________________
૧૮૦
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે
તો શાસ્ત્રાનુસારી, ન કહ્યું હોય તો શાસ્ત્રાનુસારી નહીં. ને શાસ્ત્રાનુસારી નહીં માટે આરાધનામાર્ગરૂપ પણ નહીં.
સમાધાન - જે શાસ્ત્રમાં કહેલ હોય તે તો શાસ્ત્રોક્ત હોવાથી ભગવદ્ વચનરૂપ માર્ગ છે. તો શું તમે પછી બીજો જીતવ્યવહારરૂપ માર્ગ શાસ્ત્રોમાં જ જે કહેલો છે તે નહીં માનો ? ને નહીં માનો તો તમારી શાસ્ત્રાનુસારિતા શી રીતે રહેશે ?
શંકા - પણ તો પછી ‘સાધુઓને શાસ્ત્ર એ જ ચક્ષુ' વગેરે કહેવા દ્વારા શાસ્ત્રની આટલી બધી મહત્તા-આવશ્યકતા કેમ કહેલી છે ?
સમાધાન - ભગવચનરૂપ પ્રથમ માર્ગ માટે તો એ મહત્તા સ્પષ્ટ છે જ. સંવિગ્ન ગીતાર્થ આચરણરૂપ બીજા માર્ગ માટે પણ, એ શાસ્ત્રમાં કહેલ છે માટે જ માર્ગ તરીકે માન્ય હોવાથી છેવટે શાસ્ત્ર જ મહત્ત્વનું બની રહે છે. વળી, ગીતાર્થો પણ જે આચરણને માર્ગરૂપે ઠેરવે છે તે પણ શાસ્ત્રવચનોને નજરમાં રાખીને જ ઠેરવે છે. આશય એ છે કે દેશકાળાદિ એવા નિર્માણ થયા છે કે શાસ્ત્રોક્ત આચરણ બદલવું જરૂરી બન્યું છે. છતાં કેટલે અંશે બદલવું ? કયા અંશે બદલવું ? વગેરેનો નિર્ણય તેઓ શાસ્ત્રવચનોને નજરમાં રાખીને જ કરે છે. (આ માટે જ તો ગીતાર્થ એવું વિશેષણ છે). માટે આ અંશમાં પણ શાસ્ત્રની મહત્તા છે જ. ને તેથી, આમાં શાસ્ત્રો ગૌણ થઈ રહ્યા છે એવું કહેવું ઉચિત નથી.
શંકા - છતાં, જે આચરણનો શાસ્ત્રપાઠ નથી મળતો કે ઉ૫૨થી વિપરીત શાસ્ત્રપાઠ મળે છે એવું આચરણ પણ જો સંવિગ્નગીતાર્થો કહેતા હોય તો એ વિના વિકલ્પે સ્વીકારી લેવું... આવું આવું તમે જે કહો છો એનાથી તો એવું સૂચિત થાય છે કે શાસ્રવચન કરતાં ગીતાર્થોનું કથન વધારે મહત્ત્વનું છે.
સમાધાન
જોઈશું.
Jain Education International
-
આ શંકાનું સમાધાન આપણે આગળના લેખમાં
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
