________________
બત્રીશી-૩, લેખાંક-૧૬
૧૫૫ “શ્રાવકોને શાસ્ત્રની સૂક્ષ્મવાતો કરવી નહીં. તેઓ કાંઈ બધું સમજી શકે નહીં.” વગેરે પ્રતિપાદન પણ શિથિલ સાધુઓનો બકવાસ છે. કારણ કે શ્રીભગવતીસૂત્ર, સૂયગડાંગ વગેરેમાં કેટલાક શ્રાવકો શાસ્ત્રોના અનેક સૂક્ષ્મ અર્થોના જાણકાર હોય છે વગેરે કહ્યું છે.
આ સિવાય પણ બીજી કેટલીક વાતો ગ્રન્થકારે કરી છે. પણ એ આપણે પછી વિચારીશું. અહીં પ્રસ્તુતમાં કેટલીક મહત્ત્વની વાતો પહેલાં વિચારી લઈએ. શાસ્ત્રમાં કહેલી આચરણા કરતાં અલગ પ્રકારની આચરણા બે રીતે થાય છે એ ગ્રન્થકારે કહ્યું. એક જ્ઞાનથી અને બીજી મોહથી. આમાં જ્ઞાનથી જે થાય છે તે સંવિગ્નગીતાર્થના શિષ્ટાચારરૂપ છે ને તેથી પ્રમાણ છે, બીજા પ્રકારના માર્ગરૂપ છે. મોહથી જે થાય છે તે અસંવિગ્નોના શિથિલાચારરૂપ છે, ને તેથી અપ્રમાણ છે, ને માટે ઉન્માર્ગરૂપ છે.
આમાં પ્રમાણરૂપ બનનાર શિષ્ટાચાર અંગે મુખ્ય વિચાર કરવો જરૂરી છે. શિષ્ટોનું આ જે આચરણ હોય છે એ અંગે શાસ્ત્રો
ક્યાં તો ઉદાસીન હોય છે ને ક્યાં તો શાસ્ત્રમાં એનો નિષેધ પણ ફરમાવેલો હોય એવું બને છે. અર્થાત્ આ શિષ્ટાચારો એવા હોય છે કે એ અંગે શાસ્ત્રપાઠ મળતો હોતો નથી કે ઉપરથી શાસ્ત્રપાઠ તો “એવું આચરણ નહીં કરવું..” એવો નિષેધનો મળતો હોય છે. ને છતાં આવા શિષ્ટાચારો પ્રવર્યા છે, પ્રમાણરૂપ બન્યા છે ને “માર્ગ રૂપે સ્વીકારાયા છે. હવે, પરંપરાથી ચાલી આવેલા આવા શિષ્ટાચાર અંગે શાસ્ત્રપાઠ તો હોતા જ નથી. માટે જણાય છે કે આવા શિષ્ટાચાર અંગે કોઈ શાસ્ત્રપાઠ માગી શકાય નહીં, જેના શાસ્ત્રમાં અક્ષરો મળે એ જ અમે સ્વીકારીએ, બાકીના નહીં.” આવો આગ્રહ રાખી શકાય નહીં. આવો આગ્રહ રાખનાર, જ્ઞાનીઓએ-શાસ્ત્રોએ આ પંચમ કાળમાં જે પ્રધાનપણે ચાલનાર તરીકે કહેલ છે એવા જીતવ્યવહારનો છેદ ઊડાડે છે ને તેથી એને પ્રધાનરૂપે જણાવનાર શાસ્ત્રવચનોનો અપલાપ કરે છે એ સ્પષ્ટ છે. ને તેથી અમે તો શાસ્ત્રવચન મુજબ ચાલનારા'
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
