________________
૨૪૬
બત્રીશીના સથવારે-કલ્યાણની પગથારે સમવસરણાદિ બાહ્ય સમૃદ્ધિ પણ રાખી શકાશે જ, જેથી બાળજીવોને પણ આ બુદ્ધિ ધર્મજનિકા બની શકે, નહીંતર બાળજીવો આવા ધર્મજનનથી વંચિત રહેશે, કારણકે તેઓ તો આવા બાહ્યદેખાવના આધારે જ મહાનૂતા કે લઘુતા વગેરેનો વ્યવહાર કરનારા હોય છે.
સમાધાન - આનો અર્થ તો એવો થાય કે વ્યક્તિવિશેષની જ મુખ્યતા છે, મહત્ત્વબુદ્ધિની નહીં. અને તો પછી તો “આ મહાન છે' એવી બુદ્ધિ જ શા માટે, વ્યક્તિવિશેષ અંગેની “આ મનુષ્ય છે' આવી કોઈપણ બુદ્ધિ ધર્મજનિકા બનવી જોઈએ, પણ એ બનતી નથી. એટલે બુદ્ધિ કોના અંગે છે અને મહત્ત્વ આપવા કરતાં કેવા પ્રકારની છે ? એને જ મહત્ત્વ આપવું ઉચિત છે. એટલે જ “આ સાધુ છે” એવી બુદ્ધિ જો એમના આલય (=વસતિમાં રહ્યા હોય ત્યારના ઉચિત આચારનું પાલન) વિહાર (વિહાર દરમ્યાન પાળવાના ઉચિત આચારોનું પાલન) વગેરે જોઈને થઈ હોય તો એ પુણ્યજનન કરે જ છે, પછી ભલે ને એ ક્યારેક જેની અક્ષત્તવ્ય ગરબડ જાણી ન હોવાના કારણે અસાધુતા ન જણાયેલી હોય એવા અસાધુ અંગે પણ થયેલી હોય....અર્થાત્ આ સાધુતાની બુદ્ધિ કોના અંગે થઈ રહી છે (સાધુ અંગે કે અસાધુ અંગે) એ ગૌણ છે, પણ આલય-વિહારાદિ જોઈને થઈ રહી છે એ જ મહત્ત્વનું છે. (જે વેશધારીમાં અક્ષત્તવ્ય ગરબડ વગેરેના કારણે અસાધુતા જણાઈ જ ગયેલી હોય છે એના આલયવિહારાદિ જોવા મળવા છતાં “આ સાધુ છે' એવો અવાજ દિલમાંથી ઊઠતો જ નથી એ સ્પષ્ટ છે.)
આમ સાધુતાની બુદ્ધિ કોના અંગે છે એ મહત્ત્વનું નથી, પણ આલય-વિહારાદિ શું જોઈને થાય છે એ જેમ મહત્ત્વનું છે, એમ મહાનતાની બુદ્ધિ કોના અંગે છે એ નહીં, પણ શું જોઈને થઈ રહી છે? એ જ મહત્ત્વનું છે.
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
