mATe che ke e rAga-dveSa vinA thaI zakatuM nathI. zaMkA :- jo AgamamAM (maithunasivAya) anya kazAno sarvathA niSedha nathI ke kazAnuM sarvathA vidhAna nathI. to pote pravRtti karavI ke na karavI eno nirNaya sAdhaka zI rIte kare ? samAdhAna - jema napho meLavavAnI icchAvALo lAbha-nukazAnane jue che ema prastutamAM jANavuM. arthAt karmanirjarAno lAbha vadhAre dekhAto hoya to pravRtti karavI ane nukazAna vadhAre jaNAtuM hoya to nivRtti karavI. sUtramAM sarvathA vidhAna ke sarvathA niSedha nathI evuM je kahyuM che eno artha e thAya ke ekAne koI vidhAna nathI karyuM ke ekAnta koI niSedha nathI dekhADyo. koI paNa sUtramAM vidhi ane niSedha e banne gauNamukhya bhAve paraspara saMkaLAyelA ja pratipAdita thAya che. Azaya A che ke - "cArakALa svAdhyAya karavo joIe" AvuM eka zAstrIya vidhAna che. vyavahArathI A vidhAna vAkya che. kAraNa ke AmAM karavuM joIe evI vAta che, paNa na karavuM joIe' AvI koI vAta nathI. eTale vyavahAra dRSTie A vidhi pratipAdaka sUtra che. mukhya rUpe e cAtuSkALa svAdhyAyanuM vidhAna kare che. chatAM gauNabhAve (apavAdapade) svAdhyAyano niSedha karavAno abhiprAya arthathI to emAM rahyo ja hoya che. (glAnanI vaiyAvaccano avasara hoya to svAdhyAya na karavo, paNa vaiyAvacca karavI.) A ja rIte AdhAkarmanuM-doSitagocarInuM sevana karavuM nahIM." AvuM jaNAvanAra sUtro vyavahAra dRSTie niSedha pratipAdaka sUtro che. mukhya rUpe e doSita gocarIno niSedha jaNAve che. chatAM arthathI gauNabhAve (apavAdapade) tenuM vidhAna karavAno abhiprAya paNa emAM rahelo ja hoya che. A rIte gauNa mukhyabhAve banne jo saMkaLAyelA na hoya to anekAntanI maryAdAnuM ullaMghana ja thaI jAya. Azaya e che ke vidhi-niSedha banne saMvalita na hoya to Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-15 149 e sUtra ekAnta upadezaka banI jAya. ane to pachI te sUtra rUpa jinavacana ane tene samAna jaNAtAM anya dharmIonA ne hiMcatuM sarvamUtani. vagere vacana. A bemAM koI phera ja na rahe. eTale ja zruta jJAnanA 14 bhedamAM sabhyazruta ane mithyAzruta ema be bheda jaNAvela che. anya darzananA grantho ekAnta pratipAdana karanArA hovAthI mithyAzruta che. jainagraMtho anekAnta pratipAdana karanArA hovAthI samyakazruta che. ema, bhale ne jaina granthanuM vacana hoya. ne emAM svAdhyAya vagere vihitanuM vidhAna karavAmAM AvyuM hoya... niSedhane jaNAvanAra zabda to koI ja vaparAyo na hoya. AvA vacana parathI je ekAtte vidhAna pakaDI le eno bodha mithyAzruta ja banI rahe che. A autsargika vAta che." "apavAde Ano paNa niSedha jANavo joIe bodhamAM Avo aMza vyakta rUpe Ubho thAya, athavA vyakta rUpe e vakhate Ubho na thavA chatAM yogyatA rUpe to Ubho thAya ja (jethI evo avasara Ave tyAre e ja vAtano niSedha hovAmAM ene kazuM ajugatuM na lAge ke zAstraviruddha na lAge)... to ja e bodha samyakazrutarUpa bane che. AvuM niSedhapratipAdaka vacana aMge paNa jANavuM. enA parathI thatAM bodhamAM, "apavAde A paNa vihita che" AvuM chevaTe yogyatArUpe to UbhuM thavuM ja joIe. to ja e samyakazruta... nahIMtara mithyAzruta. anyadarzananA vacanomAM anekAnta hoto nathI. emAM to ekAnta vidhAna karavAno ke niSedha karavAno ja abhiprAya hoya che. je e rIte ja bodha kare che enuM to mithyAzruta ja che. paNa je samyakatvI jIva hoya che, e potAnA samyakatvanA prabhAve AvA vacana parathI paNa vidhAna ane niSedha banneno mukhya-gauNabhAve bodha kare che. ne tethI samyakatvI jIva mATe e paNa samyakazruta ja bane che. tathA ekAMzagrAhI bodha e naya che ane paripUrNa arthagrAhI bodha e pramANa che. eka utsarga aMza hoya che to eka apavAda aMza paNa Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 150 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre hoya che. utsarge jenuM vidhAna ke niSedha hoya eno apavAde niSedha ke vidhAna hoya che. je vacana A bemAMthI ekane ja jaNAvanAra hoya che e nayavAkya banI zake.. paNa pramANavAkya nahIM. pramANavAkya banavA mATe to utsarga-apavAda ubhaya ghaTita paripUrNa arthanuM bodhakatva te te sUtra vacanamAM hovuM joIe. eTale ja te te zAstro-siddhAMto nizcayathI pramANabhUta bane e mATe enA para syAdvAdanI-anekAntavAdanI mahora chApa Avazyaka che ema anyatra granthomAM kahela che. vaLI adhyAtmasAra (6.35)mAM kahyuM che ke jo koI virakta jaNAto muni utsarga ke apavAdanA viSayamAM, vyavahAra ke nizcayanA viSayamAM, jJAna ke kriyAnA viSayamAM... kyAMya paNa ekAnta Agraha seve to te munino vairAgya jJAnagarbhita na hoI zake. A badhI vAto parathI nizcita thAya che ke ekalA maithunano ja sarvathA niSedha che. e sivAya zAstromAM AdhAkarma vagere jeno paNa niSedha Ave che te ekAnta hoto nathI. e ekAnta hoto nathI eno matalaba ja evI paristhiti nirmANa thAya to apavAda pade enI anujJA hoya che. ane tethI e paNa AcaraNIya banI zake che, bane che. eTale, "zAstra jemAM udAsIna hoya evI ja bAbata apavAde AdaraNIya bane, paNa zAstramAM spaSTa akSaro dvArA jeno niSedha hoya evI bAbata nahIM AvI tamArI zaMkA UbhI rahI zakatI nathI. A aMge vizeSa vicAraNA AgaLanA lekhamAM karIzuM. zrI dvAdazAMgInA arthathI udgAtA prabhu mahAvIra je, ne sUtronA racanArA gautama vaLI sudharmAsvAmI je, zrI siddhasena-haribhadra-hemAcArya ne jasavijaya je, upakArI deva-guru caraNamAM vaMdanA zata vaMdanA. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka, 16 gayA lekhamAM ApaNe joyuM ke koI paNa vidhi ke niSedha apavAdapadIya niSedha ke vidhithI saMvalita ja hoya che. eTale ke sAmAnyathI je niSiddha che - zAstramAM spaSTa akSarothI jeno niSedha karavAmAM Avyo che - e paNa, evI cokkasa paristhiti nirmANa thAya to niSiddha hotuM ja nathI, paNa apavAdapadIya vidhithI saMvalita hoya che. jo AvuM mAnavAmAM na Ave to, e zAstravacana niSedhanuM ekAntapratipAdaka banI javAthI jinavacanarUpa rahe ja nahIM. mithyAvacana ja banI jAya. eTale ja, je pravRttinA Adyapravartaka ajJAta hoya (koNe zaru karI? kyAre zaru karI ? zA mATe zaru karI? vagere ajJAta hoya) evI paNa je pravRtti paraMparAmAM AvelI hoya ane je zAstramAM niSiddha dekhAtI na hoya tevI pravRttine ziSTAcAra paNa pramANa che' e kAraNe ja prAjJapuruSo svamatithI dUSita TheravatA nathI. prathakAre ahIM, pravAhadhArApatita pravRtti ema kahyuM che. enAthI e sUcita thAya che ke "e pravRttine zaru karanArA azaTha saMvignagItArtha hatA ke nahotA ? teno hAla nirNaya nathI. ema samAnakAlIna anya gItArthone e pravRtti mAnya hatI ke nahIM ? eno paNa hAla nirNaya nathI. eTale ke tatkAlIna ziSTone saMmata hatI ke nahIM ? emAM saMdeha che. tema chatAM, emAM svamatithI kAMI ne kAMI vAMdhA-vacakA UbhA karI ene dUSita TheravavuM e jo nyAyasaMgata nathI, to je ziSTAcaraNa mATe ziSTapuruSone saMmata hovAno nirNaya che tene apramANa kahIne dUSita TheravavuM e zI rIte nyAyI Thare? zrI dharmaratnaprakaraNa (99)mAM kahyuM che ke - "sUtramAM je vihita nathI, temaja pratiSiddha paNa nathI, ane gItArthajanamAM cirakALathI rUDha thayeluM che tene paNa "A AcaraNamAM AvA AvA doSo rahelA che" ItyAdi rIte svamatithI doSonI kalpanA karIne gItArtho dUSita TheravatA nathI." mATe ziSTAcArane apramANa mAnavo e yogya nathI. Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre alabat paMcamakALamAM be prakAranA AcaraNo jovA maLe che. ziSTAcaraNabhUta hovAthI pramANarUpa ane evA na hovAthI apramANarUpa. granthakAra A bannenA udAharaNa Ape che. 152 je pravRttio AgamazAstramAM judA ja prakAre kahelI jovA maLe che ane saMvigna gItArtha mahAtmAonI pravRtti enA karatAM judA ja prakAre jovA maLe che. jemake bhikSAcaryA mATe kapaDo oDhIne javuM, agrAvatArano tyAga, kaTIpaTTakane judI rIte ka2vo, jhoLIne gAMTha mAravI, kApa kADhavA mATe parAta vAparavI, tuMbaDAmAMthI ta25NI banAvIvAparavI, ene pakaDI zakAya e mATe kAMTho banAvavo, kAMThAmAMthI pakaDavA mATe dorI lagAvavI... vagere. zAstromAM AvuM karavAnI kyAMya saMmati nathI ApI, uparathI niSedha darzAvyo che. ne chatAM A pravRttio ziSToe AcarelI hovAthI pramANabhUta manAya che. ene dUSita The2vAtI nathI. AnAthI je viparIta pravRttio hoya che - arthAt asaMvigno ke agItArtho je Acare che - e pramANabhUta banatI nathI. AvuM AcaraNa e apavAdarUpa nathI banatuM paNa pramAdarUpa bane che. jemake A amAro bhakta zrAvaka che..' 'tamAre amArI pAse ja AvavuM... amane ja vaMdanAdi karavA.. amArAM ja vyAkhyAno sAMbhaLavA.. paisA kharacIne kAMI paNa sukRta karavuM hoya to amArI nizrAmAM ja karAvavuM.. amArI ja bhakti ka2vI..' vagere rUpe zrAvako para mamatva karavuM. zarIranI zobhA karavI, e mATe azuddha upadhi-gocarI vagere grahaNa karavA, potAnuM haMmeza mATenuM sthAna banAvavuM, pathArI vAparavI, ozikuM vA52vuM... vagere vagere. AvAM AcaraNo pramAdarUpa hovAthI pramANa banatA nathI. arthAt koIne AvuM badhuM karatA joIne bIjAe 'A paNa mArga che, mATe ApaNe paNa AvuM karavuM joIe' A rIte ene anusaravAnuM hotuM nathI. paNa uparathI, 'A to pramAdarUpa che, mATe AtmArthI evA mAre AvuM karavuM nahIM..' ema ene tyAjavAnuM hoya che. Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-16 153 zaMkA - zAstromAM kalpaprAcaraNAdi (kapaDo oDhavo vagere) paNa niSiddha che ne zrAddha mamatvAdi (zrAvako para mamatva karavuM vagere) paNa niSiddha che. paNa tame ja AgaLa kahI gayA che ke koIno sarvathA niSedha nathI, ke koInuM sarvathA vidhAna nathI. utsarga niSiddha hoya e paNa apavAda vihita banI ja zake che. to A kalpaprAcaraNAdi ke zrAddhamamatvAdi e banne AcaraNo samAna ja thayA. (bannenA niSedhamAM anekAnta che.) to A bemAM tame zuM bheda juo cho ke jethI ekane saMvigna AcaraNarUpe pramANa kaho cho ne bIjAne asaMvigna AcaraNarUpe apramANa kaho cho ? samAdhAna - AmAMnuM prathama kalpaprAcaraNAdi AcaraNa jJAnathI thayuM che, jyAre bIjuM zrAddhamamatvAdi AcaraNa mohathI thayuM che. A banne AcaraNo vacce A mukhya bheda jANavo. Azaya e che ke dezakALa vagere paristhiti evI nirmANa thayelI che ke kalpaprAcaraNAdi vagara saMyamapAlana duSkara banyuM che, kalpaprAvaraNAdi dvArA e sukara rahe che. saMvignagItArthone potAnI gItArthaprajJAmAM AvuM jaNAvAthI teoe kalpaprAvaraNAdi AcaraNa karyuM-pravartAvyuM. AmAM zarIranI sukhazIlatA vagere rUpa pramAdanI buddhi koI hatI nahIM - che nahIM. mATe A AcaraNa jJAnathI thayeluM che. jyAre zrAddhamamatva vagere rUpa bIjA prakAranuM AcaraNa kAMI saMyamapAlana mATe Avazyaka baneluM hotuM nathI. tethI e kAMI jJAnathI thayuM hotuM nathI. zaMkA - jo e jJAnathI nathI thayuM, to zAnAthI thayuM che ? samAdhAna - rasagArava, RddhigArava ane zAtAgAravarUpa mohathI e thayuM hoya che. AmAM rasagArava = jIbhanI lolupatA. RddhigArava = upadhi, ziSyo, bhakto vagerenA aizvaryanI lolupatA. (mAre AvI apa Tu DeTa upadhi joIe. ATalA ziSyo che. AvA AvA zrImaMto mArA bhakta che. jyAM jAuM tyAM be cAra kAra to Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 154 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre AvelI ja hoya.. A badhuM RddhigArava kahevAya.) zAtAgArava = zarIranI sukhazIlatA. mArAthI kaSTa sahana thatuM nathI. huM vihAra nahIM karuM... saMthArAmAM dhAbaLo nAkhI ene poMco suMvALo karIza.. hAthapaga-mukha dhoyA vagara mane nahIM cAle. A badhuM zAtAgArava che. A gAravarUpa mohathI zrAddha mamatvAdi thAya che. mATe e kalpakAvaraNAdine tulya nathI, paNa alaga prakAranuM ja che. vaLI dareka pravRttimAM prANa to AMtarika bhAva ja hoya che. eTale kalpaprAvaraNAdimAM saMyamapAlanano bhAva che, jyAre zrAddhamamatvAdimAM gAravarUpa mohano bhAva che. tethI prANarUpa A AMtarika bhAvamAM AsamAna-jamInano bheda hovAthI A banne prakAranI pravRttione mANeka ane kAcanI jema tulya mAnI zakAtI nathI. tethI, "kalpaprAcaraNAdi jo pramANa che to zrAddhamamatvAdi paNa pramANa che' athavA, "zrAddhamamatvAdi jo apramANa che to kalpaprAcaraNAdi paNa apramANa che" ema kahI zakAtuM nathI. asaMvignoe potAnA mohaprerita AcaraNothI vizvanI kevI viDaMbaNA karI che e have granthakAra jaNAve che - ayogya AcArone paNa, A tamAro kulAcAra che, mATe choDazo nahIM. e choDazo to tame paralokamAM duHkhI thazo. athavA tamArA bApa-dAdAo amArA gurunA ja bhakta hatA. eTale amArA gacchane-samudAyane pakaDI rAkhavo e tamAro kulAcAra che. bIjAne pakaDavA jazo to durgatimAM jazo. e sivAya paNa svagacchanA bhakta zrAvakone anya sAdhuono saMga karatA vAravA.. (bIjAone vaMdana karavuM nahIM, emanuM vyAkhyAna sAMbhaLavuM nahIM, emanuM sAhitya vAMcavuM nahIM.. vagere rUpe saMgano niSedha karavo). sAdhuoe paNa jinapUjA karI zakAya-karavI joIe. sAdhuone dAna to doSita-nirdoSa. je kAMI ApIe emAM lAbha ja lAbha che. AvuM badhuM AcaraNa-upadeza asaMvigno kare che, ne enAthI vizvanI kevI viDaMbaNA kare che ? Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-16 155 "zrAvakone zAstranI sUkSmavAto karavI nahIM. teo kAMI badhuM samajI zake nahIM." vagere pratipAdana paNa zithila sAdhuono bakavAsa che. kAraNa ke zrIbhagavatIsUtra, sUyagaDAMga vageremAM keTalAka zrAvako zAstronA aneka sUkSma arthonA jANakAra hoya che vagere kahyuM che. A sivAya paNa bIjI keTalIka vAto granthakAre karI che. paNa e ApaNe pachI vicArIzuM. ahIM prastutamAM keTalIka mahattvanI vAto pahelAM vicArI laIe. zAstramAM kahelI AcaraNA karatAM alaga prakAranI AcaraNA be rIte thAya che e granthakAre kahyuM. eka jJAnathI ane bIjI mohathI. AmAM jJAnathI je thAya che te saMvignagItArthanA ziSTAcArarUpa che ne tethI pramANa che, bIjA prakAranA mArgarUpa che. mohathI je thAya che te asaMvignonA zithilAcArarUpa che, ne tethI apramANa che, ne mATe unmArgarUpa che. AmAM pramANarUpa bananAra ziSTAcAra aMge mukhya vicAra karavo jarUrI che. ziSTonuM A je AcaraNa hoya che e aMge zAstro kyAM to udAsIna hoya che ne kyAM to zAstramAM eno niSedha paNa pharamAvelo hoya evuM bane che. arthAt A ziSTAcAro evA hoya che ke e aMge zAstrapATha maLato hoto nathI ke uparathI zAstrapATha to "evuM AcaraNa nahIM karavuM.." evo niSedhano maLato hoya che. ne chatAM AvA ziSTAcAro pravaryA che, pramANarUpa banyA che ne "mArga rUpe svIkArAyA che. have, paraMparAthI cAlI AvelA AvA ziSTAcAra aMge zAstrapATha to hotA ja nathI. mATe jaNAya che ke AvA ziSTAcAra aMge koI zAstrapATha mAgI zakAya nahIM, jenA zAstramAM akSaro maLe e ja ame svIkArIe, bAkInA nahIM." Avo Agraha rAkhI zakAya nahIM. Avo Agraha rAkhanAra, jJAnIoe-zAstroe A paMcama kALamAM je pradhAnapaNe cAlanAra tarIke kahela che evA jItavyavahArano cheda UDADe che ne tethI ene pradhAnarUpe jaNAvanAra zAstravacanono apalApa kare che e spaSTa che. ne tethI ame to zAstravacana mujaba cAlanArA' Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 156 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre evuM bolanArA teo ja zAstravacanono droha karI rahyA hoya che e paNa spaSTa che. vaLI, Aje je ziSTAcAra paraMparArUpe cAlI AvelA che ene paNa AjathI so-baso-pAMcaso varSa pUrve koIke to navA ja zaru karyA haze. AnA parathI ghaNI bAbato nakkI thAya che. (1) emaNe jyAre zaru karyA e pUrve teo khuda paNa enA karatAM alaga prakAranuM AcaraNa karatA haze ne e alaga prakAranA AcaraNakAra, koIke A navuM zaru thanAra AcaraNa karyuM hoya to eno virodha paNa karyo haze. ApaNe eka udAharaNa dvArA A samajIe. pUrve zrIAcArAMgajInuM zastraparijJA nAmanuM adhyayana zaikSaka (=navA sAdhu) sUtrathI ane arthathI bhaNI le e pachI ja enI vaDI dIkSA karavAnuM vidhAna hatuM. e pUrve enI vaDI dIkSA karavAno niSedha hato. eTale to kalpasUtramAM Ave che ne ke pitA-putra sAthe dIkSA lIdhI hoya. putra bhaNI gayo. ne pitA haju bhaNI gayA nathI. to putranI paNa vaDI dIkSA na karavI.. pitA bhaNI le.. pachI ja bannenI sAthe karavI. pitAne ghaNI vAra lAge ema hoya to emane samajAvIne mAtra putranI karavI.. pitAnI to teo bhaNI le pachI ja karavI. eTale jaNAya che ke A zastraparijJA adhyayana bhaNavA pUrve vaDI dIkSAno niSedha hato. paNa hamaNAM? hamaNAM to AcArAMgajIne bhaNavA pUrve ja, zrIdazavaikAlikanA SajIvanikAya adhyayanane zaikSaka sUtra-arthathI bhaNI le eTale vaDI dIkSA karAya che. A AcaraNa jIta kahevAyuM che, virAdhanArUpa nathI kahevAyuM. - have jemaNe A pheraphAra karyo haze emanI khudanI paNa vaDIdIkSA zastraparijJA adhyayana bhaNyA pachI ja thaI haze. tathA pheraphAra karavA pUrve emaNe khuda tathA emanA gurubhagavaMtoe paNa, e adhyayana bhaNavA pUrve vaDI dIkSA karavAno spaSTa niSedha karyo haze e paNa spaSTa che. eTale jyAre emaNe pheraphAra karyo haze tyAre nIcenI bAbato Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-16 1pa7 hatI to kharI ja ke (1) Aja sudhI teo jeno niSedha karatA hatA te have karI rahyA che. chatAM teo mATe "pote atyAra sudhI je karatA hatA ane kahetA hatA tenAthI teo viruddha karanArA ane kahenArA che." evuM kahevAyuM nathI. (2) emanA gurubhagavaMtoe to AcArAMgajInA e adhyayana pUrve koIne vaDI dIkSA ApI ja nahotI. ane teoe ApavAnI zaru karI. chatAM teo "gurudrohI' kahevAyA nathI.. (3) zAstrapATha to AcArAMgajInA e adhyayananI pUrve vaDI dIkSAno niSedha karanAra maLato hato. ne chatAM teo zAstraviruddha karanArA, jinAjJAbhaMjaka, virAdhaka, mithyAtvI, anavasthA calAvanArA... vagere kahevAyA nathI. zaMkA - A pheraphAra karanArA 14 pUrvadhara - 10 pUrvadhara - pUrvadhara - yugapradhAna. jevA hatA. teo AvA pheraphAra karI zake. bIjAo nahIM. samAdhAna - nA, zAstromAM "14 pUrvadhara vagere ja' ema nathI kahyuM.. paNa "saMvigna gItArtha' kahyA che. emanA AcaraNane ziSTAcAra rUpe - mArgarUpe svIkArAyo che ane gItArtha tarIke paNa mAtra pUrvadharone ja nathI svIkArAyA.. paNa judI-judI kalpanA e mATe apAyelI ja che. jemake dRSTivAdanA jANakAra hoya te utkRSTa gItArtha-kalpavyavahArasUtranA jANakAra hoya te madhyamagItArtha... nizithasUtranA jANakAra hoya te jaghanya gItArtha. eTale vartamAnamAM paNa saMvignagItArtha mahAtmAone dezakALa vagerenI evI koI vizeSa paristhiti nirmANa thayelI lAge ne tethI teo koI pheraphAra karavA mAge to teone paNa, "tame Aja sudhI juduM karatA hatA ne have juduM karI rahyA cho. tame Aja sudhI jeno niSedha karyo hato te have karI rahyA cho. mATe tame asthira mananA cho. tamArA gurubhagavaMto vagere karatAM tame alaga prakAre karI Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 158 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre rahyA cho, mATe gurudrohI cho.. zAstromAM to Ano niSedha maLe che.. ne tame karI rahyA cho, mATe tame zAstraviruddha pravRtti karI rahyA cho.. jinAjJAbhaMjaka cho.. virAdhaka cho, mithyAtvI cho..'' vagere kazuM kahI zakAtuM nathI, e spaSTa che. tathA Avo pheraphAra karavAno prasaMga Ave tyAre 'A tame je pheraphAra karavA mAgo cho.. eno zAstrapATha Apo..' ema zAstrapATha mAgavAno hoto nathI, kAraNa ke pUrve paNa je-je pheraphAra thayelA che, e badhAnA zAstrapATha maLatA ja nahotA.. jo zAstrapATha maLato ja hoya to to e zAstravacanane anusarIne ja e pravRtti cAlu ja hoya, pachI pheraphAra karavAno kyAM prazna Ave ? tathA e to zAstravacanane anusaranArI hovAthI mArgano prathama prakAra jinavacanarUpa je kahyo che. emAM ja samAviSTa thaI jAya.. ziSTAcAre paNa jinavacanane ja anusaravAnuM hoya to e svataMtra bIjA prakAranA mArga tarIke rahe ja zI rIte ? eTale spaSTa ja che ke bIjA mArga tarIke je ziSTAcAra kahevo che tenA zAstramAM vacano maLatA nathI ja hotA. ne tethI e aMge zAstrapATha mAgavo e jinavacanonA marmanuM ajJAna che, mUDhatA che. sIdhI ja vAta che. jo zAstramAM je kahyuM che e ja gItArtho dvArA karAI rahyuM hoya to e aMge deza-kALAdine anusarIne paraMparA pheravI... navI sAmAcA2I prasthApita karI-pravartAvI' vagere kahevAnuM ja kyAM rahe ? 'zAstrapATha Apo.. zAstrapATha Apo...' AvI bUmarANa macAvanArA zuM A jANatA nahIM hoya ? zaMkA - paNa jo zAstro jovAnA ja nahIM hoya to to jeNe je pheraphAra karavo hoya e karI deze.. badhuM ja jItavyavahAra.. to pachI ArAdhanA ne virAdhanA jevo koI bheda ja nahIM rahe. samAdhAna - bhalA AdamI ! game tene pheraphAra karavAno thoDo adhikAra apAyelo che ? saMvignagItArthone ja Avo adhikAra che. Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-16 159 AmAM paNa samajavA jevuM che ke-koI yugapradhAna vagere viziSTa lakSaNothI yukta.. viziSTa puNyazALI.. viziSTa gItArtha.. sarvagrAhya vyakti kyAreka evI AvazyakatA lAge to zrIsaMghane Avo pheraphAra sUcave che ne badhA eno svIkAra kare che... kAraNa ke viziSTa lakSaNo-gItArthatA vagerenA kAraNe emanA nirNayamAM vaitathya hovAnI saMbhAvanA lagabhaga hotI nathI. zaMkA guru gautama svAmI jevA bhUlyA.. to bIjA koNa na bhUlI zake ? chadmasthatA kyAreka vaitathya paNa lAvI zake ne ! samAdhAna -AvI zakyatA lagabhaga hotI nathI.. ne chatAM kyAreka evI AvazyakatA lAge to A mahAtmAonA dila atyaMta nirmaLa hoya che.. koI ja kadAgraha hovAnI saMbhAvanA hotI ja nathI. eTale ghaNA-ghaNA-ghaNA gItArthone je nukazAnakartA bhAse e paNa pakaDI ja rAkhavuM Avo Agraha teone hovo bilakula saMbhavita hoto nathI. paNa A sivAya sAmAnyathI saMvignagItArtho, jyAre koI vizeSa pheraphAra karavAno hoya tyAre ekalA nirNaya letA hotA nathI.. zAstro, e rIte nirNaya levAno adhikAra ApatA nathI.. are pote ja gacchAdhipati hoya.. mahAgItArtha hoya.. badhA potAnA ja ziSyo hoya.. ne pote ja bhaNAvI-gaNAvIne gItArtha banAvyA hoya.. to paNa mahattvanA prazne e gacchAdhipatine ekalA nirNaya levAno hoto nathI.. bhale ne potAnA ja ziSyo hoya... ne paryAyamAM ghaNA nAnA paNa hoya... to paNa anya gItArtho sAthe vicAra-vimarza karIne ja nirNaya levAno hoya che. kAraNa ke aneka paribaLono vicAra karavAno hoya che. chadmasthatAnA kAraNe anAbhogAdivazAt koIka mahattvanA paribaLa tarapha potAnuM dhyAna jAya ja nahIM - gayuM ja na hoya AvuM badhuM zakya che. ne tethI eka ja vyaktie lIdhelA nirNayamAM vaitathya hovuM paNa saMbhavita che. mATe bahusaMkhyaka gItArthone ja AvA nirNayano adhikAra Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 160 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre che. A zrIjainazAsananI maryAdA che. kyAreka pheraphAra karavAno na hoya paNa koI navuM anuSThAna vagere zaru karavuM hitakara lAgyuM hoya ne tethI koI gItArtha mahAtmAe e zaru karyuM hoya evA daSTAnto zAsanamAM banyA che. paNa pachI badhA apanAve to ja e paraMparArUpa bane che paNa jo ghaNA ja ghaNA gItArtho eno virodha kare to zaru karanArA e gItArthe paNa e anuSThAna choDI ja devuM joIe.. hA ekAda vyakti ke enI pAchaLa enuM grupa virodha kare to eTalA mAtrathI e choDI devuM kAMI jarUrI hotuM nathI. kAraNa ke ekAda vyaktino to anAbhoga vagere ke tejoSa-IrSyA vagere paNa hovA saMbhavita che. bIjA badhA apanAve che ke virodha nathI karatAM... e nA niSiddha anumate nyAye e gItArthone paNa mAnya che ema laI zakAya che. ne tethI bahusaMkhyaka gItArthone mAnya hovuM phalita thavAthI niSkarSa to e ja Ave che ke bahusaMkhyaka gItArthone mAnya AcaraNa e ziSTAcAra che-pramANa che ne tethI mArgabhUta che. vaLI A bahusaMkhyaka je levAnA che te paNa gItArtho ja levAnA che. agItArthanA AcaraNanI to zrIjainazAsanamAM kazI kiMmata nathI ja. emanuM to suMdara buddhithI zubhaAzayathI kareluM anuSThAnaAcaraNa paNa zAstrakAro mAnya karatA nathI ja. zrI upadezamALAmAM kahyuM che keappaagmo kilissai jaivi kahei aidukkaraM tu tavaM / suMdarabuddhiI kayaM bahuyaM pi na sundaraM hoI // 414 / / artha : jenuM AgamajJAna alpa che e ghaNo duSkara tapa kare to paNa kleza pAme che, kAraNa ke "A hitakara anuSThAna che" AvA zubhavicArathI teNe kareluM ghaNuM kArya paNa pariNAme suMdara banatuM nathI A aMge vizeSa vicAraNA AgaLanA lekhamAM joIzuM. Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayA lekhAMkamAM ApaNe vicArI lekhAMka rahyA hatA ke AcArya vagere saMvigna gItArtha mahAtmAo deza-kALAdinI - 10 paristhitine joIne AcaraNamAM parivartana kare tyAre e parivartanavALI pravRttio mATe zAstrapATha mAgavA joIe ke nahIM ? evI pravRttino niSedha karanAra zAstravacanone ke te pravRtti karatAM judA prakAranI pravRttine jaNAvanAra zAstravacanone AgaLa karIne e pheraphAravALI pravRttine zAstraviruddha kahevAya ke nahIM ? temaja evA pheraphAravALA pravRtti karanAra mahAtmAone virAdhaka, AjJAbhaMjaka, gurudrohI, mithyAtvI, kuguru vagere kahI zakAya ke nahIM ? ke pachI e pravRtti paNa jItavyavahAra rUpa banIne mArgarUpa-ArAdhanArUpa bane? zaMkA - Avo prazna - eno vicAra kema karavo paDe che ? je AcaraNa jItavyavahArarUpa banI zake e mATe zrIdharmaratnaprakaraNanI 99mI gAthAmAM 'Na ya paDisiddha' evo aMza jaNAvelo ja che. eTale ke zAstromAM jeno niSedha na hoya tevuM AcaraNa ja jItavyavahArarUpa banI zake che. eTale je je AcaraNane nakAranAra zAstravacana maLatAM hoya te te AcaraNa jItavyavahArarUpa banI zakatuM nathI. ne tethI e mArgarUpa na banavAthI enA AcaranArAo virAdhaka bane ja e spaSTa che. samAdhAna - gayA lekhamAM ApaNe vicArI gayA chIe ke zAstromAM maLatA niSedha be prakAre hoya che. sarvathA niSedha (= koIpaNa paristhitimAM eno niSedha ja rahe, vidhAna na thAya evo niSedha) ane sAmAnya aMzataH niSedha (= sAmAnya rIte niSiddha hoya, paNa evI koI vizeSa prakAranI paristhiti nirmANa thAya to e vihita paNa banI zake.) abrahma e sarvathA niSiddha che ne doSita bhikSA vagere sAmAnyarUpe niSiddha che. zrI dharmaratnaprakaraNamAM 'Na ya paDisiddha je kahyuM che teno artha "sarvathA niSiddha Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 162 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre na hoya" eTalo ja levAno che, "sAmAnya rIte niSiddha na hoya evo nahIM. eTale tAtparyArtha e maLe che ke kayuM AcaraNa jItavyavahArarUpa na ja banI zake? to ke je sarvathA niSiddha hoya te na ja banI zake, sAmAnya rIte je niSiddha hoya te banI paNa zake. (jo saMvigna gItArtha dvArA Acarita hoya to jItarUpa bane, nahIMtara na bane.) zaMkA - tame AvuM zAnA parathI kaho cho ? samAdhAna - AvI spaSTa asaMdigdha tAravaNI karAvI ApanArA ghaNAM kAraNo che. (1) jItavyavahArano uccheda thaI javAnI Apatti. (2) dharmaratnaprakaraNamAM ApelAM udAharaNo asaMgata thaI javAnI Apatti. (3) anekazAstravacanono niSkarSa (4) vidhAna-niSedhamAM ekAMta na hovAnAM zAstrIya kathano. A cAre kAraNone ApaNe samajIe - (1) jItavyavahArano uccheda thaI javAnI Apatti - "je sAmAnyathI niSiddha hoya e paNa jItavyavahArarUpa (ziSTAcArAtmaka mArgarUpa) na ja banI zake AvuM ja mAnIe to eno artha e thAya ke je AcaraNa zAstravihita hoya e ja jItavyavahArarUpa banI zake. paNa AvuM AcaraNa to "bhagavadvacana" rUpa prathama mArgamAM ja praviSTa thaI jAya che. eTale granthakAre jeno bIjA mArga tarIke ullekha karelo che e "jIta' rUpa koI AcaraNa bacavA ja nahIM pAme.. ne tethI e mArgano uccheda thaI jaze. zaMkA - A rIte jItano uccheda thaI javAnI tame je Apatti Apo cho te barAbara nathI. zAstra je bAbatonuM nathI vidhAna karatuM ke nathI niSedha karatuM, paraMtu udAsIna rahe che, tevI bAbatonuM deza-kALAdine AzrIne thatuM AcaraNa "jIta' rUpa banI zake che. eTale ke Avo vibhAga kalpI zakAya che. zAstravihita AcaraNa e prathama bhagavad vacanarUpa mArga che. zAstraniSiddha AcaraNa e unmArga che ane zAstra jenA pratye Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-17 163 udAsIna che evuM deza-kALAdinI apekSAe thayeluM AcaraNa e bIjA 'jIta' rUpa mArga che. samAdhAna AvI badhI kalpanA yogya nathI, kAraNa ke tame vihita, niSiddha ane upekSita... AvA AcaraNanA traNa prakAra mAnI rahyA cho, je vAstavika rIte che nahIM. vAstavika to vihita ane niSiddha ema be ja prakAra AcaraNanA che. jemake pUrve zrIAcArAMgajInA zastraparijJA adhyayanane bhaNyA pachI ja vaDIdIkSAnuM vidhAna hatuM. eTale e pachI vaDIdIkSA karavI e vihita AcaraNa thayuM.. e pUrve vaDIdIkSA karavI e niSiddha AcaraNa thayuM.. have, A be sivAya trIjuM kyuM AcaraNa bace che? jene upekSita kahI zakAya. eTale 'upekSita AcaraNa jIta vyavahAra rUpa banI zake' A vAta UbhI rahI zakatI nathI. ane vihita AcaraNa to prathamamArgarUpa che. mATe, niSiddha AcaraNane paNa jo tathAvidha paristhitimAM bIjA 'jIta' mArgarUpe mAnavAmAM na Ave to e mArgano uccheda thaI javAno prazna Ubho thAya ja. (2) dharmaratnaprakaraNamAM ApelAM udAharaNo asaMgata thaI javAnI Apatti : zrIdharmaratnaprakaraNa granthamAM 'jItavyavahAra'nA udAharaNa tarIke kalpaprAvaraNa (=kapaDo oDhavo) vagere ApelAM che. jo niSiddha AcaraNa jItavyavahArarUpa banI zakatA na hoya to A badhA udAharaNo asaMgata banI jaze. kAraNa ke kalpaprAvaraNa vagere sAmAnya rIte to niSiddha che. e adhikAramAM saMvatsarI ane comAsInI tithinA pheraphArane paNa 'jIta' tarIke jaNAvela che. jyAM sudhI saMvatsarI pAMcamanI hatI tyAM sudhI cotha to aparvatithi hatI. aparvamAM parva karavAno niSedha hovo to spaSTa ja che. eTale cothanA saMvatsarI karavI niSiddha hatI ja ne chatAM saMvatsarI parva cothanuM thayuM che ne 'jIta' kahevAyuM che e prasiddha che ja. zaMkA - paNa tithi to siddhAnta che, sAmAcArI nahIM. Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 164 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre samAdhAna - A siddhAnta ane sAmAcArI.. evA be alaga alaga kathana dvArA tame zuM kahevA mAgo cho ? zaMkA - jemAM kazo pheraphAra thaI na zake e siddhAnta ane jemAM pheraphAra ne avakAza che e sAmAcArI. Avo bheda hovAthI tithimAM pheraphAra thaI zakato nathI. kAraNa ke tithi e siddhAnta che. samAdhAna - A eka narI bhramaNA che. je koI AcaraNanI vAta hoya emAM deza-kALa -puruSa vagereno vicAra Ave ja ane A vicAra Ave eTale deza-kALAdimAM dharakhama pheraphAra thAya to AcaraNamAM paNa pheraphAra thAya ja. are saMyamajIvananA prANa jevA mahAvratamAM paNa pheraphAra thayelo che to bIjAM AcaraNonI zuM vAta karavI ? bAvIza tIrthakara bhagavaMtonA zAsanamAM cAra mahAvrata hatA.. ane prabhuvIranA zAsanamAM cAranA pAMca mahAvrata thaI gayA. ane eTale ja prabhu pArzvanA je mahAtmAo prabhuvIranA saMghamAM sAmela thayA teone pharIthI mahAvrato uccarAvavAmAM AvyA (vaDadIkSA karavAmAM AvI). Ama mahAvrato paNa jo saMyogane AdhIna che to bAkInA AcaraNonuM pUchavAnuM ja zuM ? tame je siddhAnta-sAmAcArI mATe kalpanA karI che ene ja anusaravAnuM hoya to lokAkAza 14 rAja UMco che, 1-5-1-7 rAja vyAsa dharAvanAro che.. vagere zAstrIya vAto ke je ApaNA AcaraNamAM utaratI nathI. ene ja siddhAnta kahevA paDe. bAkI je ApaNA AcaraNano viSaya bane che e badhI bAbatone sAmAcArI kahevI ja paDe. ane e to deza-kALAdi badalAye badalAI paNa zake che. tithi paNa ApaNI AcaraNAno viSaya che, ne tethI e paNa sAmAcArIrUpa banavAthI "emAM pheraphAra na ja thaI zake ema zI rIte kahI zakAya? bAkI, atithimAM koI kALe pheraphAra na ja thaI zake AvuM ja jo mAnavAnuM hoya to zrIkAlikasUri mahArAja paNa pAMcamanI cotha karI Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-17 165 zakyA na ja hota. 'pUnama-amAsanI kSaya-vRddhie terasanAM kSaya-vRddhi karavAM' e zAstraniSiddha che evuM mAnanArAoe paNa pahelAM terasanAM kSaya-vRddhi karyAM... pachI pUnama-amAsanI kSaya-vRddhi karyAM.. pachI pAchA terasanAM kSaya-vRddhi ane tyArabAda pAchA pUnama-amAsanI kSaya-vRddhi karI.. tithimAM pheraphAra zakya ja na hoya to A badhA pheraphAra zA mATe? pote pheraphAra karavo hoya to tithi e sAmAcArI... ne bIjAo pheraphAra kare to tithi e siddhAnta... A te kevo nyAya ? Avo pakSapAta bharelo nyAya karanArAoe paNa pheraphAra to karelo ja che.. e pheraphAra pUrvenI ke pachInI bemAMthI eka ja AcaraNA zAstrasiddha haze.. -bIjI to zAstraniSiddha haze ja e spaSTa che. to e aMge 'zAstrapATha darzAvo' ema zAstrapATha pUchavA joIe ? emaNe zAstrapATha darzAvavAnI potAnI pharaja bajAvelI ? tathA, 'pahelAM teo juduM karatAM hatA, have juduM kare che.. asthiramananA che' vagere kahI zakAya ? zaMkA - paNa e to abhiyoga vagere paristhitivazAt emaNe evI zAstraniSiddha AcaraNA karavI paDelI.. samAdhAna - AmAM kayo abhiyoga ? kono abhiyoga ? vagere ghaNuM vicAraNIya che.. paNa e bAju para rAkhavAmAM Ave to paNa, evI niSiddha AcaraNA emaNe je karelI tene teoe ArAdhanArUpa mAnelI? ke virAdhanArUpa ? virAdhanArUpa mAnelI ema kahI zakAtuM nathI, kAraNa ke koIe enuM prAyazcitta karyuM nathI ke koI pAse karAvavAmAM AvyuM nathI. eTale ene ArAdhanA rUpe mAnelI e spaSTa ja che. tethI siddha thAya che ke sAmAnyathI niSiddha AcaraNa paNa evI koI paristhitimAM ArAdhanArUpajItavyavahArarUpa-mArgarUpa banI zake che ane e AcaraNa sAmAnyathI to zAstra niSiddha ja che. mATe eno zAstrapATha maLavAno to koI avakAza ja hoto nathI, ne tema chatAM, e ArAdhanArUpa-mArgarUpa bane che. mATe e paNa nizcitta thAya che ke saMvignagItArtha mahAtmAo deza-kALAdine Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 166 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre najaramAM laIne AcaraNamAM kAMI paNa pheraphAra vagere kare to e vakhate zAstrapATha mAgavAno hoto nathI. Ama, zrIdharmaratnaprakaraNamAM kalpaprAvaraNa, tithino pheraphAra vagere je udAharaNo jItavyavahAra tarIke mArgarUpa banelA AcaraNonA ApelA che te asaMgata na TharI jAya e mATe 'sAmAnyathI zAstraniSiddha AcaraNa paNa, tevI paristhitinA kAraNe saMvignagItArthoe paTTaka vagere dvArA AcaraNamAM mUkeluM hoya to e mArgarUpa bane ja che,' ema mAnavuM Avazyaka che. : (3) aneka zAstravacanono niSkarSa H aneka zAstravacano paNa A niSkarSa para pahoMcavA prere che ke je AcaraNA zAstraniSiddha hoya te, tevA deza-kALa vagerene lakSamAM laIne gItArtha saMvignothI AcaravAmAM Ave to 'jIta' rUpa bane che, virAdhanArUpa nahIM. jema ke AcaraNamAM pheraphAra karavAno hoya tyAre kayA Agamavacana sAme jovuM ? e mATe dharmaratnaprakaraNanA vRttikAre kahyuM che ke - dosA jeNa Nirujjhanti, jeNa khijjaMti puvvakammAI / so so mukkhovAo rogAvasthAsu samaNaM va // artha : jenAthI doSo dUra thatA jAya, jenAthI pUrve bAMdhelA karmono nAza thato jAya te badhuM mokSanA upAyarUpa che, eTale ke mArgarUpa bane che, jemake rogI avasthAmAM je je cIjathI roga maTato jAya e badhuM auSadharUpa bane che. AmAM spaSTa che ke - 'vivakSita navA AcaraNanuM niSedhaka koI zAstravacana maLatuM hoya to e AcaraNa mArgarUpa bane nahIM' evuM vRttikAre kahyuM nathI. tyArabAda tyAM mULagranthamAM jIta AcArarUpa banelA aneka AcaraNone darzAvIne chevaTe kahyuM che ke, athavA vadhuM zuM kahevuM ? jaM savvahAna sutte paDisiddhaM neva jIvavahaheU / taM savvaMpi pamANaM cArittadhaNANamaNiyaM ca // Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-17 167 artha : maithunasevananI jema jeno sUtramAM sarvathA niSedha nathI, temaja je jIvahiMsAnA kAraNabhUta nathI te badhuM cAritradhanavALA mahAtmAone pramANa che mAnya che. (ahIM 'sarvathA' evo je zabda rahelo che te 'Na ya paDisiddha' evuM anyatra je kahyuM che te 'sarvathA niSiddha na hoya' evA arthane ja sUcave che ema nizcitta karI Ape che.) tathA pUrvAcAryoe paNa kahyuM che ke - avalaMbiUNa kajjaM jaM kiMpi samAyaraMti gIyatthA / thovAvarAhabahuguNaM savvesiM taM pamANaM tu / / artha : saMyomapakAraka kAryane najaramAM rAkhIne gItArtha puruSo alpadoSavALuM ane aneka guNovALuM je kAMI Acare che te cAritrasaMpanna badhA mahAtmAone pramANa hoya che tathA niSiddha vAto ja tevA deza kALamAM aniSiddha banI jaIne kartavya banI jAya che evuM vAcakavarya zrI umAsvAti mahArAjAe prazamarati prakaraNamAM kahyuM che je ApaNe AgaLa joI gayA chIe. eTale, je pUrve akalpya hatuM - eTale ke niSiddha hatuM te ja pachI kalba-AcaravA yogya'jIta' mArgarUpa baneM che AvuM AmAM paNa jaNAvyuM ja che. zaMkA - AmAM, akalpya kalpya banI javAnI je vAta che te to 'apavAdamArga' mATe che, jIta mATe kyAM che ? samAdhAna - sAmAnyathI, 'apavAda' ane 'jIta' A be zabdothI be judI judI bAbato upasthita thAya che. eTale e bene sAva bhinna mAnavAnA kAraNe A prazna Ubho thAya che. paNa A be sarvathA bhinna che nahIM. kAraNake amuka cokkasa prakAranA deza-kALa-puruSAdine najaramAM laIne ja gItArtha saMvigno je AcaraNa kare che e ja 'jIta' bane che ke e ja 'apavAda' bane che. A be vacce bheda pADavo hoya to Avo pADI zakAya ke deza kALAdine najaramAM laIne ekavAra kareluM AcaraNa, bIjI Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 168 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre trIjIvAra karatI vakhate paNa jo, dezakALAdinA vizeSa prakAre nirIkSaNa karyA bAda Avazyaka lAge to ja karavAnuM hoya to e "apavAda' tarIke samajAya che. paNa avasarpiNI kALa vagerene najaramAM laIne, jyAM sudhI deza kALAdimAM bIjo vizeSa pheraphAra na thAya tyAM sudhI mATe, haMmeza mATe, saMvignagItArtho je AcaraNa nizcita karI de e "jIta' tarIke samajAya che. pachI, AvA AcaraNa mATe dareka vakhate, "tevA dezakALAdi che ke nahIM?" e mATenA gItArthanA viziSTa nirNayanI AvazyaktA hotI nathI. A to Avo kaMIka bheda karI zakAya mATe kahyuM, bAkI "jIta" paNa eka vizeSa prakArano apavAda ja che ane tethI ukta vacana enA mATe che ja. (4) vidhAna-niSedhamAM ekAMta na hovAnAM zAstrIya kathanoupadezamALA (392) mAM kahyuM che tamhA savvANunnA savvaniseho ya pavayaNe Nasthi / AyaM vayaM tulijjA lAhAkaMkhivva vANiyao / / artha : tethI pravacanamAM - AgamamAM koIpaNa vAtano sarvathA niSedha nathI ke sarvathA anujJA nathI. lAbhAkAMkSI vANiyAnI jema lAbha nukazAnano hisAba lagAvI pravRtti ke nivRtti karavI. (prastuta batrIzImAM paNa A ja arthavALI pAMcamI gAthA che). koIpaNa paristhitimAM jenuM AcaraNa virAdhanArUpa ja rahe, mArgarUpa na ja bane. ne tethI je sarvathAniSiddha che evI cIja to ekamAtra maithuna che. kahyuM che - na ya kiMci aNunnAyaM paDisiddhaM vA vi jiNavaridehiM / mottuM mehuNabhAvaM na taM viNA rAgadosehiM / / artha : zrI jinezvarabhagavaMtoe koI cIjanI sarvathA anujJA ApI nathI ke maithuna sivAya anya koI cIjano sarvathA niSedha karyo nathI. maithunano sarvathA niSedha eTalA mATe che ke e rAga-dveSa vinA thaI Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-17 zakatuM nathI. jenAthI rAga-dveSanI hAni thAya evI to koIpaNa pravRtti AcaraNIya che ema pUjya upAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje aneka granthomAM upasaMhArarUpe kahyuM che kiM bahunA iha jaha jaha rAgaddosA lahuM vilijjaMti / taha taha paTTiavvaM esA ANA jiNiMdANaM // artha : vadhAre zuM kahevuM ? je je rIte rAgadveSa zIghra vilIna thatA jAya te te rIte pravartavuM e zrIjinezvaradevonI AjJA che. 169 A badhA granthAdhikAro parathI spaSTa che ke- zAstromAM Dagale ne pagale vidhAna ke niSedha hovA chatAM e vidhAna-niSedha sarvathA (ekAnte) hotA nathI. dezakALAdine anusarIne vihita cIja niSiddha banI zake che ne niSiddha cIja vihita banI zake che. eTale jeno zAstramAM sAmAnyathI niSedha maLato hoya, tevo pheraphAra saMvignagItArtho game tevA dezAkALAdi badalAya to paNa na ja karI zake, Avo badho pheraphAra zAstraviruddha ja hoya, virAdhanArUpa ja hoya' AvI badhI vAto satyathI vegaLI che. eTale ja granthakAre prastuta batrIzImAM AThamI gAthAmAM, kalpaprAvaraNAdi 'jIta'rUpa je bane che ane zrAddhamamatvAdi virAdhanArUpa je bane che tenA kAraNa tarIke ema nathI kahyuM ke 'kalpaprAvaraNAdi zAstraniSiddha nathI mATe jItarUpa che jyAre zrAddhamamatvAdi zAstraniSiddha che, mATe virAdhanArUpa che' kintu ema kahyuM che ke 'kalpaprAvaraNAdi tattvajJAnathI thayelA che, mATe 'jIta' che ane zrAddhamamatvAdi mohathI - rAga dveSathI thayelA che mATe virAdhanArUpa che.' prazna H A badhA pratipAdana parathI zuM tamAro evo abhiprAya phalita thato nathI ke sarvathAniSiddha maithunane choDIne jeNe je pheraphAra karavo hoya te karI zake che, bhale ne e zAstraniSiddha hoya, to paNa e Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 170 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre virAdhanArUpa banatuM nathI paNa 'jIta' mArgarUpa ja bane che ? uttara : nA, Avo abhiprAya phalita thato nathI, kAraNa ke koIpaNa AcaraNane 'jIta' banavA mATenI eka mahattvanI zarata e che ke saMvignagItArtha mahAtmAoe e AcareluM hovuM joIe. eTale je te vyaktinA AcaraNanI to koI ja kiMmata nathI. zaMkA - 'saMvigna' ane 'gItArtha' AvAM be vizeSaNo zA mATe che ? - samAdhAna - zAstromAM kahyuM che ke mokSamArgano prAraMbha apunarbandhaka avasthAthI che. A avasthAnI pUrve kadAca bAhyadRSTie nirmaLa-kaThora saMyamapAlana hoya to paNa enAthI AtmA eka kadama paNa mokSa tarapha AgaLa vadhI zakato nathI. A apunarbandhaka avasthAmAM paNa jJAnIoe sarvatra aucitya sevana hovuM kahyuM che. jema jema bhUmikA AgaLa vadhe che tema tema pravRttimAM aucitya vadhu vyApaka ne vadhu sUkSma banatuM jAya che... zAstromAM kahelI A vAtathI jaNAya che ke pravRttimAM aucitya e mokSane anukULa che ane pravRttimAM anucitatA e mokSane pratikULa che. A anucitatA pravRttimAM je AvatI hoya che te kyAM to rAga-dveSanA kAraNe AvatI hoya che ne kyAM to ajJAnanA kAraNe AvatI hoya che. AmAMthI, rAga-dveSanA kAraNe AvanArI anucitatAne saMvignatA=pApabhIrutA TALe che ane ajJAnanA kAraNe saMbhavita anucitatAne gItArthatA TALe che. mATe saMvignagItArthanuM AcaraNa anucita hotuM nathI, ne tethI 'jIta' banavAmAM koI asaMgati nathI. zaMkA - mahAtmA saMvigna-gItArtha e barAbara.... chatAM chadmastha paNa che ja. ne chadmasthatA kaMIka paNa bhUla karAve evI zakyatAne nakArI zakAtI nathI. to emanI pravRttimAM anucitatA na ja hoya ema zI rIte kahevAya? samAdhAna - eTale ja sAmAnyathI eka gItArthanA AcaraNanI Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-17 171 vAta nathI paNa aneka gItArtho je AcaratAM hoya enI ahIM vAta che. bahumati gItArthoe lIdhelA nirNayamAM AvI saMbhAvanA saMbhavatI nathI. je saMvignagItArtha nathI enuM to suMdara buddhithI kareluM AcaraNa paNa ghaNuMkharuM pariNAme suMdara banatuM nathI, evuM zrI upadezamALAmAM kahyuM che je ApaNe AgaLa joI gayA chIe. AcaraNamAM je rAga-dveSa prayukta zithilatA Ave che te to rAgavaiSa prayukta hovAnA kAraNe ja "jIta' rUpa banatI nathI e spaSTa che. arthAt evA koI deza kALAdine najaramAM levAmAM AvyA nathI, paNa rAga-dveSa ke pramAdane vaza banI zithila AcaraNa karyuM, ne pachI enA bacAva mATe deza-kALane AgaLa dharavAmAM Ave to e virAdhanArUpa che e spaSTa ja che. zaMkA-saMvignagItArthonuM AcaraNa "mArga'rUpa bane e barAbara. paNa AcaraNa mATenA paTTaka vagere karanArA je AcArya vagere mahAtmAo che e badhA gItArtha thoDA che? zAstranA rahasyArtha teo pAmelA na hovAthI agItArtha che.. pachI emanA AcaraNane virAdhanArUpa kema na kahevAya? samAdhAna - bIjA badhA agItArtha che ne ame ja sAcuM tattva samajelA hovAthI gItArtha chIe" AvuM mAnavAvALA ja vastutaH tattvanA ajANa agItArtha hoya che evuM zrIyogasAramAM kahyuM che. tAttvikA vayamevAnye bhrAntAH sarve'pyatAttvikAH / rUti matsarino tUrotsAritAstavasArataH | 2-10nA artha : "mAtra ame ja tattvanA sAcA jANakAra gItArtha chIe. bIjA badhA to tattvane samajavAmAM brAnta thayelA che ane tethI atAttvikaagItArtha che. AvuM jeo mAne che ane kahe che teo IrSyAkhora che ane tattvanA sArathI-gItArthapaNAthI kyAMya dUra pheMkAI gayA che. vizeSa AgaLanA lekhamAM vicArIzuM. Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ leikhAMka gayA lekhamAM ApaNe joyuM ke deza-kALAdine anusarIne saMvigna gItArtho je kAMI Acare che te niSiddha - 18 hovA chatAM, virAdhanArUpa banatuM nathI, balka jItavyavahAra mArgarUpa bane che. ane tethI ArAdhanArUpa hovAnA kAraNe ene AcaranArA bhavya jIva enA dvArA Atmahita sAdhe che. Avo A adhikArano rahasyArtha nizcita thAya che. vaLI, AvA AcaraNo aMge jo zAstrapATha mAgavAmAM Ave to, zAstrapATha to niSedhano ke enAthI judA prakAranA AcaraNano ja maLato hovAthI e AcaraNone zabdo dvArA sAkSAt zAstrapAThanuM samarthana maLavAnI zakyatA lagabhaga hotI nathI ja. jo ke "jIta vyavahAra paNa mArgarUpa che" vagere zAstravacanonA rahasyArtharUpe e samarthana maLatuM ja hoya che. paNa evA samarthanane pichANavA mATe mana kadAgrahamukta-madhyastha hovuM jarUrI che. gItArthapradhAna zrIsaMghano bahu moTo bhAga AvAM je kAMI AcaraNo Acarato hoya, paNa pote evuM AcaraNa karatAM nathI. mATe "e AcaraNono niSedha karanAra je zAstrapATha maLe ene AgaLa karIne enuM khaMDana karo... ene virAdhanArUpa jAhera karo... ene AcaranArA AkhA saMghane mithyAtvI kaho, virAdhaka kaho... jinAjJAbAhya jAhera karIne hADakAMno mALo kaho...' Avo badho taMta pakaDyo hoya ene rahasyArtharUpe rahelAM zAstrasamarthana samajAtA nathI. ne tethI teo, ne teono zraddhALuvarga Atmahitakara AvA AcaraNothI vaMcita rahe che. eTaluM ja nahIM, evA AcaraNo dvArA vipula Atmahita sAdhanAra zrIsaMghanI mithyAtvI-virAdhaka-hADakAMno mALo vagere zabdo dvArA niMdA karI durlabhabodhipaNuM upArja che. je bhavyAtmAe AvA ghora nukzAnathI bacavuM hoya eNe AvA AcaraNo aMge zAstrapATha mAgavAnI mUDhatA sevavI na joIe, kAraNa ke zAstromAM zabdo to niSedhanA Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-18 173 ja maLe evuM paNa zakya che ja e ApaNe pUrva lekhomAM vistArapUrvaka vicArI gayA chIe... zaMkA - paNa zAstramAM spaSTa rIte niSedha darzAvyo hoya evuM AcaraNa hitakara hoya ? samAdhAna - jo evA AcaraNone ahitakara ja mAnavAmAM Ave to, dezakALAdi badalAya to zAstraniSiddha-akathya bAbata paNa zAstravihitakadhya banI jAya che AvuM jaNAvanAra zAstrapAThonuM zuM karazo? A zAstrapAThI ene vihita=kalpa jaNAve che eno artha ja ene Atmahitakara tarIke jAhera kare che, e spaSTa che. eTale banne prakAranA zAstravacanonI saMgati thAya e mATe paNa mAnavuM joIe ke je niSedha che te sAmAnya paristhitine najaramAM rAkhIne che ke je vidhAna che e vizeSa prakAranI paristhitine najaramAM rAkhIne che. eTale jayAre vizeSa paristhitine ja najaramAM rAkhIne vivakSita AcaraNane hitakara kahevAmAM AvI rahyuM che tyAre sAmAnya paristhiti saMbaMdhI zAstravacanone jovA vicAravAno avasara ja nathI e spaSTa che. ne chatAM evA zAstravacanone AgaLa karavA ne emAM darzAvelA niSedhanI bUmarANa macAvavI e mUDhatA nahIM to bIjuM zuM kahevAya? zaMkA - paNa jo Ama sAmAnya paristhitine najaramAM rAkhIne niSedha karanAra zAstrapATha maLe che to ema, vizeSa paristhitine najaramAM rAkhIne enuM vidhAna karanAra spaSTa zabdo paNa maLavA ja joIe ne ? samAdhAna - sAmAnya paristhiti sAmAnya komana eka sarakhI hoya che. aneka alaga alaga prakAranI hotI nathI. mATe ene najaramAM rAkhIne niSedha karavo zakya bane che, ne tethI e spaSTa zabdo dvArA jaNAvelo hoya che. vizeSa paristhitio to hajAro prakAranI alaga alaga hoya che. emAM kevo keTalo apavAda levo vagere taratamatAnA paNa hajAro prakAro hoya che. mATe spaSTa akSaro dvArA enuM varNana zakya hotuM Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 174 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre ja nathI... eTale spaSTa zAstrapATha maLe ja zI rIte ? A vAta ApaNe AgaLa paNa vicArI ja gayA chIe. eTale AvA AcaraNo aMge vastutaH, e AcaraNo saMvigna gItArtho kahI-karI rahyA che ke anya ? ATaluM ja jovuM joIe... ne jo saMvigna gItArtho AvuM AcaraNa kahI rahyA che-karI rahyA che, AvuM jANavA maLe to e AcaraNane niHzaMkapaNe Atmahitakara mAnI levuM e ja Atmahitakara che. eTale saMvigna gItArtho deza kALa vagerene joIne je paTTaka vagere kare... AcaraNamAM pheraphAra kare ke navAM AcaraNo pravartAve e aMge 'amane zAstrapATha Apo, kayA zAsrapAThanA AdhAre tame A AcaraNa pravartAvo cho ? vagere rIte zAstrapATha mAgavA e paNa mUDhatA ja rahe che ne ke bIjuM kAMI ? temaja vivakSita AcaraNathI viparIta pratipAdana karanArA zAstrapATho loko samakSa raju karIne potAnI jAtane zAstra siddhAnta saMrakSaka, zAstrAnusArI, gItArtha vagere mAnI levI e... tathA, 'AcaraNamAM pheraphAra karanArA A mahAtmAo A vivakSita zAstra pAThane anusaratA nathI, mATe agItArtha che, ne tethI emaNe karelA pheraphAra agItArthakRta hovAthI 'jIta'rUpa na bane, virAdhanArUpa ja bane... vagere mAnyatAo apanAvavI e.. A badhuM narI brAnti ja rahe che ke bIjuM kAMI ? vastutaH virAdhanArUpa zuM bane ? ene jaNAvatA granthakAra zrI yazovijayajI mahArAje kahyuM ja che ke - svagaccha para zraddhA dharAvanArA gRhasthone anya sAdhuono saMga karatA aTakAvavA e virAdhanA che. eTale bIjA samudAyanA sAdhuone hAtha na joDavA, vaMdana na karavA, emanA pravacanAdi na sAMbhaLavA, emanuM sAhitya na vAMcavuM, emano saMparka na karavo... vagere vagere svazraddhALu zrAvakone zIkhavADavuM e virAdhanArUpa che ja, e niHzaMka jANavuM. zaMkA - mahAtmAo bhale saMvigna gItArtha hoya.. paNa eTalA mAtrathI teonA AcaraNa aMge zAstrapATha na mAgavo... ne teo je Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-18 175 kahe. jevuM kahe ene bAbAvAkya pramANam kahIne svIkArI levuM.... AvI vAta vadhAre paDatI nathI lAgatI ? samAdhAna - nA, nathI lAgatI, kAraNa ke jJAnIoe ja ApaNane evuM mArgadarzana ApyuM che. zrI Avazyaka niryukti vagere aneka zAstromAM kahyuM che ke saMvignagItArtha guru bhagavaMta upayogapUrvaka je kahetAM hoya che temAM avikalpe (vinA vikalpe) tathAkAra karavo-tatti kahIne eno svIkAra karavo. eTale ghaNA saMvigna gItArtha mahAtmAo dezakALAdino ne zAstrapAThAdino paryApta vicAra karIne je AcaraNa jaNAve e upayogapUrvaka ja kahevAyeluM hovAthI emAM vinA vikalpe tathAkAra karavo e dareka AtmahitecchunI pharaja che. eTale 'ApaNane zAstrIya lAge ke tarkasaMgata lAge to svIkAravAnuM ne evuM na lAge to na svIkAravAnuM...' Avo vikalpa ApaNane zAstrakAro ApatA nathI e spaSTa che. Avo vikalpa karavo e mithyAtva che, Avo vikalpa karavo e abhiniveza che -kadAgraha che...evuM sUripuraMdara zrIharibhadrasUri mahArAje paMcAzakajImAM ne laghuharibhadra zrI yazovijayajI mahArAje sAmAcArI prakaraNa granthamAM kahyuM che. zaMkA - paNa gItArtha mahAtmAonuM e AcaraNa saMbaMdhI vacana (ke AcaraNa) yuktisaMgata na hoya to ? samAdhAna - e yuktisaMgata na hoya evuM banI na zake, hA, ApaNane e yukti na bhAse... kyAreka viparIta yukti bhAse... AvuM banI zake. eTale ja 'avikalpa' evuM je kahyuM che eno artha Avo paNa karI zakAya ke... gItArtha guru bhagavaMto je kahe enA para kazo paNa vikalpa karyA vagara-yukti ayuktino ke zAstrIyatA-azAstrIyatAno vicAra karyA vagara tahatti karI devuM. eTale ja bhaktiyogAcAryazrI yazovijayasUri mahArAje ekavAra vAcanAmAM kaheluM ke 'gurubhagavaMtonA kathana para te ja kSaNe jo ApaNe tatti na karIe ne eka kSaNa pachI tatti karIe to ApaNe gurubhagavaMtane nahIM, paNa ApaNI buddhine tahatti karI rahyA chIe.' A vAta Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 176 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre barAbara ja che. kAraNa ke vacalI eka kSaNamAM ApaNe buddhithI vicArI lIdhuM che ne kazuM vAdhAMjanaka nathI lAgyuM mATe ja tatti karyuM che. zaMkA - paNa ApaNI buddhine vAMdhAjanaka lAge to paNa tatti karI devAnuM ? samAdhAna - koI kAgaDAne dhoLo kahe to A vAta ApaNI buddhine vAMdhAjanaka lAge ke nahIM ? zaMkA-A to sAva viparIta vAta che... mATe e vAMdhAjanaka lAge ja... samAdhAna - chatAM, AvI vAtane paNa vinA vikalpe tahatti karavAnI zAstromAM kahI che, jo e saMvigna gItArtha gurubhagavaMta kahetA hoya to. eTale AvI vizvaprasiddha vAtathI sAva viparIta vAtamAM paNa tatti ja kahevAnuM che to A sivAyanI vAto mATe to prazna ja kyAM rahe? zaMkA - paNa ema AMkha mIMcIne badhuM hA e hA karye rAkhavAnuM? samAdhAna hA, ene ja avikalpe tathAkAra karyo kahevAya. eTale nakkI thayuM ke saMvigna gItArthonA vacanane prathama to tatti ja karavA joIe. pachI ApaNI jijJAsA hoya to bhale pUchIe ke 'gurudeva! Apa kAgaDAne dhoLo kaho cho te to mane mAnya ja che, kAraNa ke ApazrI kahI rahyA cho. paNa AvuM kahevA pAchaLa ApazrIno kayo Azaya che e huM samajI zakato nathI. to ApazrI e mane samajAvavA kRpA karazo ?' teozrI A je jaNAve tenA para pharIthI ApaNane prazna thAya to pharIthI pUchI zakAya... jyAM sudhI pUrNa samAdhAna na thAya tyAM sudhI pUchI zakAya... kyAreka ApaNane pUrNa samAdhAna na thAya... athavA ApaNI bhUmikA ja na hovAthI gurubhagavaMta ApaNane samAdhAna ja na Ape to paNa gItArtha gurubhagavaMtonI vAtono svIkAra ja karavo, ene toDI na pADavI, to ja avikalpe tathAkAra karyo kahevAya. - Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-18 177 - - saMvigna gItArtha je kahe ene vinA vikalpa tahatti karavuM eno A rahasyArtha che. eTale ene pramANa mAnIne svIkAravAnuM to che ja. vaLI potAno vizeSa kSayopazama hoya to gItArtha gurubhagavaMto AvuM khAcaraNa zA mATe pharamAvI rahyA che ? enI yuktio paNa tapAsavI, jo evI yuktio maLe to e yuktiothI paNa e vAtone daDha karavI. kyAreka yuktio na maLe ke viruddha maLe to paNa "puruSa vizvAse vacana vizvAsa nyAye gItArthonI vAtane to svIkArI ja levI ne mane jJAnAvaraNa karmanA udayanA kAraNe viparIta yukti bhAse che.vastutaH A yuktio nathI paNa yuktiAbhAsa che' vagere vicAravuM ne ApaNane bhAsatI yuktione mahattva na ApavuM, to vinA vikalpa tahatti karyuM kahevAya. praznaH "zrAvakane keTaluM avadhijJAna thaI zake ? e aMge gurugautama svAmI jevA 14 pUrvadhara - dvAdazAMgInA racayitA paNa thApa khAI gayA... to mahAtmAo bhale saMvigna gItArtha che. chatAM chadmastha paNa che ja. A chadmasthatA kaMIka vaitathya paNa lAvI ja zake che. to kyAreka ahitakara hovAthI tyAjya evA paNa AcaraNane hitakara samajI upAdeya jaNAvI de evuM banI zake che. to e vakhate paNa avikalpana tahatti karavAmAM doSa na lAge ? uttara : nA, na lAge. ApaNane to avikalpa tahatti karavAmAM lAbha, lAbha ne lAbha ja che. ane tahatti na karIe to ja doSa che. e zI rIte ? A rIte- zrI uttarAdhyayana sUtra, zrI kammapayaDisaMgrahaNI vagere granthomAM jaNAvyuM che ke "bhagavadupadiSTa tattvanI zraddhAmAM samyakatva che ne kyAreka gusaniyogathI (gItArtha gurubhagavaMtadvArA maLelI evI koI samajaNanA kAraNe) anupadiSTa tattvanI zraddhAmAM paNa samyakatva che." eTale, kyAreka gItArtha gurubhagavaMta dvArA amuka dezakALAdi paristhitimAM jaNAvAtuM AcaraNa kadAca sarvajJa bhagavaMtane ucita na jaNAtuM hoya.. ne tethI vastutaH heya hoya to paNa ApaNe ene upAdeya Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 178 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAra tarIke tahatti karIne zraddhA karIe to ApaNane to samyakatvano lAbha 1 che. UlaTuM granthakAre kahyuM che ema, saMvigna gItArtha gurubhagavaMtona vacanane atathAkAra karavAmAM mithyAtva che, abhiniveza-kadAgraha che, mAre nukazAna che. A vAta tarkasaMgata paNa che, kAraNake emAM (1) "saMvigna gItArthanA vacanone avikalpa tahatti karavA" evA vyApaka-mahattvana zAstrIyakathananI azraddhA che. (2) dhAro ke avikalpa tahatti na karavAne hoya to eno artha e thAya ke agItArthoe saMvigna gItArthanA vacano potAnI buddhithI cakAsavAnA.. jeTalA jace eTalA svIkAravAnA. bAkInAno asvIkAra... Ano artha e thayo ke gItArthanI buddhi karatAM paNa agItArthanI buddhine pradhAna karavI. A paNa moTuM mithyAtva ja che ne ! (3) agItArthonI buddhi zAstraparikarmita hotI nathI. eTale sAhajika buddhithI nirNayo karavAnA rahe. ane sAhajika buddhi to "muMDe muMDe matirbhinnA eTale AcAramArganuM koI eka cokkasa svarUpa ja nahIM rahe, jene je ucita lAge te kahe-te kare. pachI anuzAsana jevuM ja na rahevAthI zAsanamAM bhAre arAjakatA. (4) gItArtha gurubhagavaMtoe ApelA mArgadarzanamAM eka azraddhA kareeTale bIjAo paNa pachI azraddhA kare, AvA badhA aneka doSa hovAthI gItArtha gurubhagavaMto je kahe ene na svIkAravAmAM mithyAtva che e vAta dIvA jevI cokhkhI che. AnI sAme gItArthoe kahelI vAta kadAca kyAreka atattvabhUta hoya to paNa enI zraddhA karavAmAM samyakatva kahyuM che. ne enI zraddhAmAM samyakatva che, eTale enA pAlanamAM dezavirati-sarvavirati paNa che ja. Ano sUcitArtha bahu mahattvano che. zrI dvAdazAMgImAM karoDo tattvo kahelA che. (emAM sAkSAt zabdadvArA paNa kahelA hoya ke e vinA mAtra sUcitArtharUpe paNa sUcavela hoya..) te te dareka tattvane enA karatAM alagarUpe kahevuM - mAnavuM e atattva che. eTale AvA atattva paNa karoDo che. zrI dvAdazAMgImAM kahelA karoDo tattvomAMnuM ja eka tattva che saMvigna gItArthanI vAtone Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-18 179 vinA vikalpe svIkArI levI che. A eka tattvane jALavI rAkhavA mATe bAkInA karoDo tattvomAM koIpaNa tattvanA badale atattvanI kadAca zraddhA thatI hoya to paNa samyakatva che ne enuM pAlana karavAmAM virati che, eno artha bAkInA karoDo tattvo karatAM A eka tattvanuM mahattva vadhAre che. eTale A nizcita thayuM ke gItArtha gurubhagavaMto je kahe tene svIkAravAmAM ApaNane to lAbha. lAbha ne lAbha ja che ne ene na svIkAravAmAM nukazAna, nukazAna ne mAtra nukazAna ja che. zaMkA - zrI upadezapada vagere granthomAM padArtha-vAkyArthamahAvAkSArthanA krame aidaMparyArtha tarIke A vAta karI che ke "AjJA e ja dharmamAM sAra che..." A AjJA eTale jinavacanAtmaka zAstro ja che ne! mATe koIpaNa AcaraNa dharmarUpa bane ke na bane ? eno AdhAra e zAstrokta che ke nahIM ? e ja che, nahIM ke enuM svarUpa ahiMsA satya vagerathI saMkaLAyeluM che ke nahIM ? e.... ne tame to zAstravacanone sAva gauNa karI nAkhavAnuM kaho cho.... zAstravacanonI kazI jarUra ja nathI evuM kahI rahyA cho, kAraNa ke tame kaho cho ke gItArtha mahAtmAo je AcaraNa kahe te aMge zAstrapATha mAgavAno nahIM. viparIta zAstrapATha maLato hoya to paNa e svIkArI ja levAnuM.. tahatti ja karavAnuM.. asvIkAra karavAmAM nukazAna ja che. vagere... jo zAstravacano ATalA badhA nirarthaka hoya to, paraloka aMgenI vidhimAM zAstra ja pramANa che... vagere zA mATe kahyuM che ? mATe tamArI vAto magajamAM besatI nathI. samAdhAna - zAstrapATha zA mATe mAgavAno ? zaMkA - kema? gItArtha mahAtmAo je AcaraNa kahetA hoya te zAstrAnusArI che ke nahIM ? e nirNaya karavA mATe. samAdhAna - e zAstrAnusArI che evo nirNaya zI rIte thAya? zaMkA - kema ? e zAstramAM kahyuM hoya (zAstrapATha maLato hoya) Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 180 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre to zAstrAnusArI, na kahyuM hoya to zAstrAnusArI nahIM. ne zAstrAnusArI nahIM mATe ArAdhanAmArgarUpa paNa nahIM. samAdhAna - je zAstramAM kahela hoya te to zAstrokta hovAthI bhagavad vacanarUpa mArga che. to zuM tame pachI bIjo jItavyavahArarUpa mArga zAstromAM ja je kahelo che te nahIM mAno ? ne nahIM mAno to tamArI zAstrAnusAritA zI rIte raheze ? zaMkA - paNa to pachI 'sAdhuone zAstra e ja cakSu' vagere kahevA dvArA zAstranI ATalI badhI mahattA-AvazyakatA kema kahelI che ? samAdhAna - bhagavacanarUpa prathama mArga mATe to e mahattA spaSTa che ja. saMvigna gItArtha AcaraNarUpa bIjA mArga mATe paNa, e zAstramAM kahela che mATe ja mArga tarIke mAnya hovAthI chevaTe zAstra ja mahattvanuM banI rahe che. vaLI, gItArtho paNa je AcaraNane mArgarUpe Therave che te paNa zAstravacanone najaramAM rAkhIne ja Therave che. Azaya e che ke dezakALAdi evA nirmANa thayA che ke zAstrokta AcaraNa badalavuM jarUrI banyuM che. chatAM keTale aMze badalavuM ? kayA aMze badalavuM ? vagereno nirNaya teo zAstravacanone najaramAM rAkhIne ja kare che. (A mATe ja to gItArtha evuM vizeSaNa che). mATe A aMzamAM paNa zAstranI mahattA che ja. ne tethI, AmAM zAstro gauNa thaI rahyA che evuM kahevuM ucita nathI. zaMkA - chatAM, je AcaraNano zAstrapATha nathI maLato ke u52thI viparIta zAstrapATha maLe che evuM AcaraNa paNa jo saMvignagItArtho kahetA hoya to e vinA vikalpe svIkArI levuM... AvuM AvuM tame je kaho cho enAthI to evuM sUcita thAya che ke zAsravacana karatAM gItArthonuM kathana vadhAre mahattvanuM che. samAdhAna joIzuM. - A zaMkAnuM samAdhAna ApaNe AgaLanA lekhamAM Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ (lekhAMka | . 19 gayA lekhamAM chelle je zaMkA UbhI thayelI ke zAstra vacana karatAM paNa gItArtha vacana zuM vadhAre mahattvanuM che? enuM A lekhamAM samAdhAna karavAnuM che ' ne e samAdhAna che-hA, zAstravacana karatAM gItArtha vacana vadhAre mahattvanAM che, kAraNa ke zAstra vacano e thIyarI che jyAre gItArtha vacano e prekTikala che. A vAtane barAbara samajIe ApaNe pUrve joI gayA chIe ke cikitsAzAstramAM to traNe kALa ane badhA dardIone najaramAM rAkhIne janaralI ja kayA rogamAM kaI kaI davA lAbhakartA banI zake enuM varNana karyuM hoya che. paNa eTalA mAtrathI te te dareka davA te te roganA dareka dardIne apAtI hotI nathI. dardInI tAsIra, dinacaryA, rojiMdo khorAka, anya rogo, e rogonI davAo, nivAsasthAnanuM prAkRtika vAtAvaraNa, mAtApitAnA zarIranI tAsIra... vagere aneka paribaLone najaramAM rAkhIne davA ApavAnI hoya che. A badhA alaga-alaga paribaLonA karoDo bhAMgA thatA hoya che jenuM darekanuM varNana zAstramAM zakya hotuM ja nathI. eTale caraka saMhitA vagere cikitsAzAstromAM mAtra janarala niyamo ja jaNAvyA hoya che. A thIyarI che. je cokkasa dardInI davA karavAnI che enA zarIranI tAsIra, bhUtakAlIna rogo, vartamAnamAM paNa anya kyA kayA rogo che? enI kaI kaI davAnI zuM zuM asara che ? AvA badhA ja paribaLo dvArA virakSita dardIno kayo bhAMgo che e pichANavAnuM kAma vaida kare che. ne e pichANIne vaide cokkasa davAno nirNaya karavAno hoya che. e mATe vaidaka zAstro, Aja sudhIno potAno anubhava ane dardI pratyenI karuNAnA prabhAve thatI skuraNA A badhAnA prabhAve vaida yogya davAno nirNaya kare che... kyAreka koIka dardInA paribaLo evA hoya che ke vaidakagranthomAM kahela hakIkatathI Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 182 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre sAva viparIta nirNaya paNa vaide karavo paDato hoya che. dardIe to vaida je kAMI davA aMgenuM ke pathyApathya vagere aMgenuM mArgadarzana Ape ene ja amalamAM mUkavAnuM hoya che. eTale ke vaidanuM kathana e prekTikala che. AvuM ja sAdhanA mArgamAM che. ApaNI sAdhanAo e AtmAne vaLagelo bhavaroga dUra karIne Arogya-mokSa apAvanArI davAo che. ApaNA Agama vagere zAstro e cikitsAzAstra che. emAM darzAvelA mArgadarzanane ApaNe jinAjJA-jinavacano-zAstravacano tarIke oLakhIe chIe. paNa A mArgadarzana traNe kALanA badhA sAdhakone najaramAM rAkhIne ekadama janarala apAyeluM hoya che. mATe e thIyarI che. dareka sAdhakane sAdhanArUpI davA ApavA mATe enA dravya-kSetra-kALa-bhAva ane sAdhakano potAno paricaya (=puruSa).... AvA badhA paribaLone najaramAM levAnA hoya che. AmAM sAdhakanA paricaya tarIke enI bhUtakAlIna virAdhanAoArAdhanAo-eno svabhAva-eno zArIrika bAMdho-enI ruci-pasaMdagIrasa-keLavaNI... A badhuM Ave che. saMvigna gItArtha gurubhagavaMta vaidanA sthAne che. teo potAnI zAstraparikamita ane anubhava parikarmita prajJAskurAyamANa karuNA vagerethI thayelI pratibhA... A badhAnA AdhAre vivakSita sAdhake kaI sAdhanA karavI vadhAre lAbhakartA che eno nirNaya karIne sAdhakane enuM mArgadarzana Ape che. guru bhagavaMtanuM A mArgadarzana e gurvAjJA che. sAdhake eno amala karavAno hoya che, mATe e prekTikala che. sAmAnyathI cikitsAzAstramAM jherane mAranArane ghI-dUdhane jIvADanAra kahela che (thIyarI-zAstrAjJA).chatAM vaide Apela hoya to jhera paNa jIvADanAra auSadhi banI jAya che ne vaide niSedhela hoya to ghI-dUdha paNa mAranAra jherarUpa banI jAya che (prekTikala-vaidAzA). eTale jaNAya che ke vastu davA rUpa bane kena bane eno mukhya AdhAra vastunuM svarUpa to nathI ja, paNa cikitsAzAstranI zAstrAjJA paNa nathI ja, paNa vaidAjJA ja che. AtmA aMge paNa vivakSita anuSThAna dharma rUpa bane-AtmA Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 183 batrIzI-3, lekhAMka-19 kalyANakara bane eno mukhya AdhAra e anaSThAnanuM ahiMsAdimaya svarUpa to nathI ja, paNa zAstrajJA (=zAstravacanarUpa jinAjJA) paNa nathI ja, paNa gurvAzA ja che. "egabhAM ca bhoyaNa AvA zAstra vacanane jANIne koI rojiMdA ekAsaNA kare to paNa e ArAdhanA rUpa bane ja evo niyama nathI. jyAre gurvAjJAne anusarIne ekAsaNAM zuM? besaNAM ke navakArazI kare to paNa ArAdhanA rUpa bane ja che. alabatta sAmAnya paristhitimAM gurvAjJA paNa anyUnAdhikapaNe jinAjJAsvarUpa ja hoya che. vaLI jinAjJA granthastha hovAthI jANavI saraLa hoya che. eTale sAmAnya paristhitimAM jinAjJA paNa mukhya AdhAra banI ja zake che. vaLI A jinAjJA paNa sAmAnya rIte to anuSThAnanA svarUpane anusarIne hoya che. mATe anuSThAnanuM svarUpa paNa e rIte AdhArarUpe kahI zakAya che ja. eTale ja ahiMsA paramo dharma vagere sUtra prasiddha banyA che. vaLI AvI sAmAnya paristhitimAM to gurvAjJA paNa evI ja hoya che. paNa jyAre paristhiti vizeSa rUpa banI hoya che. kaMIka viSama banI hoya che, tyAre paNa zAstro kAMI badalAI jatA nathI ke anuSThAnanuM svarUpa paNa kAMI badalAI jatuM nathI. mATe e be AdhArabhUta rahetA nathI. paNa gurvAjJA, paristhitine anurUpa rIte badalAI jAya che, mATe e ja AdhArabhUta banI rahe che. tathA traNe kALanA badhA dardIo aMgenI sAmAnya paristhitimAMsamastigata rIte vaida cikitsAzAstranuM ja nirUpaNa karatA hoya che, ema sAmAnya rIte gItArtha gurubhagavaMta paNa zAstravacanonuM ja mArgadarzana ApatA hoya che. paNa paristhiti badalAya ke dardI vizeSa prakArano hoya to jema vaidAjJA mukhya banI jAya che ema prastutamAM paNa gurvAjJA ja mukhya banI jAya che. TUMkamAM, sAmAnya paristhitimAM to, jinAjJA ane gurvAzA banne ekasamAna hoya che, ne banne AdhArabhUta hoya che, jyAre vizeSa paristhitimAM mAtra gurvAzA ja AdhArabhUta hoya che. eTale gurvAjJA badhI paristhitiomAM Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre AdhArabhUta banatI hovAthI e apakSAe adhika mahattva dharAve ja che. zAstromAM lakhyuM che ke paristhiti badalAya to kalpya aka banI jAya che, akalpya kalpya banI jAya che. arthAt zAstrakAroe sAmAn paristhitine najaramAM rAkhIne kalpyatA batAvI che (jinAjJA). cha saMvigna gItArtha gurubhagavaMtane to evI koI vizeSa paristhiti lAge emAM akalpyatA paNa jaNAvI zake che (gurvAzA). arthAt zAstravacanorU . jinAjJA ane kalpya jaNAve che, gurubhagavaMtanA vacanorUpa gurvAzA ene akalpya jaNAve che. to sAdhake zuM karavuM ? zAsravacanAnusAre ene kalpya mAnIne AcaravuM ke guruvacanAnusAre ene akalpya mAnIne tyAgavuM ? sAdhake kone mahattva ApavuM ? AvA avasare zAstrae ja 'vinA vikalpe guruvacanane tahatti karavA (avigappeNa tahakkAro)' vagere kahevA dvArA guruvacanane anusaravAnuM-gurvAzAne mahattva ApavAnuM mArgadarzana ApyuM che. e ja rIte zAstro jene akalpya kahetA hoya e ja bAbata gurvAjJAthI kalpya banI zake che. nAnI uMmaramAM dIkSita thayelA bALamunine zarIranA ghaDatara-vikAsa mATe jarUrI lAge to guru bhagavaMta vigaI vAparavAnuM ke ekAsaNAnA badale besaNAM karavAnuM kahe ne bALamuni e mujaba kare to enA mATe e ArAdhanA rUpa ja bane che,.virAdhanA rUpa nahIM. 184 A badhI vicAraNAthI nakkI thAya che ke ApaNA koI paNa anuSThAnane ArAdhanA rUpa banAvanAra koI hoya to e gurvAzA che. jemAM gurvAzA hoya te ArAdhanA rUpa ne jemAM gurvAjJAnuM ullaMghana hoya te virAdhanArUpa, zrI vItarAgastotramAM AvatI vAta AjJADaDarAddha virAdvA ca zivAya ca bhavAya ca (ArAdhAyelI AjJA mokSa mATe thAya che ne virAdhelI AjJA saMsAra mATe thAya che) paNa A ja vAtanuM samarthana kare che. eka Avazyaka vAta jANI levA jevI che- jema vaidAzAmAM tAtparyarUpe cikitsA-zAstranI zAstrAjJA samAyelI ja hoya che, kAraNa ke chevaTe vaida paNa A zAstra parikarmitamatithI (=zAstranA pharI pharI Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-19 185 parizIlana vagerethI ghaDAyelI buddhithI) ja mArgadarzana Ape che. ema zabda rUpe zAstravacano karatAM (jinAjJA karatAM) alaga prakAranI evI paNa gurvAjJAmAM tAtparyarUpe to jinAjJA bhaLelI ja hoya che, kAraNa ke gItArtha gurubhagavaMta paNa chevaTe, zAstravacanonA UMDA ciMtana-manana-parizIlana vagere dvArA parikarmita thayelI matithI ja mArgadarzana ApatA hoya che. mAtra zAstravacanarUpa jinAjJA emAM bhaLelI na hoya evuM lAge, kyAreka to sAva viparIta jevI paNa bhAsatI hoya. AvuM bane che. mATe jinAjJA ne gurvAjJA bhinna bhinna hoya evo, ne e bemAM gurvAjJA mahattvanI che evo ahIM ullekha karyo che. bAkI tAtparyarUpe to gurvAjJA paNa jinAjJArUpa ja hoya che, enAthI judI hotI nathI. A vyaktigata sAdhakanI vizeSa paristhitine najaramAM rAkhIne vAta karI. kyAreka je sAmAnya paristhitine najaramAM rAkhIne zAstroe mArgadarzana ApyuM hoya e sAmAnya paristhiti karatAM alaga prakAranI paristhiti badhA sAdhako mATe samAna rIte astitvamAM AvI hoya che. jemake paMcamakALa, chaThuM saMghayaNa, Ayu-baLa-zruti-medhA vageremAM noMdhapAtra hAsa.. ityAdi. A samastigata pheraphAranA kAraNe, zAstrokta AcaraNa karatAM alaga prakAranuM AcaraNa jarUrI banyuM hoya che. A alaga prakAranuM AcaraNa kevuM hovuM joIe ? A nirNaya koNa kare ? ekAda ziSyanI paristhiti vizeSa prakAranI nirmANa thaI hoya to to enA gItArtha guru bhagavaMta nirNaya karIne jaNAve che ne enA mATe A gurvAjJA ja mahattvanI banI jAya che, e ApaNe joI gayA.. paNa amuka deza-kALa-saMghayaNa vagerethI saMkaLAyelA badhA sAdhako mATeno vicAra hoya tyAre gurubhagavaMta tarIke koI eka gItArtha mahAtmA che ja nahIM, aneka alaga-alaga gItArtha mahAtmAo che. eTale, tyAre koI eka gItArtha gurubhagavaMtanI gurvAjJA AdhArabhUta banatI nathI, paNa badhA gItArtha mahAtmAo paraspara vicAravimarza karI je nirNaya le e ja AdhArabhUta bane Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 186 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre che. eTale ke A gItArtha AjJA-gItArtha nirNaya... ene ja badhAe anusaravAnuM hoya che. je AcaraNa ene anusaratuM hoya e ArAdhanArUpa bane ne je ene ullaMghIne thatuM hoya e AcaraNa virAdhanA rUpa bane che. eTale gItArthoe bhegA maLIne lIdhelA AvA nirNayone avikalpa svIkArI levA e dareka AtmahitecchanI pharaja che, emAM ja AtmakalyANa che... paNa enA badale je AtmA, AvA gItArtha nirNayathI judA prakAranuM nirUpaNa karanArA zAstrapATha AgaLa dharIne e nirNayane nakAre che, te potAnuM ghora ahita kare che, kAraNa ke e zAsanano (=anuzAsanano) uccheda karavAno prayAsa karI rahyo che. zaMkA - paNa gItArtha mahAtmAo A rIte je nirNaya le emAM ApaNane kazI pUchaparacha karavAno adhikAra ja nahIM ? ne badhuM vinA vikalpa vadhAvI ja levAnuM? samAdhAna : cikitsAzAstranA jANakAra ne anubhavI vaida ajJAnavazAt galata davA Ape e zakya nathI. tathA, sAcI ane sArI davA jANavA chatAM svArthavaza galata davA ApavI... e paNa niHsvArtha vaidane mATe zakya nathI. eTale, "A vaida jANakAra-anubhavI che ne niHsvArtha che. Avo je vaida mATe dardIne nirNaya hoya e vaidanA mArgadarzanane vadhAvI levuM e ja dardInI pharaja hoya che. vaide kaI davA ApavI ? keTalI ApavI ? kyAre ApavI ? vagereno nirNaya karavAmAM dardIno koI adhikAra hoto nathI. enuM kazuM nanu-na ca cAlI zakatuM nathI. AvuM ja prastutamAM che. saMvigna gItArtha gurubhagavaMtoe je kahyuM hoya ene vadhAvI levuM e ja ApaNo adhikAra che, AmAM kayo zAstrapATha che ? vagere kazuM pUchavAno ApaNane adhikAra hoto nathI. vaida davA Ape tyAre tamArA cikitsAzAstramAM A davA ApavAnuM kyAM lakhyuM che ? te amane batAvo (zAstrapATha Apo)' evuM kahevAno Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 187 batrIzI-3, lekhAMka-19 jema dardIne adhikAra hoto nathI, ema ApaNane paNa saMvigna gItArtha mahAtmAone zAstrapATha pUchavAno adhikAra nathI. A zarata Avazyaka paNa che ja. nahIMtara, cikitsAzAstramAM to kaMIka juduM ke viparIta paNa jaNAvyuM hoya. vaide kahela davA vagere na paNa kahyA hoya, eTale vaida zAstrapATha ApI na zake. ne e nathI ApI zakatA, mATe e davA na ja karuM.. AvuM dardI kare to e vAstavika davAthI vaMcita na rahI jAya. ema, ApaNe paNa zAstrapATha-zAstrapATha karyA karIe to hitakara ArAdhanAthI vaMcita ja rahI jaIe. eTale nakkI thAya che ke A rIte zAstrapATha mAMgavAno ApaNo koI adhikAra nathI. hA, juno anubhavI vaida kaMIka mArgadarzana Ape tyAre navA zikhAu vaidane jijJAsA, jANakArInI prApti ke potAno paNa evo kSayopazama ghaDavA mATe (parikarmitabuddhine ghaDavA mATe) A badhuM pUchavAno adhikAra hoya che, kAraNa ke zarIranuM baMdhAraNa vagere vaidakIya mAhitIono mAhitagAra hovAthI evI enI bhUmikA hoya che. ema, prastutamAM paNa ApaNI evI bhUmikA hoya to zAstrapATha ke tarka vagere pUchI zakAya che. (saMvigna gItArthoe paraspara vicAravimarza daramyAna A badhuM karyuM ja hoya che.) paNa A pUchavAnuM paNa, gItArtha mahAtmAonA e mArgadarzanane ApaNe svIkAravuM ke nahIM? eno nirNaya karavA mATe nahIM, paNa A jijJAsAdi mATe ja. arthAt svIkAra to gItArtha gurubhagavaMto kahI rahyA che. ATalA mAtrathI ja karI levAno hoya che, e mATe yogya zAstrapATha ke ApaNI buddhimAM bese evA tarkanI jarUra nahIM. svIkAra karI lIdhA pachI, vizeSa jANakArI mATe bhale zAstrapATha ke tarka vagere pUchIe. TrAphIka signalamAM grIna signala AgaLa vadhavAnuM jaNAve che. reDa signala thobhI javAnuM jaNAve che. signalIMga cAlu hovA chatAM kyAreka TrAphika polIsa Ubho hoya che ne e TrAphika kaMTrola karato hoya che. e vakhatanA TrAphikanA dhasArA vagerene dhyAnamAM rAkhIne e kyAreka Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 188 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre signala karatAM alaga prakAre paNa TrAphikane aTakAve ke javA de. eTale ke grIna signala hovA chatAM e TrAphikane roke evuM paNa bane. to TrAphika aTakavuM ja paDe che. ne polIsane "alyA ! grIna signala to javAnuM sUcana kare che, tuM amane kema aTakAve che !" ema signala dekhADI zakAtuM nathI, prastutamAM paNa AvuM ja jANavuM. zAstro (jinavacano) sAmAnya paristhitimAM mArgadarzana ApanArA signala jevA che. gItArtha gurubhagavaMto TrAphika polIsa jevA che. tethI teo je kahe te pramANe karavuM paDe. emane signala jevA zAstrapATha e vakhate darzAvI zakAya nahIM. eTale, gurubhagavaMta ziSyane besaNuM ke navakArazI karavAnuM kahe tyAre zrIdazavaikAlika sUtrano egabhatta ca bhoyaNa zAstrapATha batAvI "gurudeva ! zAstravacana to nitya ekAsaNAM karavAnuM kahe che vagere kahevAno ziSyane adhikAra nathI. ema, zAstromAM to sAdhuo mATe navakalpI vihAra kahyo che. ene badalIne "guru bhagavaMtanI AjJA anusAra vihAra karavo" AvuM AcaraNa gItArtha mahAtmAoe jyAre svIkRta karyuM tyAre navakalpI vihAranuM vidhAna karato zAstrapATha emane darzAvavAno ke tame kayA zAstrapAThanA AdhAre A pheraphAra karo cho ?" e rIte emane zAstrapATha pUchavAno koIne adhikAra nathI, ne eTale ja e gItArtha mahAtmAone navakalpI vihAranuM vidhAna karato zAstrapATha darzAvAyo nathI ke pheraphAra aMgeno zAstrapATha pUchAyo nathI. zaMkA - tame A zAnA AdhAre kaho cho ? samAdhAna jo gItArthone navakalpI vihArano zAstrapATha darzAvI zakAto hoya ne tethI e darzAvAyo hota to to A pheraphAra thaI zakata ja nahIM, kAraNa ke A pheraphAra e zAstrapAThathI viparIta che e spaSTa che. te paNa eTalA mATe ke gurunI AjJA to mAsakalpanA badale paMdaradivasamAM ja vihAra karavAnI ke be-traNa mahine vihAra karavAnI paNa hovI zakya che. ema, A pheraphAra karavAno zAstrapATha jo pUchAyo hota to paNa A pheraphAra thaI zakyo na ja hota. kAraNa ke evo koI zAstrapATha hato ja nahIM. Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-19 189 zaMkA : zrIkalpasUtranI subodhikAvRttimAM A vAta karelI ja che. mATe 'zAstrapATha hato nahIM' ema tame zA mATe kaho cho ? samAdhAna : A pheraphAra to e vRttinI racanA thaI e pUrve ja pracalita thaI gayo hato. mATe ja e vRttimAM 'atyAre to gurvAzA pramANe vihAra thAya che' vagere jaNAvyuM che. eTale jyAre A pheraphAra thayo haze, tyAre to e zAstrapATha nahoto ja. e sivAya anya paNa koI zAstrapATha nahoto. mATe jo zAstrapATha pUchI zakAto hoya, ne e maLe to ja vivakSita pheraphAra karavAno, nahIMtara nahIM, Avo niyama hoya to to A pheraphAra thaI zakata ja nahIM. paNa A pheraphAra thayelo to che ja, ne badhAe apanAvelo paNa che ja, mATe sUcita thAya che ke gItArtha mahAtmAo pheraphAra kare tyAre, e pheraphAra pUrvanA AcaraNanuM vidhAna karanAro zAstrapATha emane dekhADI zakAto nathI ke pheraphAra bAdanA AcaraNanuM vidhAna karato zAsrapATha emane pUchI zakAto nathI. eTale ja bahusaMkhyaka gItArthone mAnya hoya evo je pheraphAra vartamAnamAM thato hoya e pheraphAra aMge paNa vartamAna gItArthone, tabhinna AcaraNanuM vidhAna karato zAstrapATha dekhADavAno ke navA AcaraNano zAstrapATha pUchavAno agItArthone hoto nathI. ane gItArthoe to e pheraphAra karatAM pUrve ja vicAra vimarza karyo hoya e vakhate zAstrapATha dekhADavA-pUchavA vagerenI prakriyA thaI ja gayelI hoya che. ne e pachI ja vivakSita pheraphArano nirNaya thayo hoya che. eTale tyArabAda gItArthone paNa Avo koI zAstrapATha darzAvavA-pUchavAnI AvazyakatA rahetI nathI. zaMkA : paNa jo A rIte zAstrapATha jovA-pUchavAnA ja nathI, to zAstrone sAva bAju para mukI dIdhA na kahevAya ? ne e rIte ene bAju para mUkI devA e zrIjainazAsanamAM cAle ? samAdhAna : zAstravacanonA punaH punaH parizIlanathI gItArthatA Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 190. batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre Ave che ne mati (=buddhi) zAstraparikarmita thAya che. gItArthonI AvI zAstraparikarmita mati e gItArthamati che. enA dvArA (1) deza-kALAdi paristhitinuM mUlyAMkana karavAnuM hoya che. eTale ke zAstrokta utsarga mArgamAM pheraphAra karavo Avazyaka bane evI paristhiti vastutaH che ke mAtra AbhAsa che? A nirNaya karavAno hoya che. (2) utsargamArgamAM pheraphAra karIne navuM AcaraNa pravartAvavuM e apavAda che. apavAda ochAmAM ocho levo paDe, ne utsarganI najIkamAM najIka rahevAya e rIte kayo ne keTalo-kevo apavAda apanAvavo eno nirNaya karavo joIe. AvA zAstrIya mArgadarzanane gItArtho saMpUrNa rIte anusaratA hoya che. (3) e mATe utsargamArga kevo che e jANavA mATe paNa zAstravacanono ja AdhAra gItArtho letA hoya che. eTale ja gItArtho nirNaya letI vakhate zAstrapAThone ja mukhyatA ApatA hoya che, zAstrapAThone jotA-pUchatAM ja hoya che. mATe "gItArthoe lIdhelA nirNayamAM zAstrone anusaravAnuM hotuM nathI evuM vastutaH che nahIM, e nirNaya zAstrAnusArI ja hoya che. paNa A zAstrAnusArI eTale? "zAstranA zabdone anusarIne nahIM, paNa "zAstranA tAtparyArthane anusarIne'. paraMtu gItArtho sivAyano ArAdhakono je moTo bhAga hoya che te zAstranA tAtparyArthane prAyaH pakaDI zakatA hotA nathI. eTale "je zAstranA zabdone anusarIne hoya e zAstranusArI AvI mAnyatA prAyaH dharAvato hoya che. tethI, "zAstromAM sAkSAt zabdothI jaNAveluM hovuM joIe evI apekSAthI ja teo zAstrapATha jovA-pUchavAnuM samajatA hoya che. ne apavAda mArga mATe evuM hoya ja evI apekSA to asthAne che e ApaNe vicArI gayA chIe. mATe zAstrapATha jovA-pUchavAno prastutamAM niSedha karAI rahyo che e jANavuM. A ja vAtane AgaLanA lekhamAM ApaNe hAIvenA dRSTAMtathI vadhAre spaSTa rIte samajIzuM. Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 20 prabhuvIranA jIva nayasAre mahAtmAone mArge caDhAvyA tyAre, muni kahe dravya e mArga. gantavya sthale pahoMcADanAra mukhya rasto e dravyamArga che. AtmAne mokSa sudhI pahoMcADanAra ArAdhanAmArga e bhAvamArga che. dravya mArgamAM mukhya che rAjamArga-hAIve. eTale samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa ke dazavidhasAmAcArI rUpa ke caraNa sittarI-karaNAsittarI rUpa sAdhanA mArga ke je mokSamArga che ene hAIvenuM rUpaka ApIne spaSTarUpe A lekhamAM samajavAno prayAsa karIe. lekhAMka dhAroke hAIve pUrvathI pazcima tarapha jaI rahyo che. seMkaDo ki.mI. lAMbA hAIve parathI judA-judA sthaLe uttara ke dakSiNa tarapha jatA rastA paNa ghaNA Ave. emAMno koIka rasto hAIve karatAM paNa vadhAre suMdarasuMvALo-sugama jaNAya to paNa eTalA mAtrathI enA para utarI javAnuM hotuM nathI. bAju para phaMTAtA te ja rastA para utaravAnI jarUra hoya che je rasto DAyavarjhana rUpa hoya. paNa te te rastAne DAyavarjhana rUpa banavA mATe keTalIka zarato Avazyaka hoya che. (1) mULa rasto ukhaDI gayelo hoya, garanALu tuTI gayuM hoya, AvA koIka kAraNe hAIve para gamana azakya hoya ne tethI je rasto astitvamAM Avyo hoya. (2) rasto kAmacalAu hoya, jevuM hAIve para gamana zakya bane ke tarata e rasto baMdha karI devAno hoya (3) rasto AgaLa hAIvene maLI jato hoya. sAdhanA mArgamAM hAIve e utsarganA sthAne che ane DAyavarjhana e apavAdanA sthAne che. eTale jema DAyavarjhana e paNa mArga ja che, tema apavAda e paNa mArga ja che. tathA sAmAnya rIte hAIve para gamana hoya, Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 192 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre paNa DAyavarjhana hoya tyAM hAIve choDI devAno hoya che. mATe, utsarga karatAM apavAda baLavAna kahevAya che. prazna : DAyavarjhana hoya tyAM badhAM ja vAhano hAIve parathI utarI jatA hoya che. ema kAraNa maLe to zuM badhA ja sAdhakoe utsarga choDI devAno ? uttarabadhA ja hAIve choDI de evo niyama nathI. keTalIka vAra evuM banatuM hoya che ke kAra vagere mATe hAIve choDavo Avazyaka hovA chatAM pAdacArI ke sAyakala, skuTara savAra mATe e choDavo Avazyaka hoto nathI. kALajI rAkhe to teo pasAra thaI zakatA hoya che, eTale ja DAyavarjhana jovA mAtrathI (=koIkane apavAda sevatA jovA mAtrathI) pote hAIvene (utsargane) choDI devAno hoto nathI. paNa prabaLa kAraNa hoya to ja choDavAno hoya che. vaLI hAIve choDe tyArathI ja vahelAmAM vahelI take hAIve para pAchA caDI javAnI gaNatarI hoya che. roja ekAsaNAM choDIne kAraNavazAt navakArazI karavI paDe to paNa e ja divasathI kyAre pAcho ekAsaNA para caDhI jAuM evI bhAvanA joIe. to ja navakArazI e vAstavika apavAdamArgarUpa bane tathA, jevI anukULatA Ave ke tarata hAIve para caDhI javAnuM thaI ja jAya. ema jevI zArIrika anukULatA thAya ke tarata pAchA ekAsaNAM para (utsargamArga para) caDhI javAnuM hovuM joIe jo pharIthI utsarga (hAIve) para caDhavAnuM na hoya to e apavAda (DAyavarjhana) ja na kahevAya. AkarSaNa hAIvenuM ja rahevuM joIe. DAyavarjhana AkarSaka hoya to paNa. ema svAdhyAya karavAno na hoya, koI ja kAma paNa nahIM, mAtra saMthArAmAM ArAma, te avasare saMthAro paNa dhAbaLo vagere nAkhIne poco suMvALo banato hoya. Ama ghaNI ghaNI AkarSakatA... anukULatA hoya che. chatAM enuM AkarSaNa na jAgI jAya to ja sAco apavAda. ane eTale ja sAcA apavAdamAM prAyazcitta bahu alpa hoya che. paNa jo "cAlo, A Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-20 193 bahAne paNa ArAma karavA maLI gayo... mosaMbIno rasa pIvA maLyo...." Avo vicAra Ave to enuM prAyazcitta vadhe paNa che. ane eTale ja svAthya mATe mosaMbIno rasa ke karIyAtuM bemAMthI eka pIvAnuM hoya to karIyAtuM ja pIvuM joIe. sakalAgamarahasyavedI sva. pU. zrI dAnasUrIzvarajI ma.sA. bimArI vagere vizeSa kAraNa vagara ekAsaNA badhAe karavAnA ja. eka mahAtmAne tAva Avyo. mana DhIluM paDyuM "sAheba ! Aje tAva che navakArazI karuM ?" "hA, karo." tarata ja bIjA mahAtmAne sva. pU. zrI dAnasUri mahArAje kahyuM ke "A mahAtmAne tAva Avyo che. mAtra ukALo ne maganuM pANI ja Apajo..." e mahAtmA pAchA ekAsaNAM para caDhI javAmAM zuM vilaMba kare kharA? kaMDarIkamunine ApavAdika rAjamahelanI gocarInuM AkarSaNa jAgI gayuM..... have e choDavI nathI to DAyavarjhane e DAyavajhana rahetAM mArga banI gayo. vaLI hAIve-mokSamArga karatAM e judo che. mATe e unmArgarUpa banI gayo. ne tethI teo mokSanA badale TheTha sAtamI naraka jaI pahoMcyA. pramAdAdine paravaza mana DhIluM paDI jAya ke thoDI pratikULatAnA vicArathI mana DhIluM paDI jAya ne utsarga bhinna pravRtti karAya to e vAstavika apavAda na rahetAM aticArarUpa bane che. evuM prabaLa kAraNa hoya to ja apavAda sevI zakAya. kyAMka hAIve thoDo rapha ke vAMko cUko Ave ke bIjo rasto suMvALo Ave eTalA mAtrathI hAIvene thoDo choDI devAya? 10 mITaranA DAyavarjhanathI kAma nabhI javAnuM hoya to 15 mITarano DAyavarjhana koI DAhyo DrAIvara na apanAve. ema 10 TakA jeTalA apavAdathI cAlatuM hoya to 15 TakA apavAda na sevavo. 15 TakA jeTalo apavAda Avazyaka hoya to 20 TakA apavAda na levo. A badhuM jayaNA kahevAya che. kyAre, kyAM, keTalo DAyavarjhana jarUrI che. e vicakSaNo nakkI kare Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 194 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre che. ema kyAre ? kyAM ? koNe ? keTalo ? kevo ? apavAda sevavo ? e nakkI karavA mATe gItArthatA joIe che. agItArthane paNa gItArtha nizrA to hoya ja, ane tethI gItArtha nirdiSTa apavAda hovo joIe. DAyavarjhana alpakAlIna hoya che. garanALAnuM rIperIMga vagere kAma jevuM pUrNa thaI jAya ke tarata ja DAyavarjhana haTAvI levAya che ne hAIve ja akhaMDa rakhAya che. paNa kyAreka evuM bane che ke... hAIve kaMDArAyo tyAre zaheranI bahAra hato. paNa pachI zahera hAIve AsapAsa vadhI gayuM ane tethI pravartamAna sIdho hAIve zaheranI vacamAM AvI javAthI ane prazno nirmANa thayA have hAIve parathI, AkhA zaherane bahArathI oLaMgI jAya evo haMmeza mATeno navo mArga kADhavAmAM Ave che jene bAyapAsa' kahevAya che. mokSamArga aMge paNa AvuM kyAreka bane che. deza-kALanI amuka paristhiti evI nirmANa thaI jAya che ke jethI pravartamAna utsargamArgathI haMmeza mATe thoDA phaMTAI javuM paDe che. A phaMTAyelA mArgane jItavyavahAra kahe che. keTalAka kALa bAda bAyapAsa ja hAIve tarIke pracalita thaI jAya che. junA hAIveno hAIve tarIke have vyavahAra thato nathI athavA thAya to paNa sAthe 'juno' evuM vizeSaNa lagADavuM paDe che. ema have A phaMTAyelA mArgarUpa 'sAmAcArI' ja utsargamArga banI jAya che ane eTale ja havethI evuM AcaraNa karavA mATe kRtayogI vagere zarato Avazyaka rahetI nathI. alabat je kAMI sAmAcArI hoya te badhI phaMTAyelA mArgarUpa ja hoya evo niyama nathI. keTaloka prAraMbhathI ja kaMDArAyelo hAIve hoya ne keTaloka phaMTAIne phaMTAIne joDAyelo hAIve hoya. ema keTalIka zAsana sthApanAthI ja zarU thayelI ane zAsananA aMta sudhI cAlanArI sAmAcArI che. icchAkAra vagere davidha sAmAcArI AvI che. jyAre cothanI saMvatsarI.. jhoLIne gAMTha mAravI.. vagere phaMTAyelA mArga tarIke AvelI sAmAcArIo che. Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-20 195 hajAro ki.mI. lAMbA hAIve para bAyapAsa mArgo paNa aneka Ave. vaLI bahu moTA dhamadhamatA zahero najIka te te sthaLe bAyapAsa paNa aneka hoya, e paNa asaMbhavita nathI. koIka uttara taraphathI jAya to koIka dakSiNa taraphathI.. koIka zaherane ekadama vIMTaLAIne jato hoya to koIka jarA dUrathI jato hoya. AvA aneka bAyapAsamAMthI koI kayA bAyapAsathI jAya. ane koI kayA bAyapAsathI jAya ? enI sAme prazna UThAvavAnA hotA nathI. AvuM ja phaMTAyelA mArga tarIke AvelI sAmAcArI aMge che. eTale koIkanI kaMIka sAmAcArI hoya ane bIjAnI kaMIka hoya, enI sAme "amArI AvI sAmAcArI che. to tamArI kema AvI che ?" evo prazna UThAvI zakAya nahIM. amArI sAcI.. tamArI khoTI.. amArI zAstrAnusArI.. tamArI zAstraviruddha." AvuM badhuM kahI zakAya nahIM. sAmAcArIno bheda pahelethI mAnya rahyo che. eTale ja sAMbhogikaasAMbhogika bheda astitvamAM AvyA che. koIka mahAtmA asAMbhogika hoya (jemanI sAthe gocarI vyavahAra na hoya tevA hoya) eTalA mAtrathI asaMyamI ke virAdhaka banI jatA nathI. eTale sAmAnyathI koInI sAmAcArInA khaMDanamAM paDavuM na joIe. hA, koI khuda jo AvI vAta karatA hoya ke "badhA khoTuM karI rahyA che. zAstramAM AvuM AvuM Ave che. mATe ame Ama karIe chIe ne tethI ame sAcA chIe" vagere... to emane jarUra yogya pratyuttara Apavo joIe. prazna : A to badhAne bahu chUTachATa maLI jAya evuM che. koI yuvAna sazakta sAdhu paNa potAnI upAdhi (sAmAna) UMcakavA majura rAkhaze ne pote TesathI cAlaze. koI pUchaze to kahI deze ke amArI AvI sAmAcArI che. emAM tame kazuM navu na ca karI zako nahIM. uttara : koI DrAIvara pIdhelI hAlatamAM roDanA kornara para rahelA sapheda paththarone toDIne paNa potAnA vAhanane mArganI bahAra dhakelI de. to e vakhate enA vAhana dvArA je cIlo paDyo ene koI DAyavarjhana Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 196 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre ke bAyapAsa tarIke lekhatuM nathI. ema prastutamAM potAnI zithilatAvazAta vagara prabaLa kAraNe AvuM kaMIka mArgaviruddha AcaraNa thAya. navI navI DhIlAza umerAtI jAya e kAMI sAmAcArIrUpa banI jAya nahIM, e spaSTa ja che. AvI DhIlAza aMge to ene AcaranArAoe khuda svIkAra karI levo joIe ke "A kAMI sAmAcArI nathI, amArI DhIlAza che." hAIvene surekhapaNe darzAvanAra nakazA prakAzita thaI gayA pachI paNa navA navA bAyapAsa astitvamAM AvI zake che. AvA bAyapAsa aMge "nakazAmAM A bAyapAsanuM sthAna. noMdha kyAM che ? batAvo. nahIMtara ame ene bAyapAsa na mAnIe." AvuM kahI zakAtuM nathI. ema sAdhvAcArane jaNAvanArA granthonI racanA thaI gayA pachI je sAmAcArIo astitvamAM AvI che eno ullekha zAstromAM na maLe e spaSTa che. paNa eTalA mAtrathI "A zAstrAnusArI nathI. sAmAcArIrUpa nathI.. mArga nathI. unmArga che. zAstra viparIta che. "AvI pravRttinA zAstromAM koI akSara maLatA nathI mATe A paraMparA nathI paNa pAMpaDA che." vagere kahI zakAtuM nathI. navo bAyapAsa kaMDAravAno prasaMga Ave tyAre e kaMDAranArAone "kayA nakazAnA AdhAre tame A bAyapAsa kaMDArI rahyA cho ?" evuM pUchavAnuM hotuM nathI. alabat jUnA nakazAone dhyAnamAM rAkhIne ja teoe navo bAyapAsa kaMDAravAno hoya che. paNa, "A bAyapAsa junA nakazAmAM kyAM darzAvelo che ? e batAvo. jo darzAvelo haze to ja ame ene svIkArIzuM, nahIMtara nahIM.' evuM emane kahI zakAtuM nathI. kAraNa ke je navo kaMDAravAno che, e bAyapAsa junA nakazAmAM na ja hoya (hoya to have kaMDAravAno rahe ja nahIM) e spaSTa che. ema gItArtho dezakALAdine anusarIne je navI sAmAcArI prasthApita kare e zAstra ane junI sAmAcArIne najaramAM rAkhIne ja nakkI karatA hoya che. paNa e aMge "zAstramAM AvuM AcaraNa kyAM kahyuM che ? "e zAstramAM nathI kahyuM, mATe ame na svIkArIe AvuM pUchI-kahI zakAtuM Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-20 197 nathI. ne chatAM jeo AvuM pUchatA hoya ke mugdhajIvone evuM pUchavAnI salAha ApatA hoya teo kAM to zAstrarahasyonA ajANa che ne kAM to jANavA chatAM potAnA tuccha svArthavazAt svazraddhALu mugdhajIvone uMdhe ravADe caDAvI rahyA che ema jANavuM. sIdhI ja vAta che. jo zAstramAM je kahyuM e ja gItArtho dvArA karAI rahyuM hoya to e aMge 'deza-kAlAdine anusarIne paraMparA pheravI.. navI sAmAcArI prasthApita karI (pravartAvI).." vagere kahevAnuM ja kyAM rahe ? vi.saM. 2014 nA pUrve keTalAya varSothI caMDAMzucaMDu paMcAMgano AdhAra levAnI paraMparA (sAmAcArI) zrI saMghe kaMDArelI. vi.saM. 2014 thI janmabhUmi paMcAMgano AdhAra levAnI sAmAcArI prasthApita karI. 'vi.saM. 2014 thI caMDAMzucaMDu paMcAMga choDIne janmabhUmi paMcAMgano AdhAra tarIke svIkAra karavo' Avo zAstrapATha koI mAge che ? ne zuM koI ApI zake ? koIe mAgyo hato ? koIe Apyo hato ? zAstrapATha vagaranA e pheraphArane svIkArI lenArAo, vartamAnamAM gItArtho dvArA prastAvita anya pheraphAra aMge 'zAstra pATha Apo. zAstra pATha Apo' nI bUmarANa macAve e kevI mUDhatA ! ame je je sAmAcArI mAnya karI laIe e aMge zAstrapATha mAgavA-ApavAnI jarUra nahIM, paNa ame 'yanmAdhavena ukta tanna' nyAye jeno virodha karIe eno zAstrapATha jorazorathI mAgavAno...A kevo halAhala anyAya ! ArAdhaka zrAvaka-zrAvikAo ja nahIM, sArA vidvAna kahevAtA keTalAka sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMto paNa AvI be ne be cAra jevI vAta vicAravA - samajavA taiyAra nathI.. dRSTirAganI kevI pragADhatA ! kalikALasarvajJa zrIhemacandrasUri mahArAje 'dRSTirAga e kAmarAga ane sneharAga karatAM paNa bhayaMkara che' evuM je kahyuM che te akSarazaH satya pratIta thAya che. viSayonA AkarSaNa (kAmarAga) para ane svajanonA mamatva (sneharAga) para vijaya meLavanArA paNa dRSTirAgamAM gADha rIte aTavAI jAya che. pratikramaNamAM sUtronA caDhAvA, dIkSArthInA Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 198 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre upakaraNanA caDhAvA, vidAyatilakano caDhAvo, zAstrasiddha navakalpI vihArathI viparIta rIte vihAra, paryuSaNAmAM pAMca divasamAM nava kSaNothI kalpasUtranA eka eka vyAkhyAna zAstrasiddha che, chatAM navamA vyAkhyAnamAM nave nava vyAkhyAnanA sUtro saLaMga vAMcavA. AvI badhI DhagalAbaMdha pravRttio kALe kALe zrI saMghe apanAvI che jenA koI ja zAstrapATha maLatA nathI, are keTalAkamAM to uparathI enAthI viparIta zAstrapATha maLe che. zAstrapATha - zAstrapAThanI bUmarANa macAvanArA paNa A badhI zAstrapATha vinAnI ke zAstrapATha viruddha pravRtti karatA ja hoya che, e aMge kyAreya zAstrapAThanI AvazyakatA emane bhAsatI nathI. ane vartamAnamAM bahu saMkhyaka saMvigna gItArtha mahAtmAo lAbhAlAbha joIne koI paNa pheraphAra kare ke navI pravRtti cAlu kare, eTale "tame kayA zAstranA AdhAre A karI rahyA cho ?" "A zAstrAnusArI nathI' vagere bUmarANa macAvI mUkavI. zrI saMgha pratye kevo tIvra dveSa ! ne potAnA pakSano kevo gADha rAga ! prabhu! tuM e badhA para evI kRpA karI ke teo potAnA dRSTirAgane pichANI zake ne enI cUMgAlamAMthI chUTavAnuM sAmarthya keLavI zake ! prazna : saMvigna gItArtha mahAtmAoe paTTaka vagere dvArA AvI je navI praNAlikA (sAmAcArI) pravartAvI hoya athavA aciratyakta sAmAcArInuM punaH pravartana karAvyuM hoya e praNAlikA aMge gurubhagavaMta potAnA ziSyane evI sattA Ape kharA ? ke mArA gayA pachI tuM A paTTakane-sAmAcArIne kensala karI deje. uttara : zaheranA vikAsa vagere kAraNe Ijanera vagere adhikArIoe eka bAyapAsa banAvyo. e bAyapAsa dhamadhamato paNa thaI gayo. have, e bAyapAsa banAvanArA adhikArIomAMno koI eka adhikArI potAnA uttarAdhikArIne sattA soMpI zake? ke mArI hayAtIbAda tArI marajI mujaba tuM A bAyapAsa ukhADI nAkhaje? "nA na ja ApI zake." basa e ja rIte navI pravartelI praNAlikA aMge paNa gurubhagavaMta Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, khAMka-20 199 potAnA ziSyane enI marajI paDe tyAre e praNAlikAne daphanAvI devAnI sattA soMpI zakatA nathI. tarkapUrNa vicAra karavAmAM Ave to A vAta niHzaMka jaNAze. te A rIte (1) saMvigna gItArtha mahAtmAoe navI praNAlikA je pravartAvI hoya che e ADedhaDa manamAM evo koI taraMga UThyo mATe ke evI dezakALAdinI paristhiti nirmANa thaI hoya mATe ? spaSTa che ke evI vizeSa prakAranI paristhiti nirmANa thaI hovAthI ja, evI paristhitine anurUpa, sva--para hitakara praNAlikA zarU karI hoya che. eTale jyAM sudhI dezakALAdinI evI paristhiti vizeSarUpe badalAya nahIM tyAM sudhI ene rada karavAno prazna ja kyAM Ave ? (2) aneka mahAtmAoe bhegA maLIne zarU karelI praNAlikAne rada karavAnI sattA emAMnA eka ja mahAtmA potAnA ziSyane zI rIte ApI zake ? kAraNa ke je praNAlikAne rada karavI bIjA gItArthone anucita lAge che tene rada karavAnI sattA khuda e mahAtmA pAse paNa hotI ja nathI. vaLI, eka mahAtmA svaziSyane e rada karavAnI sattA Ape ne bIjA mahAtmA potAnA ziSyane e praNAlikA cAlu rAkhavAnI sattA Ape to pariNAma zuM Ave ? saMghamAM jhaghaDA, anuzAsana-hInatA ne svacchaMdatA.. ja ne ? ke bIjuM kAMI ? zuM AvuM saMvignagItArtha mahAtmAone mAnya hoI zake ? zuM AvuM jainazAsanane mAnya hoI zake? eTale ja sva. pU. A. zrI dAnasUrIzvarajI mahArAje vividha praznottaramAM jaNAvyuM che ke-koIpaNa eka manuSya svamatithI jo koIpaNa navo pheraphAra ke gareDa pADavA mAMge to tema karavAno haka tene zrIsaMgha ane zAsananI praNAlikA bilakula ApI zakatI nathI ja. (pR. 346) prazna : paNa koI ziSya mahAtmA ema kahe ke mane mArA gurudeva AvI sattA ApI gayA che ne tethI huM A praNAlikA (praNAlikAne prasthApita karanAra paTTakane) rada karuM chuM. to zuM mAnavuM ? Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 200 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre uttara : to kyAM to evI sattA ApanAra gurune bhadrika mAnavA paDe ne kyAM to ziSya mRSAvAda sevI rahyo che, ema mAnavuM paDe. Azaya e che ke gurubhagavaMta jo gItArtha hoya ne zrI jainazAsananI maryAdAonA jANakAra hoya to teo jANatA ja hoya che ke zrI jainazAsanamAM bahu saMkhyaka gItArthonI saMmatithI zarU thayelA AcaraNamAM pheraphAra karavAno ke e AcaraNane baMdha karI devAno adhikAra koI ekAda mahAtmAne nathI. paNa emAM vyakta ke avyakta saMmativALA bahu saMkhyaka gItArthone ja che. eTale guru bhagavaMta jo saMvigna gItArtha che, to huM tane ThIka lAge tyAre A paraMparA baMdha karI de je evI sattA svaziSyane soMpe ja nahIM ane tema chatAM, ziSya jo AvuM kaheto hoya to samajI zakAya che ke e juThANuM calAvI rahyo che. eTale nakkI thayuM ke pApabhIru saMvigna gItArtha gurubhagavaMtanA nAme ziSya jo evI vAta calAvato hoya ke gurubhagavaMta mane phalANo paTTaka-praNAlikA rada karavAnI sattA soMpI gayA che. to e ziSya sarAsara jUTha bolI rahyo che e vAta niHzaMka che. bIjI rIte paNa vicAravuM hoya to A rIte vicArI zakAya. zuM e saMvigna gItArtha gurubhagavaMte pote ekalAe ja e paTTakane amalamAM mUkelo hoya ke bIjA mahAtmAonI paNa saMmati laIne amalamAM mUkelo hoya ? prazna : bIjAonI saMmati vinA-sAtha-sahakAra vinA to pote ekalAe AvA koI nirNaya karI zakAya ja nahIM. pachI bhale ne pote potAnA samudAyanA adhipati hoya" AvI zAstranA rahasyArtharUpa ane zAsananI maryAdArUpa je vAta che ene saMvignagItArtha gurubhagavaMta paNa jANatA ja hoya ne eTale badhAnI saMmati laIne ja e paTTakanI jAherAta ne amalIkaraNa karavAmAM AvyuM hoya, ema paNa mAnavuM ja paDe ne ? Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-20 201 uttara : jo paTTakano amala karavA mATe bIjAonI saMmati joIe to paTTakane 2da karavA mATe na joIe ? A zuM na samajAya evI vAta che ? gItArtha evA gurubhagavaMta A vAta na samajatA hoya evuM zuM mAnI zakAya ? eTale 'potAnI icchA mujaba pote ekalAe e paTTakane rada karI nAkhavo' evI sattA khudanI emanI pAse paNa na ja hovAthI teoe potAnA ziSyane evI sattA ApI hatI evuM zI rIte mAnI zakAya ? sIdhI vAta che zuM koI gacchAdhipati potAnA uttarAdhikArIne tAre AvI AvI navI praNAlikAo tane marajI paDe tyAre pravartAvavI...' AvI sattA ApI zake ? prazna : e to zI rIte ApI zake ? kAraNa ke bhaviSyamAM kevI kevI deza-kAla vagerenI paristhiti sarjAze ? ne tyAre kevI kevI zakya praNAlikAo zrIsaMghanA hitamAM haze ? eno pahelethI chadmastha gacchAdhipati zI rIte nirNaya karI zake ? uttara H barAbara che. e ja rIte bhaviSyamAM amuka prakAranI paristhiti sarjAvAnI ja che, ne tethI phalANI praNAlikA nukazAnakartA banI javAnI che, mATe ene kensala karI nAkhavI.. evo nirNaya paNa chadmastha gacchAdhipati zI rIte karI zake ? vaLI praNAlikA pravartAvavI ke rada karavI e paristhitine AdhIna hoya che, marajIne nahIM. eTale 'tane ThIka lAge tyAre.. tArI marajI paDe tyAre.. rada karI nAkhaje..' AvuM paNa zI rIte kahI zake ? eTale AvI sattA soMpI hovAnI vAta satyathI vegaLI mAnavA sivAya bIjo koI upAya nathI. ane chatAM, anAbhoga vagere koI paNa kAraNe kadAca koI gacchAdhipati potAnA ziSyane AvI sattA Ape to paNa, jo e ziSya gItArtha hoya, zAsananI maryAdAono jANakAra hoya, sAmAnya paNa buddhi dharAvanAra hoya to e potAne ThIka lAge ema koI navI praNAlikA Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 202 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre pravartAve nahIM ke junI praNAlikAne rada kare nahIM. kAraNa ke e jANato ja hoya ke bIjAonI asaMmati hovA chatAM Ama karavuM e svacchaMdatA che, je jainazAsananA sAva prAthamika kakSAe rahelA ArAdhakane paNa saMbhave nahIM-zobhe nahIM. prazna: paNa A rIte to junI koI praNAlikAne navA gacchAdhipati kyAreya kensala karI ja nahIM zake ne ? uttara : koI ekAda gacchAdhipati manasvIpaNe kensala karavA mAge to, to na ja karI zake. chatAM koI evuM karavA mAge to emanA samudAyanA saMvigna gItArtho emane vAravAno prayAsa kare. eTalethI kAma na pate to anya samudAyanA gacchAdhipati vagere gItArtho e mATe prayatna kare. ATaluM thavA para, jo thoDI paNa pApabhIrutA hoya, to A vicAra manamAM UThe ja ke - "jo huM koInuM sAMbhaLIza nahIM - saMghane mAthe rAkhIza nahIM to mArAmAM svacchaMdatA Avaze tathA mArA AvA vartanathI tana-manadhana ane samayano bhoga ApIne ArAdhanA karI rahelA ArAdhakomAM vivAda-vikhavAda vagere pedA thavA dvArA ArAdhanAne-zAsanane maraNatola phaTako paDaze. ane to pachI jaha jaha bahussuo sammao a sIsagaNasaMparivuDo a / aviNicchio a samao, taha taha siddhaMtapaDiNIo // 3paddezamAnA rU23 || artha : jema jema bahuzruta (= zAstrajJAtA) bane, caturvidha saMghane mahAn guru tarIke mAnya bane, vizALa ziSyasamudAyathI parivarelA bane, paNa samayamAM=siddhAntanI-zAsananI maryAdAomAM avinizcita bane tema tema e siddhAMtano zAsanano pratyenIka-zatru bane che. AvA upadezamALAnA kathananA anusAra mArAmAM zAsananI pratyanItA Avaze, mATe mAre AvuM karavuM na joIe." Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-20 203 prazna : paNa jo e gacchAdhipati ema kahetA hoya ke "saMgha to mArA paNa mAthe ja che. mAre eno anAdara karavAno hoya ja nahIM. paNa anya samudAyanA gacchAdhipati ke gItArtho vagere vAstavika rIte "saMgha' rUpa che ja nahIM, e to hADakAMno mALo che, mATe emane pUchavAnI koI jarUra na hovAthI pUchato nathI," to e barAbara che ? uttara : anya gacchAdhipatio vagere saMgharUpa nathI, ne hADakAMnA mALArUpa che evuM zA mATe ? prazna : kAraNa ke e badhA bhagavAnanI AjJA mAnatA nathI. uttara H A bhagavAnanI AjJA eTale zuM? prazna : zAstranA vacano e prabhunI AjJArUpa che. uttara barAbara, to zuM e anya gacchAdhipatio vagere Agamone ke Agamane anusarIne pUrvAcAryoe racelA zAstrone apramANa kahe che? "amane A grantho mAnya nathI." ema kahe che ? prazna : nA, ema to na kahetA hoya paNa evA koI nirNaya levAnA hoya tyAre zAstramatine mahattva ApavAnA badale bahumatine mahattA ApatA hoya che. kharekhara to Apamati ke bahumati to nahIM ja, paNa sarvAnumati paNa na cAle. zAstramati ja joIe. AvI zAstramatine gauNa karatA hovAthI zuM ema na kahevAya? ke teo bhagavAnanI AjJA mAnatA nathI. uttara : nA, ema kahI zakAya nahIM, kAraNa ke "zAstramati zabdano sIdhesIdho to koI artha nathI. thoDA zabdono adhyAhAra karIne artha karIe to zAstramati eTale gItArthamati tarIke ja phalita thAya che. A vAta AgaLanA lekhamAM ApaNe spaSTatApUrvaka samajIzuM. Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka , 21 gayA lekhamAM prazna UThelo ke zAstramati ja jainazAsanamAM mukhya che, bahumati ke sarvAnumati nahIM. tethI zAstramatine gauNa karanArA bhagavAnanI AjJAthI bahAra kema na kahevAya ? A praznano uttara ApaNe vicArIe. e mATe ApaNe prazrakArane pUchIe chIe ke "A zAstramati eTale zuM?" prazna : zAstranAM vacano e ja zAstramati che. uttara: e to zAstravacana kahevAya, zAstramati nahIM. hakIkatamAM zAstro zabdAtmaka hovAthI pudgalamaya che. pudgalo jaDa hovAthI enI koI mati=buddhi hotI ja nathI. eTale zAstramati zabdano sIdhesIdho to koI artha che ja nahIM. thoDA ADA-avaLA thaIne artha karavo hoya to Avo thaI zake ke - zAstra vacana parathI gItArthone pUrvApara avirodhapaNe thato arthabodha e zAstramati che. A arthabodha gItArthanA jJAnarUpa hovAthI "gItArthamati rUpa ja banI jAya che. eTale AvA koI paNa nirNaya mATe gItArthamati e ja AdhArarUpa banI rahe che. prazna : tamArI, gItArthamatinI A vAto barAbara lAge che. paNa e gacchAdhipati te te zAstravacanano jevo artha kare che evo na karatAM judA judA prakArano artha A anya gItAryo kare che. mATe A anya gItArtho prabhunI AjJA mAnatA nathI ema e gacchAdhipati na kahI zake? uttara : to to e anya gItArtho paNa kaheze ke - "A gacchAdhipati AjJA mAnatA nathI, mATe hADakAMnA mALA svarUpa che, kAraNa ke ame jevo artha karIe chIe tevo teo karatA nathI. eTale Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-21 205 zAstravacanano ame jevo artha karIe evo ja artha je kare te AjJAmAM ne judo artha kare e AjJA bahAra...' A rIte koIne AjJA bahAra kahI na zakAya. prazna : to kaI rIte kahI zakAya ? uttara : jeo sAcA arthano dharAra niSedha karI khoTo artha kare ne e mujaba varte ene kahI zakAya. prazna : paNa judA judA gItArtho judo judo artha karatA hoya to kayo artha sAco ne kayo khoTo mAnavo ? uttara : te te artha karavAmAM zI zI saMgatio che athavA asaMgatio che eno gItArtho paraspara vicAra vimarza karIne sAcA arthano nirNaya karI zake. prazna : paNa chatAM gItArthoe A rIte nirNata karelo artha karatAM anya gItArtho judo ja artha kahyA kare to ? uttara : to bahumati gItArthone je artha yogya lAge tene sAco mAnavo joIe ne badhAe ja e svIkAravo joIe. ne pachI badhAe e pramANe ja vartavuM joIe. je e pramANe na varte e AjJA bahAra... eTale ja bahumati suvidita gItArthonI mati e ja zAstramati ema kahevuM joIe. prazna : paNa koIka gItArthane A bahumati gItArthoe karelo artha dharAra khoTo lAgato hoya to ? uttara : to paNa eno svIkAra ja karavo e emanI pharaja che. "bahumati gItArthone je mAnya hoya ene svabuddhithI doSonI kalpanA Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 206 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre karIne doSita TheravI to zakAya nahIM. paNa badhAe ja ene mAnya karavuM paDe" AvuM zrIdharmaratna prakaraNamAM kahyuM che ne A ucita paNa che ja. nahIMtara anuzAsana ja na rahe. gharamAM cAra bhAIo hoya, cAre vicakSaNa che. koI nirNaya levAnA prasaMge traNa bhAIono eka abhiprAya che, ane eka bhAIno judo abhiprAya che. to traNano abhiprAya ja mAnya bane che ne ? e mAnya banyA pachI cothAe paNa e ja rIte vartavuM paDe ne? duniyAnA koIpaNa kSetramAM A ja paddhati jovA maLaze. prazna : paNa aneka gItArtho dvArA karAto artha khoTo hoya to? uttara : bahu saMkhyaka gItArthono nahIM, paNa ekAda-be gItArthone je artha bhAsato hoya te ja khoTo hovAnI saMbhAvanA khUba prabaLa che. prazna H chatAM kyAreka anAbhoga vagere kAraNe bahusaMkhyaka gItArthone bhAselo artha khoTo hoI zake ne ? uttara : emaNe karelo kayo artha khoTo che ? eno nirNaya koNa kare ? chevaTe gItArtho ja zaraNabhUta che, ne emane to e artha yogya ja lAgyo che. mATe e asatya hovAno nirNaya zakya ja nathI. eTale ja ene avikalpe tatti karavo joIe. je ene amAnya kare e prabhuzAsananI maryAdAono mAthe bhAra rAkhanAra na hovAthI vastutaH AjJA mAnanArA nathI. eTale eka sarakho artha karanArA anya gacchAdhipati vagere rUpa bahusaMkhyaka gItArtho nahIM, paNa enAthI bhinna arthane ja sAco mAnanArA e eka gacchAdhipati ja AjJA bahAra TharavAthI hADakAMnA mALArUpa kema na banI jAya ? prazna : ThIka che. chatAM, navI praNAlikA vagere kAMI paNa zarU karavAnuM hoya ne e vakhate zAstrapATha mAgavAmAM Ave to A bahusaMkhyaka Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-21 207 gItArtho 'AmAM zAstrapAThanI kAMI jarUra nahIM' (je praNAlikA zarU karavA mAgatA hoya) 'e zAstrAnusArI ja joIe, enA zAstromAM akSara maLatA ja hovA joIe...' evuM Avazyaka nathI.. 'akSara na maLatA hoya tevI praNAlikA cAlu karI zakAya.' AvuM badhuM teo kahetA hoya che. eTale zAstravacanone=prabhunI AjJAne teo mAthe rAkhatA nathI' evuM zA mATe na kahevAya ? ne tethI e badhAno samUha e 'saMgha' nathI paNa hADakAMno mALo che ema zA mATe na kahevAya ? uttara : cAlI AvelI praNAlikAne-paTTakane rada karI denArA e mahAtmAne pUchavAmAM Ave ke 'phalANA varSe A paTTakane rada karI devo' evo zAstrapATha Apo.. 'zAstramAM AvA matalabanA akSaro dekhADo' to ja e paTTakane rada karI denAruM tamAruM pagaluM zAstrAnusArI.. to zuM e gacchAdhipati akSaro dekhADI zakaze ? ema pUrva puruSoe je varSathI e paTTaka banAvIne amala zarU karyo hoya, 'e varSathI Avo paTTaka banAvI phalANI praNAlikA zarU karavI' Avo zAstrapATha mAgavAmAM Ave, to zuM teo batAvI zake ? to zuM e gacchAdhipatine ne emanA guruvarya vagere pUrvapuruSone paNa hADakAMno mALo ja kahevAno ? ne to pachI saMgha tarIke koNa raheze ? amAre pheraphAra karavo hoya to zAstrapAThanI jarUra nahIM. ne chatAM ame zAstrAnusArI ! ne bIjAoe pheraphAra karavo hoya to zAstrapATha joIe ja, na ApI zake to teo zAstrAnusArI nahIM, teo hADakAMno mALo..' A kevo nyAya ? vastutaH zAstramAM kahyuM che ke AyaraLA vi haiM ALatti. arthAt bahusaMkhyaka saMvigna gItArthoe junI AcaraNAmAM pheraphAra karIne pravartAvelI hoya ke navI pravartAvelI hoya evI je koI AcaraNA hoya te paNa AjJArUpa ja che. Ano sUcitArtha jarUra evo nIkaLI ja zake che ke bahusaMkhyaka Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 208 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre gItArthonI AvI AcaraNAo e khuda ja prabhunI AjJArUpa hovAthI zAstrapATharUpa ja che, ene anya zAstrapAThanI jarUra hotI ja nathI. prazna : paNa zAstramAM kaMIka jaNAvyuM hoya. ne gItArtho je AcaraNA pravartAvavA mAgatA hoya te dharAra e zAstrapAThathI viparIta hoya, AvI AcaraNA thoDI calAvI levAya? uttara : ApaNe pUrve vicArI gayA chIe ke zAstrapATha karatAM viparIta hovA mAtrathI saMvigna gItArthoe pravartAvavA icchelI AcaraNAne amAnya karI zakAtI nathI. nakazAmAM dekhADelA hAIve karatAM judI dizAvALo hovA mAtrathI adhikArI puruSe kaMDArelA bAyapAsane zuM nakArI zakAya ? vastutaH bAyapAsa dhamadhamato thaI gayA pachI e ja hAIverUpa banI jAya che. nakazAmAM dekhADelo juno hAIve jarjarita thavA AdinA kAraNe akasmAtanA bhayathI grasta hoya tyAre "hAIve raheto nathI. ema saMvigna gItArthonI praNAlikA pravaryA bAda, e ja mokSamArga banI jAya che. pachI zAstromAM kahelI junI AcaraNA "mokSamArga rUpe amalamAM rahetI nathI. prazna : paNa paTTaka vagere dvArA pravartelI AcaraNA azAstrIyaarvAcIna hoya to e azAstrIya paraMparA parathI zAstrIya-prAcIna paraMparA para pAchA pharavA mATe to e azAstrIya-arvAcIna paraMparAne rada karI zakAya ne ? uttaraH nA, na karI zakAya, kAraNa ke (1) gItArtha mahAtmAoe je paraMparA pravartAvI hoya ene "azAstrIya' kahI zakAtI nathI. pUrve AvI gayuM che e mujaba "AyaraNA vi hu ANatti AvuM zAstrIyavacana ene AjJArUpa (zAstrIya) TheravI ja de che. (2) "zAstrokta paraMparA para pAchA pharavuM che... A kyAreya, cAlu paraMparAne rada karavAnuM prayojana banI zakatuM nathI. Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-21 209 juno hAIve nakazAmAM batAvelo che. arthAt nakazAnusArI che, navo bAyapAsa (e pUrve prakAzita thayelA) nakazAmAM batAvelo nathI, arthAt nakazAnusArI nathI. mAtra ATalA ja kAraNe e bAyapAsane choDIne junA hAIve para AvI javAnI vAta karavAmAM zuM DahApaNa hoI zake ? eTale ja, bhAdaravA suda pAMcamanI saMvatsarI zAstrAnusArI che paNa eTalA mAtrathI "zAstrAnusArI pAMcamanI AcaraNA para pAchA pharavuM che, mATe cothanI saMvatsarI choDI do" AvuM koI sujJa kahe che kharA ? are pAMcama zAstrAnusArI che, mATe ame cothanI saMvatsarI nahIM karIe, pAMcamanI ja karIzuM mAtra ATalA kAraNe jo koI pAMcamanI saMvatsarI kare to ene "pAMcama dine vAMce-suNe virAdhI hoya niyamA' AvA vacana dvArA niyamA virAdhaka kahyo ja che ne ! AvI DhagalAbaMdha vAto che. zAstromAM pahelAM AcArAMganI ne pachI uttarAdhyayana bhaNavAnI vAta che (eTale to uttarAdhyayana evuM nAma che. uttarakALamAM=pachInA kALamAM adhyayana jenuM karavAnuM che te uttarAdhyayana). ane AcArAMgajInuM "zastraparijJA" adhyayana sUtra-arthathI ziSya bhaNI le pachI vaDIdIkSA karavAnuM vidhAna che. paNa zrIdazavaikAlika sUtranI racanA bAda krama badalAI gayo. enA jIvanikAya adhyayanane ziSya sUtra-arthathI bhaNI le pachI vaDI dIkSA thAya che. temaja uttarAdhyayana pahelAM bhaNAvAya che, ne pachI AcArAMgajI. have jo koI ema kahe ke "zAstromAM mULabhUta rIte prathama AcArAMgajInuM adhyayana kahyuM che eTale ame zAstrAnusArI junI paraMparA para pAchA pharavA mATe pAcho krama badalI nAkhIzuM ne pahelAM AcArAMgajI bhaNazuM - bhaNAvIzuM to evuM kahenArane zuM DAhyo manAya ? evuM karanAra vyakti zAsanane lAbha karI rahyo che ? ke vikhavAda UbhA karavA dvArA nukazAna ? Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 210 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre prazna : paNa pAchaLathI racAyelA zAstromAM to zrI dazavaikAlika, uttarAdhyayana, AcArAMgajI. vagere vartamAnakramano paNa ullekha che ja. mATe have to e zAstrone anusarato hovAthI A krama paNa zAstrAnusArI banI ja gayo ne ! pachI ene rada karavAnI jarUra ja kyAM rahe ? uttara: navo bAyapAsa kaMDArAyA pachI jo koI nakazo prakAzita thAya to pachI e bAyapAsa paNa nakazAnusArI banI ja jAya, paNa jyAM sudhI eno samAveza karato evo navo nakazo prakAzita thayo na hoya tyAM sudhI 'e nakazAnusArI na hovAthI ene rada karI nAkhavo evuM koI DAhyo kahe nahIM. ema prastuta mAM virakSita paraMparA cAlu thayA pachI racAyelA zAstramAM eno paNa ullekha thaI zake ne tethI pachI "e paraMparA e zAstrane anusaranArI che ema kahI paNa zakAya. paNa evuM navuM zAstra racAyuM na hoya tyAM sudhI e zAstrAnusArI na jaNAvA mAtrathI ene rada karI devAnI vAta zuM koI vicArazIla puruSa kare kharA? vaLI, navI paraMparA zarU karavAnI hoya tyAre to eno ullekha zAstromAM maLe ja nahIM. hA e paraMparA rUDha thayA pachI koI zAstra racAya to emAM eno ullekha maLI zake. paNa evuM zAstra racAyuM na hoya tyAM sudhI to eno ullekha zI rIte maLI zake? paNa eTalA mAtrathI ene koI "A AcaraNA zAstrAnusArI nathI, mATe amane mAnya nathI, ame ene rada karI daIzuM." AvuM na kahe e mATe ja to jJAnIoe "AyaraNA vi hu ANatti' zabdo dvArA gItArthoe pravartAvelI AvI AcaraNAone AjJArUpa kahevA dvArA "zAstrIya' hovI ghoSita karI ja dIdhI che. eTale have zAstrIya paraMparA para pAchA pharavuM che mAtra ATaluM kAraNa AgaLa karIne cAlu paraMparAne rada zI rIte karI zakAya ? prazna : tamArI A vAta barAbara nathI. Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 211 batrIzI-3, lekhAMka-21 uttara : zI rIte ? prazna : A rIte, dhAro ke koI eka grupamAM pAMca mahAtmA che. chellA ghaNA varSothI pAMce mahAtmA roja navakArazI kare che. daramyAna eka mahAtmAne zrIdazavaikAlikano svAdhyAya karatI vakhate pramatta 2 boya zabdo sparzI gayA. dainika ekAsaNAM zAstrIya che Avo khyAla Avyo. to zuM "have azAstrIya evI navakArazInI paraMparAne choDIne huM zAstrIya evI ekasaNAnI paraMparA cAlu karyuM AvuM vicArIne teo navakArazInI paraMparAne rada na karI zake ? uttara : bhAI mArA ! gADIne UMdhe pATe kyAM caDhAvo? huM je kahI rahyo chuM te gItArtha mahAtmAo dvArA deza-kALa vagere paristhitine joIne pravartelI paraMparAo mATe kahI rahyo chuM. AhArasaMzA-rasanAnI lAlasA vagerenA kAraNe pesI gayelI rojiMdI navakArazI vagere rUpa zithilatAo mATe nahIM. AvI zithilatAone to vahelAmAM vahelI take daphanAvI devAmAM ja kalyANa che. uMgha ke nazA vagerenI asara heThaLa DrAIvara hAIvene cAtarIne AghopAcho thato hoya to e aTakAvavuM icchanIya banI ja rahe evuM koNa nathI mAnatuM ? prazna paNa je paraMparA zithila evA yationA kALamAM pravartI hovAnI saMbhAvanA hoya to e to rada karI zakAya ne ? - uttara : granthakAre prastuta batrIzInA chaThThA zlokanI vRttimAM kahyuM che ke - ziSTAMtyasaMheDapi tavUSaNamacAvyam Azaya e che ke ghaNA kALathI cAlI AvelI paraMparAnA Adyapravartaka koNa hatA ? saMvigna gItArtha hatA? ke asaMvigna? agItArtha ? Ano hAla nirNaya nathI. ema, e pravartakanA samakAlIna anya gItArthone e mAnya hatuM ke nahIM? Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 212 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre eno paNa hAla nirNaya nathI, eTale ke e paraMparA ziSTa puruSone saMmata hatI ke nahIM ? emAM saMdeha che. tema chatAM, mahApAdhyAya zrIyazovijayajI mahArAje kahyuM che ke e paraMparAne dUSita TheravavI e yogya nathI. Ano sUcitArtha spaSTa che ke 'koNe pravartAvI ? athavA kayA kALamAM pravartAvI ? e vAta gauNa che. ene AgaLa karIne e paraMparAne dUSita TheravI zakAya nahIM.' Avo sUcitArtha mAnavo Avazyaka paNa che ja, kAraNa ke pravartaka je hoya te, paNa pachInA kALamAM thayelA saMvigna gItArtha puruSoe (ke jemAM potAnA guruvarya vagere pUrvajo paNa samAviSTa che te mahAtmAoe) jo e paraMparAne mAnya karI che, to e badhA pUrvapuruSo karatAM ziSye vadhAre DAhyA thavAnI zI jarUra ? eTale, A sArabhUta vAta to mAnavI ja paDaze ke 'A paraMparA azAstrIya che. mATe ene rada karIne amAre zAstrIya paraMparA para pAchA pharavuM che' mAtra ATalI dalIla karIne koI paNa paraMparAne rada karI zakAtI nathI. hA, deza-kALAdi ja pharIthI evA sarjAyA hoya ke cAlu paraMparA karatAM zAstrokta paraMparA ke pUrvapravRtta paraMparA vadhAre lAbhakartA banI gayela hoya, to gItArtha mahAtmAo bhegA thaIne A vartamAna paraMparAne rada karI ja zake che, ne pUrvaparaMparAne pharIthI jIvaMta karI zake che. paNa emAM kAraNa hamaNAM ja kahyuM ema, vartamAna paraMparA azAstrIya che e nahIM, paNa have e lAbhakartA rahI nathI, e che athavA pUrvaparaMparA pharIthI vizeSa lAbhakartA banI gaI che te che. vartamAna bAyapAsa nakazAnusArI nathI, eTalA mAtrathI ene ukheDI na nakhAya. hA, have pachI evI koI paristhiti nirmANa thaI hoya ke jethI vartamAna bAyapAsane hAIve tarIke cAlu rAkhavAmAM ghaNI ja ghaNI muzkelIo UbhI thaI hoya ne junA hAIvene cAlu karavAmAM Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-21 213 e badhI dUra thaI jatI hoya (jema ke junA hAIvenI AsapAsa thayelI vastI tyAMthI sthAnAMtara karIne bAyapAsa (navA hAIve) pAse goThavAI gaI hoya] to vartamAna bAyapAsane rada karIne pAcho juno hAIve dhamadhamato karavo paDe ne ! Ama koI ekAda vyakti ke grupa-samudAya potAnI marajI mujaba cAlu paraMparAne kensala nahIM karI zakatA hovA chatAM, jo evI koI paristhiti nirmANa thayelI hoya to (bahusaMkhyaka vidyamAna saMvigna gItArtha mahAtmAo sAthe vicAra-vimarza karIne) ene jarUra kensala karI zake che. e nizcita thayuM. prazna : potAnA guruvarya vagere pUrvajoe lIdhelA nirNayane uttarAdhikArIo Ama kensala karI zake ? ne e karavAmAM emane gurudroha karavAno doSa na lAge? uttara : paristhiti evI sarjAyelI hoya to jarUra karI zake. paristhiti badalAya to purvapuruSoe banAvelA bAyapAsane uttarAdhikArIo zuM kensala na karI zake ? ne e kare eTalA mAtrathI emane purvapuruSono droha karanArA kahevAya? caMDAzugaMDu paMcAMgano upayoga karavAno nirNaya potAnA pUrvapuruSoe karelo hato. vi. saM. 2014mAM vidyamAna AcArya bhagavaMto vageree ene kensala karavAno nirNaya karyo ja hato ne.... zuM e badhAne gundroha karavAno doSa lAgyo che ? gurubhagavaMtonA kALamAM jevI paristhiti hoya evI ja ziSyonA-praziSyonA kALamAM paNa rahe evo niyama to nathI. eTale paristhiti badalAtA AcaraNAo badalavI paNa Avazyaka bane ja. Aja sudhImAM AvI rIte seMkaDo AcaraNAo badalAyelI ja che ne !' Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 214 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre prazna : koI AcArya bhagavaMta jo AvuM kahe ke - "navA AcArya paNa pUrvanA AcAryanA nirNayo to ja rada karI zake jo emanA gurubhagavaMte evuM karavAno emane adhikAra Apyo hoya. bAkI pUrvapuruSoe lIdhelA sAcA nirNayane icchA mujaba badalI nAkhavAno adhikAra nathI gacchane maLato ke nathI gacchAdhipatine maLato, to zuM samajavuM ? uttara : agItArtha vyakti jyAre AcArya pada sudhI pahoMcI jAya tyAre kevA chabaraDA vaLe eno A sacoTa namUno che ema samajavuM. jenI pAse thoDI paNa komanasensa hoya e AvuM kathana karI zI rIte zake? vartamAna Ijanera vagere adhikArIe jeTalA bAyapAsa navA kaMDArelA hoya emAMthI e jeTalA bAyapAsa aMge rada karavAnI sattA ApIne jAya eTalA ne ja zuM enA uttarAdhikArI rada karI zake ? bAkInA aMge game tevI paristhiti nirmANa thaI hoya to paNa rada na ja karI zake ? "eksIDaMTamAM game eTalA mANaso maryA kare. game evI TrAphika samasyAo sarjAyA karatI hoya, to paNa A bAyapAsane mAre kensala karI zakAya nahIM, kAraNa ke mArA pUrvapuruSa mane evI sattA ApI gayA nathI." AvI dalIla DAhyA mANasonA gaLe utare ke mUrakha ziromaNIonA gaLe ? ema prastutamAM, vartamAna gItArthoe paristhitine najaramAM rAkhIne je AcaraNAo pravartAvI hoya, emAMthI jeTalI AcaraNAo rada karavAnI sattA potAnA uttarAdhikArIone ApI jAya eTalAne ja uttarAdhikArIo rada karI zake, e sivAyanI AcaraNAo aMge paristhiti badalAvAthI game eTalA prazno sarjAyA hoya, e AcaraNAne pakaDI rAkhavAmAM ArAdhakabhAvane prANaghAtaka humalA lAgatA hoya, to paNa uttarAdhikArIo kensala karI zake ja nahIM, AvI vAtamAM zuM buddhimattA hoya zake ? vaLI, vivakSita AcaraNAne pravartAvanArA Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 15 batrIzI-3, lekhAMka-21 vartamAna gItArtho potAnA uttarAdhikArIone evI sattA soMpI na ja zake, kAraNa ke khuda emanI potAnI pAse evI sattA che ja nahIM. vaLI e bIjA naMbaranA uttarAdhikArIo pAse paNa Ama e sattA na AvavAthI teo potAnA uttarAdhikArIone (trIjI peDhInA uttarAdhikArIone). paNa e sattA nahIM ApI zake. Ano artha e thAya ke je AcaraNAne pravartAvanArA gItArtho potAnA uttarAdhikArIne e AcaraNAne rada karavAnI sattA ApI na jAya e AcaraNAone, paristhitiomAM game tevI AsamAnI sulatAnI thaI jAya to paNa zAsananA chevADA sudhI koI ja uttarAdhikArI kensala karI zake nahIM. zuM A vAta buddhigamya che ? ne saMbhavita che ? prabhuvIranA zAsanamAM Aja sudhImAM AvI seMkaDo AcaraNAo pravartelI che. emAMthI DhagalAbaMdha AcaraNAo kALAntare rada thaIne vaLI navI ja AcaraNAo pravartelI che. ne ekavIsa hajAra varSamAM emAMthI paNa DhagalAbaMdha AcaraNAo kensala thaI javAnI che. junI rada thatI rahe che ne navI pravaryA kare che. A eka vAstaviktA che. jene koI nakArI zake ema nathI. ApaNe eka dhAraNA karIe... dhAro ke navI pravartelI AvI 108 AcaraNAo hAla cAlu che. zAsananA aMta sudhImAM AmAMnI eka paNa AcaraNA TakavAnI na hoya evuM paNa bane ke pAMcapaccIza TakavAnI che, ane amuka 50 paraMparAo rada thavAnI che. emAMthI paNa koIka paraMparA trIjI peDhIe, koIka sAtamI to koIka paccIzamI peDhIe rada thavAnI hoya ne koIka somI peDhIe rada thavAnI hoya, to vartamAna gacchAdhipatio potAnA uttarAdhikArIne e pacAsa paraMparAonA ullekha sAthe kahI jAya ke A pacAsa kALAntare rada karavAnI che ne bAkInI A pacAsa rada karavAnI nathI. vaLI je pacAsa Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 216 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre rada karavAnI che te paNa tAre nahIM, tArA ziSya paNa nahIM, paNa enA paNa ziSya (eTale ke trIjI peDhIe) A-A paraMparA rada karavAnI. vaLI sAtamI peDhInA ziSyoe A-A rada karavAnI, ema paccIzamI peDhInA ziSyoe A-A rada karavAnI...AvuM badhuM phoDa pADIne kahI jAya ? gacchAdhipati vagere gItArtha mahAtmAone pUchavuM joIe ke tamArA gurubhagavaMto phoDa pADIne AvuM badhuM kahI gayA che ? AvuM kahIne javAnI paraMparA prabhuvIranA zAsanamAM che ? vaLI te te AcaraNA, trIjI, sAtamI, paccIzamI ke somI peDhI je rada karaze te, potapotAnA pUrvajo evI sattA ApI gayA che, mATe? ke te te peDhInA kALamAM tevI-tevI paristhiti sarjAyelI hoya, mATe ? potapotAnA pUrvajo evI sattA ApI gayA che, mATe te te AcaraNAne kensala karI nAkhavAnI, paristhiti vagereno koI vicAra karavAno nahIM. junI paraMparAne sthAne navI paraMparA pravartAvavAmAM paristhitino kazo vicAra vimarza karAto na hoya ne mAtra pUrvajo pAsethI prApta thayelI sattAnA jore ja junI paraMparAne rada karI nakhAtI hoya evuM vartamAnamAM to jovA maLatuM nathI, to pUrvakALamAM ke bhAvI kALamAM evuM haze ema paNa zI rIte mAnI zakAya ? have bIjo vikalpa vicArIe to, amuka paraMparAne rada karavI paDe evI paristhiti trIjI peDhInA kALamAM sarjAze ne amuka mATe sAtamI peDhInAM kALamAM ne amuka mATe paccIzamI peDhInA kALamAM sarjAze AvuM badhuM A pAMcamA ArAnA koI paNa atizayita jJAna vinAnA gItArtho zI rIte jANI zake ke zI rIte kahI zake ? tathA je pacAsa paraMparA AkhA zAsanakALa daramyAna kyAreya kensala karavAnI nathI.... e paraMparAone kensala karavI paDe evI Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-21 217 paristhiti have bhaviSyamAM kyAreya sarjAvAnI ja nathI.... evuM paNa chadmastha gItArtha zI rIte nirNAta karI zake ? vaLI, potAnA pUrvapuruSothI prApta thayelI sattAnA jore nahIM, paNa paristhiti joIne ja jo vivakSita AcaraNA rada karavAnI hoya, to e sattAno kazo artha raheto ja nathI ne mATe ja koIpaNa gItArthone "mAre mArA anuyAyIone AvI sattA ApavI joIe evuM kyAreya Avazyaka lAgyuM nathI-lAgatuM nathI. prazna : paristhiti joIne rada karavAnI hoya, e vAta barAbara che. paNa e paNa, je paraMparAne rada karavAnI sattA pUrvapuruSoe ApelI hoya, e paraMparAne ja. jene rada karavAnI sattA maLI na hoya ene to koIpaNa saMjogomAM rada karI zakAya ja nahIM... (mATe sattAne paNa Avazyaka kema nahIM mAnavAnI ?) uttara : koIpaNa saMjogomAM rada na ja karI zakAya eTale ? evI paristhiti nirmANa thAya to paNa rada na karI zakAya ? prazna : "hA, to paNa rada na ja karI zakAya? Avo ja artha mAnavAno rahe ne ? uttara : Avo artha to spaSTa rIte zAstraviruddha che. kAraNa ke zAstromAM maithuna sivAyanI koIpaNa bAbatane sarvathA AcaravI ja (eTale ke kyAreya kensala na karavI) ke sarvathA na ja AcaravI eTale ke navI AcaraNA rUpe ke kAraNika AcaraNA-apavAdarUpe na ja AcaravI) evuM kahyuM nathI. ema, zAstramAM AvuM mArgadarzana ApyuM che ke - avalaMbiUNa kajaM jaM kiM ci samAyaraMti gIyatthA / thovAvarAhabahuguNaM savvesiM taM pamANaM tu / / artha - jemAM thoDuM nukazAna ane ghaNo lAbha hoya evuM je kAMI AcaraNa gItArtho kAryane (=prayojanane te te paristhitimAM paNa ArAdhanA Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 218 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre thaI zake evA prayojanane) najaramAM rAkhIne kare, te badhA ArAdhakone mAnya hoya che. AmAM junuM AcaraNa rada karIne navuM AcaraNa karavAnI je vAta che e mATe "avalaMbiUNa karja eTaluM ja lakhyuM che, arthAt paristhitiprayojanane ja vicAravAnI vAta kahelI che, gurupradatta sattAnI to koI vAta ja nathI. "gurubhagavaMte ApelI sattAne najaramAM rAkhIne gItArtho je kAMI AcaraNa kare (jUnuM rada karIne navuM pravartAve...) te badhAne pramANabhUta bane." AvuM jaNAvato eka paNa zAstrapATha maLato nathI. A badhI vicAraNAothI spaSTa che ke, te te kALanA saMvigna gItArtha mahAtmAo prathama dezakALAdinI paristhiti vicAre che. ne pachI pheraphAra Avazyaka lAge to, zAstrokta AcaraNathI vadhumAM vadhu najIka rahI zakAya e rIte kevo pheraphAra kAryasAdhaka bane eno teo potAnI gItArthatA ane saMvignatAnA AdhAre nirNaya kare che... ne pachI ene pravartAve che. bahusaMkhyakagItArthone saMmata evA AcaraNane anya gItArtho paNa dUSita TheravI zakatA nathI ne emane paNa e mAnya ja karavAnuM hoya che evI zrI jainazAsananI maryAdA che. (1) kArakasamyakatva : viratidharanuM samyakatva e kArakasamyakta, kAraNa ke pApavirAma karAve che. (2) rocakasamyakatva : aviratasamyakatvInuM samyakatva pApavirAmanI mAtra ruci ja karAve che, mATe rocakasamyakatva kahevAya che. (3) dIpakasamyakatva svayaM mithyAtvI hovA chatAM zAstrabodha-vAkachaTA vagerenA prabhAve bIjAomAM samyatvano prakAza phelAvanArane dIpakasamyakatva kahevAya che. dIvALe aMdhAruM. potAne ja prakAza maLato nathI. Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lekhAMka 22 saMvigna gItArthoe pravartAvelA AcaraNo paNa mArgarUpa bane che e vAtane ApaNe pUrvanA lekhomAM vistArathI joI. A sivAyanA pravartelA AcaraNo mArga banatA nathI. eTale zithilAcArIonAM zithila AcaraNo e mArgarUpa nathI e paNa ApaNe joyeluM hatuM. e zithilAcArIo saMvigna sAdhuonI niMdA je kare che te 'mithyAtvIo guNavAna che' evI mAnyatAmAM phalita thatI hovAthI moTA doSarUpa che. chatAM, eka to A kalikALa e hoLI che. ane emAM bhasmagrahanA udayarUpa dhULa UDI rahI che. eTale hoLImAM jema hoLIno rAjA gadheDA para besIne nAce che ema asaMvignono nAca (=bolabAlA) A kAlikALamAM jovA maLe to kAMI navAI pAmavA jevuM nathI. sukhazIlatA vagerenA kAraNe bAhya AcAramArgathI zithila thayelAonA doSa dekhADyA. have bAhya AcaraNamArgane mukhya karanArA, paNa zAstrokta mArga choDI svecchAcArI banelAnA doSa granthakAra dekhADe che. 'samudAyamAM rahevAthI kaMIka kleza-kalaha thAya che. gocarI vagere saMbaMdhI nAnA-moTA doSa lAge che...' AvA badhA alpadoSathI DarIne jeo samudAyano tyAga kare che ne svacchaMdacArI bane che te bAhya AcArane pradhAna karanArA agItArtho saMvigna jevA dekhAtAM hovA chatAM asaMvigna jevA ja hoya che. arthAt asaMvignazithilAcArI jema aneka doSonA bhoga bane che ema A svecchAcArIo paNa aneka doSonA bhoga bane che. e jIvo gRhastho samakSa 'pAsatthA vagere zithilAcArIo avaMdanIya che' vagere kahe che, paNa pote paNa yathAchaMdapaNAMnA kAraNe avaMdanIya che.' e jANatA nathI. A teonI bahu moTI kadarthanA che. Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 20. batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkA - "colapaTTo ane uttarapaTTo... A benI zI jarUra che ? colapaTTo ja rAtre uttarapaTTAnuM kAma karaze, mATe eka colapaTTo ja rAkhavo, jethI parigraha ocho thAya." AvA AvA svabuddhijanya tarkapUrvaka vadhu kaThora ArAdhanAmAM tatpara dekhAya e jIvo yathAvRMdI hoya che. ema, gocarI vageremAM vadhu nirdoSatAnI kALajI vagere rUpe gacchanirgata agItArthanI paNa bAhya ArAdhanA kaThora jaNAtI hoya che. to AvA kaThora AcArathI teo mokSamArgImAM AgaLa to vadhaze ja ne ? samAdhAna - jJAnanuM phaLa kArya-anAryano viveka che. gItArtha mahAtmAone A phaLa svakIyajJAnathI ja maLI jatuM hoya che. agItArthane AvuM jJAna hotuM nathI. chatAM "kAMIpaNa karavuM ke na karavuM ? e mAre gItArthane ja pUchavuM' AvuM gItArthanuM pAratanya hoya to gItArtha mahAtmA e agItArthane, akAryane akAryarUpe jaNAvI nivRtti karAve che, ne kAryane kAryarUpe jaNAvI pravRtti karAve che. agItArthane jo potAnuM jJAna hoya to paNa enA prabhAve AvI nivRtti-pravRtti ja thavAnI hatI. eTale agItArthane jJAna na hovA chatAM gItArthapAratanya dvArA jJAnanuM phaLa to maLI ja rahe che. eTale svarUpataH jJAna nathI, paNa phaLataH jJAna che, ne tethI enI paNa jJAna-kriyArUpa saMpUrNa mokSamArganI ArAdhanA hovAthI e mokSamArgamAM AgaLa vadhe ja che. Ama A gItArthapAratanya ja enA jJAnarUpe kahevAya che. alabatta A vAstavika jJAnarUpa nathI, paNa jJAnanA kAryabhUta je kAryAkAryano viveka, enA kAraNabhUta che, mATe e upacArathI jJAnarUpa che, gauNarUpe jJAnarUpa che. eTale gItArthano AdhAra jo na hoya to, A gItArtha pAratanyarUpa jJAna saMbhavatuM nathI, vaLI gItArtho jevuM mukhya (= upacAra vinAnuM) jJAna paNa teone hotuM nathI. eTale teo mokSamArgamAM AgaLa Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-22 221 vadhI zI rIte zake ? dekhatA mANasanI sahAya vinA AMdhaLo raste zI rIte cAlI zake ? tethI ja gurupArata rUpa A jJAnano jeo tyAga karI de che (eTale ke gaccha choDIne svataMtra vicare che) teo nirdoSa bhikSA vagere je Acare che e badhuM paNa kyAM to niSphaLa bane che ne kyAM to viparIta phalaka bane che. jema hoDImAM chidra paDI jAya to e hoDI samudra taravA mATe kyAM to nirarthaka banI jAya che ne kyAM to emAM ja pANI bharAvAthI ene vaLagI rahenArane uparathI DUbADanArI bane che. ema bhavasamudrane pAra pamADanArA zuddhabhikSA vagere anuSThAno aMge jANavuM. mukhyatayA jJAnapUrvakanI kriyA AtmAne hitakartA che. agItArthonA gaccha choDIne thatAM A zuddha bhikSAdi anuSThAno jJAnapUrvakanA na thavAthI tApasAdinA ajJAnakaSTa jevA ja banI rahe che. mATe e AtmAne lAbhakartA zI rIte banI zake ? zaMkA : jo A gItArthone jJAna nathI to mAsakSamaNa vagere duSkara tapa teo zI rIte karI zake che? viziSTa jJAna - viziSTa viveka vinA Avo tapa thoDo saMbhave ? samAdhAna : gaccha bahAra nIkaLelA A agItArtho prAyaH karIne abhinnagranthika (granthibheda nahIM karelA) hoya che, mUDha=ajJAnAviSTa hoya che. eTale atyaMta duSkara evA paNa mAsakSamaNa vagere anuSThAno Acare to paNa kutIrthikonI jema teo vratapariNAmathI rahita hoya che. arthAt anya tApaso vagere jema tevA viziSTa jJAna vinA ya mohathI paMcAgnitapa vagerarUpa kaSTamaya anuSThAna kare che, ane tema chatAM vAstavika sAdhutA to pAmatA ja nathI, tema prastutamAM jANavuM. paMcAlakajImAM A vAta karI che, ne e samajAvavA mATe tyAM A pramANe kAgaDAnuM dRSTAMta ApyuM che. susvAdu, zItaLa, svaccha ane kamaLanI rajakaNothI sugaMdhI Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre banelA jaLavALuM eka manohara sarovara hatuM. tene kinAre keTalAka kAgaDAo rahetA hatA. tRSAtura banelA keTalAka kAgaDAo sarova2 tarapha na jatA bIjI bAju mRgajaLamAM pANInI bhrAnti pAmI e tarapha upaDyA. te vakhate koke temane salAha ApI, 'e to mRgajaLa che. pANI joIe che to sarovaramAM ja jAva' A sAMbhaLI keTalAka kAgaDA sarovare pAchA pharyA ane pANI pAmIne sukhI thayA. jeo pAchA na pharyA teo madhyAhnanA sUryatApathI klAnta ane tRSAtura thaI marI gayA. Ama guNAlaya evo gurugaccha e sarovara che. jJAna-darzana-cAritra e pANI che, dharmArthI jIvo e kAgaDA che. gurugacchathI bahAra thaI javuM e mRgajaLa tarapha javA samAna che. samudAyamAM dekhAtA alpadoSathI DarIne svamatimujaba gaccha bahAra vihAra karI javAnI icchAvALA je agItArtho gItArthoe vAravAthI pAchA phare che teo jJAnAdi saMpatti pAmIne sukhI thAya che, ane jeo pAchA pharatA nathI teo jJAnAdi guNo rUpI pANIthI bhraSTa thAya che ane chevaTe duHkhI thAya che. AgamamAM (AcArAMga sU.188) paNa kahyuM che ke 'dravyathI namatA paNa keTalAka jIvo potAnA saMyama jIvitano vipariNAma=nAza karI nAMkhe che.' 222 tAtparya e che ke te agItArthonuM anuSThAna jJAnathI nahi, paNa mohathI thayuM hoya che. AvuM mohathI thayeluM anuSThAna niSphaLa yA viparIta phalaka bane che. guru pratyeno dveSa vagere rUpa tevA atikrUra pariNAmanA kAraNe nahIM, kintu apavAda sevanAdino bhaya hovAnA kAraNe ekalavihArI bananAra koka sAdhu koIka vastunA utsargapade karelA niSedhane sUtrathI jANato hovA chatAM arthapattithI apavAda pade tenI je anujJA hoya che tene jANato hoto nathI. tethI apavAda pade anujJAta evI te vastune e to niSiddha mAnato hovAthI potAnAthI te sevAI na jAya evA Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-22 223 bhayavALo hoya che. A ja kAraNe te gacchavAsathI paNa bhIru hoya che. kAraNa ke gacchavAsamAM AvI utsarga niSiddha bAbatonuM sevana avAranavAra saMbhavita hoya che. A gacchavAsabhIrutAnA kAraNe ja vicitra karmodaya vazAt je ekAkI banyo hoya che ane chatAM, sUtrane anusaravAnI ruci khasI na hovAthI, sUtranA svamati mujaba artha karI e pramANe "huM zAstrane anusarIne vartu " evA AzvAsana sAthe pravRtti kare che. tenI A pravRttio ghaNuM kharuM to ajJAna kaSTa rUpe ja pariName che. tema chatAM, tevA vizeSa prakAranA pariNAmanA kAraNe kyAreka kyAMka AgamAnusArI kRtyarUpe paNa e pariName che. AvA jIvonI bAdabAkI mATe ahIM 'prAyaH" zabda vaparAyo che te jANavuM. bhagavatI sUtranI vRttimAM ArAdhakavirAdhaka caturbhagInA adhikAramAM AvA jIvone dezaArAdhaka jaNAvyA che te jANavuM. Ama gacchabAhya thayA hovA chatAM keTalAka jIvo pariNAma vizeSanA kAraNe deza ArAdhaka hoya che, ne teno vyavaccheda karavA prAyaH zabda che. ema, keTalAka vidvAno ema paNa kahe che ke pariNAmavizeSanA kAraNe ko'kane gaccha bahAra nIkaLavA chatAM sarvavirati paNa saMbhavita che. ne tethI prAyaH zabdathI eno paNa vyavaccheda karI zakAya. AmAM teo dalIla Ape che ke prastuta zlokamAM "prAyaH savratA?' ne paMcAzakajInA ukta zlokamAM "pAya Na te sAhU Avo anvaya hovAthI, prAyaH zabda, koIka vrata-sAdhu hovA paNa saMbhave che ema jaNAve che. svacchandAcArI banelA A agItArthone bIjo moTo pratyapAya e thAya che ke hitazikSA ApanArA madhyastha hitecchuo pratye 'tame ja barAbara kriyA karatA nathI, amane zuM salAha Apo cho ?' ityAdi rUpa kaThora vacana bolatA ane ajJAnanA AvezathI kaThora AzayavALA evA Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 224 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre A agItArtho AkRtinA vizvAsathI anyane ThagavAnA mahApApanA bhAgIdAra bane che, kAraNa ke pAmarajIvonI guNono AbhAsa thavA mAtrathI skhalanA thaI javI saMbhave che. Azaya e che ke AvA agItArthono bAhya dekhAva to samyak kriyAno temaja viziSTa ArAdhaka bhAvano ja hoya che. vaLI bALajIvo to bAhya dekhAvane ja jue che e bIjI batrIzImAM kahI gayA, eTale evA pAmara bALajIvo A bAhyaliMganA vizvAsamAM AvI AvA agItArthone viziSTa ArAdhaka tarIke svIkAre che, ane teonA doravAyA doravAya che. tethI bhaviSyamAM skhalana pAme che. eTale teonA vizvAsano A je ghAta thAya che tenA pApanA te agItArtho bhAgI bane che. Ama zithilavihArI banelAne temaja udyatavihArI banavAnA abhimAnavALA gaccha bahAra thayelA agItArthone saMbhavita doSo batAvyA. have vIryAntarAya karmanA udayathI zithila banelAne thoDe ghaNe aMze paNa bacAva je rIte maLI zake e jaNAvavA granthakAra kahe che. vIryAntarAyakarmanA udayarUpa svakarmadoSanA kAraNe kriyAomAM sIdAtA hovA chatAM paNa dharmarata=svakriyA pratye zraddhAzIla jeo saMvigna pAkSika bane che, eTale ke mokSAbhilASI saMvigna susAdhuo pratye pakSavALA=suMdarabuddhivALA jeo bane che teo paNa mArganA anvAcayathI zobhatA hoya che. AmAM mArgano anvAcaya eTale bhAvasAdhunI puMTha pakaDI rAkhavI te. eTale ke bhAvasAdhune dareka bAbatamAM AgaLa karavA te. tethI bhaviSyamAM teo punaHmArgane pAmI zake che. upadezamALA (522)mAM kahyuM che ke 'bahuvAra paNa samajAvavA chatAM vezanA gADha anurAgathI veza na choDe to ene samajAvAya ke tuM saMvignapAkSikapaNuM pALa, jethI cAritradharmanuM bIjAdhAna rahevAthI bhavAMtare tuM A saMvignapAkSikatAthI mokSamArga pAmI zakIza.' Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-22 zaMkA - saMvignapAkSiko zenA baLa para punaHmArga pAmI zake che? samAdhAna : saMvignapAkSika jIvonI ruci zuddhamArga para akSata rahelI hoya che. eTale teo svazithilatAno bacAva karavA mArganI anyathA prarUpaNA karatA nathI, kintu zuddhamArganI ja prarUpaNA kare che. teonI A zuddha prarUpaNA jinavacananA sarvesarvA Adara pariNAmane AdhIna hovAthI uttarottara sarvaguNone utpanna thavA mATe prathama utpattikAraNa bane che, kAraNa ke zuddha prarUpaNAnI sApekSa jayaNA ja teone mATe karmanirjarAnA hetubhUta bane che. u5dezamALA (526)mAM kahyuM che ke 'niSkalaMka cAritraguNe karIne to dUra, (eTaluM ja nahIM) uttaraguNoe karIne paNa nyUna evA saMvignapakSapAtI zuddha prarUpakanI (kAyAthI zithila hovA chatAM haiye zuddha ArAdhanA para dRDha rAga ane sadanuSThAna para gADha mamatA hovAthI) piramita jaLagrahaNAdimAM doSa ochA lagADavAnI kAMIka zubha pariNatirUpa je je kAMI jayaNA hoya che, te te ene nirjarA karAvanArI thAya che. AmAM saMvignapAkSikanuM 'zuddha prarUpaka' evuM je vizeSaNa mUkyuM che enAthI jaNAya che ke zuddha prarUpaNA e ja A nirjarAmAM mukhya bhAga bhajavanAra cIja che. e na hoya to zeSa jayaNA vadhAre hoya to paNa nirjarA nathI, ane e hoya to zeSa jayaNA jeTalI ochI/vadhAre hoya e pramANe ochI/vadhAre nirjarA avazya thAya. 225 prazna : jJAna-darzana-cAritramAMthI cAritra ahIM avidyamAna hovAthI karmanirjarArUpa phaLa zI rIte maLe ? uttara H saMvignapAkSikane zudghamArganI ruci akhaMDita hoya che. eTale zrutokta anuSThAna karavAnI icchA vidyamAna hoI icchAyoga saMbhavI zake che, tethI cAritrarUpa anya aMganI vikalatA hovA chatAM Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 2 26 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre phaLano abhAva raheto nathI. eTale ke icchA yoganA phaLarUpa nirjarA to thAya ja che. te paNa eTalA mATe ke icchAyoga mATe samyagudarzana ja (samyajJAnano paNa AmAM ja aMtarbhAva samajI levo) sahakArI che, cAritra nahIM, zAstrayoga mATe ja samyagdarzana ane sammacAritra e bannenI samAna rIte apekSA hoya che. Avazyaka niryukti (1165)mAM kahyuM che ke "zrAvaka, cAritrabhraSTa purANa ane cAritrapAlanamAM zithila thayela mandadharmI jIvomAM darzana pakSa samyaktva hoya che. paralokakAMkSI zramaNamAM susAdhumAM darzana-cAritra pakSa hoya che." Ama cAritrarUpa eka aMga na hovAthI zAstrayogajanya phaLa na maLavA chatAM icchAyogajanya phaLa to abAdhita rahevuM saMbhave che e jANavuM. eTale zuddha prarUpaNA e teonI pAyAnI saMpatti che e nakkI thayuM. e sivAya susAdhuone glAni dUra kare evuM auSadha ApavuM, temanI bhakti karavI vagere teonI uttarasaMpa=utkRSTa saMpatti jANavI. A saMvigna pAkSikono eka mahattvano AcAra e hoya che ke-saMvignapAkSika svataiyAvRjya vagere mATe anyane dIkSA na Ape evo zAstramAM niSedha saMbhaLAya che. upadezamALAmAM (516)mAM kahyuM che ke '(saMvignapAkSika) svanimitte upasthiti thayelAne(=pote pratibodha karyo hoya ne tethI potAnI pAse dIkSita thavA IcchanArane) paNa potAne mATe ziSya tarIke dIkSA Apato nathI. tema chatAM, bhAvacAritranA pariNAmavALA jIvonI pAchaLa rahelA apunarbandhaka vagere anyajIvone jJAna vagerenI ene prApti thAya e mATe, potAnA nAme dIkSA ApavI temaja e mATe svaupasaMpar tarIke ene svIkAravo e ahitakara nathI. prazna : je bhAvacAritra pariNAmavALA nathI teone dIkSA zI rIte apAya ? Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-22 227 uttara : asadgaha choDAvavA mATe apunarbandhaka vagerene dIkSA ApI zakAya che. paMcAzaka (2/44) mAM kahyuM che ke "bhAvita karAtuM zrIcinokta dIkSAvidhAna paNa sakRdabaMdhaka ane apunarbandhaka jIvonA asadgahano zIgha nAza kare che." Ama tAttvika pariNAma zUnya jIvane tAttvika pariNAmazUnya evA potAnI pAse rAkhI zake che. paNa je pratibuddha jIva cAritranA tAttvika pariNAmavALo hoya tene to tAttvikonI sAthe susAdhuonI sAthe ja joDI Ape che. A paNa eno eka AcAra che. upadezamALA (516)mAM kahyuM che - "saMvignapAkSika jIva yogya jIvane bodha pamADIne pachI susAdhuone soMpI de." svavIryane anusAra zakya svaAcArane karatA teonAM Avazyaka vagere vyartha jatAM nathI, kAraNa ke svavaryAnusAra anuSThAno karatA rahevAmAM Ave to ja enA pratyenI prIti jaLavAI rahevAthI icchAyogano nirvAha thAya che. svavIryane anusAre paNa e na karavAmAM Ave to enA pratye bedarakArI vagere bhAva AvavAthI prIti rahI zakatI nathI. vaLI AcAronI anumodanA vagere to sarvathA akSata rahelI hoya che. temaja cittano AvazyakAdinA arthamAM upayoga hovAthI zraddhA-medhA vagere (dhRti, dhAraNA, anuprekSA) saMgata thaI zake che. (1) icchAyogano nirvAha, (2) anumodanAnI akhaMDitatA temaja (3) upayogathI thayela zraddhA vagere.... A traNa kAraNe teonuM Avazyaka dravya Avazyaka hovA chatAM pradhAna hoI akSata rahe che. saMvignapAkSikonuM te Avazyaka bhAvasAdhunA AvazyakanI apekSAe dravya AvazyakarUpa hovA chatAM pradhAnadravyarUpa hoI, temaja evo ja teono AcAra hovAthI (arthAt svaAcAra mujaba e hovAthI) akSata rahe che, eTale ke sarvathA niSphaLa jatuM nathI. AvuM paNa eTalA Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 228 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre mATe nizcita thAya che ke mithyAtvIonuM Avazyaka paNa mArga praveza mATe thAya che evuM gItArthoe svIkAryuM che. eTale ke teonuM Avazyaka paNa sarvathA nirarthaka nathI. to darzanapakSane jALavI rAkhanAra saMvignapAkSikanuM to e zI rIte nirarthaka hoya ? anuyogadvAra sUtranI vRttimAM dravya zabdanI be vyavasthA dekhADI che. je sarvathA nirarthaka hoya te anuSThAna apradhAnadravya kahevAya che. ane je bhAvanuM kAraNa banatuM hoya te anuSThAna pradhAnadravya kahevAya che. Ama dravya paNa pradhAna-apradhAna dvividha hoI prastutamAM apradhAnadravya AvazyakanI zaMkA na paDe e mATe "pradhAna" zabda vaparAyo che. saMvignapAkSikanuM Avazyaka "IcchA" vagere prabaLa kakSAnA hoI bhAvanuM kAraNa bane che. eTale e pradhAnadravya AvazyakarUpa hoya che. mithyAtvIonuM Avazyaka paNa sAva niSphaLa nathI hotuM, kintu mArga praveza karAvanAra hoya che. evuM ja kahyuM emAM A be kAraNo jANavA (1) te abhyAsarUpa hoya che. jema jinokta dIkSAvidhi anyatIrthikonI kriyAonA abhyAsanA saMskArathI thayela kugrahano viraha karI mArga praveza mATe thAya che ema A abhyAsarUpa Avazyaka paNa anya kriyAnA abhyAsajanya saMskArathI thayela kugrahano viraha karI mArga praveza mATe thAya che. (2) dravyaAvazyakanuM paNa asmalita uccAraNa vagere guNothI suzobhita hovA rUpe je varNana karavAmAM AvyuM che tenAthI paNa A vAta ghotita thAya che ke e sarvathA nirarthaka nathI hotuM. je sarvathA niSphaLa hoya tene mATe A asmalitatva vagere guNo hoya yA na hoya eno koI phera na hovAthI enuM varNana paNa zA mATe kare ? Ama zuddha prarUpaNAnA baLa para saMvignapAkSiko paNa nirjarA sAdhI zake che ane teonA anuSThAno paNa sAva niSphaLa jatA nathI e jaNAvyuM. eTale AvA jIvone paNa dharmamAM sthAna to che ja. vaLI Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-22 229 sAdhudharma ane gRhastha dharma ema be prakAre prasiddha dharmamArgamAMthI to ekeyamAM A jIvono naMbara lAgato nathI. tathA teonI AcAra maryAdAnuM paNa upadezamAlA vageremAM varNana che. eTale saMvignapAkSika e paNa eka trIjo mArga che.' evuM siddha thAya che. ema chatAM, jarAka jarAka pheraphAra dekhAya ane eno judo judo mArga kalpI levAmAM Ave to mahA anartha thAya. eTale e aMge lAlabattI dharIne, pachI prastutamAM saMvignapAkSikano trIjo mArga to Agamasiddha che', evuM batAvI "ene koIe svamati kalpanAthI kahyo nathI, mATe e asuMdara nathI" evuM jaNAvavAno granthakArano abhiprAya che. AmAM granthakAre lAlabattI je dharI che te AgaLanAM lekhamAM joIzu. paulika sukha mohodayajanya hoya che, kSaNika hoya che, asAra hoya che, tRptine nahIM-atRptine vadhAranAra hoya che, parAdhIna hoya che tene tethI ene meLavavAnI lhAyamAM Dagale ne pagale pApa karavA paDatA hoya che), rAga-dveSa karAvanAra hoya che, cIkaNAM karmo baMdhAvanAra hoya che ne pariNAme durgatimAM bhaTakAvI jIvane duHkhI duHkhI karI denAra hoya che. AnI sAme Atmika sukha mohanIyanA kSayaupazama ke kSayopazamajanya hoya che, akSaNika hoya che, sArabhUta hoya che, paramatRptine ApanAra hoya che, bilakula svAdhIna hoya che, ane tethI ene meLavavA koI ja pApa karavuM paDatuM nathI), rAga-dveSane mAranAra hoya che, cIkaNAM | karmonI nirjarA karAvanAra hoya che ne pariNAme jIvane sadgatinI paraMparA dvArA zivagatinA zAzvata sukha sudhI | | pahoMcADanAra hoya che. Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ gayA lekhamAM jeno ullekha karelo e granthakAre dharelI lAlabattIne A lekhamAM sau prathama joIe. svamatithI je anya mArga kalpI kADhavAmAM Ave che te game eTalI sArI buddhithI AcaravAmAM Ave to paNa suMdara-pariNAma lAvanAro banato nathI. (koI paNa anuSThAnamAM jinAjJA e ja pradhAna che. svamatikalpita mArgamAM e na hoI e suMdara zI rIte bane ?) paNa saMvignapAkSikono A je mArga che te svamatikalpita nathI kintu Agamasiddha che evuM jaNAvavA zrImad AcArAMganI ane zrImad ThANAMganI zrutine granthakAra jaNAve che. lekhAMka 23 darzanapakSane jALavI rAkhanArA keTalAka jIvo saMyamathI nivRtta thavA chatAM AcAramArga to jevo che evo ja kahe che. zuddhamArgane prarUpIne teo A svIkAra kare che ke 'ame ja karavA mATe asamartha chIe, bAkI mArga to Avo ja che.' AcArAMgasUtramAM kahyuM che ke 'nivRtta thatA keTalAka jIvo AcAraviSayane yathAvasthita kahe che.' AmAM nivRtta thatA eTale karmodaye saMyamathI ke liMgathI nivRtta thatA, 'vA' zabdathI nivRtta na thatA jIvonI paNa vAta samajavI. tema chatAM, saMyamathI ke liMgathI nivRtta thatA hoya ke na thatA hoya to paNa saMyamamAM sIdAtA to jarUra hoya e samajavuM. e sIdAtA jIvonI ja A sUtramAM vAta che. yathAvasthita AcAra teo je kahe che tenA prabhAve bIjI bALatAmAMthI (mUrkhatAmAMthI) bacAva maLe che. AcArahInatAnA kAraNe mAtra prathama bALatA Ave che. paNa jeo svayaM AcArahIna hovA chatAM Ama kahe che ke "ame jevuM AcarIe chIe evo ja AcAra che. vartamAnamAM duSamAkALanA prabhAve baLa vagerenI hAni thaI hovAthI madhyamamArga ja Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-23 231 hitakara che. zAstromAM kahela utsarga mArgano hAla avasara nathI." AvuM kahenArA te AcArahIna jIvomAM bIjI bALatA=mUrkhatA paNa baLAtkAre AvI ja paDe che, kAraNa ke emAM guNavAn evA paNa zAstrokta AcAra mArganA "e atyAre hitakara nathI' ityAdi rUpe doSa gAvAnuM thAya che. Ama AmAM guNavAnUnI ja niMdA karavAnuM thAya che e bIjI bALatA che. AcArAMga (sU. 186)mAM kahyuM che ke "18000 zIlAMgamaya zIlavALA, upazAnta ane saMkhyAthI=prajJAthI saMyamamAM parAkrama karatA susAdhunI pAchaLa "A to azIla che e pramANe niMdA karatA maMdanI=ajJanI e bIjI bALatA che."e ja rIte sthAnAMgajImAM (344) paNa AvI zruti che ke "eka prakAra evo che puruSono ke je strArthane (barAbara) kahe che paNa eSaNA vageremAM nirata hoto nathI. Ama dharmayukta jIvono Avo prakAra Agamasiddha che e batAvyuM. zaMkA : A saMvignapAlikoe sAdhuveza to rAkhyo hoya che, vaLI dharmanI teomAM hAjarI che. to teone paNa sAdhu mAnI sAdhumArgamAM ja samAvI lyo ne ! jethI anya mArga kalpavAnI jarUra nahIM rahe. samAdhAna : uttarAdhyayanasUtranA 17mA pApazramaNIya adhyayanamAM kahyuM che ke "asaMyatane "saMyata' tarIke je bolAve che te pApabhramaNa kahevAya che." vaLI "asaMyatane yathAsthita je kahe che (eTale ke asaMyata tarIke je kahe che) tene pApazramaNa tarIke nathI kahyA. eTale jaNAya che ke asaMyatamAM saMyatatva mAnavuM e pApa che. saMvignapAkSika paNa saMyata to hotA nathI ja. eTale asaMyata evA teomAM saMyatatva mAnI teono sAdhumArgamAM ja samAveza karI devo e "pApa" hoI yogya nathI, vaLI ene gRhatyAga karyo hovAthI e gRhastha to nathI ja. tethI saMvignapakSa rUpa trIjo mArga mAnavAno ja eka mAtra mArga bAkI rahe che. eTale ke Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre saMvignapakSa e paNa eka trIjo dharma mArga che, kAraNa ke sAdhu ane zrAddhanI jema saMvignapAkSikanI paNa AcArathI avisaMvAdI pravRtti saMbhavI zake che. eTale ke sAdhu ane zrAddhanI potapotAnA mATe zAstrapratipAdita AcAra sAthe avisaMvAdI pravRtti hovAthI e be jema mArgarUpa che tema saMvignapAkSikanI paNa potAnA mATe (upadezamAlA vagere) zAstrapratipAdita AcAra sAthe avisaMvAdI pravRtti saMbhavita hovAthI e paNa eka mArga che. upadezamAlA (519)mAM kahyuM che ke "sarva pApapravRttinA tyAganA kAraNe sAdhudharma e sarvottama (mokSamArga) che. bIjo mArga zrAvakadharma ane trIjo mArga saMvignapAkSika dharma che. pAchalA be dharma mokSamArgarUpa 'cAritra'nI pratye kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryano upacAra karIne e be paNa mokSamArga che. A vAta yogya paNa che, kAraNa ke saMvignapAkSikone 'yogamArga' (yoga e ja mArga yogamArga) vidyamAna hovo asaMbhavita nathI. te paNa eTalA mATe ke maitrI-pramoda-karuNA ane mAdhyasthyathI yukta vRtta (zuddha prarUpaNA-yathAzakya anuSThAna vagere rUpa) vidyamAna hovAnA kAraNe adhyAtma ane bhAvanA yoga pravartavo bAdhita nathI. 232 yogabindu (358) ane 18mI yogabhedadvAtriMzikA (2)mAM adhyAtma ane bhAvanA yoganA lakSaNa AvA ApyA che ke 'ucitapravRttirUpa aucityathI aNuvrata/mahAvrata rUpa vRtta yukta jIvanuM, maitryAdithI vaNAyeluM jIvAdipadArtho aMgenuM je tattvaciMtana jinavacananA AdhAre cAle che e 'adhyAtmayoga' che. Ano ja pratidina vRddhi pAmato ane manaHsamAdhisaMyukta evo punaH punaH abhyAsa e 'bhAvanA yoga' che. A vyAkhyAo parathI jaNAya che ke A banne yogamArga sAdhu ke zrAvakane hoya che. to saMvignapAkSikane e zI rIte saMbhave ? AvA praznano uttarayogabindu 369 mI 19 mI yoga viveka dvAtriMzikA (14)mAM jaNAvyuM che ke apunarbandhaka ane samyagdaSTine kAraNamAM kAryano upacAra karavA Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-23 233 rUpa vyavahArathI tAttvika adhyAtma ane bhAvanArUpa yogamArga hoya che. kAraNa paNa kathaMcid kAryarUpa hovAthI Ane vyavahArathI tAttvika kahyo che. eTale saMvignapAkSikanuM samyaktva akSata hoI A vyavahArathI tAttvika yogamArga hovo asaMbhavita nathI. yoga jevo bhAsato atAttvika yogAbhAsa samRdaMdhaka vagerene hoya che. zaMkA : Avazyakaniryukti (688)mAM kahyuM che ke "kalpa ane akalpanA rahasyanA jANakAra, pAMca mahAvratomAM rahelA, saMyama ane tapanA vaibhavavALA mahAtmAnA vacanamAM avikalpa=nizcitapaNe tathAkAra karavo, eTale ke teonA vacana niHzaMkapaNe tAtti karavA.'' A vacanAnusAre susAdhunA vacana ja avikalpe tathAkArano viSaya hovA jaNAya che. saMvignapAkSika pAMca mahAvratamAM rahelA na hoI teonA vacana avikalpe tathAkArano viSaya banatA nathI. tethI teono dharma mArgarUpa nathI. Azaya e che ke- saMvignapAkSikano dharma paNa mArga rUpe eTalA mATe svIkAravo che ke (1) enAthI paNa vizeSa karmanirjarA thAya che temaja (2) enAM anuSThAno paNa vyavahArathI tAttvika adhyAtma ane bhAvanA yoga rUpa bane che. paNa A banne bAbato banavAmAM mukhya paribaLa emanI mULa saMpapa zuddha prarUpaNA ja che. paraMtu ahIM tenA vacanamAM avikalpe tathAkAra karavAno je nathI kahyo e jaNAve che ke enA vacano asatya paNa saMbhave che. tethI enI prarUpaNA zuddha na rahevAthI eno dharma mArgarUpa nathI e phalita thAya che. samAdhAna H AvazyakaniryuktinA ukta vacanabaLe, susAdhu bhinna vyaktinA vacana pratye je 'vikalpe tathAkAra' maLe che emAM vikalpa e vyavasthita vibhASArUpa che, mAtra vikalparUpa nathI. eTale ke anya Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 234 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre vyaktinA vacanamAM kyAreka tathAkAra karavo kyAreka na karavo evo vikalpa enAthI dhvanita nathI thato, kintu "anya keTalIka vyaktionA (saMvigna pAkSikanA) vacanomAM avikalpa tathAkAra karavo ane zeSa anya vyaktionA vacanamAM vikalpa tathAkAra karavo" evI vyavasthA enAthI dhvanita thAya che. A bAbatanI vivecanA granthakAre sAmAcArI prakaraNamAM (zloka-3ra pustaka pR. 41) karI che. Ama saMvignapAkSikanA vacanamAM paNa avikalpa tathAkAra karavAno hoI eno dharma paNa mArgarUpa che ja. eTale saMvignapAkSika e trIjo mArga che. ema siddha thayuM. sAdhu-zrAddha ane saMvignapAkSika A traNa mokSanA mArga che. zeSa gRhastha, dravyaliMgI ane kuliMgI e traNa saMsAranA mArga che. upadezamAlA (pa20)mAM kahyuM che ke tenA mirjIviTTI hiliMkAliMka vyatiSThi nada tif ya muvapadI, saMsArapa tathA tiUM . 120 | bAkInA gRhaliMga, kuliMga ane dravyaliMgathI (manAyela guru) e mithyAdaSTi che. jema traNa mokSamArga che ema traNa saMsAra mArga jANavA. jeo svaye guNI che (sarvavirata ane dezavirata) teo utkRSTa buddhivALA che, jeo guNonA rAgI che (saMvipAkSika ane aviratasamyaktI) teo madhyamabuddhivALA che ane jeo sAdhuo para guNaSI che teo adhamabuddhivALA che. A vAta zAstromAM vyaktapaNe sAMbhaLavA maLe che athavA sAdhupaNuM lIdhelA sAdhuomAM jeo guNI che (saMyamaguNathI yukta che) teo (susAdhu) utkRSTabuddhivALA che, jeo guNarAgI che (svayaM saMyamathI zithila banyA che, paNa saMyamaguNanA rAgI che) teo (saMvignapAkSika) madhyamabuddhivALA che ane jeo guNaSI che (svayaM saMyamathI zithila thayA che ane sAcA saMyamamArgarUpa guNanA SI che) teo adhamabuddhivALA che. Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-23 235 AvA traNa prakAra cAritra, samyakta ane mithyAdarzananI bhUmikA para UbhA che. mATe zaktine anusarIne guNI ane guNarAgI e be prakAramAM svAbhAvika rIte ja vartavuM. A pramANe mArgasthita AcArane anusarIne pravRtta thayelI mArgadaSTithI ja paramAnanda saMpattio prApta thAya che. zratokta mArgamAM (zruta vyavahAramAM) pheraphAra karIne je AcaraNo pravarte che tenI A batrIzImAM vicAraNA karI che. mukhyatayA enA 4 prakAro che. (1) jItavyavahAra (2) zithilAcAra (3) svacchaMdavihAra ane (4) saMvignapakSa. AmAMno prathama tattvajJAnathI thayo hoya che, bIjo ane trIjo mohathI thayo hoya che, jyAre cotho vIryAntarAyanA udayathI thayo hoya che. bIjAmAM paNa varyAntarAyano udaya hoya che paNa mohano udaya mukhya hoya che. trIjAmAM bAhya dRSTie vadhu kaThora dekhAtA AcAra paNa hoya, eTale vIryAntarAyano udaya e apekSAe na paNa hoya. prathamamAM dravyathI zAstroktamArga karatAM bheda che paNa bhAvathI nathI mATe e nizcayathI tAttvika mArgarUpa ja che. bIjAmAM dravyathI ane bhAvathI ubhayathI mArgabheda thayela che mATe e mArgarUpa nathI. trIjAmAM gurukulavAsano tyAga temaja agItArthono gItArtha anizrita vihAra e aMzamAM mArgabheda hovA chatAM anya anuSThAno zratokta mArgane vadhu najIka hovAno AbhAsa karAvanArA hoI (apradhAna) dravyathI mArgabheda nathI (ema kahI zakAya) ane bhAvathI mArgabheda che. mATe e ya mArgarUpa nathI. kintu mArgAbhAsa-atAttvika mArga che. tethI ja, bhagavatIjImAM ArAdhaka-virAdhaka caturbhagI je kahI che temAMno mAtra zIlanI hAjarIvALo deza ArAdhaka bhAMgo paNa A jIvone hoto nathI. AmAM alpadoSathI bhaya pAmI gacchane choDanArA agItArthe Ave che tema yathAvRMdo paNa Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 236 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre Ave che e jANavuM. cothAmAM dravyathI mArgabheda che. bhAvathI AcaraNa aMzamAM mArgabheda che, prarUpaNA-mAnyatA aMzamAM nathI. eTale eno AcAra vyavahArathI tAtvika mArgarUpa che. ArAdhaka virAdhaka caturbhagImAMthI A jIvone bIjo dezavirAdhaka bhAMgo hoya che, kAraNa ke prApta cAritranuM apAlana hovA chatAM zruta akhaMDita hoya che. duSamakALanA prabhAve zratokta kaThora mArga karatAM saraLa evo je jItavyavahAra rUpa AcAra hIna hIna kALamAM paLAya che tevo ja AcAra pUrva pUrvanA kALamAM thayela saMvignapAlikono paNa saMbhave che. vaLI bannenI zrutaktamArga para zraddhA to samAna rIte akhaMDita hoya che to pachI ekanA e AcaraNamAM saMpUrNa cAritra pAlana ane bIjAnA AcaraNamAM cAritra pAlanano abhAva (zithilatA) evo bheda kema ? evA praznano javAba Avo jANavo ke AcaraNa kevuM kaThora yA akaThora che enA para cAritranI vidyamAnatA ke avidyamAnatAno AdhAra nathI, paNa vIryanA anigUhana-nigUhana para eno AdhAra che. upadezamAlA (384) mAM kahyuM che ke so viya niyaparamavavasAdhavanaM mahaMto muhULa kUDavariSya nak gacaMto masa na "hIna saMghayaNa vagere kAraNe yathokta bajAvavAne je asamartha hoya te paNa potAnA parAkrama=saMghayaNavIryathI zakya bAhya pravRtti tathA vairyanA baLane chUpAve nahi, ne emAM mAyA prapaMcano tyAga karI prAmANika prayatna kare to niyamA (jinAjJA bajAvavAthI) susAdhu ja che." AnA parathI vIryane gopavavAnuM na hoya to cAritrapAlana saMpUrNa rahe che e jaNAya che. jItavyavahAramAM vIryanigUhana hotuM nathI mATe cAritra akhaMDa rahe che, saMvignapAkSikamAM te hoya che mATe cAritra rahetuM nathI. A batrIzI aMge eka prazna UThe che ke A batrIzInA prathama Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-23 237 zlokamAM mArganA be prakAro kahyA che- jinavacana ane saMvigna azaTha gItArthanuM AcaraNa, jyAre 29mA zlokamAM ne e pUrvanA zlokamAM paNa sAdhu, zrAddha ane saMvignapAkSika ema traNa mokSanA mArga kahyA che. to Avo bheda kema ? A praznano javAba Avo samajavo yogya lAge che ke prathama zlokamAM je dvividha mArga kahyo che te pravartaka (=pravRttijanaka, ne upalakSaNathI tyAjyanI nivRttijanaka) pramANa svarUpa mArga che, jyAre 29mA vagere zlokomAM je trividha mArga kahyo che te pravRtti (ne upalakSaNathI nivRtti) svarUpamArga che, mATe koI virodha nathI, Azaya e che ke Atmahita mATe te te pravRtti (ke nivRtti) karavI ? eno abhrAnta nirNaya karavA mATe sAdhake najaramAM levAnA pramANa be ja che - eka che jinavacano ne bIjuM che azaTha - saMvignagItArthanuM AcaraNa. A pramANa parathI (1) abhrAnta nirNaya jevo thAya e mujaba ja saMpUrNatayA pravRtti (ke nivRtti) pratijJApUrvaka karavI e, tathA (2) e abhrAnta nirNayane aMzataH anusa2vAnI pratijJA karI e mujaba pravRtti (ke nivRtti) karavI e, tathA (3) e abhrAnta nirNayane saMpUrNa anusaravAnI pratijJA karavA chatAM, pAchaLathI pramAdavaza e mujaba pravRtti (ke nivRtti)na karavA chatAM, potAnA AcaraNamAM rahelA e visaMvAdano bacAva na karatAM e abhrAnta nirNayane to yathArtha rUpe ja prarUpavo e.... AvI traNe jIvanapaddhatio jIvane mokSa tarapha laI janArI hovAthI 'mArga' svarUpe kahevAyelI che. mATe e apekSAe sAdhu, zrAvaka ane saMvignapAkSika ema traNa bheda mArganA batAvyA. TUMkamAM 'jJAna-kriyAbhyAM mokSaH' e sUtrAnusAre jJAna ane kriyA e mokSamArga che. emAMthI jJAnAtmaka aMzanA upAya svarUpa mArga (pramANAtmaka kAraNamAM jJAnAtmakakAryano upacAra karIne) jinavacana Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 238 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre ne saMvignagItArtha AcaraNa ema trividha kahevAyo che, ne jJAnakriyAsamudAya svarUpa svayaM (anupacarita) mArga sAdhu, zrAvaka ne saMvijhapAkSika ema trividha kahevAyo che e jANavuM. vaLI bIjo eka prazna e Ubho thAya che ke prathama sAdhumArga, bIjo zrAvakamArga ne trIjo saMvignapAkSikamArga.. ema naMbarapUrvaka traNa mArga kahyA che. to zuM saMvignapAkSika e zrAvaka karatAM nimna mArga che? A praznano javAba "hA" mAM che - zrAvakapaNuM UMcuM che ne saMvignapAkSikapaNuM nimna. AmAM prathama kAraNa to e ja ke ene trIjA naMbarano mArga kahyo che. jyAre zrAvakapaNAne bIjA naMbarano. tathA, zrI upadezamALAmAM (501mAM) kahyuM che ke "jo uttaraguNa sahita mULaguNone dhAraNa karI zakato na hoya to zreyaskara e che ke (potAnI janmabhUmi, dIkSAbhUmi ane vihArabhUmi e) traNa bhUmi sivAyanA pradezamAM rahI) suzrAvakapaNe pALavuM' tathA enI pa22 mI gAthAmAM kahyuM che ke "atyaMta nirguNI, gItArthoe vAraMvAra samajAvavA chatAM vezanA gADha anurAganA kAraNe veza na choDe to (ne kaMIka komaLa bhAvavALo hoya to) (ene samajAvAya che) tuM, saMvignapAkSikapaNuM pALa jethI (cAritradharmanuM bIjAdhAna rahevAthI bhavAMtaramAM) mokSamArga pAmI zakIza." AmAM paNa prathama vikalpa to veza choDAvavAno ja batAvyo che je saMvignapANikapaNAne nimna jaNAve che. tathA, enA zloka naM. 502503 mAM jaNAvyuM che ke - "prabhupratimA, susAdhunI pUjAmAM udyamazIla ne (dezaviratinA aNuvratAdi) AcAra pAlanamAM daDha suzrAvaka vadhu sAro che (paNa) sAdhuveza dhArI rAkhanAra saMyamabhraSTa jIva nahIM." "sarva (pApa pravRttionI) pratijJA karIne je sarvavirati jALavato nathI e sarvavirativAdI sarvavirati ane dezavirati bannethI cUke che." Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-23 239 vaLI, 513mA zlokamAM kahyuM che ke - susAdhu (sarva karmamaLa dhovA dvArA) zuddha thAya che, samyaktvAdi guNothI yukta suzrAvaka paNa zuddha thAya che. caraNa-karaNamAM zithila paNa jo saMvignapakSa rUcivALo hoya to te paNa nirmaLa thAya che." (munine sAkSAt zuddhi ne anya bene paraMparAe jANavI.) AmAM paNa zrAvakane pahelAM ne saMvignapAkSikane pachI jaNAvyo che. vaLI ArAdhaka-virAdhaka caturbhagImAM, zrAvakane upacArathI sarvaArAdhaka kahyo che jyAre saMvijhapAkSikane dezavirAdhaka kahyo che. A badhI bAbato sUcave che ke zrAvakapaNuM UMcuM che ne saMvignapAkSikapaNuM nimna che. jo ke A vAta mULaguNamAM (vizeSataH cothA vratamAM) garabaDa hovAnI apekSAe jANavI ucita lAge che. zaMkA zrIharibhadrasUri mahArAja tathA mahopAdhyAyazrI yazovijayajI mahArAje kyAMka potAnI jAtane saMvignapAkSika tarIke ghoSita karelI che. to zuM AvA mahAtmAone paNa zrAvakathI nIcalI kakSAe jANavA? mATe emane UMcI bhUmikAe ja jANavA joIe. A pAMcamA ArAnA cheDA sudhI phakta bakuza-kuzIla cAritra ja rahevAnuM che. eTale varyAntarAyakarmanA udayathI cAritrAcAramAM DhIlAza hovA mAtrathI jo saMvignapAkSika, zrAvaka karatAM nIce hoya to bakuza-kuzIla cAritravALA sAdhuone paNa chadde guNaThANe zI rIte kahI zakAya ? eTale, zatruthI lalacAyeluM bALaka pitAne pUche che ke huM tyAM jamavA jAuM ?" to tenA pitA gussAthI ema kahe ke "jhera khA jhera to tyAM te javAbano matalaba e nathI ke pitA tene jhera khAvAnI AjJA kare che. paraMtu tyAM javuM e jhera khAvA barAbara hovAthI te tyAM na jA' evo pitAjIno Azaya samajIne bALaka tyAM jato nathI, ema cAritrAcAramAM zithila thayela sAdhune upadezamALA granthanA mAdhyamathI guru ema kahe ke "A rIte dIkSA Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 240 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre laIne pramAdI banavA karatAM tuM suzrAvaka hota to sAruM hatuM. A vacananuM tAtparya zithila sAdhune gharabhego karavAnuM nathI, paNa pramAda ne zithilatAne choDAvavAnuM ja che. mATe suzrAvaka karatAM saMvignapAkSika nimna che, A vAta barAbara nathI. samAdhAna : zrIharibhadrasUri mahArAja vagerenI vAta pachI sAmAnyathI vicAra karIe to tame saMvignapAkSikane kyA guNaThANe mAno cho ? zaMkA : kema ? chadde guNaThANe. samAdhAna : saMvignapAkSika jo chaThThA guNaThANe hoya to to zrAvakathI UMcA ja hoya emAM koI prazna ja nathI. paNa emane chakke guNaThANe rahelA mAnI zakAtA nathI. kAraNa ke (1) paraspara taratamatAvALA asaMkhya saMyamasthAno che. AmAMnA sauthI nIcalA saMyamasthAne hoya to paNa e sAdhu ja che.. ne tethI eno prathama sAdhumArgamAM ja samAveza thaI javAthI ene trIjA saMvignapAkSika mArga tarIke svataMtra kahevAnI jarUra ja na rahe. (2) upadezamALAmAM (gA. 501) saMvignapAkSikane mULaguNa ane uttaraguNa. bannethI rahita jaNAvyA che. je mULaguNothI paNa rahita banI gayo hoya e chadde guNaThANe TakI zake ja nahIM. nahIMtara to je koI vezadhArI hoya e badhAne chaTTe guNaThANe mAnavAnI Apatti Ave. pAMcamA ArAnA cheDA sudhI bakuza-kuzIla cAritra je kahyuM che te paNa, jene potAnA mULaguNono bhAMgIne bhukko bolAvI dIdho hoya evA vezadhArIne saMbhavatuM nathI ja e niHzaMka che. (3) granthakAre A batrIzInI 28mI gAthAmAM saMvignapAkSikane trIjA svataMtramArga tarIke kema kahyo che? enuM kAraNa jaNAvatA ema kahyuM che ke - asaMyatane saMyata mAnavAkahevAmAM pApa che, (vaLI saMvignapAkSika e zrAvaka to nathI ja). mATe Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-3, lekhAMka-23 241 ene trIjo mArga kahyo che. AmAM spaSTa che ke saMvignapAkSika e asaMmata che. jo e saMyata hoya to ene saMyata kahevAmAM pApa na rahevAthI sAdhumArgamAM ja eno samAveza thaI javAnA kAraNe trIjo mArga kahevAno rahe ja nahIM. eTale saMvignapAkSika asaMyata che e nizcita che. ne asaMyata che, mATe chadde guNaThANe na ja hoya e paNa nizcita che, kAraNa ke chaThThA guNaThANAne zAstrakAroe "pramattasaMmata" evuM nAma Apela che. Ama saMvignapAkSika tarIke jJAnIoe je AtmAono ullekha karyo che teo chadde guNaThANe hotA nathI e spaSTa che. vaLI aNuvrato to teoe svIkArelA hotA nathI mATe pAMcame guNaThANe paNa hotA nathI. [chatAM pariNAmanI vicitratAnA kAraNe kadAca koIka zithila jIva pAMcame Avavo saMbhavita hoya to eno zrAvakadharmamAM (= bIjA mArgamAM) samAveza thaI zake ne ene zrAvakatulya nirjarA paNa hoI zake. paNa e vakhate ene trIjAmArgamAM kahevAno na rahe.] mATe saMvignapAlikane cothe guNaThANe ja mAnavAno rahe che. eTale ja granthakAre paNa ene darzanapakSa ja kahyo che, viratipakSa hovo kahyo nathI. ne jo e cothe guNaThANe ja che, to pAMcame guNaThANe rahelA zrAvaka karatAM enI karmanirjarA asaMkhyAtamA bhAge ja hoya ne to pachI e zrAvaka karatAM nimna kakSAe ja kema nahIM ? - zrI haribhadrasUri mahArAja ke mahopAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje potAno saMvignapAkSika tarIke je ullekha karyo che te "doSa lava nija paNa dekhatAM, nirguNa nijAtamAM jANa re..' e nyAye potAnA uttaraguNo saMbaMdhI keTalAka doSone najaramAM rAkhIne karyo hoya, vAstavika saMvignapANikatA na hoya ema ApaNe vicArI zakIe chIe. Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ trIjI batrIzImAM mArganuM lekhAMka vivecana karyuM. emAM prathama zlokamAM - 24 zrIjinavacanane mArgarUpe kahela che. puruSavizvAse vacanavizvAsa" e ' niyama che. eTale jinavacanane kahenAra zrIjinezvaradevo para vizvAsa nirmANa thAya to ja A prathama mArgarUpa jinavacano para zraddhA jAge. eTale zrIjinezvaradevo para vizvAsa keLavavo jarUrI che. e mATe emanI mahattA gAvI joIe. eTale have zrIjinamahattva kAtrizikA prarUpavAmAM Ave che. paramAtmA aMge 'A (prabhu) mahAnuM che" AvI buddhi thavI e dharmajanikA che. eTale ke prabhunI mahAn tarIkenI pichANa, AtmAmAM dharmanuM janana kare che. AmAM dharma eTale zubhabhAva ke zubhabhAvapUrvakanI zubhakriyA laI zakAya athavA dharma eTale puNya laI zakAya. Azaya e che ke zAstromAM eka yogAvaMcaka zabda Ave che. A yogAvaMcaka eTale evo kSayopazama ke jenAthI, AtmAnI dRSTie je vastutaH mahAnuM che evA AtmAno yoga thAya tyAre A mahAna che' evI emanI pichANa thAya. Avo kSayopazama jene thayo hoto nathI ane mahApuruSano bheTo thAya (yoga thAya) to paNa e mahApuruSanI e rUpe pichANa thatI nathI, ne tethI je zraddhA-Adara-bahumAnAdi bhAvo jAgavA joIe e jAgatA nathI. A zraddhAdi bhAvo jAge to viziSTa puNyanuM AtmAmAM sarjana thAya che. ema A zraddhAdibhAvo, zraddhApUrvakanuM vaMdana-upadeza zravaNa-upadeza svIkAra....vagerenI pAtratArUpa hovAthI e AtmAmAM A vaMdanAdirUpa dharma paNa utpanna thAya che. paNa jene "mahAna tarIkenI buddhi ja thatI nathI ene mahApuruSanA yoganA phaLarUpa AvuM dharmajanana thatuM nathI. eTale ke mahApuruSano yoga thavA chatAM e jIva vAstavika yogathI vaMcita ja rahe Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-24 243 che, AvuM vaMcita rahevApaNuM e, jIvanuM vaMcana che. AtmAmAM eka cokakasa prakArano kSayopazama thayo hoya to AvuM vaMcana thatuM nathI, avaMcana ja thAya che. mATe evA vizeSa prakAranA kSayopazamane yoga avaMcaka = yogAvaMcaka kahe che. praznaH ghaDAne joIne, "e ghaDo che' evI buddhi thAya ja che, ema mahAnano yoga thAya to "A mahAna che' evI buddhi thAya ja, na thAya evuM zI rIte bane? uttara : "ghaDAne jovAthI ghaDA' tarIke buddhi thAya ja evo niyama che nahIM, je mANasa ghaDAne ghaDA tarIke jANato ja nathI, ene evI buddhi thatI ja nathI. evuM ja prastutamAM jANavuM. ekavAra eka mANase kalpavRkSanI ghaNI vAto sAMbhaLI. paNa kalpavRkSa kevuM hoya e kazuM ene jANavA maLyuM nahIM. kALAntare ekavAra grISmaRtumAM e pravAse nIkaLelo. thAkyo hato...bhUkhyo ne tarasyo thayo hato....pavananuM nAmanizAna nahIM. ne garamIno pAra nahIM. mArgamAM eka ghaTAdAravRkSa AvyuM. enI nIce laMbAvyuM. ne manamAM thayuM ke thoDo ThaMDo pavana Ave to kevuM sAruM ! ne enA Azcarya vacce bIjI ja kSaNe pavana zaru thayo.... ghasaghasATa uMgha AvI gaI...jAgyA pachI ene thayuM svAdu zItaLa jaLa maLI jAya to tRSA paNa zAMta karI zakuM.ne enA Azcarya vacce jamInamAMthI zItaLa jaLanuM jharaNuM phUTyuM...jaLapAna karIne tRSAzamana karyuM ne ene vicAra Avyo ke kaMIka khAvA maLI jAya to sudhA paNa zAMta thaI jAya.. ne eka madhura rasavatI bharelo thALa AkAzamAMthI enA tarapha Avato joyo.... enA manamAM vicAra Avyo ke ahIM je kAMI icchA karuM chuM e pUrNa thAya che... to jarUra A vRkSamAM bhUtano vAsa haze. paNa bhUtanA Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bharosA nahIM...Aje anukULa to kAle herAna-parezAna paNa karI nAkhe... mATe e mane vaLagI paDe e pahelAM ja mAre ahIMthI bhAgI javuM joIe. ne tethI, bhUkhyo hovA chatAM...ne madhura bhojana hAjara thayuM hovA chatAM, e thALane aDyA vinA ja e bhAgyo...thoDe dUra gayA pachI saMtoSa mAnyo ke hAza bhUtathI bacI gayo. 244 vastutaH e kalpavRkSa hatuM... paNa enI pichANa kalpavRkSa tarIke na karatAM bhUtIyAvRkSa tarIke karI, mATe kalpavRkSanA prabhAve je samRddhi vagere pAmavI joItI hatI enAthI vaMcita rahyo. bharavADanA hAthamAM pArasamaNi Ave to paNa enI e pArasamaNi tarIke pichANa karI zakato na hovAthI, mAtra camakatA paththara tarIke pichANa kare che ne tethI be-cAra rUpiyAmAM veMcI paNa de che. ema mahApuruSa paNa, jIva mATe kalpavRkSa samAna che...AtmAnI apAra samRddhinA dvAra emano bheTo thavA para khUlI zake che... athavA mahApuruSa e pArasamaNi samAna che, jenAthI AtmArUpI loDhuM pa2mAtmArUpI suvarNa banI zake che. paNa jo jIva emane 'mahAn' tarIke pichANe ja nahIM, to teonA A prabhAvathI vaMcita rahe che. eTale mahApuruSano yoga thavA chatAM jIvanuM vaMcana thAya che. AvuM vaMcana na thAya evI yogyatA e yogAvaMcaka che, (yogaavaMcaka che.) eTale mahApuruSano bheTo thavA para mahAn tarIkenI buddhi thAya ja evo niyama nathI. paNa jene evI buddhi thAya che, ene e buddhi dharmajanikA bane che. zaMkA-ema to koI moTA zrImaMta-vaibhavI puruSane joIne ke moTA sattAdhIzane joIne paNa koIkane 'A mahAn che' evI buddhi thAya che, to zuM e buddhi dharmajanikA che ? Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-24 245 samAdhAna- nA, nathI. Azaya e che ke koIpaNa AdhAra rAkhIne thatI mahAnupaNAnI buddhi e dharmadanikA nathI, paNa amuka cokkasa AdhAra para thatI e buddhi ja dharmajanikA che. eTale ja, prabhunuM samavasaraNa-chatra-cAmarAdi prAtihArya vagere joIne abhavyAdi paNa camatkRta thaI jAya che. AkarSita thaI jAya che. AmanI kevI apAra samRddhi ! e rIte mahAnatAne e pichANe paNa che. chatAM enA AtmAne, AtmAnI dRSTie kazo lAbha thato nathI. ema, jema aMbaDa parivrAjaka sulasIzrAvikAnI parIkSA karavA mATe samavasaraNa banAveluM hatuM, ema koI mAyAvI paNa banAvI zake che. e vakhate mAyAvI, prabhutulya mahAna na hovA chatAM, jo A bAhya samRddhinA AdhAre ja mahAnatAnI buddhi karavAnI hoya to e mAyAvI aMge paNa karavI ja paDe.. ane to pachI e buddhi dharmajanikA paNa banavI joIe, paNa banatI nathI, kAraNa ke e buddhi brAnta che. eTale prabhu aMge paNa "A mahAnuM che, kAraNake samavasaraNAdithI zobhe che" AvI buddhi thAya to e ahIM dharmajanikA tarIke abhipreta nathI. digaMbara AcArya zrImaMtabha AptamImAMsA granthamAM kahyuM che ke - he prabho ! devonuM Agamana, cAmara, gaganavihArAdi vibhUti to mAyAvIo pAse paNa jovA maLe che. tethI AvI vibhUtinA kAraNe ja ame tane mahAnuM mAnIe chIe, evuM nathI. zaMkA - "A mahAnuM che" AvI buddhine TUMkamAM mahattvabuddhi kahe che. "AvI mahattvabuddhi jene tene aMge thAya to dharmajanikA bane evo niyama nahIM mAnavAno.....paNa "evI buddhi (zrIjinezvaradeva jevI) amuka cokkasavyakti aMge thAya to dharmajanikA bane evo niyama mAnavAthI Avo prazna Ubho nahIM thAya, kAraNake mAyAvI e abhipreta cokkasa vyakti nathI. ne tethI mahAnatAnI buddhino AdhAra to Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 246 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre samavasaraNAdi bAhya samRddhi paNa rAkhI zakAze ja, jethI bALajIvone paNa A buddhi dharmajanikA banI zake, nahIMtara bALajIvo AvA dharmajananathI vaMcita raheze, kAraNake teo to AvA bAhyadekhAvanA AdhAre ja mahAnUtA ke laghutA vagereno vyavahAra karanArA hoya che. samAdhAna - Ano artha to evo thAya ke vyaktivizeSanI ja mukhyatA che, mahattvabuddhinI nahIM. ane to pachI to "A mahAna che' evI buddhi ja zA mATe, vyaktivizeSa aMgenI "A manuSya che' AvI koIpaNa buddhi dharmajanikA banavI joIe, paNa e banatI nathI. eTale buddhi konA aMge che ane mahattva ApavA karatAM kevA prakAranI che ? ene ja mahattva ApavuM ucita che. eTale ja "A sAdhu che" evI buddhi jo emanA Alaya (=vasatimAM rahyA hoya tyAranA ucita AcAranuM pAlana) vihAra (vihAra daramyAna pALavAnA ucita AcAronuM pAlana) vagere joIne thaI hoya to e puNyajanana kare ja che, pachI bhale ne e kyAreka jenI akSattavya garabaDa jANI na hovAnA kAraNe asAdhutA na jaNAyelI hoya evA asAdhu aMge paNa thayelI hoya....arthAt A sAdhutAnI buddhi konA aMge thaI rahI che (sAdhu aMge ke asAdhu aMge) e gauNa che, paNa Alaya-vihArAdi joIne thaI rahI che e ja mahattvanuM che. (je vezadhArImAM akSattavya garabaDa vagerenA kAraNe asAdhutA jaNAI ja gayelI hoya che enA AlayavihArAdi jovA maLavA chatAM "A sAdhu che' evo avAja dilamAMthI UThato ja nathI e spaSTa che.) Ama sAdhutAnI buddhi konA aMge che e mahattvanuM nathI, paNa Alaya-vihArAdi zuM joIne thAya che e jema mahattvanuM che, ema mahAnatAnI buddhi konA aMge che e nahIM, paNa zuM joIne thaI rahI che? e ja mahattvanuM che. Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-24 247 alabat, samaDI kAMI zrIarihaMta bhagavAn vagere pAMca parameSThInuM vizeSasvarUpa jANatI nahotI, chatAM mRtyu samaye navakAra sAMbhaLavAthI ene rAjakumArI banavA vagerenuM phaLa maLyuM. ema zrItIrthaMkaraprabhunA vizeSaguNone jANyA vinA paNa emanA aMge 'A mahAn che' evI je buddhi thAya che enAthI mugdhajIvane vizeSaphaLa maLe ja che. saMpratirAjAno jIva bhikhArI cAritranA vizeSasvarUpane jANato na hovA chatAM enA paranA bahumAnathI rAjA banyo. A badhuM avyaktasamAdhinuM phaLa kahevAya che. A badhAmAM bahumAnabhAva ke mahAnatAnI buddhi vagere je thayuM che te, koI vizeSaprakAranuM virala svarUpa joIne thayela nathI...paNa zrI tIrthaMkaradeva vagere rUpa cokkasaviSaya (=viSayavizeSa) aMge thayela che, ne mATe ja e phaLa maLyuM che. anyadevAdine namaskAragarbhita bIjo koI maMtra samaDIne sAMbhaLavA maLyo hota to e rAjakumArI na thAta. mugdhajIvane anya koI vyakti vize 'A mahAna che' evI vizeSa prakAre buddhi thayelI hoya to kAMI vizeSa phaLa maLe nahIM. bhikhArIne tApasadIkSA vagere para evuM bahumAna jAgyuM hota to kAMI e saMprati rAjA na banata. eTale jenAthI AvuM avyaktasamAdhinuM phaLa maLe che te mahattvabuddhi vagere mATe, e buddhi zuM joIne thaI che ? enI mukhyatA hotI nathI, paNa e konA aMge thaI rahI che e ja mahattvanuM hoya che. tathA adhyAtma upaniSanA prathama adhikAranI 76 mI gAthAnA uttarArdhamAM jaNAvyA pramANe AvuM phaLa maLavAmAM kadAgrahano abhAva paNa jarUrI hoya che, e jANavuM. zaMkA - 'AlayavihArAdithI to mAtra sAdhutAnI anumAnAtmaka buddhi thAya che, vizeSaphaLa to e buddhi thayA pachI je vaMdanAdi karavAmAM Ave che, enAthI maLe che' AvuM zrIAvazyakaniryuktimAM sUcaveluM che. to prastutamAM paNa mAtra mahAnatAnI buddhi ja zI rIte dharmajanikA bane? Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 248 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre samAdhAna - to prastutamAM paNa prabhu aMge svarUpavizeSa joIne thatI mahAnatAnI buddhi pachI smaraNa-namaskArAdi je thAya che tenAthI vizeSa prakAranuM phaLa maLe che, ema jANavuM. prazna : samavasaraNAdi samRddhi joIne thatI "A mahAna che evI mahattvabuddhi dharmajanikA nathI, e tame kahyuM. to zuM joIne mahattvabuddhi thAya to e dharmanikA bane ? uttara : vItarAgaprabhunuM saMvAdI, nyAyasaMgata ane kutarkarUpI aMdhakArane dUra karavAmAM sUryaprakAzasamAna evuM vacana e ja emanuM viziSTa prakAranuM mahattva che. eTale ke AvuM vacana jANIne (AvuM vacana bolanArA) A mahAna che' AvI je mahattvabuddhi thAya che e dharmajanikA che. jJAnamAM je padArtha bhAse enI prApti thAya to e saMvAdI kahevAya. nahIMtara e visaMvAdI kahevAya. "A rajata che" evuM vacana sAMbhaLIne hAtha laMbAvyo. jo cAMdI hAthamAM Ave to A saMvAdIvacana (yathArthavacana) kahevAya. enA badale jo sukti (chIpaluM) hAthamAM Ave to e visaMvAdI (ayathArtha) vacana kahevAya che. vItarAgaprabhunA sarvavacano saMvAdI hoya che. je vacana syAdvAdamudrAnuM ullaMghana karatuM na hoya e vacana nyAyasaMgata hoya che. eTale ke bheda-abheda nitya-anitya. ekaaneka...vagere aMge ekAntane jaNAvanAra vacana e nyAyasaMgata nathI. jemake ghaDo ane ghaDAnuM rUpa.A be vacce ekAnta bheda (-judApaNuM) jaNAvanAra vacana nyAyasaMgata nathI, kAraNake ekAnta bheda saMbhavita nathI. te A rIte - koIpaNa padArthane bIjA padArthamAM rahevuM hoya to saMbaMdha joIe. jemake ghaDAne bhoMya (=bhUtala) para rahevuM che to saMyoga Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-24 249 nAmano saMbaMdha joIe. ema rUpane ghaDAmAM rahevuM che. to koIka saMbaMdha to joIze ja. naiyAyika vagere jeo sarvathA bheda mAne che teo ghaDA ane rUpa vacce samavAya saMbaMdha kahe che. eTale rUpano samavAya ghaDAmAM rahyo che, ne e samavAya saMbaMdhanuM kAma karIne rUpane ghaDAmAM rAkhe che. paNa naiyAyike A samavAyane paNa eka sarvathA svataMtra padArtha mAnyo che. eTale ene bhUtalamAM rahevA mATe paNa eka navo saMbaMdha joze. vaLI A saMbaMdha paNa jo sarvathA bhinna haze to ene paNa rahevAno eka navo saMbaMdha joIze. Ama to kyAreya pAra na evI navA-navA saMbaMdho mAnyA karavAnI paraMparA cAlavArUpa anavasthA nAmano doSa Ave. ema ekAMte abheda saMbaMdha paNa mAnI zakAto nathI. kAraNa ke eno artha evo thAya che ke ghaDA ane rUpa vacce sarvathA abheda ( tAdAbhya) che. paraMtu Avo artha paNa saMgata nathI. te paNa eTalA mATe ke emAM paNa ghaNA prazna UbhA thAya che. jevA ke (1) ghaDAnuM pahelAM zyAmarUpa hatuM. nibhADAmAM ene pakAvavAmAM Avyo eTale zyAmarUpa nAza pAmyuM. raktarUpa utpanna thayuM. (ghaDo zyAma maTIne lAla banyo.) arthAt ghaDo khuda nathI utpanna thayo, nathI nAza pAmyo. paNa jo ghaDA ane rUpa vacce sarvathA abheda hoya to AvuM banI zake nahIM. zyAmarUpanAze ghaDAno nAzapaNa thaI ja jAya. zaMkA - to evuM paNa mAnI ja lyo ne ke zyAmaghaDo nAza pAmyo ne eka bIjo ja navo lAlaghaDo utpanna thayo. samAdhAna - nA, ema mAnI zakAtuM nathI, kAraNa ke "A e ja ghaDo che' AvuM pratyabhijJA nAmanuM jJAna ke "ghaDo zyAma maTIne lAla thayo evI pratIti evuM mAnatA ApaNane roke che. (2) "ghaDAno ghaDo' ema bolI zakAtuM nathI..e rIte, ghaDA ane rUpa vacce paNa jo sarvathA abheda hoya to "ghaDAnuM rUpa ema paNa bolI Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 250 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zakAya nahIM. paNa zikhavyavahAramAM AvuM bolAya to che ja. mATe ghaDA ane rU5 vacce ekAMte - sarvathA abheda nathI, paNa kathaMcit (amuka apekSAe) abheda che ne kathaMcit (amuka apekSAe) bheda che. arthAt bhedAbheda che ema mAnavuM e nyAyasaMgata che. AvuM ja nityAnityatva, ekAnekatva, sAmAnya-vizeSAtmakatva vagere aMge paNa jANavuM. eTale ke e aMge paNa ekAMte nityatva ke ekAMte anityatva mAnavAmAM ghaNA doSa (vAMdhA) UbhA thAya che. paNa jema ekalo goLa kapha kare che, ekalI sUMTha pitta kare che... kintu e bene ekameka karIne banAvelI goLI hoya to, goLanA kaphajanakatva doSane sUMTha khatama karI de che, sUMThanA pittajanana doSane goLa haNI nAkhe che. eTale doSa koI raheto nathI, ne navA aneka guNa pedA thAya che. ema paraspara saMkaLAyelA nityatva-anityatva mAnavAmAM (nityAniyatva mAnavAmAM) ekaluM nitya mAnavAmAM AvatA doSone anityatva gaLI jAya che ne ekaluM aniyatva mAnavAmAM AvatA doSone nityatva khAI jAya che...mATe doSa koI raheto nathI.. ne navA ja anekagaNa pedA thAya che. tethI ekAMtanityatva ke ekAMta anityatva asaMbhavita hovAthI ene jaNAvanAra vacana e nyAyasaMgata vacana nathI, paNa paraspara saMkaLAyelA nityatva-aniyatva (eTale ke kathaMcit dravyarUpe nityatva ane kathaMcid - paryAyarUpe anityatva) mAnavAM. arthAt nityAnityatva mAnavuM e saMbhavita hovAthI=yogya hovAthI ene jaNAvanAra vacana e nyAyasaMgata vacana che. zrIvItarAgaprabhunuM vacana sarvatra AvA syAdvAdane jaNAvanAra hovAthI nyAyasaMgata vacana che. prazna : paNa jo A rIte sarvatra anekAnta rahyo hoya to moTA bhAganA jIvone nityatva vagerenA ekAntanuM ja kema darzana thAya che ? Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-24 251 uttara : relavenA pATA aMge to moTAbhAgane nahIM, badhAne ja evuM pratIta thAya che ke e AgaLa jaIne bhegA thaI jAya che. to zuM bene samAMtara nahIM mAno ? zaMkA - emAM to AMkhanI evI maryAdA che, mATe bhegA thatA dekhAya che, kharekhara kAMI bhegA thatA hotA nathI. samAdhAna - prastutamAM paNa, mithyAtvamohanIya karmano udaya che, mATe ekAnta nityatva vagere mAtra jaNAya che, kharekhara kAMI e hotuM nathI. zaMkA - pATA jyAM bhegA thatA dekhAtA hatA, tyAM jaIne jovAmAM Ave tyAre to khabara paDI jAya che ke e ahIM paNa bhegA thatA nathI, samAMtara ja che. mATe bhegA thatA je dekhAtA hatA te bhrama hato. prastutamAM kyAM evuM che ? samAdhAna - prastutamAM paNa evuM ja che. jayAre mithyAtvamohanIyano udaya khase che tyAre samyakta pragaTe che. ne enA prabhAve viveka pragaTavAthI nityAnityatva nizcita thAya che. e nizcita thavAthI "atyAra sudhI mane je ekAnta nityatva vagere bhAsatA hatA te bhrama hato' evo nirNaya thAya che. ekAntanityatva vagerene sAbita karavA te te darzanakAro je dalIlo Ape che te kutarko che. A kutarko evo aMdhakAra che ke jethI vastunuM vAstavika anekAntamaya svarUpa jIvane jaNAI ja zakatuM nathI. prabhunAM vacano sUryaprakAza jevA che. eTale e vacano A kutarkarUpa aMdhakArane bhedI nAkhe che. tethI mithyAtva gaLI jAya che, samyakta pragaTe che ne viveka jAge che. eTale vastunuM vAstavika anekAntamaya svarUpa chatuM thAya che. Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre Ama prabhunAM vacano saMvAdI che, nyAyasaMgata che ane kutarkarUpI aMdhakArane bhagADanAra sUrya jevA che. AvAM vacano e ja prabhunI mukhya mahAnatA che. 252 1444 granthonA racayitA zrIharibhadrasUri mahArAjane paNa samavasaraNAdi bAhya samRddhinA kAraNe nahIM, paNa saMvAdI-yukti saMgata vacanonA kAraNe ja prabhunI mukhya mahAnatA mAnya hatI e vAta teozrInA pakSapAto 7 me vIre...' e zlokathI jaNAya che. teozrIe e zlokamAM jaNAvyuM che ke - mane zrIvardhamAnasvAmI para pakSapAta nathI ke anyadarzananA praNetA kapila vagere para dveSa nathI. (to pachI, tame zrImahAvIraprabhunAM vacano svIkAro cho ane kapila vagerenAM vacano svIkAratA nathI, Avo bheda kema ? eTalA mATe ke) jenuM vacana yuktisaMgata hoya eno svIkAra karavo joIe. (amane zrIvIravibhunAM vacano yuktisaMgata lAgyA che, mATe ame eno svIkAra karIe chIe.) Ama zrImahAvIradevane bhagavAn tarIke je svIkAryA che ane kapila vagerene bhagavAn tarIke je nathI svIkAryA enuM kAraNa 'prabhu vIra pAse samavasaraNAdi samRddhi che ne kapilAdi pAse nathI' evuM na jaNAvatAM 'prabhunuM vacana avisaMvAdI che ne kapilAdinuM evuM nathI' evuM ja je jaNAvyuM che tenAthI sUcita thAya che ke sUripuraMdarazrIharibhadrasUri mahArAjane paNa e ja abhipreta che ke 'prabhumAM je asAdhAraNa mahattva che te avisaMvAdIvacanarUpe ja che.' vaLI, zAstromAM to 'aSTa mahAprAtihAryanI pUjAne yogya e arhan (arihaMta)' AvuM kahevA dvArA e paNa sUcavyuM che ke 'kevaLajJAna vagere kSAyika bhAvothI sahacarita, jinanAmakarma vage2e puNyakarmanA udayathI utpanna thayela viziSTa prakAranA saMghayaNa-rUpa-sattva-saMsthAnagati-aSTa mahAprAtihAryAdi .aizvarya.....vagere auyikabhAvanA prabhAve Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-24 paNa mahanIya prabhumAM mahattva hoya che.' Ama, (1) A kSAyikabhAvathI saMgata audiyakabhAvathI thayeluM bAhya mahattva che ane avisaMvAdI vacanathI thayeluM pUrvokta mahattva e AtyaMtara mahattva che evo viveka karI zakAya che. A banne prakAranA mahattva pUjya puruSamAM hoya che. athavA (2) auyikabhAvo ane avisaMvAdIvacana....A baMne saMvalita thaIne eka ja mahattva pedA kare che. je kathaMcid bAhya mahattva ane AtyaMtara mahattva evA banne ullekha pAme che. jyAre bALajIvo samakSa varNana karavAnuM hoya tyAre bAhyasamRddhinI pradhAna vivakSA hovAthI e bAhya mahattva kahevAya che ne jyAre paMDitajIvo samakSa varNana karavAnuM hoya tyAre avisaMvAdI vacananI pradhAna vivakSA hovAthI e Abhyantara mahattva kahevAya che. athavA Avo artha paNa samajI zakAya che ke (1) viziSTa saMghayaNa, rUpa vagere audiyakabhAva e bAhya mahattva ane kevalajJAna vagere kSAyikabhAva e Abhyantara mahattva. Ama banne svataMtra mahattva thayA. athavA (2) kSAyika bhAvaviziSTa auyikabhAva e ja eka viziSTa prakAranuM mahattva che je kathaMcid banne ullekha pAme che. eTale ke audiyakabhAvane mukhya karavAnI vivakSA hoya tyAre e bAhya mahattva kahevAya che ne kSAyikabhAvane mukhya karavAnI vivakSA hoya tyAre e AtyaMtara mahattva kahevAya che. 253 AvI kSAyikabhAvathI yukta bAhyasaMpad anya mAyAvI jIvomAM hotI nathI. eTale kadAca vikurvaNA dvArA samavasaraNAdi jovA maLe to paNa asAdhAraNa mahattva siddha thatuM nathI. ne tethI teo aMge 'A mahAn che' evI buddhi dharmajanikA banI javAno prasaMga Avato nathI. (atiprasaMga nAmano doSa raheto nathI.) Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 254 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre jema kapaDAthI vIMTalAyelA paNa maNinI jyoti bahAra phelAya che, ema kevalajJAna vagere AMtarika guNo bahAra prAtihAryAdirUpa abhyadaya dekhADanArA hoya che. eTale ke AMtarika guNaprayukta abhyadaya jemAM bhaLelo hoya evI ja bAhyasaMpattithI mahattva mAnI zakAya che, e sivAyanI bAhyasaMpattithI nahIM. Ama avisaMvAdI vacana prayukta mahattva ane kSAyikabhAvasaMgata bAhya saMpad prayukta mahattvanI vAta karI. zrI tIrthaMkaradevonuM jIvadaLa ja anya jIvo karatAM viziSTa hoya che. eTale anya jIvo karatAM teono svabhAva A je judo hoya che tatvayukta paNa mahattva hoya che. A mahatva kAryakaliMgaka hoya che. eTale ke tIrthasthApanA vagerarUpa kAryathI ja te jANI zakAya ema hoya che. A aMge vizeSa vicAraNA AgaLanA lekhamAM joIzuM. Izvara sRSTino sarjanahAra kema nahIM? dhAro ke Izvare eka abaja varSa pUrve duniyA banAvI hoya to e eka abaja varSa pUrve kAMIpaNa hatuM ke bilakula zUnya hatuM? jo kAMI paNa hatuM to e paNa vizvanuM ja eka svarUpa hatuM. tethI mAtra rUpAMtara thayuM che, sarjana nahIM. jo bilakula zUnya hatuM to eno matalaba dharatI-AkAza-jIvo-pugalo vagere kahyuM hatuM ja nahIM. to Izvara hatA? kayAM hatA? emane koNe banAvyA ? zA mATe banAvyA? zemAMthI banAvyA? jo koIe banAvyA na hoya to eno artha Izvara anAdikALathI hatA. to anAdikALamAM anaMtAnaMta kALa pasAra thayo chatAM emane kyAreya duniyA banAvavAnI jarUra na paDI ne abaja varSa pUrve ja kema acAnaka paDI ? tathA Izvare kyAM rahIne A vizva banAvyuM? ro maTIrIyalsa (anusaMdhAna peja naM. 267 upara) Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrItIrthaMkaradevonA AtmAmAM lekhAMka viziSTa svabhAva prayukta mahattva paNa tA 25 | hoya che, eno gayA lekhamAM ullekha | karelo. A lekhamAM enI vicAraNA karIe...... jAtyarata jyAre mATI vagerethI malina hoya che tyAre paNa anya ajAtyarata karatAM emAM tathAsvabhAve ja kaMIka vizeSatA hoya che. ema mithyAtva vagere arvAgdazAmAM paNa zrIjinezvara devo tathAsvabhAve ja anya jIvo karatAM viziSTa hoya che. atyaMta prakRSTa paropakAra vagere viziSTa guNone anurUpa yogyatA jo teomAM pahelethI mAnavAmAM na Ave to evA guNo emanAmAM kALAntare paNa utpanna thaI zake ja nahIM. moranA IMDAmAM bhale viziSTa raMgo pragaTelA nathI hotA. paNa e yogyatArUpe to mAnavA ja paDe che. nahIMtara to evA raMgo maraghImAM paNa kema pedA na thAya ? athavA, jema AkAzamAM rUpa-rasa-gaMdha vagerenI yogyatA ja nathI to e rUpAdi kyAreya utpanna thatA nathI, ema jo zrI tIrthaMkaraprabhunA AtmAmAM paNa viziSTaguNonI yogyatA na hoya to e prakRSTa paropakAra vagere viziSTaguNo anyajIvanI jema kyAreya pedA thaI zake nahIM. paNa e kramazaH thAya to che ja. eTale mAnavuM joIe ke teonA AtmAmAM AvA viziSTaguNonI yogyatArUpa vizeSa svabhAva prathamathI ja hoya che. AvA vizeSa svabhAva prayukta mahattva paNa prabhumAM saMgata thaI zake che. zaMkA - "pUrva mithyAtva avasthAmAM paNa prabhumAM vizeSa svabhAva hoya che vagere tame je kaho cho enAthI to e sUcita thAya che ke tamArA ISTadeva nityanirdoSa nathI, paNa pahelAM mithyAtvAdi doSothI grasita hatA...ne pachI sAdhanAdvArA doSamukta banyA. mATe Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 256 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre tamArA iSTadevamAM mahattva che nahIM. kharuM mahattva to amArA bhagavAnamAM che, kAraNa ke teo nityanirdoSa che (anAdikALathI nirdoSa hatA, ne bhaviSyamAM raheze.) samAdhAna - "vItarAga mahattvavALA (=mahAna) nathI, kAraNa ke nityanirdoSa nathI' AvuM anumAna tame je karavA mAgo cho te barAbara nathI, kAraNa ke nityanirdoSa to ghaDo, AkAza vagere paNa che jemAM mahAnatA nathI ja. vaLI, pahelAM rAga hato ane pachI vizeSa prakAre (=sarvathA pharIthI kyAreya na Ave e rIte) rAga je AtmAmAMthI nIkaLI gayo hoya ene vItarAga kahevAya che. paNa tame to AvA vItarAga bhagavAnuM mAnatA nathI, kAraNake nityanirdoSa bhagavAna mAno cho. eTale "vItarAga mahAnuM nathI.' vagere kahevuM tamArA mATe ucita nathI, ane pratyakSa vagere koIpaNa pramANathI jo vItarAga tamane siddha hoya to to e ja pramANathI enI mahAnatA paNa siddha thaI zakavAthI tamAruM A kathana UbhuM ja nahIM rahI zake. zaMkA - tame nityanirdoSa to ghaDo-AkAza vagere paNa che jemAM mahattva nathI..AvI je Apatti ApelI hatI enuM vAraNa karavA ame ema kahIzuM ke - "vItarAga mahAnuM nathI, kAraNake nityanirdoSa AtmA nathI...." je nityanirdoSa AtmA hoya te ja mahAnuM hoya, ghaDo AkAza vagere nityanirdoSa che (kAraNa ke emAM pahelethI rAgAdi doSo rahelA nathI) paNa AtmA nathI, mATe ene mahAnuM mAnI levAnI Apatti AvI zakatI nathI. samAdhAna - vizvamAM je jIvo jovA maLe che emAM to koInAmAM nityanirdoSa AtmApaNuM rahyuM hoya evuM jovA maLatuM nathI. Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-25 257 eTale tamAre evA AtmAnI kalpanA ja karavAnI raheze...eTale ke doSAtyannAbhAvavALA AtmAnI (=jemAM kyAreya doSa hatA ja nahIM, pahelethI nirdoSa evA AtmAnI) kalpanA karavI paDaze. to enA karatAM to doSasanI kalpanA (= pahelAM rAgAdi doSa hatA, pachI sAdhanA dvArA e doSono dhvaMsa thayo evI kalpanA) karavAmAM lAghava che, kAraNake emAM mAtra doSadhvaMsanI ja kalpanA karavAnI rahe che, doSaUsavALA AtmAnI nahIM. te paNa eTalA mATe ke doSano atyaMtAbhAva ghaDA vageremAM paNa raheto hovAthI enI bAdabAkI karavA mATe doSAtyatAbhAvavALA AtmAnI vAta karavI paDe che. paNa doSadhvaMsa to, jyAM pahelAM rAgAdidoSa hoya tyAM ja rahenAra hovAthI ghaDA vageremAM rahevAno prazna ja nathI... tethI tyAM 'doSadhvaMsa' ATaluM ja kahevA chatAM koI prazna nirmANa thato nathI. mATe doSadhvaMsanI kalpanAmAM lAghava hovAthI (=ochI kalpanA karavAnI hovAthI) e ja kalpavuM yogya che. - zaMkA - paNa Avo doSadhvaMsa (=sarvathA doSano nAza) thavo zuM zakya che ? koI AtmAmAM e thayo hoya emAM koI pramANa che ? samAdhAna hA. zrIsaMmatabhadrAcArye nIce pramANe anumAna ApyuM che - koIka AtmAmAM doSa ane AvaraNano sarvathA nAza thAya che, kAraNake enuM tAratamya jovA maLe che. je je doSa ane AvaraNano nAza ochovatto jovA maLato hoya che teno teno kyAMka sarvathA paNa nAza thato hoya che. jemake svahetuthI thato suvarNanA bAhya ane AMtarika malano nAza. - ahIM rAga-dveSa vagere doSo che ane enA kAraNe AtmA para coMTelA jJAnAvaraNa vagere karma e AvaraNa che. dRSTAMtamAM suvarNano Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 258 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre AtyaMtara mala e doSatulya jANavo ane bAhyamala e AvaraNa tulya jANavo...koIka suvarNamAM A banne mala ochA hoya che to koIkamAM vadhAre..AvuM jovA maLe che. enAthI sAbita thAya che ke suvarNanA zuddhIkaraNanI prakriyA ochA-vattA pramANamAM thaI zake che. e jema jema vadhatI jAya che tema tema bAhya-abhyatara banne mala vadhu ne vadhu kSINa thatA jAya che...A prakriyA vadhatA vadhatA eka evI paristhiti Ave che ke jethI banne mala saMpUrNa kSINa thaI jAya che ane suvarNa saMpUrNa zuddha-100 TacanuM thaI jAya che. AvuM ja AtmA mATe che. AtmAmAM anAdikALathI atyaMtagADha-svabhAva jevA banI gayelA rAga-dveSa vagere doSo che. chatAM vizvamAM jovA maLe che ke keTalAka AtmAomAM e ghaNA prabaLa hoya che to keTalAka AtmAmAM e maMda paDI gayelA hoya che. (AvuM ja AvaraNakarma aMge paNa jANavuM.) eTale jaNAya che ke rAgAdinI hAni thAya evI koIka prakriyA hovI joIe je vadhAre pramANamAM jyAM thaI hoya che te AtmAmAM rAgAdinuM jora ochuM thaI gayeluM hoya che. samyagdarzana-jJAna-cAritrarUpa hetuonI upAsanA e A prakriyA che. eTale A prakriyAne jo vadhu ne vadhu cokasAIvALI ane prabaLa karavAmAM Ave to eka evI paristhiti Ave che ke e AtmAmAMthI rAga-dveSa sarvathA nirmuLa thaI jAya che ane e AtmA vItarAga bane che. A ja rIte AvaraNakarma paNa saMpUrNatayA nirmULa thaI zake che eno anumAna prayoga jANI levo. ahIM anumAna prayoga paNa karI zakAya che ke, doSa ane AvaraNa - A baMne saMpUrNa kSINa thanArI vastuo che, kAraNake aMzataH kSINa thanArI vastu che, jemake suvarNano mala. Ama saMpUrNadoSadhvasa zakya che. je AtmAmAM e thAya che e AtmAmAM e rUpe mahattva siddha thAya che. Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-25 259 zaMkA - je jagatkartA hoya tenAmAM mahAnatA rahe che. vItarAga jagatkartA nathI, mATe mahAnU nathI. samAdhAna A jagatno koI kartA che ja nahIM. mATe je jagatkartA hoya tenAmAM mahAnatA hoya AvI vAta barAbara nathI. zaMkA - eka nAnI kAgaLanI hoDI banAvavI hoya to paNa ene banAvanAra koIka joIe che. ema vizvamAM ghaTa, paTa, maTha, pustaka vagere je kAMI kAryo thAya che e darekanA kuMbhAra, vaNakara vagere kartA hoya ja che. AnA parathI nizcita thAya che ke je koI kArya hoya che te kartujanya ja hoya che. to kSiti-parvata-nadI-jharaNAM vagere paNa utpanna thayelA hovAthI 'kArya' rUpa che ja....ne kAryarUpa che mATe e badhAno koIka kartA hovo ja joIe. vaLI ApaNAmAMthI ja eno koI kartA hoya e saMbhavatuM nathI, kAraNake (1) kartA e ja banI zake che jene upAdAnakAraNanuM pratyakSa hoya. ApaNAmAMthI koIne paramANu vagerenuM pratyakSa nathI. tethI ApaNAmAMthI koI ja AtmA paramANumAMthI kSaNuka-tryaNuka Adikrame kSiti vagereno kartA banI zake e saMbhavita nathI. (2) vaLI ApaNA jevA to mArA-tamArA jevA anaMtA AtmAo che. emAMthI kayA AtmAne kartA mAnavo ? emAM koI vinigamaka (nizcaya karAvI ApanAra dalIla) nathI, mATe paNa ApaNamAMthI to koI AtmAne kartA mAnI zakAto nathI. tethI kSiti vagererUpa A jagatanA kartA tarIke ApaNA badhAthI vilakSaNa evo eka anya AtmA ke jene paramANu vagerenuM pratyakSa hoya e siddha thAya che. e jagatkartA che, e Izvara che, e mahAna che. samAdhAna ghaTa-paTa vagere kAryarUpa che ane kSiti vagere kAryarUpa che, e vAta barAbara che. paNa eTalA mAtrathI, ghaTa-paTa - Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 260 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre vagerenA jo kuMbhAra-vaNakara vagere kartA che to kSiti vagereno paNa koi kartA hovo ja joIe, AvI tAravaNI karavI e barAbara nathI kAraNake ghaTa-paTa vagererUpa kArya karatAM kSiti vagere rUpa kArya atyaMta vilakSaNa che. zaMkA - e kaI rIte vilakSaNa che ? samAdhAna - ghaDA vagere aMge 'A koIke banAvyo che' AvI buddhi thAya che, kSiti vagere aMge thatI nathI.. A rIte vilakSaNa che. zaMkA - e to ghaDAne banAvatA kuMbhArane ApaNe joyo che, mATe evI buddhi thAya che, Izvare sarjana karyuM e ApaNe joyuM nathI, mATe evI buddhi kyAMthI thAya ? samAdhAna - seMkaDo sAla purANI ImArata ke jene banAvAtI vartamAna koI manuSya joI nathI ke koNe banAvI hatI ? e koI ja jANatuM nathI...ene aMge paNa 'A koIke banAvI che' evI buddhi thAya che, jyAre kSiti vagere aMge AvI buddhi kyAreya koIneya thatI nathI. mATe kSiti vagerene koIe banAvyA nathI, ema siddha thAya che. ne tethI enA kartA tarIke koI Izvara siddha thaI zakato nathI. Ama, jagatkartA koI che ja nahIM, to 'jenAmAM jagatkartRtva hoya te mahAn hoya' vagere vAta UbhI zI rIte zake ? jyAre vItarAgamAM to doSaUsarUpe mahAnatA ApaNe sAbita karI gayA chIe, mATe vItarAga bhagavAn ja mahAn che. zaMkA - upAdAna kAraNabhUta mATInuM jene pratyakSa nathI evo puruSa ghaDo banAvI zakato nathI. mATe jaNAya che ke ghaDo ane tenA upAdAna pratyakSAtmaka jJAnano kArya-kAraNabhAva che. e ja rIte paTa vagereno paNa enA upAdAna pratyakSarUpa jJAna sAthe kAryakAraNabhAva che. Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-25 26 1 A badhA parathI siddha thAya che ke kArya mAtra pratye upAdAnanuM pratyakSa e kAraNa che. tethI leNukAdi kArya mATe enA upAdAnabhUta paramANu vagerenuM pratyakSa joIe ja. e pratyakSa mArA tamArAmAM saMbhavatuM nathI. mATe ApaNA badhA karatAM vilakSaNa evo IzvarAtmA A pratyakSanA jJAnI tarIke siddha thAya che. samAdhAna - A rIte jJAnane kArya mAtra pratye kAraNa mAnavuM e amane ISTa ja che (ISTApatti ja che), kAraNake ame paNa evuM mAnIe ja chIe. zaMkA - AvAM kAryo to sRSTikALathI cAlyA kare che. eTale tenA upAdAna pratyakSa-jJAnano jJAnI kone mAnazo ? kAraNake tamane mAnya sarvajJa to doSadhvasa thayA pachI sarvajJa banyA che. jyAre A kAryo to e pUrve paNa thatA hatA. eTale e kAryonA upAdAnapratyakSanA AzrayabhUta nityajJAnI-nityanirdoSa AtmA jagatkartA tarIke siddha thAya che. samAdhAna - A kAryo jema anAdikALathI cAle che ema sarvajJabhagavaMto paNa pravAhathI anAdi che. eTale ke koI kALa evo hato nahIM ke jyAre koI ja sarvajJa na hoya. mATe e pratyakSanA jJAnI tarIke koI navA nityanirdoSa IzvarAtmAnI kalpanA karavAnI jarUra nathI. zaMkA - kyaNukAdi kArya pratye paNa jJAna kAraNa tarIke tamane mAnya che, evuM kayA zAstravacananA AdhAre kaho cho ? samAdhAna - "bhagavAne je pramANe je joyuM hoya te pramANe te pariNAme che' AvuM jaNAvanAra zAstravacananA AdhAre. Ano sUcitArtha spaSTa che ke te te vastu te te rUpe pariNamavA mATe bhagavajJAnane Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 262 anusare che. mATe bhagavAna enI pratye kAraNa che. zaMkA - ghaDo e bhAre padArtha che. e addhara rahI zakato nathI. ene hAthathI pakaDavo paDe che, to A brahmAMDa paNa khUba ja bhAre padArtha che. mATe ene paNa dhArI rAkhanAra koI joIe ja, je IzvarAtmA che. batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre samAdhAna - jIvAtmAono dharma ane lokasvabhAva ja ene dhArI rAkhe che, pachI navA dhArI rAkhanAra IzvaranI kalpanA karavAnI zI jarUra ? vaLI koIpaNa vastune pakaDI rAkhavA mATe hAtha vagere kaMIka joIe che. brahmAMDane pakaDI rAkhanAra AvuM kazuM kyAMya jovA maLatuM nathI. mATe koIke ene pakaDI rAkhela che evuM mAnavuM ucita nathI. zaMkA - jIvAtmAe kazuM pakaDavuM hoya to hAtha vagere rUpa mUrta sAdhana joIe. IzvarAtmA to evA acintyasvabhAvavALA che ke evA koIpaNa prakAranA mUrtasAdhana vinA ja brahmAMDane dhArI zake che. samAdhAna - Ano artha e thayo ke koI eka viziSTa svabhAvathI A dhAraNa thAya che. have A svabhAva kono mAnavo ? eTalo ja prazna rahe che. to emAM lokano ja svabhAva (=lokasvabhAva) mAnavo ja ucita che kAraNa ke lokanI navI kalpanA karavI paDatI nathI. jyAre Izvarano evo svabhAva mAnavAmAM, svabhAvanI kalpanA to karavAnI ja che, uparAMta IzvaranI paNa kalpanA vadhArAmAM karavI paDe che, tethI emAM gaurava hovAthI e kalpanA ucita nathI. Ama, brahmAMDAdine dhArI rAkhanAra tarIke paNa IzvarAtmAnI siddhi thatI nathI. bauddha H tArA bhagavAn jinezvaradeve traNaso aThyAzI karoDa eMzI lAkha jeTaluM parimita dAna ApyuM hovAthI e mahAn nathI. jyAre amArA bodhisattva asaMkhya dAna dIdhuM hovAnuM kahevAyuM che. kahyuM Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-25 263 che ke - "bajArumAlanA A DhagalAo parvatanI pratispardhA karI rahyA che. ratonA A DhagalAo potAnA kiraNo vaDe sUryanI prajAne AkrAnta karI camakI rahyA che, A zreSTha motIonA samUhathI racAyelA hAra che je badhAne svagRhamAMthI potAnA hoya e mujaba svecchAnusAra loka laI jAya che." Ama bodhisattvamAM bahuvibhUti hovI jaNAya che ne kRpaNatAno abhAva hovo jaNAya che, kAraNake asaMkhyadAnadAtRtva che. jayAre jinezvaradeve to parimitadAna ApyuM hovAthI emanI pAse puSkaLa vaibhava hato nahIM ne kRpaNatA hatI e jaNAya che. mATe bodhisattvamAM mahAnatA hatI, jinamAM nahIM, e nizcita thAya che. jaina : zrI AvazyakaniryuktigranthamAM varavarikA kahI che. eTale ke cArekora varadAna mAgo-varadAna mAgo evI ghoSaNA karAya che. je yAcaka je icchato hoya ene enuM dAna karavuM e zAstrIyamaryAdAmAM kimicchaka kahevAya che. cAre nikAyanA devo-IndrorAjAo vagerethI pUjAyelA zrIjinanA dIkSAkALe varavarikAnI ghoSaNApUrvaka aneka prakAranuM kimicchaka devAya che. jo dhanano ke udAratAno abhAva hoya to AvI varavarikA saMbhavatI nathI. mATe jaNAya che ke prabhue dAna parimita je ApyuM te, prabhunI pAse vadhu dhana hatuM nahIM e kAraNe nahIM ke evI udAratA nahotI (kRpaNatA hatI) e kAraNe paNa nahIM. have, A be kAraNa hatA nahIM ne chatAM dAna parimita thayuM che e hakIkata che, mATe mAnavuM paDe ke aparimitadAna laI jAya evA vAcako ke eTalA yAcako hatA ja nahIM, mATe dAna aparimita thayuM nahotuM. yAkinI mahattarAsUnuM zrIharibhadrasUri mahArAje aSTakaprakaraNagrasthamAM A vAta karelI ja che. Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre zaMkA - duniyA moTAbhAge daridratAthI pIDAya che. eTale virATa duniyAmAM eTalA yAcako hatA nahIM, evuM zI rIte saMbhave ? samAdhAna : ahiMsAmAM siddhayogI evA (=ahiMsAne jemaNe AtmasAt karI dIdhI che evA)prabhune pAmIne hiMsaka evA paNa pazu-paMkhI jema potAnA hiMsakabhAvane choDIne ahiMsaka banI jAya che. ema saMtoSaguNamAM siddhayogI evA prabhune pAmIne yAcako paNa saMtoSI banI jAya che. Azaya e che ke dhanagrahaNa karavAnI icchA jagADanAra lobhamohanIya vagere karma be prakAranuM hoya che, sopakrama ane nirupakrama. je jIvonuM e karma mAtra sopakrama ja hoya che e jIvonuM e karma saMtoSaguNanA siddhayogI evA prabhusvarUpa dravyane pAmIne zAMta thaI jAya che. (ApaNAM karmo udayamAM AvavA-na AvavA 52 dravya-kSetra-kALa-bhAva ane bhavanI asara hoya che.) Ama lobhajanaka karma zAMta thaI gayuM eTale e jIvo saMtoSanA paramasukhane anubhave che. ne tethI dhanayAcanA karavAnI icchA paNa UbhI rahetI nathI. A sivAyanA yAcakone lobhajanaka karma jeTalA aMze sopakrama hoya che eTalA aMze to zAMta ja thaI jAya che, ane jeTalA aMze e nirupakrama hoya che eTalA aMze e zAMta thatuM na hovAthI ene anurUpa dhananI icchA teone UbhI rahe che, ne tethI teo eTalA aMze dhananI yAcanA kare che. mATe, dAna devAnI bilakula AvazyakatA ja rahetI na hovAthI sarvathA dAnAbhAva thaI jAya evuM banatuM nathI. 264 Ama zrIjinane pAmIne yAcakone jo sopakramakarma hoya to icchAzUnyatArUpa saMtoSanuM ane jo nirupakrama karma hoya to parimita icchArUpa saMtoSanuM sukha prApta thAya che. vaLI e vakhate teo dharmamAM rata bane che. temaja tattvadarzI bane che. mATe zrIjinezvaradevamAM ja sAcuM mahattva che ne tethI teo ja jagadguru che. e vAta niHzaMka jANavI. Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-25 265 zaMkA - zrI jina dAna Ape che eno artha ja e ke emaNe haju koI ne koI phaLanI AzA rahI che. eTale teonA saghaLAM prayojano haju siddha thayA na hovAthI teomAM akRtArthatA hoya che. tethI ja teo mahAn nathI e nizcita thAya che. samAdhAna - tIrthaMkarapaNAMnA kAraNabhUta viziSTa puNyakarma A rIte dAnAdi karAvIne ja bhogavAtuM hoya che, e vinA nahIM. eTale ja to dareka zrItIrthaMkaradevonI dAnAdipravRtti thAya ja che. eTale AvI dAnAdipravRtti zrItIrthaMkarono kalpa ja che. ne Avo kalpa hovAthI ja teo dAna Ape che, nahIM ke koI phaLanI AzAthI. mATe teo akRtArtha che evuM A dAnAdithI sAbita thaI zakatuM nathI, ne tethI teo mahAna nathI e paNa sAbita thaI zakatuM nathI. puNya-pApanA cAra bhAMgA hoya che. (1) puNyAnubaMdhI puNya - jema koIka puruSa sArA gharamAMthI vadhu sArA gharamAM jAya che ema puNyAnubaMdhI puNyarUpa sudharmanA prabhAve jIva manuSyAdigatimAMthI vadhu sArI devAdi gatimAM jAya che. (eTale ke e puNyano udaya vadhu sArA zubhabhAvone pedA kare che.) (2) pApAnubaMdhI puNya - ko'ka puruSa sArA gharamAMthI kharAba gharamAM jAya che ema jIva pApAnubaMdhI puNyarUpa asaddharmathI sArA bhavamAMthI kharAbabhavamAM jAya che. (3) pApAnubaMdhI pApa : ko'ka kharAbagharamAMthI jema vadhu kharAba gharamAM jAya che tema pApAnubaMdhI pAparUpa mahApApathI jIva kharAba bhavamAMthI vadhAre kharAba bhavamAM jAya che. (4) puNyAnubaMdhI pApa : ko'ka jIva kharAba gharamAMthI jema sArA gharamAM jAya che tema puNyAnubaMdhI pAparUpa sudharmathI jIva kharAba Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 266 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre gatimAMthI sArI gatimAM jAya che. ahIM pApano sudharmarUpe je ullekha karyo che te "puNyAnubaMdhI hovAthI upacAra dvArA jANavo. tIrthaMkarapaNAnuM puNya A cAramAMthI prathamabhaMgavartI hoya che. janmamahotsava, rAjyabhoga vageremAM bhogavAtAM bhogavAtAM zeSa baceluM paNa te puNya ucitakriyAo karAvavAmAM ja kuzaLa hoya che. eTale e karma eka ucitakriyA rUpe ja dAna devarAve che. zrI jinanAmakarma AvI aneka viziSTatAo dharAve che. ne tethI te te prasaMge te te avasarane ucita pravRtti e karAve che. AvI keTalIka ucita pravRttiomAMnI eka che - prabhuvIrano garbhAvasthAmAM lIdhelo abhigraha. zaMkA - "mAtA-pitAnA jIvatA mAre dIkSA levI nahIM Avo prabhuvIre garbhAvasthAmAM niyama lIdho hato. A niyama cAritrane pratikULa hovAthI ucita zI rIte kahevAya ? samAdhAna - prabhu mAta-pitAnA gADhamamatvane jANe che. potAnI dIkSAnA kAraNe putravirahano gADha udvega mRtyu sudhI pahoMcADI zake. zAsananA AdyapuruSa-sthApakapuruSanI dIkSAnA avasare A eka bahu moTuM apamaMgaLa thaI jAya je koI rIte ucita nathI. vaLI, potAnuM cAritramohanIyakarma sopakrama che. eTale prabaLa vairAgyaprayukta viratipariNAmathI e vinAza pAmI jAya ne saMyama maLI jAya e prabhu jANe che. tethI, e karma vinAza na pAmI jAya evuM gADha bane e mATe prabhue Avo abhigraha lIdho. sAmAnyathI abhigraha cAritra levAno hoya, nahIM levAno nahIM. mATe e dRSTie A eka avaLA puruSArtha jevuM che. chatAM e ucita pravRttirUpa eTalA mATe che ke - (1) enAthI mAtapitAnA udveganI aTakAyata thaI. tathA mAta-pitAne uga na pahoMcADavo evo jagatune saMdeza ApI Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 267 batrIzI-4, lekhAMka-25 zakAyo.. (2) ArAdhanA aMgenA nakArAtmaka vicAro-nakArAtmaka icchA-nakArAtmaka saMkalpa...A badhuM avaLA puruSArtharUpa che. A avaLo puruSArtha ArAdhanAmAM pratibaMdhaka karmono baMdha karAvanAra che, AvuM bhavyajIvone samajAvI zakAyuM... tathA (3) gRhavAsa, mAtapitAnI sevA vagere krame pravajyA e nyAyasaMgata pravrajyA che. eno saMpAdaka hovAthI A abhigraha ucita hato. zaMkA - A abhigrahathI eTalA kAma pUrato cAritrano niSedha thayo. mATe e ucita zI rIte ? samAdhAna - jema kALAntare ghaNI zakti pradAna karanAra dUdha vagereno amuka avasthAmAM karAyelo niSedha paNa ucita ja gaNAya che ema kALAntare (=mAtapitAnA svargagamana bAda) bahuphaLa ApanAra cAritrano mAtA-pitAnA jIvanakALa daramyAna je niSedha thayo te ucita na ja hoya ema kahI na zakAya. A aMge vizeSavAta AgaLa lekhamAM joIzuM. to kAMIja hatuM nahIM, to zAmAMthI banAvyuM? vaLI IzvaradayALu che ke krUra? krUra vyakti Izvara hoya zake nahIM. jo dayALu che to du:khonuM ane durgationuM sarjana zA mATe karyuM? badhA jIvone sukhI ja banAvavA joIe ne? jevA jenA karmo hoya e pramANe e jIvane sAruM-narasuM maLe ema jo kahIe to, jIva dvArA karmo ane karmo dvArA sAruM-narasuM banyA kare che. ema jIva ane karma (pudgala)dvArA ja vizvanuM saMcAlana thayA kare che, pachI e mATe IzvaranI kalpanA karavAnI zI jarUra che? Izvara sarjanahAra mAnavAmAM AvA badhA DhagalAbaMdha prazno ubhA thAya che jenA koI saMtoSakAraka uttara maLI zakatA nathI. mATe Izvara sarjanahAra nathI, paNa A vizva anAdikALathI hatuM, che ane anaMtakALa sudhI raheze.ema mAnavuM ja yogya che. Page #133 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAtA-pitAnI zuzruSA e 26 pravrajyAnuM zreSTha prAraMbhamaMgaLa che, kAraNake mAtA-pitA e dharmapravRtta manuSyo mATe mahattvanuM pUjAsthAna che.' AvA badhA kAraNe, mAtA pitAnA udvegano nivAraka hovAthI prabhuvIrano abhigraha ucita hato e ApaNe vicArI rahyA chIe. lekhAMka zaMkA - mumukSu cAritra le emAM eno mAtApitAne udvega pamADavAno Azaya hoto nathI. emAM pote nimitta bane che e vAta sAcI...paNa ema to evA ghaNA aniSTomAM nimitta banAtuM ja hoya che, to zuM pravrajyA levI ja nahIM ? mATe evA kAraNe jema pravrajyA anyAyya banI jatI nathI ema prastutamAM paNa kAMI anyAyya banI jatI nathI. mATe A rIte pravrajyAno vilaMba ayogya che. samAdhAna - mAtApitAno kheda jenAthI aTake evo upAya zakya hovA chatAM na ajamAvavo, emAM kRtajJatA guNanI hAni thAya che, je ucita nathI. kahyuM ja che ke te ja puruSa lokamAM kRtajJa che, te ja dharmaguruno pUjaka bane che, ane te ja zuddhadharmanuM bhAjana bane che je mAtApitAnI sevA karIne pravrajyA svIkAre che. zaMkA - to to pachI jo mAta-pitA khUba duHkhI thatA hoya ne tethI rajA na ApatA hoya to mumukSue emano tyAga na karavo joIe, ne dIkSA na levI joIe. samAdhAna - tamArI vAta barAbara nathI, kAraNake zrI paMcasUtratrIjAsUtramAM kahyuM che ke - mAtApitA bodha na pAmatA hoya to koIpaNa rIte temane bodha pamADI pravrajyAne abhimukha karavA. tema chatAM Page #134 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-26 269 vicitra karmapariNatinA kAraNe bodha na pAme to teonA jIvananirvAhanI yathAzakti vyavasthA karIne pachI teonI anujJA laI dIkSA levI. chatAM teo rajA na Ape to dilathI niSkapaTa rahI bahArathI mAyA karavI ke 'huM alpa AyuSyavALo chuM' vagere jethI teo rajA Ape. ne chatAM teo rajA na Ape to teono tyAga karavo. A rIte karelo teono tyAga paNa vastutaH glAnauSadhanyAye atyAga ja che. te A rIte - mAtA-pitA jaMgalamAM bimAra paDI gayA. tyAM auSadhAdinI koI saMbhAvanA nathI. sAthe rahelo putra jaMgala bahAra AvelA gAmamAMthI auSadha lAvavA javA mATe icche che. mA-bApa ekadama raDatAM raDatAM kahe che - amArI AvI hAlata che ne tuM amane choDI javAnI vAta kare che ? tuM cAlyo jAya to pachI amAruM zuM thAya ? putra vicAre che ke 'jo emanI A vAtathI ahIM rahI jaIza to auSadha vagara emano roga vadhato jaze. tema divaso jatAM mAruM bhAthuM paNa khalAsa thaI jaze. pachI huM paNa emanI sevA zI rIte karI zakIza ? aMte ame badhA marI jaIzuM...enA karatAM zIghragAmamAM jaI mAruM navuM bhAthuM ane emanuM auSadha laI AvuM to aMte badhA sukhethI jaMgala pasAra karI zakIzuM...A rIte mAtApitAne upakAraka auSadha lAvavA mATe karAto emano tyAga e vAstavamAM jema atyAga ja che ema prastutamAM jANavuM, kAraNake pravrajyA e bhavaroga mATe auSadharUpa hoI svaparane upakAraka che.' Azaya e che ke saMsAra e bhavATavI jaMgala che. emAM rahelA jIvone rAga-dveSAdi ke karma vagere rUpa roga vaLagelo che jenA kAraNe jIva du:khI du:khI rahe che. A bhavaroga che. pravrajyA A rogane maTADI saMsArajaMgalamAMthI pAra pamADI mokSanagare pahoMcADanAra che. = Page #135 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 270 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre mumukSu pravrajyA laIne sAdhanA karatAM karatAM krame karIne mAtapitAne paNa A auSadha pamADI nirogI banAvavA icche che. paNa e mATe mAtapitAne raDatAM paNa choDIne pote dIkSA levI ja paDe. (mAtapitAnI rajA na hoya...ne tethI bhAgIne dIkSA lIdhI hoya evA sAdhuoe pAchaLathI potAnA mAtapitAne paNa dIkSA apAvI hoya evA Aje paNa DhagalAbaMdha dRSTAMto che.) ne enA badale mAtapitAnA du:khathI dravIne je saMsAramAM rahI jAya che, e pachI to pote paNa saMsAramAM bhaTake che ne mAtapitA paNa bhaTakatA rahe che. kAraNake saMsAra konuM nAma? DhagalAbaMdha pApa karAve ja. eTale A rIte dIkSA na lenAra ja potAne ane mAtapitAne parama AtmahitathI vaMcita rAkhe che. mATe vastutaH A ja mAtapitAno tyAga che e na karavo hoya to mumukSue dIkSA levI ja joIe. zaMkA rAjya vagere, mahApApanA kAraNabhUta che mahAadhikaraNa che. ema zilpAdimAM paNa ghaNo AraMbhasamAraMbha rahyo che. eTale svaputrAdine rAjya ApanArA ane lokane zilpAdi zIkhavanArA arihaMta zrIRRSabhadeva bhagavAmAM mahattva zI rIte hoya? - samAdhAna - yugalikakALa pUrNa thayelo...prApti karatAM icchA vadhavA mAMDelI. ne tethI paraspara tIvrakalaha vagere rUpa adhika-bhAre doSo saMbhavita banelA. enA nivAraNa mATe prabhue rAjyapradAnAdi karyA. mATe emAM alpadoSa hovA chatAM e ucitapravRtti hatI. bIjAonA adhikadoSanuM nivAraNa kare evI zakti hovA chatAM mAdhyasthyarUpa upekSA dAkhavavI e paropakAramAtra karaNanA zuddha AzayavALA mahAtmAo mATe ayogya che. mATe parArtha mATe udyamazIla jagadguru bhagavAna mATe to e nirvivAda guNAvaha ja hatuM. doSAvaha nahIM. e ja rIte vivAhanI vyavasthA, zilpanirUpaNa vagere paNa durAcArano niSedha vagere karanAra - Page #136 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-26 271 hovAthI anucita na hatAM, kAraNa ke prakRSTa puNya A rIte ja bhogavAya che. jemake - svaputranI sApa vagerethI rakSA karavA mATe ene khADAmAMthI kheMcI kADhavAmAM bALakanI haDapacI - ghUMTaNa vagere aMgo cholAI paNa jAya. to paNa mAtA doSapAtra nathI banatI, tema prastutamAM jANavuM, kAraNa ke bannemAM moTA anarthathI bacAvavAno upakAra karavAno Azaya che. bAkI, jenuM vAraNa asaMbhavita che evA alpadoSa mAtrane AgaLa karIne bahu guNakara kAryane paNa jo duSTa mAnavAnuM hoya to bhagavAne dharmopadeza je Apyo te paNa duSTa TharI jaze, kAraNake Asannabhavyone enAthI upakAra thato hovA chatAM mithyAtvanA mULabhUta bauddhadarzanAdi nayo paNa emAMthI ja utpanna thAya che. Ama dharmadezanAthI paNa ATalo doSa saMbhavita hovAthI ene paNa anucita pravRtti kahevI paDe je yogya nathI. bauddha : amArA bhagavAn buddhanuM evuM kuzaLacitta hatuM ke "A jagatanA saghaLA pApo mArAmAM saMkrAnta thaI jAo ane mArA dharmathI jaganA saghaLA jIvo mukta thaI jAo." Ama svadharmathI jagannA jIvonI muktinI icchA ane teonA pApa laI laIne teonI duHkhamuktinI icchA...Avo zubhapariNAma tamArA jinane na hovAthI teomAM mahattva saMbhavatuM nathI. jaina H tame kahyuM evuM citta e asaMbhavitavAtanI icchArUpa hovAthI mohanIyanA udayathI saMkaLAyeluM hoya che. jo AvI icchAno viSaya vAstavika hoya to to eka paNa buddhano mokSa thAya ja nahIM, kAraNake anyanA pApa potAnAmAM saMkrAnta thaI gayA hoya. paNa buddhano mokSa to tamArA AgamomAM kahyo ja che. mATe jaNAya che ke A vAta saMbhavita nathI. Ama avidyamAnaviSayavALuM evuM paNa AvuM citta jo kuzaLa hoya to to "sarvajIvonuM ajJAna mArAmAM AvI jAo" Page #137 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre sarvajIvonA krodhAdi doSo mArAmAM AvI jAo ' vagere vicArane paNa kuzaLa citta kahevAnI Apatti Ave. vaLI, jeone tRNa ane maNi samAna che evA zrI jinamAM sarvasAvadyavyApArathI nivRttirUpa je sAmAyika pariNAma hoya che te A tame kahelA cittathI bezaka ghaNo ja suMdara - sarvazreSTha pariNAma che, mATe zrI jinamAM mahattva zA mATe nahIM? 272 vaLI, mohodaya na hovAthI saghaLA khaLabhaLATa vinAnuM nistaraMgacitta dharAvanAra zrIjinane avAstavika viSayavALuM mohodayajanya citta asuMdara che. Ama nirmohatAnuM virodhI hovAthI evuM kuzaLacitta sarvazreSTha nathI. prazastarAgavALI sarAga avasthAmAM AvuM kuzaLa citta e bodhi, ArogyalAbha, uttamasamAdhi vagerenI prArthanAyukta kuzaLacittane samAna hovAthI prazasta paNa che. asaMbhavita viSayavALA vacana ane mana paNa zubhabhAvono utkarSa karAvanAra hovAthI bhASAnA cothA bhaMgamAM samAveza pAme che. Azaya e che ke bhagavAn to vItarAga che. mATe teo prasanna thaIne ApaNane bodhi Ape vagere saMbhavita nathI. tema chatAM 'prabhu prasanna thaIne mane bodhi Apo' vagere prArthanA thAya che ne enAthI zubhabhAvono prakarSa thato hovAthI AvazyakaniryuktimAM evA vacanano, satya, mRSA, mizra ane vyavahAra evA bhASAnA cAra bhedamAMthI cothA bhedamAM samAveza hovo kahyo che. paNa AvI prArthanA vikalpAtmaka bhaktibhAva prayukta prArthanArUpa hovAthI vItarAgane saMbhavatI nathI, kAraNake vItarAgane vikalpo paNa hotA nathI ne kRtakRtya hovAthI prArthanA paNa hotI nathI. eTale vItarAga avasthAmAM AvI prArthanAnI jema tame kahyuM hovuM kuzaLacitta paNa saMbhavatuM nathI... sAmAyika pariNAma e ja sarvazreSTha cittapariNAmarUpe vidyamAna hoya che ne tethI mahAnatA paNa hoya che. Page #138 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-26 273 Ama zrIjinamAM mahattvanI sthApanA karIne ane judI judI aneka rIte AzaMkita mahattvAbhAvanuM nirAkaraNa karIne chevaTe jinamahattva batrIzIno upasaMhAra karatA granthakAra kahe che. padArtha para rAgadveSa karavAnA nahIM, mAtra saghaLA padArthonuM jJAna karavAnA svabhAvavALA ane tethI anupakArI para paNa upakAra karanArA ane agUDhalakSaNavALA bhagavAna mahAna che evuM mane lAge che. athavA padArthamAtra rasika eTale padArthanA vAstavika svarUpamAM rasika, 'parasparopagraho jIvAnAm' sUtrAnusAre anyajIvo para upakAra karavo e jIvanuM - potAnuM svarUpa che. tenA rasika hovAthI bhagavAna anupakArI para paNa upakAra kare che. ema 'upayogalakSaNo jIva:' anusAre sarva padArthonuM jJAna karavAnA svarUpavALA hovAthI bhagavAna agUDhalakSaNavALA che. AvA bhagavAna mahAna che evuM mane lAge che. e bhagavAna nA vAcaka 'arham' e akSaro jenA cittamAM harahaMmeza sphurita rahe che te bhavyajIva, te zabdabrahmathI para brahmanI prApti kare che. anya dharmIo hajAro varSa sudhI yoganI upAsanA karyA karo. haMta ! zrI arhan devanI upAsanA vagara teo paramapadane pAmavAnA nathI. zrI arihaMtadevanA dhyAnathI A (saMsArI) AtmA paramAtmapaNuM pAme che, jema rasAnuviddha tAMbu svarNapaNuM pAme che. mATe A arihaMtadeva ja pUjya che, e ja smaraNIya che, e ja AdarapUrvaka sevanIya che. jo tamArAmAM caitanya che (kadAgraha prerita pUjyApUjya vagereno viveka karavAnI taiyArInA paNa abhAva rUpa jo jaDatA nathI) to A zrI arihaMtadevanA zAsanamAM ja bhakti karavA jevI che. sArI jiMdagI zrutasAgaramAM DUbakIo je mArI che enAthI mane A sArabhUta ratna prApta thayuM che ke 'zrI arihaMta bhagavAnanI bhakti e paramAnaMda (mokSa) ane saMpattionuM athavA mokSanI saMpattionuM bIja che. Page #139 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre A batrIzImAM prabhu mahAna hovAmAM mukhya kAraNa 'avisaMvAdI vacana' kahyuM. kalikAlasarvajJa zrIhemacandrasUrIzvarajI mahArAje anyayogavyavaccheda dvAtriMzikAmAM 274 ayaM jano nAtha tava stavAya guNAntarebhyaH spRhayAlureva / vigAhatAM kintu yathArthavAdamekaM parIkSAvidhidurvidagdhaH // 2 // A zloka dvArA ane enI syAdvAda maMjarI vRttinA vRttikAra zrImalliSaNasUri mahArAje enI vRttimAM tasminne sminnapi hi muLe varNite tantrAntarIyadevebhyo vaiziSTyakhyApanadvAreNa vastutaH srvgunnstavanasiddheH ema kahIne prabhunI yathArthavAditAne ja prAdhAnya ApyuM che. yathArtha vacana prabhunI mahAnatAnI bAbatamAM ja pradhAna che evuM nathI. kintu jyAM jyAM eka bAju yathArthavacana hoya ane bIjI bAju anya AcAra, samRddhi, guNa vagere hoya tyAM tyAM prAyaH badhe ja yathArtha vacanane pradhAna karavAmAM Ave che evuM ghaNI bAbatomAM jANavA maLe che. jemake (1) navakAramaMtramAM zrI arihaMtadevo karatAM siddhabhagavaMto svarUpanI bAbatamAM saMpUrNa zuddha hovA chatAM yathArtha vacana dvArA upakAraka hovAthI zrI arihaMtone prathama namaskAra che. (2) ATha prabhAvakomAM zAstronI yathArtha vAto kahI zakanArA evA prAvacanikane prathama sthAna ApyuM che. (3) sAmAnyatayA to AlocanA saMvignagItArtha pAse levAnI che. paNa tevA saMvignagItArtha na maLe to konI pAse levI ? eka saMvigna (=saMyamapAlanamAM udyamazIla) che paNa gItArtha nathI. bIjA gItArtha che paNa saMvigna nathI (=saMyamapAlanamAM zithila che). AvI paristhitimAM asaMvignagItArtha pAse levAnI kahI che, paNa agItArtha Page #140 -------------------------------------------------------------------------- ________________ batrIzI-4, lekhAMka-26 275 saMvigna pAse nahIM, kemake asaMvignagItArtha yathArtha prAyazcitta kahI zake che. (4) gItArthono ane gItArthanizritono ema be prakAre ja vihAra kahevAya che. (5) dharmanI traNa parIkSAmAM, ukta AcArAdi sAthe pUrvApara aviruddha vacanane tapAsanAra tApa parIkSA ja mukhya karavAmAM AvI che ema (6) bALa, madhyama ane paMDita jIvomAMthI Agamavacanone jovA e ja paMDita jIvanI paMDitAI kahevAI che. (7) AcArapAlana hovA chatAM, usUtrabhASaNa karanArA nidvavAdino dharmazAsanamAM samAveza karavAmAM Avyo nathI, jyAre AcArapAlanamAM zithila banyA hovA chatAM zuddha prarUpaNA karanAra saMvignapAkSikono trIjA mArga tarIke naMbara Ubho rakhAyo che. saMvignapAkSikane thatI nirjarAmAM mukhya apekSA enA sUtrabhASaNanI ja hovI dekhADelI che. A yathArtha vacananA kAraNe ja enA vacanone avikalpa tathAkArano viSaya kahyA che ( kazuM vicAryA vinA tahatti karavAnA kahyA che) jyAre saMvigna agItArthanAM vacanone tevA kahyA nathI. (8) sarvatra aidaMparyArtha tarIke "AjJA dharme sAra:' e pramANe jinavacanarUpa AjJAne ja pradhAna karavAmAM AvI che, ahiMsA vagerene nahIM. prathama zlokanI vRttimAM "AlayavihArAdi joIne thatI sAdhutAnI buddhine dharmajanikA' kahI che. AmAM prazna thAya che ke je atyaMta mugdha jevI kakSAnA bALa jIvo hoya che teone AlayavihArAdigUnya evA paNa sAdhu vezadhArIne joIne "A sAdhu mahArAja che" evI ahobhAvayukta buddhi thaI jAya che. A buddhi zuM teone dharmajanikA nahIM bane ? AvA praznano javAba evo lAge che ke sAdhuveza joIne teone je ahobhAva yukta buddhi thAya che te sAdhuveza hoya eTale viziSTa sadAcAro hoya ja' evI mAnyatAnA Page #141 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 276 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre kAraNe. eTale sAdhuveza joIne je buddhi teone thAya che e viziSTa sadAcAra joIne thatI buddhirUpa hoI teo mATe "Alaya vihArAdi joIne thatI buddhirUpa' ja hoya che. kAraNake teo mATe viziSTa sadAcAra e ja AlayavihArAdi che. mATe e buddhi dharmajanikA bane. prazna : zrI haribhadrasUri mahArAje prathama aSTakamAM A pramANe kahyuM che. yasya saMklezajanano rAgo nAstyeva sarvathA ! na ca dveSo'pi sattveSu zamendhanadavAnalaH / / na ca moho'pi sajjJAnacchAdano'zuddhavRttakRt / trilokakhyAtamahimA mahAdevaH sa ucyate / / - AmAM rAgAbhAva, dveSAbhAva, mohAbhAva ane triloka prasiddha mahimA hovA rUpe mahattva kahyuM che e jaNAya che. jyAre tame to avisaMvAdIvacana rUpe mahattva kahyuM che. eTale Apta puruSano virodha nahIM thAya ? uttara : rAga, dveSa ane moha A traNamAMnA koIthI paNa vacana visaMvAdI (asatya) bane che evuM zAstramAM jaNAvyuM che. eTale avisaMvAdI vacanarUpe je mahattva kahyuM che enAthI ja rAgAbhAva, uSAbhAva ane mahAbhAva rUpe mahattva hovuM paNa sUcita thaI ja jAya che. vaLI kSAyikabhAvothI saMgata evI bAhyasaMpatti rUpe je mahattva kahyuM che tenAthI trilokakhyAta mahimA hovA rUpe mahattva hovAnuM paNa kathana thaI ja jAya che. mATe koI virodha thato nathI. Page #142 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa namuskurNa sUtragata "prabhu puruSasiMha che" e vAtanuM paramataja'mAM sva. pU. gurudevazrI bhuvanabhAnusUrIzvarajI mahArAja sAhebe kareluM vivecana puruSasiMha' eTale siMha jevA puruSa. arihaMta bhagavAna sAmAnya AtmA nahi, kintu siMha jevA prakhyAta AtmA che. A khyAti emanAmAM pradhAna koTinA zauryAdi guNo hovAne lIdhe che. te guNo A rIte : (1) zUra :- jema siMha ekalo paNa moTamoTA hAthIothI jarA ya gabharAyA vinA emanI sAme zaurya dAkhavanAro hoya che, siMhano dekhAva to zuM paNa enI eka garjanA mAtrathI hAthIonA kalejAM thaDathaDe, tevI rIte, bhagavAna paNa karmarUpI zatruonI sAme zUra hoya che, game tevA enA bhayaMkara udayamAM paNa leza mAtra gabharAyA vinA sAmI chAtIe UbhA rahenArA ! prabhunI akhaMDa saumyabharI dehamudrA to zuM, paNa emanI zAMta sudhArasabharI acala namaNI dRSTi ya evI hoya che ke karmanA jANe kalejAM phaphaDAvI nAkhe. mAtra udayamAM AvatAM karma sAme ja zUra banelA hoya che, ema nahi, paNa karmanA bhAvI udayane paNa jANe kahe che, Avo, huM gabharAto nathI, tamAro aMta lAvavA sajaja thayo chuM." emanI A zUratA eTalA mATe prasiddha che ke game tevA bhayaMkara karmanA upadravamAM e lezamAtra nahi DagyA, nahi DaryA ke dIna nahi banyAnuM prasiddha che. (2) dUra - jevI rIte siMha hAthIono uccheda karavAmAM bhAre krUra hoya che, te pramANe prabhu karma zatruono uccheda karavAmAM bhAre krUra (kaDaka) hoya che, potAnA karmone pIsI nAkhavAmAM jarA ya Page #143 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 278 -batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre komaLa nahi. eno artha e ke udayamAM AvelA karmone mahAsamatApUrvaka kaDaka manathI bhogavI lenArA, navA karmone na pesavA devA mATe kaDaka manathI kaSAya-IndriyAdhInatAdi daravAjA baMdha rAkhI vizuddha saMyama pALanArA, ane silikamAM rahelA karmono nikAla karavA mATe kaDaka manathI bAhya-Abhyantara tapamAM magna rahenArA. (3) asahiSNu - jema siMha game tevA duzamanane paNa sahI zakato nathI, tema, prabhu paNa krodha-mAna-mAyA-lobhane sahI zakatA nathI, potAnA hRdayamAM ke muddA para paNa enuM astitva jarA ya nabhAvI letA nathI. potAnuM ekAkI ja sAmrAjya e cAhe che, krodhAdinuM nahi. pralobhananA prasaMgamAM ke game tevI bhayaMkara ApattimAM prabhu krodhAdinI saheja paNa sahAya levA taiyAra nathI, zarIre asahya pIDA UThe, to e emane sahya che, paNa krodhAdi leza paNa UThe e emane mana asahya che, samaje che ke A krodhAdi kharA zatruoe yAne bhAvazatruoe ja anaMto kALa AtmAnI kharAbI karI che. (4) vIryavAna - siMha moTA hAthIonI sAme jarA ya pAchI pAnI karyA vinA parakramathI laDI emano nAza karI de che, ema, prabhu paNa rAga-dveSa-kAma-moha-matsara vagerene bhagIratha vIryathI AkramI e badhAno dhvaMsa karI de che. A parAkramane lIdhe bhalabhalA prasaMgomAM paNa rAgAdi bicArA mUA paDelA che. evA pracaMDa vIryathI emano emaNe sarvanAza karyo che ke anukULa-pratikULa sarvadravya, sarva kSetra, sarva kALa ane sarva bhAvomAM emane have koI mamatva ke itarAjI chUrI zakatA nathI. (5) vIra : jema siMha vanavAsa, vanaparyaTana, vagere ekalo ane vIratAthI kare che, tema arihaMtadeva paNa vihAra tapakriyA koInI sahAya vinA ane vIratAthI kare che. "bhUkha-tarasa lAgaze to? tapathI janamatI azaktimAM koI mArI jaze to ?.. AvA AvA koI bhaya ke kAyaratA upavAsAdi tapamAM sevyA vinA, tema bIjA paNa abhigraha Page #144 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pariziSTa 279 -kAya-klezAdi bAhyatA ane dhyAna kAyotsargAdi Abhyantara tapamAM kAyaratA karyA vagara vIratAbharyA akhaMDa puruSArthathI e tapa sAdhe che! emAM koI kaMTALo, udvega, dInatA, thAka vagere kazuM nahi. (6) avajJAvALA - jema siMha zikArI mAnavo ke pazu gaNane zudra gaNI avajJAnI dRSTithI joto beparavA cAle che, tema tIrthakara bhagavAna paNa sudhA-pipAsA-TADha-taDako, DAMsa-macchara, apamAna-prahAra vagere parisahone zudra tarIke avagaNe che, enA pratye bilakula beparavA rahI potAnI sAdhanAmAM ekacitta rahe che. parIsahonI "hAya! A kyAM AvyA ? " evI koi hAyavoya nahi, e na Ave ke AvelA jAya.' evI leza IcchA nahi, jANe potAne enI sAthe koI nisbata nathI evI upekSA. parIsahone khUba prasannatAthI sahI levAno ja jANe dhaMdho ! (7) nirbhaya :- jema, siMha ekalo aTulo chatAM madonmatta hAthIonA moTA ToLAthI paNa bhaya pAmato nathI, enI sAthe jhagaDavAmAM lohIlohANa thAya, toya bhayabhIta thavAnI ke bhAgavAnI koI vAta rAkhato nathI. paNa maraNa paryanta sAmano karyo jAya che, evI rIte paramAtmA paNa potAnA para devatAI, mAnavIya ke tiryaMcanA bhayaMkara upadravo varasavAnI AgAhI hoya, ke sAkSAt varasI rahyA hoya, to paNa lezamAtra bhayabhIta thatA nathI, ulaTuM emAM pote game tevI ghora pIDAnA bhoga bane, kAyA krUra rIte cUMthAI-cagadAI jAya yAvat maraNAnta jevuM kaSTa varase, chatAM nirbhayapaNe enI sAme samabhAvathI aNanama UbhA rahe che. (8) nizcitta - jevI rIte siMha potAnA khAnapAna ke bIjA viSayamAM nizcitta hoya che, tevI rIte atyaMbhu paNa potAnI pAMce ya indriyo aMge nizcitta hoya che. e aMge emano koI Asakti to zuM, paNa vicAra sarakho ya nathI ke indriyone anukULa maLe che ke Page #145 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 280 batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre pratikULa ? kevuM maLaze ? amuka vinA kema cAlaze ? amuka kyAre maLaze ? AvuM kema maLyuM.....?" vagere mahinAnA mahinAo Indriyone rucikara na maLyuM, ne arucikara ja maLatuM gayuM, chatAM potAnA AtmaciMtanamAM rakta prabhune eno koI vicAra sarakho nathI. indriyonI ruci saMbhALavAnuM jIvana ja emaNe paDatuM mUkyuM che. (9) akhinna :- jema siMha potAnA kAryamAM kheda-kaMTALo lAvato nathI, tema arihaMtadeve paNa saMyamamArganI sAdhanAne ja potAnuM kArya banAvyuM hoIne emane temAM kadIya kheda, kaMTALo, ukaLATa ugAdi thatA nathI. e sadA prasanna ane prazAnta hoya che. saMyamamArgamAM ahiMsAdi mahAvrata ane samiti-guptinuM pAlana, bhikSAcaryA, vihAra, kAyotsarga vagere Ave. emAM ema nahi ke prAraMbha - mArI prasannatA ane pachI kaSTa, laMbANa, upadravAdi kAraNe e ochI AchI thatI Ave. nA, e to sadA prasannatA, ekasarakhI to zuM, paNa vadhatI prasannatA ! (10) niSThapa - jevI rIte siMha potAnA ISTa kAryamAM caMcaLa nahi paNa sthira hoya che, evI rIte arhad bhagavAna paNa dhyAnamAM atyaMta sthira rahe che, emAM lezamAtra caMcaLatA nahi, saheja paNa alita thavAnI vAta nahi. vacamAM koI paNa bIjo sUkSma vicAra ke bIjuM kArya na pesI zake eTalI badhI emanI dhyAna-daDhatA hoya che, moTAmoTA upasargonI jhaDI varasatI hoya, te ya dIrghakALa satata cAlu hoya, to paNa enI vacamAM lezamAtra dhyAnabhaMga thavA na detAM, e nizcala dhyAnanI dhArAmAM masta hoya che. ApaNe dhyAnane cAhIne karavuM paDe che, tyAre emaNe jANe ene AtmAnA svabhAvabhUta-sahaja banAvI dIdhuM hoya che. dhyAtA svAtmA, dhyeya koI tattva, ane dhyAnakriyA, e traNeya ekarUpa abhinna banAvAya to A sahaja che. A banAvavA mATe dIrdhakALanI khUba Adara-cIvaTavALI sAdhanA jAIe. samApta Page #146 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16) pU. A. zrI abhayazekharasUri ma. sA.nuM saMpAdita-anuvAdita likhita adhyayanopayogI sAhitya adhyAtmamataparIkSA dharmaparIkSA sAmAcArI prakaraNa, ArAdhaka virAdhaka caturbhAgI kUpadeSTAntavizadIkaraNa prakaraNa samyakatva SasthAnanI caupai lAnniza kArnAizikA bhAga-1 6-8) karmaprakRti padArtho bhAga : 1-2-3 9-10) nyAya siddhAntamuktAvalI bhAga : 1-2 11) satyadAdi prarUpaNA 12). hAribhadrayogabhAratI 13) yogaviMzikA 14). siddhinAM sopAna 15). tattvAvalokana samIkSA tattva nirNaya 17-21) navAMgI gurupUjana praznottarI vagere 22). zataka nAme pAMcamA karmagranthanA padArtho-TIppaNo 23-25). dezavidha sAmAcArI (bhAga : 1-2-3) 26-27) tithi aMge satya ane samAdhAna (bhAga : 1-2) 28). saptabhaMgIviMzikA 29) dravya-guNa-paryAyano rAsa bhAga-1 30) nikSepaviMzikA kyA jinapUjA karanA pApa hai ? 32) anuyogadvAra-saTIppaNa 33-34) batrIzInA sathavAre-kalyANanI pagathAre bhAMga-1-2 pU. A. zrI abhayazekharasUri ma. sA. likhita | upadezAtmaka sAhitya (1) haMsA ! tuM jhIla maitrI sarovaramAM...(guja.+hindI=33000 nakala) 2) haiyuM mAruM nRtya kare 3) huM karuM huM karuM e ja ajJAnatA 4) kara paDikkamaNuM bhAvazuM 5) aviSNA aNAzaMde 6) huM chuM sevaka tAro re 7) hA ! pastAvo vipula jharaNuM... 8) micchAmi dukkaDa 9) TALiye doSa saMtApa re.. BHARAT GRAPHICS-Ahmedabad