Book Title: Aho shrutam E Paripatra 02 Samvat 2071 Meruteras 2015
Author(s): Babulal S Shah
Publisher: Ashapuran Parshwanath Jain Gyanbhandar Ahmedabad
Catalog link: https://jainqq.org/explore/523351/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ FamooshalkovahiMRARniSporalasA upalAniyolasahI SARIETEORinArAma amazmAnayaTAREDATE sa rasananIlIma narakamakAnalamaCCIET 33NITAS rokAparalA aho ! zrutama I-paripatrama-2 SigmTARANG karatosamarAjArAma paranimiyAkaramAnyA cakmanolayyAsadI jaina zAstra-sAhitya sampAdana-saMzodhana mAhitI viSayaka paripatra saM.2071* meru terasa I 2015 kA * zubhAziSa* pa.pU.prAcIna zrutoddhAraka vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA * saMpAdaka * zA bAbulAla saremalajI beDAvAlA * prakAzaka* zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDArIaunt zAha vimalAbena saremala javeracaMdajI beDAvAlA bhavana / hIrA jaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, ahamadAbAda-380005 phona - (oN.) 079-2213 2543, (mobAila) 94265 85904 Email : ahoshrut.bs@gmail.com * www.ahoshrut.org Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta sevA kArya kI jhalaka * jJAna bhaMDAra * svadravya se nirmita jJAnabhaMDAra se 15,000 se jyAdA prata va pustakeM pUjya sAdhu-sAdhvIjI bhagavaMtoM ko abhyAsa ke lie isyu huI hai / * aho ! zrutajJAnam cAturmAsika mAsika * jaina zAsana meM prakAzita va saMzodhana saMpAdana ho rahe graMthoM kI khabara va zrutajJAna ke saMbaMdhita Avazyaka kArya kI jAnakArI ke lie svadravya se prakAzana * aho ! zrutama I-paripatrama* jaina zAstra-sAhitya saMzodhana saMpAdana viSayaka mAhitI sabhara isa paripatra kA prakAzana navanirmita va aprakaTa kRti saha * aho ! zrutajJAnam graMtha jIrNoddhAra * prAyaH aprApya, alabhya, pUrva meM mudrita 201 graMthoM ko punaH prakAzana ke dvArA jJAnabhaMDAroM ko jJAnadravya kI sahAyatA se bheTa karake samRddha banAye / * pUjya sAdhu-sAdhvIjI svAdhyAya pITha * jaina darzana-nyAya-vyAkaraNa ke ucca abhyAsa ke lie paMDitajI ke dvArA sAdhvIjIoM ko jJAnAbhyAsa kI suvidhA svadravya se upalabdha / Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Namotthu naM samaNassa bhagavao mahAvIrassa "aho ! zrutam I-paripatram-2" jaina zAstra-sAhitya sampAdana-saMzodhana mAhitI viSayaka paripatra catvAraH granthasaGgrahaH 0 zubhAziSa 0 pa. pU. prAcInazrutoddhAraka vairAgyadezanAdakSa AcAryadeva zrImadvijaya hemacandrasUrIzvarajI mahArAjA 0 saMpAdaka 0 zA. bAbulAla saremalajI beDAvAlA 0 prakAzaka evaM prAptisthAna 0 zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra zAha vimalAbena saremala javeracaMdajI beDAvAlA bhavana hIrA jaina sosAyaTI, rAmanagara, sAbaramatI, ahamadAbAda-380005. phona - (o.) 079-22132543 (mobAila) 94265 85904 E-mail : ahoshrut.bs@gmail.com Website : www.ahoshrut.org saM. 2071 . merU terasa * I. 2015 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 'aho! zrutam I-paripatram-2' jaina zAstra-sAhitya sampAdana-saMzodhana mAhitIviSayaka paripatra ------------- kiJcid vaktavyam ---------- carama tIrthapati tIrthaMkara paramAtmA zrI mahAvIrasvAmI kI tripadI ko prApta karake gaNadhara bhagavaMta dvAdazAMgI kI racanA karate hai / dvAdazAMgI ke 14 pUrva pramANa samudrasamAna vizAla jJAnasAgara meM se kalikAla ke prabhAva meM bacA huA biMdu jitanA jJAna zrI sudharmAsvAmIjI kI ujjvala pATa paraMparA ke dvArA hameM milA hai| jaina dharma ke vibhinna zAstragraMthoM meM upalabdha zrutajJAna ko saMkalita karake jJAnapipAsuoM ko saralatA se pahaMcAne kA kArya sAta sAloM se zA. saremala javeracaMda ber3AvAlA parivAra dvArA svadravya nirmita zrI AzApUraNa pArzvanAtha jaina jJAnabhaMDAra dvArA cala rahA hai| saMsthA ke dvArA deza bhara meM dUra-sudUra pradezoM meM rahe hue jo vidvAna zramaNa-zramaNI bhagavaMta nUtana racanA, saMzodhana, lekhana va jJAna kA viziSTa kArya kara rahe hai, una sabhI ke kArya kA saMkalana karake jijJAsu janoM taka pahu~cAne kA prayAsa sabhI ke sahayoga se ho rahA hai| pUjya guru bhagavaMta apanI zakti va samaya kA sadupayoga karake vividha zAstragraMtho kA pAMDulipioM para se saMzodhana-saMpAdana karate hai usakA vyavasthita rUpa meM saMkalana ho aura jJAnAmRta sarva suyogya pAtroM taka pahu~ca sake isa hetu se ahozrutam I-paripatra-1 saM. 2069 meM prakAzita huA thaa| isI caraNa meM navIna sajAvaTa va naye rUpa raMgameM isakA dusarA aMka prakAzita kara rahe haiN| jisa meM adyAvadhi aprakAzita cAra kRtiyA~ sarva prathama bAra prakAzita ho rahI hai| 1) paramajyotiH paJcaviMzatikA - kartA-pU. mahopAdhyAya yazovijayajI ma. ___ vArttikakAra - A. hemacaMdrasUrijI ziSya A. kalyANabodhisUrijI 2) sajjanacittavallabham - kartA-pU. udayaprabhasUrijI, TIkAkAra-pU. siMhasUrijI saMzodhana-saMpAdana - A. guNaratnasUrijI ziSya gItArtharatnavijayajI ma. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 3) ArdrakumAra rAsa - kartA - pU. nyAnasAgarajI (jJAnasAgarajI ) saMzodhana-saMpAdana - pU. kalApUrNasUrijI samudAyavartI sAdhvIjI namranidhizrIjI aura namragirAzrIjI ma. 4) mRgadhvaja kevalI rAsa - kartA - pU. pUrNacandraupAdhyAya ziSya zrI padmakumAra saMzodhana-saMpAdana - pU. kalApUrNasUrijI samudAyavartI sAdhvIjI namranidhizrIjI aura namragirAzrIjI ma. ina cAroM kRtioMkA saMzodhana-saMpAdana karake pUjya gurubhagavaMtane hameM preSita kiyA hai / ina sabhI gurubhagavaMto kI jJAnasAdhanA kI hArdika anumodanA karate hai aura ina kRtiyoM ke prakAzana kA suavasara hameM pradAna kiyA usake liye unake prati kRtajJatA pragaTa karate hai| pUjya sAdhvIjI zrI caMdanabAlAzrIjI ke lIye bhI AbhArI hai jinhoMne apanA amUlya samaya dekara isa megejhIna kA prupha cekIMga kiyA hai / sabhI samudAyake-gaccha ke gurUbhagavaMtoM ko namra vinaMti hai ki apanI apragaTa nUtana racanA, saMzodhita-saMpAdita graMthoM kI presa kopI hameM bhejakara use jagata ke sAmane ujAgara karane kA hameM avasara pradAna kare / hamArA saMpUrNa prayAsa rahegA kI ApakI kRti-racanAoM ko ucita nyAya mile / mudritagraMthAH- pUjya gurUbhagavaMtoM ke dvArA prAcIna pAMDulipi para se saMzodhita-saMpAdita aura gata varSa meM prakAzita zAstragraMtho kI jhalaka yahA~ dI gaI hai, jisase jaina zAstroM kI bahumUlyatA va vizvabhara meM isake amUlya pradAna se jaina saMgha avagata ho sakegA / aho ! zrutam I-paripatram vizva kI yunivarsiTIyA~, vidyApITha, saMskRta ke adhyApaka vidvajjanoM ko I-meIla ke jariye bhejA jAyegA / saMyamI AtmAoM ke AcAra ko dhyAna meM rakhakara isakI maryAdita nakala mudrita karavAkara zrutajJAna ke kSetra meM kAryarata gurubhagavaMto ko bheja rahe haiM / jyAdA nakala kI jarUra ho to maMgavA sakate hai aura par3hane ke bAda Apako jarUra na ho to hameM vApisa bheja sakate hai / jisase dUsare gurubhagavaMto ko upayoga meM A sake / zrutabhakti kA lAbha deve / I 3 zA. bAbulAla saremala beDAvAlA Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ / / paramajyotiHpaJcaviMzatikA // mUlakArA mahopAdhyAya zrI yazovijayapAdAH vArttikakArA AcArya zrI hemacandrasUriziSyA AcAryakalyANabodhisUrayaH prastAvanA Opening Doors Within ajJAnI kA kAma hotA hai dIvAra racanA aura jJAnI kA kAma hotA hai dvAra racanA, vaha dvAra jo use bhItarI samRddhi ke samIpa le jAye / isa jIvana kA lakSya eka hI honA cAhiye, apanI bhItarI samRddhi kA sAkSAtkAra karanA, usa ke samIpa jAnA va usake svAmI bana jAnA / zocanIya hai vaha, jisane isa lakSya ko pAyA nahIM / adhika zocanIya hai vaha, jisane yaha lakSya banAyA hI nahIM / dunyavI dRSTi se vaha cAhe kitanA bhI saphala kyoM na ho, vAstava meM vaha mUrkha banA hai / nyAyavizArada nyAyAcArya laghuharibhadra kUrcAlI sarasvatI mahAmahopAdhyAya zrI yazovijayajIne hama para mahatI kRpA kara ke hame isa dvAra kA upahAra diyA hai, yahI hai prakAza kA dvAra... yahI hai AnaMda kA dvAra..... yahI hai mukti kA dvAra... kevala 25 zloko meM jJAna kA aisA sAgara.... tattva kA aisA khaz2AnA anyatra milanA durlabha hai, parama saubhAgya se jaba hameM yaha mila hI gayA hai, to calo, hama hamAre saubhAgya ko sArthaka kare / 4 gurupadmapAdareNu AcArya hemacandrasUri Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // paramajyotiHpaJcaviMzatikA // mUlakArA mahopAdhyAya zrI yazovijayapAdAH vArtikakArA AcArya zrI hemacandrasUriziSyA AcAryakalyANabodhisUrayaH iha hi paramakAruNikA kRtikArAH paramajyotiHprAdurbhAvamantareNa vizvavizvavyAptasantamasasambhedAsambhavaM samprekSya tatprAdurbhAvAnuguNapraguNopadezamArabhamANA Adau paramamaGgalavidhitsayA tadeva jyotiH stutigocarIkurvate aindraM tat paramaM jyoti-rUpAdhirahitaM stumH| udite syuryadaMze'pi sannidhau nidhayo nava // 1 // aimiti zrIsArasvatamantrabIjapadam, prastutakRtikArakRtilakSma ca / kiJcedaM kRtajJatAcihnamapi, gaGgAtaTe kRtikArakRtazrIsarasvatIdevIsamArAdhanena saprasAdayA devyA vitaritena vareNa samprAptaparamAnugrahaiH kRtikArairnaikazatazAstranirmANasAmarthyamadhigatamiti / avismaraNIyaH khalu laghurapyupakAraH, kimpunarIdRza iti bhAvanIyam / / upAdhirahitaM hi bhavati paramajyotiH, tatsAcivye jyotirmAtre paryavasAnAt, sUryAdiSu tathekSaNAt / na ca nirabhre sUryAdau tadbhAvo'napAya iti vAcyam, tatrApi grahaNAdigocare pAramyavirahasadbhAvAt / evaM bhUmigRhAprakAzanAdyapi bodhyam / sApAyaH sasIma caiva bhavati bAhyaprakAzaH, taditarazca taditaraH, nirupAdhitvAdityatra nisskrssH| tadasya jyotiSoM'ze'pyudite'ntaH spaSTataraM saMvedyate paramAnandaH, so'yaM tattvato navanidhyatizAyI vibhavaH, paramArthanidhibhUtatvAt, nidhIyate'nenA''tmA sukhodadhauitivyutpattivyAliGgitatvAt / tathA ca paramArthata upamAmAtraM navanidhisAnnidhyAbhidhAnamiti nipuNaM nibhaalniiym| sAmprataM jyotiHparamajyotiSorvivekameva vyaktataraM vyAkhyAnti prabhA candrArkabhAdInAM, mitakSetraprakAzikA / / Atmanastu paraM jyoti-rlokAlokaprakAzakam // 2 // na hi mervantaritaH sUryAdiratratyaM prakAzayati kSetram, nApyatra sthita eSa mervantaritaM kSetram, tadaviSayatvAt / saiSA jyotiHkathA, paramajyotiSastu tAmAha-Atmana ityAdi / Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mA bhUttaditarasmin paramajyotirAzrayatvabhrAntirityayaM spaSTo nirdezaH / ayamAtmaiva zuddhakASThAM prApito vizvamapi vizvaM prakAzayati asyaiva paramadIpAyupamopameyatvena paramajyotirbhUtatvAditi hRdayam, ata evAhuH paramAtmastave nidhUmavartirapavarjitatailapuraH, kRtsnaM jagattrayamidaM prkttiikrosi| gamyo na jAtu marutAM calitAcalAnAM dIpo parastvamasi nAtha ! jagatprakAzaH / / -iti (bhaktAmarastotre) atra loka iti jIvAdidravyA''dhArabhUto'vakAzaH, alokastu tayatiriktaH, niHsImakSetrazca saH, gaganasyAnantatvAt / lokAlokaprakAzakatvaM cAtmano jJasvabhAvatvAt, pratibandhakAbhAve tatsvabhAvA''virbhAvasya naisargikatvAt / uktaJca-jJo jJeye kathamajJaH syAdasati pratibandhake ? / dAhye'gnirdAhako na syAdasati pratibandhake ? - iti / ato'bhyupeyamasya ttprkaashktvmiti| nanu kiMsvarUpaM bhavatIdaM paramajyotiriti cet ? atrA''huH nirAlambaM nirAkAraM, nirvikalpaM niraamym| AtmanaH paramaM jyoti-rnirupAdhi niraJjanam // 3 // paramaM jyotiridaM nirAlambam, dIpAdivat snehAdyAlambanazUnyatvAt / kiJcedaM nirAkAram, ghaTAdivad dRzyabAhyAkAravirahitatvAt / api cedaM nirvikalpam, stimitodadhisaGkAzatayA vikalpavIcirahitatvAt, tadbhAvo'pi parapariNAmAbhAvAt, AhuzcAnyatra paJcaviMzatikAkArA eva-jalahiMmi asaMkhobhe pavaNAbhAve jaha jalataraMgA / parapariNAmAbhAve Neva viyappA tayA hu~ti-iti (dhrmpriikssaayaam)| kiJcAnyat, nirAmayamapIdam, karmAdikRtavipAkAgocaratvAt, na hi tadvipAkagocaratvetara Atmana Amaya iti bhaavniiym| tathaitan nirupAdhi, santamasasthAnIyabhrAntibhede tadutthitopAdhibhedasyApyAvazyakatvAt, tadbhede cAvirbhavedeva nirupAdhisvasvabhAvaH, AvRtyapagame AvRtAvirbhAvasya svAbhAvikatvAt, ata evopaniSat-upAdhinAzAd brahmaiva-iti (aatmopnissdi)| ata evedaM niraJjanam, upAdhimUlatayA rAgasya tadabhAve'nutthAnAt, mUlaM nAsti Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kutaHzAkhetinyAyAt / yatanIyamevaMvidhasya paramajyotiSa AtmanyAvirbhAve, tadrUpatvAttattvato mokSasyetyatra tAtparyam / nanu ca dIpAdirUpameva jyotirnaH prasiddham, lokasya ca, na tu bhavadbhirmahatA prabandhana vyAvarNyamAnaM paramajyotiH, svapne'pyanIkSitatvAt, tat kimatra tattvamiti cet ? atrottarayanti dIpAdi pudgalApekSaM, samalaM jyotirkssjm| nirmalaM kevalaM jyoti-nirapekSamatIndriyam // 4 // purlAH prakRte tailavAdirUpAH, tadapekSaM hi dIpAdirUpaM jyotirbhavati, tatkSaye tatkSayasyAnyathA'nupapatteH / kiJcAndhapradIpanyAyAt kecic cakSuSo jyotirbhAvaM vyAcakSate, kintu tadapi samalam, timirAdirogamalasambhavena tanmAlinyadarzanAt / upalakSaNamidam, tena dIpAdijyotiSaH pavanAdigocaratvamatyantaparimitakSetraprakAzakatvaM cApi bodhyam, evaM cakSuSaH samIpavarttino nirAvRtasya vastuno'rvAgbhAgamAtraprakAzakatvamapi vilokyam / itthaJca svalpataramatra jyotiSTvam, adhikataraM tvandhakAratvamiti sUkSmamIkSaNIyam / tathA ca sati lokaprasiddhameva tattaj jyotiH, na tu tattvajJaprasiddhamiti siddhm| yattu prAguktanItyA bAhyavastunirapekSam, AtmasvabhAvabhUtatvenAtIndriyam, sarvavijAtIyakalaGkanirmuktatayA kevalam, ata eva nirmalaJca, tadeva paramArthajyotiH, tathAvidhasya jyotiranvarthopetatvAt / zreyAnata etadarthaH puruSArthaH, itarAbhiyogasya tmomaatrpryvsaanaaditytraa''shyH| atha nirupayogyevedaM paramajyotirnirUpaNam, karmAdibhAve tadanubhAvodbhAvAbhAvAt, tathA cAsya khapuSpaprAyatvAditi cet ? na, tadbhAve'pi tadanubhAvasyAnubhUyamAnatvAt, yataH karmanokarmabhAveSu, jAgarukeSvapi prbhuH| tamasA'nAvRtaH sAkSI, sphurati jyotiSA svayam // 5 // prabhurityayamAtmaiva, acintyaprabhutopetatvAt / sa cAtmaguNA''vArakasya karmalakSaNadravyasya zarIrarUpasya ca nokarmavastunaH sattve'pi svayaM tamasA'nAvRtaH sAkSimAtro jyotiSA sphurti| Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ na hi paTAdinA''vRto ghaTo ghaTarUpatAM jahAti, kaTAdirUpatAM ca pratipadyate, svarUpabAdhana AvaraNasyAtyantamasamarthatvAt / yathA ca paTAdyAvRto'pi ghaTo dhArayati jalam, evaM karmAdyA''vRtasyApyAtmano jyotiSA sphuraNaM bodhyam / avadAma cAnyatra ekameva yathA ratna-mAvRtaM vaa'pynaavRtm| eka eva tathA''tmA'pi, hyAvRto vA'pyanAvRtaH / / -iti (AtmopaniSat-zlokavArtike) so'yaM sakalajIvAtmagocaraparamAtmadarzanasaJcaraH, yamavApyehaiva paramasAmyAvalambanena jIvanmuktisaukhyamanubhavanti tattvavidaH / na hyajJAtaparamajyotiHsvarUpANAM sulabho bhavatyayaM saJcara iti yatitavyaM tadvijJAne, paramAnandaprAptyupAyAntaravirahAditi bhaavH| paramajyotiSo'nubhAvAntaramapyAhuH paramajyotiSaH sparzA-daparaM jyotiredhte| yathA sUryakarasparzAt, sUryakAntasthito'nalaH / / 6 / / bhavati hi prAdurbhUtaparamajyotiSAM yoginAM sAcivyAditareSAmapi yogyAnAM tatprAdurbhAva iti na kimapyatra citram / abhihitaJcaitadeva tattvamupaniSatsu prakArAntareNa OM pUrNamadaH pUrNamidaM, pUrNAt puurnnmudcyte| pUrNasya pUrNamAdAya, pUrNamevAvaziSyate / iti (prabhUteSUpaniSatsu) so'yaM bhagavadanugrahAdipadapratipAdyaH paramajyotiHsparzaH yamavApya kRtArthatAM vrajati vineyasattvavisaraH, nAto'pi paramaH pAramyaprAptyupAyaH kRtsne'pi jagati, tattvatastaddhInasyApyabhAvAditi nipuNaM nibhAlanIyam / atha paramajyotiSa eva mAhAtmyaM dRDhayanti pazyanna paramaM jyoti-vivekAdreH patatyadhaH / paramaM jyotiranviccha-nAviveke nimajjati // 7 // vivekAcalAdhirohaNasya tadAzrayakAvasthitezca paramajyotisamprekSaNaikayonitvAt / tadIkSaNaikajIvano hi vivekaH, taduparame taduparateradhyakSasiddhatvAdityAkUtam / nanu ca mA bhUd vivekaH, ko doSa iti cet ? ko netyucyatAm, sarveSAmapi doSANAM Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vivekavigalanaikotthAnatvAt / ato yatanIyaM paramajyotiSi vivekArthibhiH, evameva prmaarthtdrthitvsiddheriti| atha pAramyamevAsya jyotiSaH pramANayanti tasmai vizvaprakAzAya, paramajyotiSe nmH| kevalaM naiva tamasaH, prakAzAdapi yat param // 8 // abhimataprakAzAnAmapi tattulanAyAM tamaHprAyatvAditi hRdayam / bhAvanIyamatrAdityadRSTAntam, yathoktam-udite hi sahasrAMzau na tejAMsi tamAMsi ca-iti (trissssttishlaakaapurusscrite)| na ca prakAzAtparatve jyotirbhAva eva virudhyeteti vAcyam, prakAzanasAmarthyAtizaya eva tAtparyabhAvAt, yathAhuH stutikArAH-kulizena sahasralocanaH, savitA caaNshushsrlocnH| na vidArayituM yadIzvaro, jagatastad bhavatA hataM tamaH-iti (siddhasenIdvAtriMzikAyAm) / bhAvanIyamatra gItodgItaM tanmAhAtmyam-jyotiSAmapi yajyotiH-iti (bhgvdgiitaayaam)| tasmAt jnyaandrshnsmyktv-caaritrsukhviirybhuuH| paramAtmaprakAzo me, sarvottamakalAmayaH // 9 // jJAnAdisadguNA eva paramajyotirbhUmikA, tadatiriktatadAdhArAbhAvAt, zreSThakalAsvarUpaM caitat paramajyotiH, saGgItAdisarvakalA'tizAyitvAt / aihikatucchaphaladA hi tAstAH kalAH, ihAmutra ca paramAnandAmandaphaladaM tu paramajyotiH / so'yaM jJAnAdyupArjanAnuguNAnuSThAnavyaGgyo dharmalakSaNa AtmapariNAma, yattulanAyAM tRNaprAyo vizvavizvakalAprakaraH, ata evAbhihitam-savvA kalA dhammakalA jiNAi-iti (gautmkulke)| evaJca sarvottamakalAmayena paramAtmaprakAzena kRtArthatAmitarusya kiM me'vaziSTakalAbhiH prayojanamiti bhaavH| ito'pi paramajyotiSaH sarvottamakalArUpatvasiddhirityAhuH yAM vinA niSphalAH sarvAH kalA gunnblaadhikaaH| AtmadhAmakalAmekAM, tAM vayaM samupAsmahe // 10 // Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhAma-tejaH, AtmatejorUpAM paramajyotiHkalAmantareNa saGgItAdisarvakalA viphalA, AtmaprayojanaM pratItyAnupayogitvAt / etena kathaM nAma loke guNabalAdhikatayA'bhimatA api tAstA kalA viphalAH syuH ? tattadyazovibhavAditatphalAnAmadhyakSamIkSyamANatvAditi prativihitama, aihikAbhimAnikamAtraphalatvena tAsAM kalAnAmAtmakalyANA''pAdanamAzrityAtyantamaphalatvAt / ato naitatkalopekSayetarakalAsamupAsanaM nyAyyaM nyaayvidaamityaashyH| sarvAtizayakalAbhAvameva paramajyotiSa svAnubhavena samarthayanti nidhibhinavabhI rtnai-shcturdshbhirpyho!| na tejazcakriNAM yat syAt, tadAtmAdhInameva nH|| 11 // bhavati hyAtmasantRptatayA niHspRhatvaizvaryasampannAnAM mahAtmanAM paramAnandaparikaritaM tattejaH, yat sudurlabhaM cakriNAmapi, anUditaM ca-bhUzayyA bhaikSamazanaM, jIrNavAso vanaM gRhm| tathApi niHspRhasyAho, cakriNo'pyadhikaM sukham-iti (jnyaansaare)| itaraM khalu tadindriyaviSayAvAptyavApyaM saukhyam, itaraM tu paramajyotiHprabhavam, parAdhInaM hyanayorAdyam, svAdhInaM tu dvitIyam, zAzvataM nirbhayaM zreSThaM ca tat, ato'traiva yatnaH zreyAniti bhaavH| AstAM cakricakram, vAsavavisarAdapyadhikaM tejaH prAptaparamajyotiSAM mahAtmanAmityAhuH dambhaparvatadambholi-jJAnadhyAnadhanAH sdaa| munayo vAsavebhyo'pi, viziSTaM dhAma bibhrati // 12 // kilendrasatkaM vajraM kulAcalAnapi bhettIti zrutiH, kintu dambhAdyAntaraparvatavibhede tadapyapratyalam, tadaviSayatvAtteSAm / tasmAd jJAnAdisadguNalakSaNadambholizAlino munaya eva tadvibhede pratyalAH, zakrAdhikatejaHsampannAzceti pratyetavyam, sAkSI cAtra siddhAntaH-NANAilAbhao cciya dosA hAyaMti-iti (paJcavastuke) / kiJcAnyat, zrAmaNye varSaparyAyAt, prApte prmshukltaam| sarvArthasiddhadevebhyo-'pyadhikaM jyotirullaset // 13 // sarvotkRSTo hi suralokaH sarvArthasiddhaH, yathA yathA zrAmaNyAbhyAso bhavet, tathA tathA krameNa zramaNasya tejaH sarveSAmapi devAnAM tejo'tikramet / evaJca vatsaramAtraparyAyasya muneH sarvArthasiddhasurajyotiratikramo'vagantavyaH / pramANaM cAtra pAramarSam 10 Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bArasamAsapariyAe aNuttarovavAtiyANaM devANaM teulesaM vItIvayati-iti (vyaakhyaaprjnyptisuutre)| akhaNDacAritrAdiguNakalito hi jIvaH zukla ityucyate / zukleSu ca yaH prakRSTaH, sa paramazuklaH / anyathA vA zuklAdiparibhASA-zuklaH karmaNA, paramazuklastvAzayeneti / dRzyate cAyaM kramo'nyatrApi siddhatAmAzritya, yathA-brahmacArI mitAhArI, yogI yogaparAyaNaH / abdAdUrdhvaM bhavet siddho, nAtra kAryA vicAraNA-iti (dhyaanbinduupnissdi)| tadidaM jIvanasAphalyam, ato na yukta iha viduSaH pramAda itytraashyH| tato'pi paramajyotiSo yatra paryavasAnaM bhavati, tat pratipAdayanti vistaariprmjyoti?titaabhyntraashyaaH| jIvanmuktA mahAtmAno, jAyante vigataspRhAH // 14 // na hi tathAvidhaparamajyotiHprakAzitAntaHkaraNatayA sannaSTAvidyAndhakAratvena jIvanmuktyanubhUtyanubhUyamAnA''nandAdvaitAnAM mahAtmanAM kutrA'pyanyatra spRhA saGgatimaGgatIti tadabhAve teSAM niHspRhatvamevAvaziSyate / seyamAtmaparitRptyAdipadapratipAdyA paramaniHspRhapadavI yAmavApya rAjAdayo'pi tRNatulyAH prekSyante tapodhanaiH / tathA cAvocAma-ko rAjA ? ko mahArAjA ?, kaH suraH kaH surezvaraH ? / AtmaikaparitRptasya, yadeha galitA spRhA-iti (niHspRhopnissdi)| na ca jIvanmuktyabhidhAna ArhatAnAmapasiddhAntaprasaktiriti vAcyam, tathAtatsiddhAntasadbhAvAt, madAdinirjayAnubhAvAt tadudbhavAbhyupagamAt, taduktam-nirjitamadamadanAnAM, vAkkAyamanovikArarahitAnAm / vinivRttaparAzAnA-mihaiva mokSaH suvihitAnAm-iti (prshmrtau)| evamadhigatajIvanmuktInAM teSAM yA dazA bhavati, tAmAhuH jAgratyAnmani te nityaM, bahirbhAveSu sherte| udAsate paradravye, lIyante svaguNAmRte // 15 // na hyantaranubhUyamAnaparamasaukhyasAgarANAM kSaNamapyata unmajjanaM ghaTAkoTimATIkate, atasteSAmuktadazopapadyata eva, mandAnAmapi sukhopekSayA duHkhorIkArAdarzanAdityAlocanIyam, uktaJca-antarnimagnaH samatAsukhAbdhau, bAhye sukhe no ratimeti yogI / aTatyaTavyAM ka ihArtha-lubdho, gRhe samutsarpati kalpavRkSe-iti (adhyaatmopnissdi)| prakArAntareNa paramajyotiHpariNAmaM prAhuH 11 Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yathaivAbhyuditaH sUryaH, pidadhAti mhaantrm| cAritraparamajyoti-otitAtmA tathA muniH||16|| sampUrNatayodayaM prApta AdityaH svaprakAzena dyAvApRthivIvivaraM sampUrayatIti pratItam / yathA ca tat sumahadantaram, tathedamapi, yac cAritralakSaNaparamajyotiHprakAzitanijAntarAtmA mahAtmA pidadhAti, taccAntaramAtmaparamAtmamadhyagatamavagantavyam, samApayati hi tadantaraM cAritrI, doSacayariktIkaraNasyaiva cAritrapadArthatvAt, tadvireke ca svataH paramAtmabhAvaprAdurbhAvayogAt, tathA ca kutastato'ntaram ? na hi vyatiriktabhAvAbhAve bhavatyantaram, vyatirekasyaiva tadbIjavAdityAlocanIyaM pttuprtibhyaa| nanu sulUditaM paramajyotirmAhAtmyam, sAmprataM tu kathaM tadAvirbhAvassyAdityeva tAvaducyatAmiti cet ? atrocyate pracchannaM paramaM jyoti-raatmno'jnyaanbhsmnaa| kssnnaadaavirbhvtyugr-dhyaanvaatprcaartH|| 17 // prabalataro hi sadhyAnAtmakaH samIraNo'pasArayati sakalamapyajJAnabhasmAtmakaM paramajyotirAvaraNam, apasRte ca tasmin niyogataH prAdurbhavati tat, prmaarthtstdpsrnntdaavirbhaavyornrthaantrtvaat| dhyAnayogo hi jinazAsanasya sArasvarUpaH, karmakSayaprabalanibandhanatvAdanantaramuktihetutvAcca, ato hi nibiDasyApyajJAnasya vilayaH, durvArarAgAdidoSanikurambanikAraH, kaivalyAdhigamaH, jIvanmuktyanubhUtyavAptyA paramamuktipariNatizceti yatitavyamatra prytntH| yathA ca vizuddhadhyAnapariNatiradhigamyA syAt, tatprakAramapi pratyAhuH pareSAM guNadoSeSu, dRSTiste vissdaayinii| svaguNAnubhavAloka-dRSTiH pIyUSavarSiNI // 19 // nanu guNagocarA tu dRSTiramRtapradatvenaiva prasiddhA, tat kathaM sA viSapradA bhavitumarhatIti cet? paragocaratveneti gRhANa / na ca gatamevaM guNAnurAgamAhAtmyeneti vAcyam, vizeSaviSayatvAt, paramajyotarupAyabhUtadhyAnalakSaNasAdhyamAzritya tasyA anupAyatayA 12 Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prakRtaprayojanavighnabhUtatvena ca tathAvidhatvAnapAyAt, uktaJcAnyatra-yasya jJAnasudhAmbhodhau parabrahmaNi magnatA / viSayAntarasaJcAra-stasya hAlAhalopamaH-iti (jJAnasAre) / adhastanadazAyAM tu paraguNadRSTirupAdeyaiveti na tatra vigAnam / na copAdeyaivaiSA kathaM heyA bhavatIti vAcyam, syAdvAdAttattvasiddheH, bhAvanIyamatra sopAnajJAtam, adhirohaNa upAyabhUtameva sopAnaM tadadhastanasopAnApekSayopAdeyaM bhavati, taduccatarasopAnApekSayA tu heyam, na hi tadekapratibaddhaiH kalpAnte'pyuJcatarasopAnaM samprApyetetyAlocanIyam / naitat svamanISikayaivocyate, upanibandhanamapyasyArSam - yAvat paraguNadoSakIrttane, vyApRtaM mano bhavati / tAvad varaM vizuddhe, dhyAne vyagraM manaH karttum iti (prazamaratau) / parapravRttireva vizuddhadhyAnapratibandhakatAmupayAti, ato nirupamAdbhRtanijaguNasudhAdRSTirevAsssevanIyA vizuddha dhyAnArthibhirityatra niSkarSaH / proktamevArthaM prakaTataraM pratipAdayanti svarUpadarzanaM zlAghyaM, pararUpekSaNaM vRthA / etAvadeva vijJAnaM, paraJjyotiHprakAzakam / / 20 // na hi svahaTTanibhAlanaM vimucya parahaTTataptiM prakurvANo vaNik zlAghyatAM labhate, anyatarahaTTaphalaM vA, evaM prakRte'pi paryAlocyam / yadA tUktavijJAnAdyogI svarUpamAtravizrAntavilocano bhavati, tadA paramajyotiHzrIrguNakrIteva svayameva tasya svayaMvarA bhavati / na hyupAya upeyavyabhicArI, tadbhAvAbhAvaprasakterityAlocanIyam / upAyatvamevoktasyopadarzayanti stokamapyAtmano jyotiH, pazyato dIpavad hitam / andhasya dIpazatavat, parajyotirna bahvapi // 21 // sa eSaH-stokamapyamRtaM zreyo, bhAro'pi na viSasya tu - itinyAyA''pAtaH / AdRtavyamato'mRtam, viSAdarasya mRtyAdarAnatiriktatvAdityatra tAtparyam / prakArAntaramevAmRtA''darasya prakhyApayanti samatAmRtamagnAnAM, samAdhidhUtapApmanAm / ratnatrayamayaM zuddhaM, paraM jyotiH prakAzate / / 22 // samatA-samaleThukaMcaNe-ityAdipAramarSapratipAdita AnandAdvayaprayojaka AtmapariNAmaH. sa evAmRtamivAmRtam, ajarAmarabhAvAvandhyanibandhanatvAt, anvAhuH-ekAM vivekAGku 13 Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ritAM zritA yAM, nirvANamApurbharatAdibhUpAH / saivarjumArgaH samatA munInA-manyastu tasyA nikhilaH prapaJcaH-iti (adhyaatmopnissdi)| samatAmRte magnAH-samatAmRtamagnAH, teSAm, samAdhiH-paramamAtrAmAtrapratibhAsaparyavasitA''tmapariNatiH tayA dhUtapApmAnaHsamAdhidhUtapApmAnaH, teSAm, ratnatrayamayam-sajjJAnadarzanacAritrasvarUpam, zuddhamvijAtIyalezenApyakalaGkitatayojjvalam, param-svata utkRSTam, jyotiH-sUryakoTyatizayiprakAzAdvaitAtmaka AtmapariNAmaH, prakAzate-santatamapi svasvabhAvamanuvartate, na hi prakAzanamRte jyotiHsvabhAva AtmalAbhameva labhata iti bhaavniiym| nanu ca muktidazAyAmeva paramajyotiH prasiddham, sA ca dazA kRtakRtyAnAM bhavatIti kathaM sA ratnatrayamayI bhavitumarhatIti cet ? bhAvatastasyAstadAtmakatvAditi gRhANa / yaddhi kRtsnakarmakSayalakSaNo mokSa ityucyate tad dravyamokSamAzritya, bhAvamokSastu saH, yo dravyamokSahetuH, sa ca tattvato ratnatrayarUpa eva, tasya rAgAdipratipakSabhUtatayA tatphalapratipakSasavitRtvopapatteH, tathodAhuH-dravyamokSaH kSayaH karmadravyANAM nAtmalakSaNam / bhAvamokSastu taddhetu-rAtmA ratnatrayAnvayI / jJAnadarzanacAritrairAtmaikyaM bhajate yadA karmANi kupitAnIva, bhavantyAzu tathA pRthak // ato ratnatrayaM mokSaH-iti (adhyAtmasAre), tathA-bhavakAraNarAgAdi-pratipakSamidaM khalu / tadvipakSasya mokSasya kAraNaM ghaTatetarAm-iti (adhyAtmasAre) ataH samatAsamAdhisAcivyena ratnatraye yatitavyam, tasyaiva paramajyotiHsvarUpatvAditi dik| paramajyotiSyevopAdeyabuddhyatizayamutpAdayantaH prAhuH tIrthaGkarA gaNadharA, labdhisiddhAzca saadhvH| saJjAtAstrijagadvandyAH, prjyotiHprkaashtH|| 23 // na hyetadabhAve trailokyanamaskaraNIyatAlakSaNaparamaguNaprAdurbhAvasambhavaH, sadupAye vyatirekavyabhicAravirahAdityAkUtam / yathA ca tIrthaGkarAdibhiravAptaM tan mahaH, yathA cApareNApyavAptuM zakyate, tatprakAraM pratipAdayanti na rAgaM nApi ca dveSa, viSarameSu yadA vrjet|| audAsInyanimagnAtmA, tadA''pnoti paraM mahaH // 24 // seyaM prajJApratiSThAdipadapratipAdyA paramAnandapadavI, yAmavApya sarvaduHkhebhyo mucyante mahAtmAnaH, abhihitaJca-viSame'pi samekSI yaH, sa jJAnI sa ca paNDitaH, jIvanmuktaH 14 Page #17 -------------------------------------------------------------------------- ________________ parabrahma, brahmavid brahmaNi sthitaH-iti(adhyAtmasAre), tathA-yaH sarvatrA'nabhisnehastattat prApya zubhAzubham / nAbhinandati na dveSTi tasya prajJA pratiSThitA-iti (bhgvdgiitaayaam)| upasaMharati vijJAya prmjyoti-rmaahaatmymidmdbhutm| yaH sthairya yAti labhate, sa yazovijayazriyam // 25 // na hyupAyasthairyaviraha upeyopagamaH sambhavIti yatitavyamatretyatropadezasarvasvam / yazovijaya ityatra jyotiHkRnnAmApi / mithyA'stu duruktaM mama / zodhayantu bahuzrutAH / kRtiriyamAcAryakalyANabodhernabhobhayazUnyanayane (2070) vaikrame'bde rAdhAsitadvitIyAyAM karuNAsAgarazrIvIratIrthe zrIparimalajainaso rAjanagare sampanneti zam / 1. yathoktamanyatra-samena hi syAdupamAbhidhAnaM, nyUno'pi te nAsti kuta samAnaH-iti (siddhseniidvaatriNshikaayaam)| 2. viSayeSvityatra pAThntaram / 3. vistarArthibhirvilokyatAM gurjaravivecanam-paramopaniSad / (devadharmaparIkSA''khyagranthena saMyuto'styayaM granthaH) 15 Page #18 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||eN nmH|| ||shrii gautamasvAmine nmH|| zrI prema-bhuvanabhAnu-jayaghoSa-jitendra-guNaratna-razmiratnasUrisadgurubhyo nmH|| pUrvamaharSi zrI malliSeNaviracitaM pUrvAcArya zrI siMhasUrIzvaraviracitavRttiyutaM // zrI sajjanacittavallabham / / prastAvanA saMsAra se virakta hokara jIva jaba dIkSita hotA hai taba se ziSya kA guru meM vilInIkaraNa ho jAne se ziSya kA svataMtra astitva rahatA hI nahIM hai| ziSya ke liye guru hI bhagavAn hai / anupama AsthA, Adara aura bahumAnabhAva se bhAvita ziSya kA vyavahAra bhI guru ke prati ahobhAvaplAvita rahatA hai| karmavazAt guru kabhI AcAra-vicAra se patita ho jAya to ziSya kA karttavya hai ki yogyakAla meM vinayapUrNa vacanoM se unhe sanmArga meM lAye / yahI guruRNa se mukta hone kA saphala prayAsa hai| sthAnAMgasUtra meM tIna kA pratyupakAra duSkara kahA hai| 1) mAtA-pitA, 2) mAlika, aura 3) guru / ye tInoM ke upakAra kA RNa utArane kA eka hI upAya hai-unheM dharma meM sthApita kare-sthira kreN| zAstroM meM eka suprasiddha dRSTAnta hai| guru zailakAcArya kI AcArazithilatA dekhakara 500 ziSya guru ko choDa gaye phira bhI paMthakamuni ne apane guru ko nahIM chor3A, yogya avasara kI khoja meM rahe, bahumAnabhAva meM jarA bhI oTa na Ane dI, yogya avasara milate hI vinayapUrNa vacanoM se punaH guru ko dharma meM sthira kiyaa| prastuta grantharacanA ke prayojanarUpa meM tIna kAraNa TIkAkAra ne batAye hai| 1) nija guru ke durgatipatana ke Dara se, 2) jaina dharma kI sAdhutA kA paripAlanArtha, aura 3) zrotA aura vaktA donoM ke kAmavikAra nivAraNArtha / granthakAra ne isa choTe se grantha meM bahuta viSayoM kA samAveza kiyA hai-cAritra ke binA jJAna zobhAyukta nahIM hai, dravyacAritra, azucibhAvanA, strIcaritra, zarIrarAga, 16 Page #19 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAdhujIvana, apramAda, sAdhulakSaNa, vibhUSAtyAga ityAdi aneka viSayoM kI suMdara prastuti kI hai| pU. AcArya zrI malliSeNasUri isa 25 zlokamaya grantha ke kartA hai| pUjyazrI ne zaka saMvata 1214 aura vikrama saMvata 1349 meM "syAdvAdamaMjarI" nAmaka TIkAgrantha kI racanA kI hai| isa grantha meM grantharacanA samaya kA koI saMketa milatA nahIM hai| pU. A. zrI malliSeNasUri ke guru nAgendragacchIya zrI zIlaguNasUri ke ziSya AraMbhasiddhi Adi granthakartA zrI udayaprabhasUri hai|| isa grantha ke TIkAkAra pUrvAcArya zrI siMhasUri hai| unakA jIvana-kavana hame prApta na ho skaa| pa. pU. bhavodadhitAraka dIkSAdAnezvarI A. bha. zrI guNaratnasUri ma. sA. evaM. pa. pU. A. bha. zrI razmiratnasUri ma. sA. kI maMgala AjJA aura AzIrvAda se adyAvadhi apragaTa amudrita isa saTIka grantha kA saMzodhana, pU. A. zrI municaMdrasUri ma. sA. (pU. OMkArasUri samudAya) ke sUcana se 5 hastAdarzoM dvArA kiyA gayA hai| jinameM se 2 hastAdarza pU. A. zrI municaMdrasUri ke sahayoga se "zrI mohanalAlajI jaina jJAnabhaMDAra, sUrata" dvArA prApta huI aura 3 hastAdarza zrutapremI zrImAn bAbubhAI saremalajI ke sahayoga se "A. zrI kailAsasAgarasUri jJAna maMdira, kobA" dvArA prApta huI hai| anta meM mukhyatayA vairAgyapoSaka isa grantha kA adhyayana-ciMtana-manana karake svajIvana ko AcAramaya-vairAgyamaya banAkara hama zAzvata sukha ko prApta kare aisI eka abhilaassaa| guru guNaratna-razmiratnasUrigItArtharatna vi. caraNaraja muni hitArtharatnavi. jaina sosAyaTI ahamadAbAda. 17 Page #20 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 18 A. kailAsasAgarasUrijI jJAna bhaMDAra, kobA (prathama pRSTha ) 2 sajanavittava ennaarddnmH||vishessjny miMga saha tasya nlaasikromyh| tAva daspasajana vijJavalanaM karva: karavatAmAda ekasminnagarAlyA se vane saika ziSya sAdhu stapaH kardhastiSTati kiMviziSTaH saH paramotkarSavairAgyAgAtsaMsArAvasvAna thAvasthita jarAmRtpuro gaviyoga: svakezArtti sarva navastitivinA vadantAste jainezvaramArgasatya tayAmanvAna stiSThati ta dAtanlagaravAsIzata) zvetAstaMmunisi kA kAlAMtare rAjA munitisamma geja liMka tvAjagAda svAmin mamoparipavanagarAMtaremadAma nirvadya citrazAlo pAzrayezmAtA sa thA madI mAse vAsanAtAnapAdayo navajavenasonnati tadAmunA dona taM sAdhvIvana vAsina anamAH nagarIzenoktaM zrImatAnagaramevavanaM sAde kiyA nagarAMtare rAjJo tI svAnesa sAdhu rAjagAma tatrApikidA kA laM pUrvavadanAma1stapamAnaH mAM karmANaH paragRhe'niyatAhArava Urdhasvasta tatazvira ka) joSitacenarAjAta khAraTa dArikA jana sevyamAnAne kamAnanI manojJasaudarya rUpa jAvaeeka nA kauzalyAne paridhAnanAnA viSNayenamRgamadacaMde 'yu vilepana tinakA diyukta strI janasaMsargalena gurozceta smarati tayAsagiriziSa On Achays The Kandr Page #21 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||eN nmH|| ||shrii gautamasvAmine nmH|| zrI prema-bhuvanabhAnu-jayaghoSa-jitendra-guNaratna-razmiratnasUrisadgurubhyo nmH|| pUrvamaharSi zrI malliSeNaviracitaM pUrvAcArya zrI siMhasUrIzvaraviracitavRttiyutaM / / zrI sajjanacittavallabham / / labdhimantaM vizeSajJamindrabhUtiM gnneshvrN| saccittapriyavRttasya natvA vRttiM karomyahaM / tAvadasya sajjanacittavallabhagranthakartuH karaNavaktavyatAmAha-ekasminnagarAbhyAse vane saikaziSyaH sAdhustapaH kurvaMstiSThati / kiMviziSTaH saH ? paramotkarSavairAgyarAgajAgratsaMsArAvasthAyathavasthitajarAmRtyurogaviyogaduHkhaklezArtisarvabhavasthitiM vibhAvayannAste / jainezvaramArga satyatayA manvAnastiSThati / tadA tannagaravAsI sadguNAkRSTacetAstaM muni siSeve / kiyatkAlAntare rAjA muniM prati samyagaJjaliM kRtvA jagAda, svAmin ! mamopari kRpAM vidhAya nagarAntare madIyaniravadyacitrazAlopAzraye pradhAryatAM, yathA madIyA sevA sanAtayA prabhoH pAdayornizcalacetaso bhavati / tadA munIzenoktaM "sAdhavo vanavAsina eva bhavyAH" / nagarIzenoktaM, "zrImatAM nagarameva vanaM" ityAgrahe kriyamANe nagarAntare rAjJokte sthAne sa sAdhurAjagAma / tatrApi kiyatkAlaM pUrvavad vidhinA tapastapyamAnaH kriyAM kurvANaH paragRhe'niyatA''hAraM ca kurvaMstasthau / tatazcirakAloSitatvena rAjA'ntaHpuravAravadhUkuTahArikAjanasevyamAnA'nekamAnanI manojJasauMdaryarUpalAvaNyakalAkauzalyanepathyaparidhAnanAnAvidhapuSpagranthanamRgamadacandana candraghusRNavilepanatilakAdiyuktastrIjanasaMsargatvena gurozcetassmarapreritatayA saddharmagirizikharAcchrastaM / tadA tAbhiH saha hAsyalAsyagItasmitA-cchukabhASaNarahovArtA pravalihakA-zRGgAra-dodhakakAvyakathAkautukakaTAkSAvalokanastrIjanA'dharoSTapayodharA GgopAGganirIkSaNAdikaM kurvANo gurustiSThati / tadantevAsinA jJAtaM, madIyadharmopadezakaH samyagjJAnadarzanacAritrANyavagaNya strIjaneSu magna evaavlokyte| kiM me gururmanasItthaM na vetti, strINAM sarve'pyantarabAhyabhAvA indracApa-karikarNa azvatthaparNavatkSaNikA eva syuH / kiM me gurozcetasItthaM nAyAti, lalanAGgaceSTAlakA evAsAM duSTatAM darzayati / kimiti ? etacchirasi kRSNasnigdhadhammillavAlA na, kintu 19 Page #22 -------------------------------------------------------------------------- ________________ muktipurIprasthAne'zakunAya vyAlasamUhA eva / etAsAM patrapAzyAdyalaGkRtaM bhAlaM na, kintu zANAkarSitArdhacaMdrakArabhallakameva / etAsAmanalasA bhruvo na, kintu narakasya kuTilA bhuvo vartate / nArINAM dRSTipAtA na, kintu RSTipAta eva / suMdarINAM savikAramAnanaM na, kiMtu manobhavaH sarpasya kAnanamevaM / AsAM karNASu kuNDalayugaM na, kintUpazamarasasyA'gni kuNDayugameva / bhAminInAM kambuvadvartulAkAraM galaM nAsti, kintu muktimArgasyA''garlameva / suMdarINAM payodharau na staH, kintu kAmasya payodharAveva / mRgAkSINAM kucAMtaraM taTaM nAsti, kintu vivekabhAnorastAcalataTameva / strINAM bAhulatA nAsti, kintu saMsArabAhulataivAsti / strINAM vigraho nAsti, kintu sarvathA'yomayo vigraha eva / strINAM cirAMzukaM nAsti, kintu samyagjJAnAcchAdakameva / ityevamaMtevAsinA vicAryamANena sadgurusanmukhaM ziSTikathanAsamarthatvena nijagurudurgatipatanabhItatvena jainadharmayatitvapratipAlanahetutvena zrotRvaktRkAmavikAravAraNArthatvenemaM graMthaM kRtvaan| tato guroragre samAgatya vakti sma, he svAmin ! imaM granthaM sajjajacittavallabhanAmAnaM zrAvayantu me / guruNoktaM nAmnA'pi suMdaraM suSTha zrUyatAM sUccAryatAM ca / ziSya AhA''dikAvyam // gaathaa-1|| natvA vIrajinaM jagattrayaguruM muktizriyo vallabhaM / puSpeSukSayanItabANanivahaM saMsAraduHkhApahaM / / vakSye bhavyajanaprabodhajananaM granthaM samAsAdahaM / nAmnA sajjanacittavallabhamimaM zrRNvaMtu saMto jnaaH||1|| vyAkhyA- he santo ! bho vidvAMsa ! imaM vakSyamANagraMthaM zrRNvantu samAkarNayantu / graMthAdau satAmAbhimukhIkaraNameva pramANaM, taditareSAM hi zAstrAdau tu nAmA'pi nAdeyaM / kiM nAmAnaM granthaM ? nAmnA sajjanacittavallabhagranthaM / 'ahaM vakSye' iti karma-kartR-kriyAnirdezaH / nAmnA'bhidhAnena vidvallokamanobhigamaM / ahamiti zrImalliSeNa nAma muniH / samAsAtsaMkSepAd granthaM zAstraM vakSye "vRttavyantAyAM vA vidhAturityAtmanepadI" kathayiSye, svagurudurgatipAtAdrakSita iti yukto'yamarthaH / kiM viziSTaM granthaM bhavya(jana)prabodhajananaM, bhavyA kAlalabdhyantaravartinaH samyaktvaspRSTatvAnmuktigamanakRtabhavasaMkhyAniyamA ityarthaH / teSAM prabodhajananaM jJAnotpAdakaM, nahi taditareSAM samyagjJAnAvAptirbhavatIti / kiM kRtvA vizeSeNerayati karmANIti vIraH, sa cAsau jinazca-vIrajinastaM natvA praNamya / vIramiti 20 Page #23 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAbhiprAyaM padaM, kimiti ? anyo'pi saMgrAmazirasi vIra eva zlAghyaH, atrA'pi madanasaMyajjayArthaM vIrajina eva namaskaraNIyaH / puna kiM ? jagattrayaguruM lokatrayIzaM / puna kiM? muktizriyovallabhaM mucyate'nayeti muktistasyAH zrI zobhA lakSmI vA tasyAH vallabhaH preyAMstaM / punaH kiM ? puSpeSuH kAmastasya kSayaM nItA bANanivahAH pralayaM prAptAH kodaNDasamUhA yena saH puSpeSukSayanItabANanivahastaM / bANAstu paJceva, nivahA ityuktamati dussahatvAditi / te ke paJcabANAH ? tadyathA (1) prathamastu draSTAgretanasya dRSTiM yojayati, (1) tadanantaraM dRSTiprasaro nayanacAlanA bhavet, (3) tato dvayo rAgo bhavati, (4) tato parasparaM svabhAvaM jJApayati, (5) tato dvayoH sneho bandho bhavatIti / punaH kiM ? saMsAradukhApahaM saMsaraNaH caturazItiyoniSu bhramaNamiti saMsArastatra duHkhaM janmamRtyurogaviyogAdikaM apahatIti saMsAraduHkhApahastaM vIrajinaM natveti sarvatra saMbaMdhyata iti kAvyArthaH / / 1 / / // gaathaa-2|| rAtrizcandramasA vinA'bjanivahai! bhAti pdmaakro| yadvatpar3italokavarjitasabhA dantIva dantaM vinaa|| puSpaM gaMndhavivarjitaM mRtapati strIveha tdvnmuni-| zvAritreNa vinA na bhAti satataM yadyapyasau zAstravAn // 2 // vyAkhyA- asAveSa muniH yadyapi cedapi zAstravAn sAGgopAGgasiddhAMtavyAkaraNanAmakozatarkAlaGkArapramukhAdhItyapi paThito'pi san cAritreNa vinA satsaMyamAdRte satataM niraMtaraM no bhAti na zobhate / dRSTAntairAha-yathA candramasA candreNa vinA rAtriryAminI "no bhAti" iti padaM sarvatra saMbadhyate / punarabjanivahaiH kamalapujairvinA yathA padmAkaro no bhAti / ivetyaupamyedyathA dantaM vinA na hi zaubhAkRddazanAbhyAM vinA dantI hastI no bhAti / punargandhavivarjitamA''modarahitaM-puSpaM kusumaM no bhAti / ihAsmin loke yathA mRtapatistrI pativarjitA nArI no bhAti, sadvastrabhojanakusumasugandhatailasadbhUSaNacaryAtilakahAranupurAdyalakArA vighavAnAM na zaubhAyante / tadvattathaiva muniryatirapi cAritreNa vinA no bhAtIti kAvyArthaH / / 2 // // gaathaa-3|| kiM vastratyajanena bho munirasAvetAvatA jaayte| kSveDena-cyuta pannago gataviSaH kiM jAtavAn bhUtale // 21 Page #24 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mUlaM kiM tapasaH kSamendriyajayaH satyaM sdaacaartaa| rAgAdIMzca bibharti cenna sa yati liGgI bhavetkevalam // 3 // vyAkhyA- yaH sAdhu rAgAdIn rAga-dveSa-mithyAtvA'viratA''zravAdIn cedyadi bibharti daghAtyarthAtsaMcinoti sa yatirna naiva, kintu kevalaM yatidharmAdiguNarahitatvena sarvathA sa liGgI bhavedveSadhAraka eva syAt / "yattadornityAbhisaMbaMdhAt" / bho ityAmantraNe he sAdho! asau saMyamAdirahito vastratyajanena, vastramityukte'tyaMtanirupadhitvenApi kimiti vitarke, etAvatA munirjAyate kimiyatA vastrAdityAgena sAdhurbhavet ? api tu na / atra dRSTAntamAha-kSveDena kaJcukena cyutassaktaH pannago darvIkaraH sa kSveDenacyutapanago'trAluksamAsaH / nirmokarahitaH sarpaH kimiti prazne, bhUtale pRthivyAM gataviSo nirgaro jAtavAnabhUdapi tu naiva / yathA kaJcukena vinA nirviSo na bhavettathA kevalAMbarAbhAvena sAdhurapi na syAt / kazcitpRcchati tapaso jitendriyasya vA saMyamasya mUlaM pUrvabhAvikaraNaM kiM "tapastapasvino dhArya-dhArikabhAvAdaikya" iti prazne vakSyAmi kSamA kSAnti re muNDa ! re zudra ! ityAdi bhASite krodhAbhAvaH / indriyajayo'khilAkSavazIkaraNaM / satyaM-sarvaM prANihitakRdanalikaM / sadAcAratA sacchiSyA''sevanAtmaka eSu sadA vartamAnaH sAdhurbhavatIti kAvyArthaH / / 3 / / // gaathaa-4|| kiM dIkSAgrahaNena te yadi dhanAkAGkSA bhaveccetasi / kiM gArhasthyamanena veSadhAraNenAsundaraM manyase / dravyopArjanacittameva kathayatyabhyantarasthAMgajaM / no cedarthaparigrahAgrahamati-rbhikSo na saMpadyate // 4 // vyAkhyA- he sAdho ! yadi te tava cetasi manasi ghanAkAGkSA bhavetsvApateyasaMcayavAMcchA syAt, tarhi dIkSAgrahaNena kiM ? guroragre satsaMyamAdAnena kiM ? api tu na kimapi / tadeva draDhayati he mune ! anena veSadharaNenAmunA vittavardhanopAyaracitaviziSTayatiguNavarjitaliGgena kRtvA kiM ? gArhasthyaM gRhAzramaM asuMdaraM amanojJa, manyase jAnAsi / etAvatA satsaMyamaguNavarjitamuniveSAt dhAmasthyaM duSTaM nAstItibhAvaH / atropanayamAhadravyopArjanacitta eva vittaikatrakaraNasaMgrahaNamana eva bhavata iti zeSaH, tadevAbhyantarasthAGgajaM madhyavarttikAmaM pratikathayati / etAvatA yaH kAmI bhavati sa 22 Page #25 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vittasaMgrahI bhavatyevAto he bhikSo ! he bhikSAbhuk / cediti pakSAntare yaH kAmI na bhavedviSayI na syAttarhi arthaparigrahAgrahamatirapIti zeSaH / na saMpadyate dravyasaMgrahaNatatparatAbuddhirapi no saMpadyate'rthAdIdRzI dhIreva notpadyate / etAvatA ya kAmI na syAtso'rthagrAhyapi no bhavediti kAvyArthaH / / 4 / / ||gaathaa-5|| yoSApaNDakagovivarjitapade saMtiSTha bhikSo sdaa| bhuktvAhAramakAritaM paragRhe labdhaM yathAsaMbhavaM / SaTkAvazyakasatakriyAsu nirato dharmAnurAgaM vahan / sArdhaM yogibhirAtmabhAvanaparai ratnatrayAlaGkRtaiH // 5 // vyAkhyA- he bhikSo ! sadA sarvadA yAvajjivamityarthaH, yoSAH nAryaH, paMDakA strInRvi(ve)dAbhilASiNaH, gAva ityukte meSIprabhRti sarvAstirizcAstAM dvande kRte yoSApaMDakagAvastAbhirvivarjitaM rahitaM padaM gRhasthAnaM yattadyoSApaNDakagovivarjitapadaM, tasminviSaye saMtiSTha samyaGamanovAkkAyazuddhyA svAdhyAyAdi kurvaMstiSThetyarthaH / kiM kRtvA paragRhe'niyatAspade yathAsaMbhavaM labdhamAhAraM bhuktvA, yathA gRhibhissadbhAvena dattaM, na tu maMtrataMtrAdibhiH pralobhitairarpitaM, tameva labdhaM prAtaM AhAraM bhojanaM bhuktvA prabhujya / punaH kiM ? akAritaM na gRhiNAM prAgeva jJApitaM bhavet "svodine tava gRhe bhokSyAmIti" bhAvaH / punaH kiM san tatra pUrvokte pade saMtiSTha, SaTkaH SaTsaMkhyA AvazyakAssAdhubhiravazyameva kartavyAH sAmAyikacaturviMzativandanakapratikramaNakAyotsargapratyAkhyAnarUpAsteSAM kriyAsu yathAvidhisamArAdhanAsu niratassAvadhAnaH san / punaH kaissaha kiM kurvan ? yogibhissArddha dharmAnurAgaM vahan yogA manovAkkAyavyApArAsta eva vazyA yeSAM te yoginastaissAkaM dharme kSAntyAdike'nurAgo hArdastaM vahan dhArayan / kiM bhUtairyogibhiH ratnAnAM jJAnadarzanacAritrANAM trayaM trikaM tenAlaGkRtA AbhUSitAstaissArddhaM / punaH kimbhUtairAtmabhAvanaparaiH AtmA sAkSAcchuddhajJAnAdyupayogamayastatra bhAvanaparAH karmajanitavikRtiniSedhanapravaNAstaissaha sadA saMtiSTeti kAvyArthaH / / 5 / / // gAthA-6 // durgandhaM vadanaM vapurmalabhRtaM bhikssaattnaadbhojnN| zayyA sthaNDilabhUmiSu pratidinaM kaTyAM na te karpaTam // muNDaM muNDitamardhadagdhazavavattvaM dRshyse'nyairjnaiH| sAdho!'dyApyabalAjanasya bhavato goSThI kathaM rocate // 6 // 23 Page #26 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA- he sAdho ! he vAcaMyama ! bhavatastavAdyApi satsaMyamAdatte'pi abalAjanasya lalanAlokasya goSThI godRSTirvA bhAratI tasyA rasena sthIyate iti goSThI sA kathaM rocate bhavato-manasi kathaM sukhAyata ityarthaH / striyo'bhidhAnamabaleti kavirUDhitaH param ato na kApi sabalA yaducyate-"ahani gRhagateyaM bhAminI bhItimeti, parapuruSarataiSA yAti paizAcabhUmau kathamiyamabalAkhyA kathyate paNDitena ?, nahi sabalataro'syA dRzyate ko'pi zUraH / " ato'balAbhiH saha goSThI na kartavyeti / kathamityAha te tava vadanamAsyaM durgandhaM pUtigandhaM astIti zeSaH, kuto dantakASTAdikaraNAbhAvAt / punastava vapurdehaM malabhRtaM malImasAnvitaM, kutaH ? snAnAdividhAnAbhAvAt / punastava bhojanaM pratyavasAnaM bhikSATanAt bhikSAbhramaNataH / punastava zayyA zayanaM sthaNDilabhUmiSu viSamoccAvacapaitRvanAdyavaniSu / punastava pratidinaM nirantaraM kaTyAM kaTiviSaye karpaTaM paridhAnAMzukaM nAsti, paridhAnavastraM tu pratyakSatvena dRzyate, nAstIti kimuktaM ? ucyateHmUrchArAgAdyabhAvAditi / punastava muNDaM mastakaM muNDitaM kacAbhAvIkRtaM, muNDitamityavivakSitapadaM sAdhUnAM kacaluJcanakalpa eva jinairUktaH-vA muMDe bhavittAgArAu aNagAriyamityuktameva / atha cedRzadehabhRtsan tvamanyairjanaiH sarvAlaMkAralaMkRtailokaiH kIdRzo dRzyase ? ardhadagdhazabavat ardhaploSitamRtaka ivetibhAvaH / ato he mune ! mahilAMbhiH kAmagoSThI na vidheyeti kAvyArthaH / / 6 / / ||gaathaa-7|| aGgaM zoNitazukrasaMbhavamidaM medo'sthimajjAkulaM / bAhye mAkSika'patrasannibhamaho carmAvRttaM srvtH|| no cetkAkabakAdibhirvapuraho jAyate bhakSyaM dhruvaM / dRSTvAdyApi zarIra-sadmani kathaM nirvedatA nAsti te // 7 // vyAkhyA- he sAdho ! zarIrasadmani vigrahe te tava nirvedatA kathaM nAsti bhavata udvegatA kathaM nAsti / adyApi procyamAnadehanisarge jJAte'pi, kimityAhaH-aGgamindriyAyatanamidRzaM dRSTvA vIkSyeti sarvatrAnumIyate / kizamiti zoNitazukrasaMbhavaM rUdhiraretobhAjanamaGgamityanuvartate / punarmedo'sthimajjAkulaM vasAkIkakauzika caturthapaMcamaSaSThadhAtuvyAptaM rasamAMsAvanuktAvapi grAhyAviti saptadhAtumayamaMgamidaM / punaH kIdRzaM ? bAhye teSAM dhAtunAmuparitanabhAge, sarvataH samantAt, carmAvRttaM carmaNA'ji 24 Page #27 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nenAvRttaM AcchAditaM / kiM bhUtaM carmAvRttaM ? mAkSikapatrasaMnibhaM bhaMbharAlIgagarUt sadRzamiti bhAvaH / idRzamaGgaM aho ityAzcarye yedyadi carmAvRttaM vapurno bhavettadA kAkA balibhujo vAyasA, bakA kadhvA AdizabdAt-rAkSyAyyokroza-zRGgAlapramukhai bhakSyaM bhakSaNArha dhruvamiti nizcayena jAyate bhavediti kAvyArthaH / / 7 / / // gaathaa-8|| strINAM bhAvavilAsavibhramagati, dRSTvAnurAgaM manAk / mAgAstvaM vissvRksspkvphlvtsusvaadvntystdaa| ISatsevanamAtrato'pi maraNaM puMsAM prayacchanti bho| tasmAdRSTiviSAhivatparihara tvaM dUrato mRtyve||8|| vyAkhyA- bho mune ! strINAM yuvatInAM bhAvavilAsavibhramagatiM dRSTvA manAgapi anurAgaM mA gA ityanvayaH / tatra bhAvAzcitodbhavA vA zarIrasya sUkSmaceSTAH, vilAsA netrakRtanAnArUpAzceSTAH, vibhramA mukhAdyaroSTAGguliceSTAH, hAvA bhUtArakAdInAM bahavo vikArAH, helA aMgasyAnalpA vikArAH, hAva-helA anuktA api grAhyA / teSAM gatizcAlanA tAM dRSTvA vIkSya, anurAgaM prItibhAvaH, manAgapi no'zaMmAtramapi tvaM mA gA mA gacchArthAttAnAvAdIn (tnbhAvAdIn) prati mA pazyetyarthaH / dvikarmako'yaM dhAtu-"rgamla gatau" ato'nurAgaM prati ca mA gA iti / tadA bhAvAdikaraNAvasare suMdaryaH susvAdavaMtyo'timadhurasnigdhavaMtyo lagaMtIti zeSaH / atra kAnIva ? viSavRkSapakvaphalavat kimpAkatarupakvaphalAnIva tAvatsundarAkArarasajyeSTasvAduvaMtisyuH / tato paraM iSatsevanamAtrato'pi sakRdAsvAdanato'pi puMsAM purUSANAM maraNaM nidAnaM prayacchati dadAti, tathA sundaryo'pi sundarIdehagatabhAvA api narANAM maraNaM dadate sevyamAnA iti bhAvaH / paraM kiMpAkaphalAni tadbhavIyame (ma)raNaM dadAti, strIgatabhAvAssakRtsevitA api bahuzo maraNAni samarpayaMti, tasmAdhetodRSTiviSAhivat netraviSasarpa iva strIjanaM tvaM mRtyave-maraNAya, dUrato parihara tyajeti kAvyArthaH / / 8 / / // gaathaa-9|| yadyadvAJchati tattadeva vapuSe dattaM supuSTaM tvyaa| sArthaM naiti tathA'pi te jaDamate mitrAdayo yAti kiM // puNyaM pApamitidvayaM ca bhavata puSTena yAtIha te| tasmAtmA sma kRthA manAgapi bhavAn mohaM zarIrAdiSu // 9 // 25 Page #28 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA- he mune ! idaM vapurdehaM yat yat vAJchati, arthAd vapurgatamindriyasamUha, dhAryadhArakAbhAvAdaikyaM, yadyadabhilaSati tattadeva vapuSo zarIrAya tvayA bhavatA su atizayena puSTaM puSTibhAvaM dattaM / he jaDamate ! he mandabuddhe ! tathA'pi svakarapoSitamapi dehaM tvayA sArddhaM bhavatA saha naiti na yAti tarhi mitrAdayaH mitrakalatramAtRpitRbhAtRbhartRpramukhAstvayA sArthaM kiM yAti ? api tu naiva / puNyaM sukRtaM pApaM duSkRtaM iti dvayaM bhavatastava puSThena puSThibhAgena keTake "sahArthe tRtIyA", yAtIha te yAtumicchati zubhAzubhayugaM karturanugacchati nizcayAditibhAvaH / tasmAtkAraNAccharIrAdiSu nijakalatrAdiSu mohaH muhyate vikalIbhUyate'neneti mohastaM manAgapi stokamapi bhavAMstaM mA sma kRthA bhavAnmA kArkIriti sUtre nAmni yoge kriyA prathamapuruSaikavAkyamAnItaM bhavAnmA sma kRthA iti cintyamiti kAvyArthaH / / 9 / / // gaathaa-10|| aSTAviMzatibhedamAtmani purA ropya sAdho vrataM / sAkSIkRtya jinAngurUnapi kiyatkAlaM tvayA pAlitaM / bhaktuM vAJchasi zItavAtavihato bhUtvA'dhunA tavrataM / dAridropahataH svavAntamazanaM bhuGkte kSudhArto'pi kiM // 10 // vyAkhyA- he sAdho ! purA pUrva aSTAviMzatibhedavrataM paMcayama-paMcendriyavazyacatuHkrodhAdinigraha-trisatyabhAvayogakaraNa-kSAMti-vairAgya-manovAkkAyanirodha-zIta mAraNAntikopasargasahana-jJAnAditrikarUpAssAdho guNAH / sthavirakalpikAnAM mate, (jinakalpikAnAM mate) jina(sthavira)kalpikAnAM mate tu nAnyo'STAviMzatitamo guNaH / tadAtmakaM viyate-svAtmanA prANatyAge'pi na dIyate na saMkhaMDyate iti vrataM, Atmani svaviSaye saMropyArthAdurarIkRtya apIti nizcitya jinAn gurun prati sAkSIkRtya vratagrahaNakAle "arihaMtasakkhiyaM gurusakkhiyam" iti vacanAt, kiyatkAlaM katicidabdAni tvayA pAlitamavita[tha]mityarthaH / tatpUvoktavrataM zItavAtavihatassan susImasamIrapIDitastvamidRzo bhutvA'dhunedAnIM bhaktuM vAJchasi zakalIkartumIhase ? / atrodAharaNaM, daridropahataH dorgatyena bAdhito'pi ca kSudhArto'zanArthito'pi san svavAntamazanaM nijamukhAccharditaM bhojanaM kiM bhuGkte ? kimaznAti ? api tu na ko'pIti kAvyArthaH / / 10 // 26 Page #29 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // gaathaa-11|| saukhyaM vAJchasi kiM tvayA gatabhave dAnaM tapo vA kRtaM / no cettvaM kimihaivameva labhase ? labdhaM tadatrAgatam // dhAnyaM kiM labhate vinA'pi vapanaM loke kuTumbI jno| dehe kITakabhakSitekSusadRze mohaM vRthA mA kRthaaH|| 11 // vyAkhyA- he mune ! saukhyaM vAJchasi atra bhave sAtyamIhase tvamiti saMbaMdhaH / tvayA gatabhave kiM dAna kRtaM ? bhavatA prAgjanmani abhItidAnaM satpAtrapoSaNaM vihitaM ? vA athavA pUrvabhave tapaH sarvajIvA'virodhisvendriyanirodharUpaM ca tvayA kRtaM ? tvamatra jagati manobhISTaM samIhasa iti bhAva / evaM nizcayena pratIyatAM yadi prAgbhave samyagdAnaM tapo vA kRtaM bhaviSyattarhi samIcinasukhamanudyamenA'pi alapsya[ta] / no naiva ihaivatyukte'tra bhave kRtamatraiva tvaM labhase labdhamIhase, etAvatA'traivopArjitaM puNyamatra no labhyate / anyatrA'pyuktaM zubhAzubhAH prakRtayaH kAzcidatraivodayamAyAnti, bAhulyena baDhya prakRtayo'gretanabhaveSveva kiMcittu prApnoSyeva kimityAha bho ! prAgbhave kiJcitsukRtaM tvayA kRtaM jJAyate iti yogaH / tattasmAd hetorbhavatA labdhaM prAptaM nRbhavamiti gamyate / atretyukte Aryakule bhavatAgatamiti bhaavH| tvaM sarvathA saukhyaM pRcchasi tatra laukikaM dRSTAnta zrRNu-kuTumbijanaH kRSIvalaloka vapanamityukte bIjavapanaM bhImo bhImasenavat, arthAdvIjoptaM vinA'pi loke lokaviSaye kimiti prazne dhAnyaM staMbakariM labhate ? prApnoti ? api tu naiva / ityanantaroktaM jJAtvA dehe zarIre vRthA mughA mohaM rAgaM tvaM mA kRthA mA kurvityarthaH / kathambhUte ? dehe kITakena kSudreNa bhakSitamarthAcchuSirIkRtamikSukhaNDamasipatramUlaM tatkITakabhakSitekSu tena sadRze tulye dehe mA muhyatAmiti kAvyArthaH / / 11 / / // gaathaa-12|| yatkAle laghubhANDamaNDitakaro bhUtvA pareSAM gRhe| bhikSArthaM bhramase tadA hi bhavato mAnApamAnena kiM / bhikSo! tApasavRttitaH kadazanAtkiM tapyase'harnizaM / zreyo'rthaM kila sahyate munivarairbAdhA kSudhAyudbhavA // 12 // 27 Page #30 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA- he bhikSo ! dIkSAgrahaNakAlato bhikSayopajIvatIti bhikSustasya saMbodhane he bhikSo ! yatkAle kSutparISahavyathitatanu bhikSotthAnasamaye pareSAmanupalakSitAnAM gRhe dhAmni laghubhANDamaNDitakaro bhRtvA dhAtumayavarjitatvAdalAbudArUmRnmayapAtrabhUSitahastaH saMbhUya bhikSArthaM bhramase zuDheSaNadvicatvAriMzaddoSarahitAhAranimittamaTasi / tadA'pi tasminkAle'pi bhavatastava mAnApamAnena kiM satpUjanAdareNa kiM ? tAvatA kasyacicchraddhAlo gRhe gate sati sadbhASaNotthAnAdikaM kRtaM tena tadA satkAraparISahaH soDhavyaH, vA kasyacidanAryagRhe gate sati kenocyate re muNDa ! re zudra ! re zAvako'si ! kvAgacchasi ityAdi bhASaNenA'pi kiM ? api tu na kimapi / etAvatA bhikSArthaM nirgacchatAM munInAM samatAbhAva eva zlAghyaH / he sAdho ! tApasavRttitastapodhanAcaritamArgatvAd haitau paJcamI" kadazanAdantaprAntAhArAdaharnizamahorAtraM kiM tapyase ? kimarthaM klAmasItyarthaH / uktaM ca paMtANi ceva sevijjA sIyaM piMDaM puraannkmmaasN| adubakkasaM pulAgaM vA javaNaThAe nisevae maMthu / / ityuktvA [uttarAdhyayana-219] amumevArthaM samarthayati-kileti saMbhAvanAyAM zreyo'rthaM mokSArthaM munivarairyatipuGgavaiH kSudhAdyudbhavA jighatsAtRDzItAdibhyo jAtA bAghApIDA sahyate smyngmyet iti kAvyArthaH / / 12 // // gAthA-13 // ekAkI viharatyanavasthitabalIvardo yathA svecchyaa| yoSAmadhyaratastathA'pi tvamapi bho ! tyaktvA svayUthaM yte|| tasmiMzcedabhilASatA na bhavataH kiM bhrAmyasi prtyhN| madhye sAdhujanasya tiSThasi na kiM kRtvA sadAcAratAM // 13 // vyAkhyA- bho yate ! he yatendriya ! yatheti dRSTAntopanyAse, svecchayA yadRcchayA anavasthitabalIvardaH anasthitasakkaro'rthAdiDavara ekAkI viharati dvitIyaSaNDamasahamAno vicarati ramate gavAM madhye iti gamyate / tatheti dArTItopanyAse tvamapi bhavAnapi svayUthaM tyaktvA munisamUhaM hitvA yoSAmadhyarato mAnanImadhyaprasaktassan viharasIti saMbaMdhaH / 28 Page #31 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kvacidyoSAsvayUthaM kRtvA madhyarato ramate tyaktvA sthAne kRtveti pAThaH / cedyadi tasmin yoSAgaNe bhavato'bhilASatA na tava vAJchA nAsti, tarhi pratyahaM nirantaraM kiM bhrAmyasi kimitastato dAdyase [paryaTasi] ? yatra tatra yuvatIjananirIkSaNArthaM bhramasIti bhAvaH / kiM kartumucitamityAha sAdhujanasya munilokasya madhye'tarAle sadAcAratAM kRtvA zobhanamanuSThAnaM vidhAya kiM na tiSThasi ? kathaM na vartase iti kAvyArthaH / / 13 / / ||gaathaa-14|| krItAnnaM bhavato bhavetkadazanaM roSastadA shlaaghyte| bhikSAyAM yadavApyate yatijanaistadbhujyate'tyAdarAt // bhikSo bhATakasadmasannibhatanau puSTiM vRthA mA kRthaaH| puNe kiM divasAvadhau kSaNamapi sthAtuM yamo dAsyati // 14 // vyAkhyA- he sAdho ! bhavatastava krItAnnaM bhavet maulyenAdattaM sat kutsitaM bhojanaM virasamAhAraM syAt, tadA roSaH zlAghyate tarhi bhavato'pi pratighaH prazasyate "mayA dramAdibhiH krItyA'zanaM gRhItaM kimanena virasaM dattamiti" manyate tadA yuktam / anyathA bhikSAyAM gaucaryAM yatijanairasAdhulokairyadbhojanaM avApyate prApyate tadazanamatyAdarAd bhujyate atyAdareNa dehAdhAraM dIyate / yaduktaM tittagaM ca kaDuaMca kasAyaM aMbilaM ca mahuraM lavaNaM vaa| ealaddhamannaTThapauttaM mahughayaM va bhuMjijja saMjae // 28 // (ajJAtoJchakulaka) iti vacanAt, he bhikSo ! bhATakasadmasannibhatanau bhATakasya nirvezasya sadma gRhaM tena sannibhaM sadRzaM tanu dehaM tatra puSTiM sarasAhAraiH poSaNaM vRthA niSkAryeNa mA kRthA mA vidhehIti bhaavH| yathA bhATakagRhasya ko'pi bhityAdikaM na saMskaroti, tathA sAdhunA'pi dehapuSTirapi na kAryA / kiM jJAtvetyAhaH kimiti prazne divasAvadhau pUrNe jAte AyuSkarmaNo dinasImnyAgate sati kSaNamapi sAdhArikaSaSTAMzamapi yamaH sthAtuM dAsyati ? kRtAnvo rakSituM vitariSyati arthAt "pUrNa AyuSi jAte na yamo mokSyaniyama" iti lokarUDhiH / tadbhavAyuravadhau samApte sati svayameva sthAtuM na kenA'pi zakyate iti kAvyArthaH / / 14 / / 29 Page #32 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // gaathaa-15|| labdhvA svaM yadi dharmadAnaviSaye dAtuM na yaiH shkyte| dAridropahatastathA'pi viSayAsaktiM na mucyanti ye| dhatvA ye caraNaM jinezvaragaditaM tasminsadA naadraa-| steSAM janma nirarthakaM gatamajAkaNThestanAkAravat // 15 // vyAkhyA- yadIti pakSAntare svaM dravyaM manobhISTaM svayaM labdhvA prApya dharmadAnaviSaye'rthAtsatpAtre, pAtraM trividhaM tathAhi uttamapattaM sAhu majjhamapattaM ceva sAvayA bhnniyaa| sammadiTThI jahaNNapattaM, ehiM sesA kupattANi // 144 // (gAthAsahasrI) tatra dAtuM yaiH puruSairna zakyate no vibhUyate / api ca dAridropahatAH kairkaTakadarthitAH santAstathA'pi ye janA viSayeSu zabda-rUpa-rasa-gandha-sparzeSu Asakti-rativAJchati viSayAsaktistAM na mucyanti na tyajanti / punarye janA jinendragaditaM sarvajJabhASitaM caraNaM cAritraM dhRtvAMgIkRtya tasmin saMyame sadA sarvadA anAdarAssAlasyAssyuriti teSAmanantaroktAnAM trayANAM janma manuSyasyeti gamyate'rthAnnRbhavaM nirarthakaM gataM nissAratayA hAritamiti bhAvaH / kAviva ? ajAkaNThastanAkAravadajAnigaraNakucAkArAviva yathA sarvabhakSAgale stanau dugdhena vivarjitau staH, tathA'pi dravyAdIni prApya dharmAdikaM yairna kRtaM tainUbhavaM mudhA hAritamityucyate / dAnaM prApyaM dattaM mayA no supAtre tapassadbale no kRtaM copakAraM / adhItaM na zAstraM mayA bhUri budho(mudhA) gataM hA gataM hA / / itikAvyArthaH / / 15 / / // gaathaa-16|| durgandhaM navabhirvapuH pravahati dvArairimaiH sttN| tadRSTvA'pi hi yasya cetasi punanirvedatA nAsti cet // tasyAnyadbhuvi vastu kIdRzamaho tatkAraNaM kthyte| zrIkhaNDAdibhiraGgasaMskRtiriyaM vyAkhyAti durgandhatAm // 16 // vyAkhyA- he mune ! idaM vapuH zarIraM imairiti tRtIyAbahuvacanAntaM padaM zabdasya kathaM sidhyatIti na budhyate mayA / amIbhirnavabhirdvikarNadvinayanadvighrANajihvApuMcihnApAyurUpaiH puruSasyeti gamyate / strINAM vapurekAdaza dvivakSojairmilitaiH, puMcihnasthAne 30 Page #33 -------------------------------------------------------------------------- ________________ strIyacihnayuktaiH zeSaistaireva dvAraiH valajaiH kRtvA satataM niraMtaraM durgandhaM visrAmodaM pravahati nirjarati, vizeSataH strINAM pratimAsamRtvavasare kIlAlamutsamiva praznavati / granthakarturabhiprAyo'tyantaM strIjananiMdaneto vRttistatrAnusAra (ri)NI / nityaM prakSAlanAdikriyamANe'pi kuthitaM gandhAyate, hIti nizcitaM tadvapuraghunoktaM dehaM dRSTvAlokya jJAnacakSuSeti zeSaH / yasya bhavyasya cetasi manasi punarmuhuzcedyadi nirvegatA nAsti zarIre udvegatA na vidyate tasyaiva puruSasya bhuvi jagatyAmanyatpUrvoktadurgandhapravahanakathanAdaparaM aho ityAzcarye tatkAraNaM vastu kIdRzaM kathyate nirvegatAhetukaM dravyaM kIdRgvighaM procyate / etAvatA nijadehagatopadravAn yo na pazyati so'nyatra sthitopadravAn kathaM pazyatIti bhAvaH 1 amumevArthaM vibhAvayatiH-zrIkhaNDAdibhiH zrIkhaNDo malayaja AdizabdAtsitAbhramRgamadakuGkumAdibhiH kRteti zeSaH, iyamaGgasaMskRti varSmamArjanA saiva durgandhatAM vyAkhyAti, eSaiva katiyidyAmAnaMtaraM kutsitAmodatAM prarUpayatIti kaavyaarthH|| 16 / / / gAthA - 17 / zocante na mRtaM kadApi vanitA yadyasti gehe dhanaM / taccennA'sti rUdanti jIvanadhiyA smRtvA punaH pratyahaM // kRtvA taddahanakriyAM nijanijavyApAracintAkulAH / tannAmA'pi hi vismaranti katibhiH saMvatsarairyoSitaH / / 17 / / vyAkhyA- vanitA nArya kadApi kasminkAle'pi mRtaM bharttAramiti zeSaH, na zocante tannaimittakazokaM cetasi no kurvaMti, kathamiti yadi cet gehe dhAmni dhanamIpsitaM vittamasti vidhyate / cedyarhi tat dhanaM nAsti na vidyate punariti vAraM vAraM pratyahaM sadAkAlaM patiM smRtvA smAraM smAraM rUdanti sadA bASpamocanaM kurvanti, kathamiti jIvanadhiyA prANaprINanabudhyA' paraM na tannaimittakaM duHkhaM tAsAM virttate / taddahanakriyAM kRtvA bhartuH pretyakAryaM vidhAya tadanantaraM nijanijavyApAracintAkulA strI bhavatIti gamyate svasvavyavahAracintanaparA tiSThati / kimaGganA cintayati ? kathamahaM vidhyApayAmi kAmaM ? kathamahaM svodarabharaNaM karomi ? kathaM vastrAdisaMcayaM karomIti cintAkulA nArI bhavatIti bhAvaH 1 ca punaryoSitA aGganAstannAmapi prANezAbhidhAnamapi katibhissaMvatsaraiH katicidabdaiH kRtvA vismaranti vismRtiM yAMtItibhAvaH / "iyaM 31 Page #34 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA tu kAsAJcidAzritya na tu sarvAsAM" granthakarturAkUtaM strINAmatinirbhatsaneti kAvyArthaH 17 // // gaathaa-18|| anyeSAM maraNaM bhavAn vigaNayan svasyAmaratvaM sdaa| dehiMzcitayasIndriyadvipavazIbhUtvA paribhrAmyasi // aya svaH punarAgamiSyati yamo na jJAyate tttvtH| tasmAdAtmahitaM kuru tvamacirAddharmaM jinendroditaM // 18 // vyAkhyA- he dehin ! jIva ! anyeSAM svato pareSAM sAgo nirAgasAM maraNaM nidhanaM bhavAMstvaM vigaNayan vizeSeNa tadAyurdinAnAM saMkhyAM kurvan, arthAdayaM kadA mariSyatIti ciMtayaMstiSThasIti zeSaH / punaH sadA sarvadA svasyAtmanaH upalakSaNatvAtsvakIyavargasyA'pi amaratvaM ajarAmarArogyatvamarthAtkadApi na mariSyAmIti cintayasi dhyAyasi kiM kRtvA ? indriyANyeva dvipAH kariNa indriyadvipAsteSAM vazIbhUtvA saMvananIbhUyaM paribhrAmyasi bADhaM bhramasItyarthaH saMsAre iti zeSaH / tvayaivaM na jJAyate na pratIyate kimiti ? yamo mRtyuradyAsmindine punarathavArthe svo dine Agamihyo AgamiSyati sameSyati evAyamartho bhavatA no jJAyate nAvasIyate / bhAvata evaM jAnAhi yathA tvadagre'nyeSAM maraNaM dRzyate tathA'nyeSAmagre tavApyavazyaM maraNaM bhAvItyupanayaH / tasmAtkAraNAttatvataH paramArthataH jinendroditaM sarvajJabhASitaM dharma mokSanetAraM acirAdvegataH apramAdatayA zeSakAryANi vimucya tvaM kuru vidhehIti kAvyArthaH / / 18 // // gaathaa-19|| dehe nirmamatA gurau vinayatA nityaM shrutaabhyaastaa| cAritrojjvalatA mahopazamatA sNsaarnirvegtaa| antarbAhyaparigrahatyajanatA dharmajJatA saadhutaa| sAdho ! sAdhujanasya lakSaNamidaM saMsAravicchedakRt // 19 // vyAkhyA- he sAdho ! he mune ! sAdhujanasya munilokasya idaM kathyamAnaM lakSaNaM, lakSyate lakSyamaneneti lakSaNaM sAdhustu lakSyaM tadguNasAmudAyikaM lakSaNaM / kiMbhUtaM lakSaNaM ? saMsAravicchedakRt bhavaparyantakArIti bhAvaH / tadAha- dehe zarIre svasyeti saMbaMdhaH 32 Page #35 -------------------------------------------------------------------------- ________________ nirmamatA mamatvAbhAvo'rthAttapakriyAkAyotsargAdi kurvanna jAnAtItthaM kRzatAM prApnoti me zarIraM / svadehAlubdhake kiM bhavati ? gurau gRNAti mokSamArgamiti gurustatra vinayatA praznayatA''bhyantarIyasnehateti bhAvaH / tatkriyamANe kimiti ? nityaM satataM zrutAbhyAsatA sarvasiddhAMtAMgopAMgAdiparicayatA syAt / tadabhyAse kimiti ? cAritrojjvalitA cAritraM-sAmAyikachedopasthApanIyaparihAravizuddhisUkSmasaMparAyayathAkhyAtarUpaM tatrojjvalitA nirmalatA zabalAdyAbhAvatA / tatsatve kimiti ? mahopazamatA kenApi mlecchena karkazabhASAkrozatarjanAvadhAdikRte'pi na krudhyatIti bhAvaH / tatsati kimiti ? saMsaraNaM saMsArastasmAnirvaigatA'rthAdbhayabhItitA / antarparigrahazcaturdazadhA mithyAtvaveda-rAga-dveSahAsya-ratyarati-bhaya-zoka-jugupsA-krodha-mAna-mAyA-lobharUpAH / bAhyaparigrahaH kSetravAstunavadhAnya-dvipada-catuSpada-kupikarUpAstayostyajanatA vyutsargatA-'lpopadhiteti yAvat / tatsatyAM kimiti ? dharmaM kSAntyAdibrahmacaryaparyantarUpaM jAnAtIti dharmajJaH, tasya bhAvaH dharmajJatA / tajjJAte kiM ? sAdhayati jJAna-darzana-cAritrANIti sAdhustasya bhAvaH sAdhutA / ityAdIni punaranekAnyaudArya-gAMbhIrya vairAgya-pramukhANyanuktAnyapi sAdhulakSaNAnIti kAvyArthaH / / 19 / / ||gaathaa-20|| labdhvA mAnuSajAtimuttamakulaM rUpaM ca niirogtaaN| buddhiM ghIghanasevanaM sucaraNaM zrImajinendroditaM / / lAbhArthaM vasupUrNahetubhiralaM stokAya saukhyAya bho| dehin / dehasupotakaM guNabhRtaM bhaktuM kimicchA'sti te // 20 // vyAkhyA- he dehin ! he prANin ! mAnuSajAtiM sarvajAtiSu kUTarUpAM devairapIpsitutprekSyate kevalajJAnabhUmiM labdhvA samAsAdya / manuSyajAtistu bahavanAryairapi labdhA tatrotkRSTaM kimiti ? uttamakulaM sarvajJapraNItAcaritadharmavaMzaM, tatrApi aGgopAGgadivikalA dharmakaraNe'samarthA bhavantyeke, tataH sarvajanaspRhaNIyataraM rUpaM / rUpavanto'pyeke rujArditamanaso dharme zakyau (zakye) sIdyAH syuH, tato nIrogatAM sarvAmayavarjitadeha / nIrogiNopyeke dharmAdharmavivecanavikalAH tato buddhiM budhyate jIvAdIni yayA sA buddhistAM / buddhiM kuto bhavet ?, tataH dhIdhanasevanaM dhIrevaghanaM yeSAM te jJAnavibhavAH paNDitAsteSAM sevanaM paryupAsanamarthAtsamIpavarttanamiti bhAvaH / teSAM sevAphalamAha 33 Page #36 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrIranantajJAnarUpA samavasaraNarddhilokapratyakSA vA sA vidyate yasyAsau zrImAn sa cAsau jinazca zrImajjinaH, sa eva indraH zrImajjinendrastena prarUpitaM sucaraNaM sarvasAvadyanivRttirUpaM cAritraM labdhvA prApyeti sarvatra saMyojyate / idRzaM dehaM supotakaM zarIrapravahaNaM alamatizayena vasUni ratnAni teSAM pUrNahetubhiH sapUrNakAraNaiH kRtvA guNairjJAnAdibhirbhRtaM svacitaM guNabhRtaM, bho sAdho stokAya saukhyAya kSaNikavaiSayikazarmaNe, te tava kimiti prazne bhaGktuM kalAkalIkartuM sphoTayituM icchA spRhA'sti vartate / etAvatA he sAdho ! proktaguNairbhRtaM dehapotakaM na bhaGktavyamiti kaavyaarthH|| 20 / / / gAthA-21 vaitAlAkRtimarddhadagdhamRtakaM dRSTvA bhavantaM yate ! / yAsAM nAsti bhayaM tvayA samamaho jalpanti cetpratyuta / rAkSasyo bhavane bhavanti vanitA mAmAgatA bhakSituM / matvaiva prapalAyatAM mRtibhayAt tvaM tatra mA sthA kSaNam / / 21 / / vyAkhyA- he yate ! ayi jitendriya ! vaitAlo loke bhayaGkararUpastadvadAkRtirAkAraM yasya sa vaitAlAkRtistaM tAdRzaM bhavantaM dRSTvA tvAmavalokya yAsAM strINAmarthAt vRSasyatInAM bhayaM sAdhvasaM nAsti na vidhyate / kathambhUtaM bhavantaM ? arddhadagdhamRtakaM kiJcidyloSitapratItasadRzAGgaM / aho ityAzcarye tvayA bhavatA samaM sArddhaM cedyadi tAH striyaH pratyuta ityuktavipratAraNArthe'vyayaM kimiti yAsAM bhayasthAnAtpalAyanaM saMjAgaTIti tatpalAyanamAstAM, tvayA sArddhaM niHzaGkatayA jalpanti vadanti bhavane gRhe vijana iti gamyate / bhavana ityaniyatapadamanyatra girikandarAgahanAdiSvapi jJAtavyaM / tatra vanitA utkaTakAmA rAkSasyA iveti zeSaH bhavanti / rAkSasInAM mRtakaM bhakSyamityAha mAM bhakSitumAgatA mAM pratijagdhuM sametA, arthAt matsaMyamajIvitaM vinAzayitumupasthitA evaM pUrvoktaprakAreNa matvA jJAtvA bhavAn prapalAyatAM tatassthAnAt praNazyatAmiti bhAvaH / yaducyate " mA jJAsIrvanitAmiyaM mama vazA, ke ke'nayA vaJcitA / yasyAdhaHpatitA vadettamapi sA dRSTo na cAnyo naraH / / muktvA taM ya yathA rameta satataM sarvaiH samaM svecchayA / kiM bho mUDha ! nara ! vidantu manasA caiSA madIyA dhruvaM // 34 Page #37 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kuto mRtibhayAt svaprANanAzabhItitaH, tatra vanitopalakSite sthAne kSaNaM nADikASaSTAMzamAtramapi tvaM mA sthA mA tiSTheti kAvyArthaH / / 21 / / / / gAthA-22 / mA-gAstvaM yuvatIgRheSu satataM vizvAsatAM saMzayo / vizvAse janavAcyatA bhavati te na syAtpumarthaM tataH / / svAdhyAyAnurato gurUktavacanaM zIrSe samAropayan / tiSTha tvaM vikRtiM punarvajrasi yedyAsi tvameva kSayaM / / 22 / / vyAkhyA- yuvatInAmagraheSTarajasAM pratyagranirgatakucAnAM proSitabhartRkAnAM tyaktakulahriyAM gRheSu dhAmasu satatamanArataM vizvAsatAM tvaM mA gAH mA gacchArthAt tatra baizvAsyaM mA kArSIriti bhAvaH / strIvilasitaM caritaM gahanamatrodAharaNaM katheyaH ekasminnagare kasyacid vRddhazreSThino dvitIyavAroDhA vadhUratIva pAMzulA svabhartuH pArzvAdyatheSTaM kAmamanAsadayantI ArAme nityaM yakSaM sevyamAnA puSpadhUpAdyArcyamAnA ca vyaktItthaM he guhyaka / "me patiM badhiraM gatAkSaM kuru" tvatsevAphalametAvadeva yAce / ekadA''rAmAdhyakSayA puSpAvacAyinyA tAni pracchannatayA zrutAni / tayA zreSTipuratastadbhAryAvacAMsi jJApitAni / tadA zreSThinA strIcaritamajAnatA saiva pRSTA kiM mayA kriyet ? tadA tayaiva strIcaritopalakSitayoktaM he zreSTin ! prAptastvamevaM procyA "adyAhaM samyagtayA na pazyAmi na zrRNomIti" tatohaM tvadupakRtaye bhavyaM vidyAsye, zreSThinoktaM tatheti / tadA sA''rAmikA tatpUrvaM yakSapRSThe sthitA''sIt, tataH zreSThivaghvAgatAyAM pUrvoktavidhinA sevyamAnAyAM yakSabhASayovAya sA puSpAvacAyinI "yatheSTaM vRNu yatheSTaMvRNu mArgaya mArgayaM tuSTo'smi tvatsevayA" tadA tvayA svepsitaM mArgitaM, tadoktaM bhavyaM bhavyaM paramevaM kriyAH "sadazanaisadvacanaissadvastraizzayyAsanAdibhistu tattuSTiM vidheyAstvaduktaM bhaviSyatIti yAhi" / ato tuSTvA svagRhe jagAma / tato dvitIyadine zreSThI prAtarevaM jagAda he priye ! adyAhaM samyag na zrRNomi na pazyAmIti kiM jJAyate ? tadAntartuSTatayA bAhyazokatvena sovAca hA kAMta ! kiM jAta ? maMdabhAgyAhaM kiM kariSye yadi tava zarIre kimapi duSTaM jAtaM, tadA me maraNamAgataM kiM bahunoktena patireva paramezvaro nArINAmityuktatvAt / tadA zreSThI prAha satyaM paraM karmagatyA agre kiM balaM / tvaM sukulInA'si mama yAdRtAdRkvidhasya sevAM kariSyasIti / tato vizeSatassA 35 Page #38 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sitAjyamayabhojanena pupoSa / katiciddinAtaraM sa vakti sma he priye ! ahaM tu sthaMbha iva kimapi na zRNomi nApi pazyami, tadA chadmazokena bahvAkraMdana cakArA'tha ca pupoSa / ato paraM sA niHzaMkA jAtA, tataH sopapatimAkArya bhogAn bhuGkte sma / tadA sa upapati prAha tvadIyapatezca kA vArtA ? sovAca nirbhayena tiSTA'tra, ayaM ca na pazyati nAkarNayati mahAzabdairapi / katicinmAsAH svapatnIcaritaM pazyatA nirgamitA, tataH sarasAhAraiH zreSTyapi baliSTo'jani / caikadopapatiM surataM sevyamAnaM vIkSya jAraM prati sthUlayaSTyA jaghAna he duSTa ! madgRhe nityameva me pazyamaH sato'nAcAraM karoSi / tadA tayAM strIcaritaM vilasitaM-zIghramutthAya nAnAbheSajaprasevikAM tatkare datvovAcocyaiH raveNa sA "bho lokA ! pazyatu pazyatu cakSurvArttArthaM netrasamAdhihetvarthamAkAritaM vaidyaM yathA karoti me patiH nirjaMtukamenaM [? nirhetukamenaM] nirbhatsyate" iti lokAH samAgatya zreSTinaM prati sarve'pi caikagirA vadaMti "bhavAdRzAmevaM yujyate ? satIyaM bhavatpariSTikarA'valokyate" / sarveSAM prativaco dAtumazakyatvAnmaune sthitaH, tadA lokairuktaH paMcAsAvolINAcchaThANA tuNajaMti purUsassa rUvANA vayasA uhiri sattodArayA caiva // iti strIcaritaM / / ato he mune ! yuvatIgRheSu mAgAH, cencchasi tadA vizvAse bhavata iti seSaH saMzayaH saMdeharasyAt / api ca te tava janavAcyatA loke vigAnaM bhaviSyatIti bhAvaH / tataH sthAnAtpumarthaM purUSArthaM na syAt bhavet tarhi kiM kartavyamityata AhaHgurUktavacanamAjjinoktavAkyaM zIrSe mastake samAropayatu arthAdArAghayan tvaM tiSTa kiMbhUtastvaM ? svAdhyAyAnurataH svAdhyAyaH paMcaghA vAcanApraznaparivartanAnuprekSAdharmakathAstatrAnurato magna eva vicaratu / punazcedyadi vikRtiM vrajasi bhUyo vikAraM bhajasi tadA tvameva kSayaM yAsi sAdhutvAttvameva vinazyasIti kAvyArthaH / / 22 / / // gaathaa-23|| ki saMskArazatena viD jagati bho kAzmIrajaM jaayte| kiM dehaH zucitAM vrajedanudinaM prakSAlanAdambhasA / / saMskAro nakha-danta-vaktra-vapuSAM sAdho tvayA yujyte| nAkAmI kila maNDanapriya iti tvaM sArthakaM mA kRthaaH|| 23 // 36 Page #39 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vyAkhyA- bho sAdho ! jagati loke viD-purISaM saMskArazatena sugandhakaraNopAyalakSeNA'pi iti gamyate kAzmIrajaM kiM jAyate vAlhIkamayaM kiM bhavedapi ta naiva / dRSTAntAmabhidhAya dArTAntamAha-deho vapurambhasA pAnIyenAnudinaM nirantaraM prakSAlanAdapi AplavavilepanAdapi / kiM zucitAM pavitratAM brajet bhavet ? api tu naiva / he sAdho ! ato nakha-danta-vaktra-vapuSAM kAmA'Gkuza-mallakAsyAMgAMnAM saMskAraM-samArjanamupalakSaNatvAtpoSaNAdikaM tvayA bhavatA yujyate-'rthAt zlAghyate ? api tu na / kathamityAhaH-kileti satye akAmI anabhAkovA(?) amadanecchuH maNDanapriyo na varyaH prasAdhanacandrakakastUrikAdi vallabho'bhilASI na bhavediti zeSaH / iti pUrvoktaprakAreNa tvaM sArthaka dehaM zarIramiti seSaH / mA kRthA mA kArSIrarthAdimaM dehaM sakhAyaM mA kuru iti kAvyArthaH / / 23 // // gaathaa-24|| AyuSyaM tava nidrayArddhamaparaM caayustribhedaadho| bAlatve jarayA kiyayasanato yAtIti dehin ! vRthaa| nizcintyAtmani mohapAzamadhunA saMcchidya bodhaasinaa| muktizrIvanitAvazIkaraNatvacAritramArAdhaya // 24 // vyAkhyA- he dehin ! tava bhavata AyurevAyuSyaM bhavajjivitaM arddhaM vibhAgaH yathA kasyacicchatavarSAyuSo'rddha paJcAzat varSANi bhavanti tadAyurnidrayA pramIlayA yAti / ca punaraparaM zeSamAyuraho ityAzcarye tribhidA tribhAgato yAtIti zeSaH / tathAha-bAlatve zaizave, jarayA vizrasayA, kiyadAyurvyasanato dyutAdibhiH kaSTato vA he dehin / vRthA yAtIti bhAvaH / Atmani svadehe evamiti zeSaH, nizcintya vicAryA'dhanedAnIM boghAsinA jJAnacandrahAseNa mohasya ajJAnasya pAzamiva pAzaM mohapAzaM saMcchidya sarvathA troTayitvA, kimarthamityAha-muktermahodayasya zrI zobhA-'nantajJAnamayAlakSmIrvA sA muktizrI saiva vanitA lalanA tasyA vazIkaraNatve saMvananahetutve cAritraM sarvaviramaNarUpaM yattanmuktizrIvanitAvazIkaraNatvacAritraM ArAdhaya saMsAghayeti bhAvaH / anyo'pi yaH saMsAre strIpriyo bhavati sa nAnAvighamantra-tantrAdibhirvazIkaraNopAye vartata iti kAvyArthaH / / 24 // 37 Page #40 -------------------------------------------------------------------------- ________________ // gaathaa-25|| vRttairviMzatibhizcatubhiradhikaiH sallakSaNenAnvitaM / graMthaM sajjanacittavallabhamimaM zrI malliSeNoditaM / zrRtvAtmendriyakuJjarAnsamaTato rUndhanti te durjyaan| vidvAMso viSayATavISu satataM saMsAravicchittaye // 25 // vyAkhyA- caturbhiradhikairviMzatirbhivRttaizcaturviMzatikAvyairimaM sajjanacittavallabhaM graMthaM pUrvoktasvarUpaM zrImalliSeNena garupratibodhArthaM saziSyeNa uditaM bhASitaM zrImalliSeNoditaM / kimbhUtaiH kAvyaiH va satzobhanaM lakSaNaM tena anvitaiH sahitaiH sallakSaNAnvitairatrA'luksamAsaH / imaM granthaM zrutvA-''karNya te vidvAMsaH paMDitA viSayATavISu paJcendriyatriviMzativiSayakatAreSu samaTataH Atmani bhramataH indriyANyeva kuJjarAn stambaramAMstAn durjayAn duHkhena jIyaMta iti durjayAn tAn pratirundhanti nirodhayanti kimarthaM saMsAravicchittaye satataM nirantaraM saMsRtivimocanAya yaH sAdhuH saMsArabhogabhilASI san tapastapyate tasya bhavAntaM duHkhaM / yaduktaM siddhAnte-"no ihaloTTayAe tavamahiTThijjA" ityAdivacanAt / ato muktyaMganAliMganatatpareNa sAdhunA tapassatsaMyamakriyA'nuSThAnapramukhaM kevalaM mokSArthameva karttavyamiti kAvyArthaH / / 25 / / ||prshsti / zrotavyA sujanairjanairanudinaM kaamaughnirvRttye| granthe sajjanacittavallabhavare zakyAnusAreNa ca // bhavyeyaM muninetRsiMhakavinA vRttiH kRtA bhaavtH| zodhyaiSA kRtibhiH svabhAvasaralaiH sallokasevAnvitaiH / / // iti zrI sajjanacittavallabhasya vRttiH sNpuurnnaaH|| zam / / 38 Page #41 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shrii ciMtAmaNI pArzvanAthAya nmH|| zrI ArdrakumArarAsa * divyAziSa * adhyAtmayogI pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. * AzIrvAda * gacchanAyaka pa. pU. AcArya bhagavaMta zrImadvijaya kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA. pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya kalpatarusUrIzvarajI ma.sA. mAtRvatsalA sA. narmadAzrIjI ma.sA.nA ziSyA pravartinI sA. naMdAzrIjI ma.sA. *saMzodhaka pa. pU. A. bha. tIrthabhadrasUrIzvarajI ma.sA. * saMpAdikA sA. nayadarzanAzrIjI ma.sA.nA ziSyA sA. namranidhizrIjI tathA sA. namragirAzrIjI 39 Page #42 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prastAvanA... __ avasarpiNI jevA paDatA kAla nA prabhAve samaya nA parivartana sAthe buddhimedhAzaktino hrAsa thato rahyo. saMskRta-prAkRta bhASAno abhyAsa maryAdita vargamA rahyo. sAmAnya jana ne zAstrIya padArthono saraLatA ane sugamatAthI bodha thAya e hetuthI madhyakAlIna yuganA (saM. 1400 thI 1800) aneka vidvAna kavioe mArugurjara bhASAmAM stuti-stavana-sajjhAya-rAsa-copAI-harIyALI-chaMda-phAga-savaiyA-gahUlI vagerenI racanA karI che. temAM tapAgaccha, acalagaccha, kharataragaccha, pArzvacaMdrIyagaccha vagere aneka gacchanA sAdhumahAtmAnuM yogadAna che. apragaTa evI prAcIna kRtione lipyaMtara karI pragaTa karavAno puruSArtha karyo che. bhinna-bhinna kAle racAyelI bhinna-bhinna kartAonI eka ja viSaya uparanI kRtio upasthita che. bhakti ne maitrI jevA gariSTha guNonuM udgAna je kathAmAM che te "ArdrakumAra rAsa" ahIM prastuta karavAmAM Ave che. rAsa samajavAmAM sugamatA rahe te hetuthI teno bhAvArtha dareka DhALa pachI batAvavAmAM Avyo che. A rAsanA racayitA pUjya zrI nyAnasAgarajI ma.sA. che. teo aMcalagacchanA pUjya zrI guNaratnasUrIzvarajI ma.sA.nI pATe thayelA zrI kSamAratnari ma.sA., temanI paraMparAmAM thayela zrI gajasAgara -> zrI lalitasAgara -> zrI mANekasAgaranA ziSya che. prastuta rAsanA kartA zrI nyAnasAgarajI ane jJAnasAgarajI baMne eka ja jaNAya che. koI ThekANe temanA nAmano ullekha jJAnasAgarajI paNa jovA maLe che. teo zrI aMcalagacchIya zrI guNaratnasUrijInI pATaparaMparAmAM thayela che. tema prazastimA ullekha karyo che. temano vizeSa paricaya temaja temanA racelA graMthono ullekha jovA maLato nathI. prastuta rAsanI racanA pUjya nyAnasAgarajI ma.sA. e vikrama saMvata 1727 nI caitra suda terasa, zanivAranA divase laghuvaTapadra gAmamAM dhavaladhiMgaDa zrI goDIjI pArzvanAtha dAdAnA sAMnidhyamAM pUrNa karI. A rAsamAM 19 DhALa, soraThA dUhA temaja 300 kaDI che. rAsanI zarUAtanA dahAmAM kavi zrI pote ja jaNAve che ke A kathAno saMpUrNa adhikAra sUyagaDAMga vRtti temaja upadezaciMtAmaNI graMthamAM che. rAsanI aMtima DhAlamAM (19/4) paNa tenuM nidarzana kayuM che. 40 Page #43 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "zrI sohamasAmi kahiu~, jaMbu Agali sAra; ArdrakumAra RSinauM bhalauM, sUyagaDAMgaI adhikAra." 4 "te huM ANIza tihAM thakI, vRtti thakI suvizeSi; upadezaciMtAmaNI pramukha, graMthacaritra saba dekhi" 5 zrI sUyagaDAMgasUtranI vRtti, e adhikAra vakhANiu, valI upadezaciMtAmaNI mAMhithI, me iMhA vistAra ANiu re...4 1) zrI sUtrakRtAMga sUtra e 11 aMgamAM bIjaM aMga che. temAM be zrutaskaMdha ane 36,000 pada che. tenA TIkAkAra zrI zIlaMkAcArya che. prastuta kathAno adhikAra bIjA zrutaskaMdhanA "ArdrakIya" nAmanA chaThA adhyayanamAMthI levAmAM Avyo che. 2) "upadezaciMtAmaNi" nAmano atimanohara graMtha vikrama saMvata 1436 mAM racAyelo che. A graMthanI racanA jaina AgamonA rahasyonA pAra pAmelA tathA atiadbhuta kavitvazakti dhAraNa karanArA zrI jayazekharasUrijIe karelI che. teo aMcalagacchamAM thayelA zrI maheMdraprabhasUrijInA traNa ziSyomAMnA vacalA ziSya hatA. teo lagabhaga vikrama saMvat 1420 thI 1475 sudhInA samayamA vidyamAna hatA. te daramyAna temaNe prabodhaciMtAmaNI, jainakumArasaMbhava mahAkAvya, dhammilacaritra tathA upadezaciMtAmaNI (mULa tathA TIkA sahita) nAmanA graMtho racelA che. A graMthonI racanA jotAM temanuM adhyAtmajJAna, AgamonuM jJAna, sAhityajJAna ane temanI kavitvazakti ati adbhuta jaNAya che. A graMtha nRsamudra nAmanA nagaramAM racAyo che. tenaM graMthapramANa bAra hajAra cosaTha (12,064) zloka pramANa che. ati vistRta graMthane cAra adhikAramA vibhAgIkaraNa karyu che. 1) jinadharmaprazaMsA adhikAra 2) dharmasAmagrIbhaNanAdhikAra 3) dezavirati adhikAra 4) sarvavirati adhikAra bIjA adhikAranA 17 mI gAthAmAMthI prastuta kathA levAmAM AvI che. upanno'vi aNAriya-deze, jaM addao vayaM ptto| so buddhimahAnihiNo, mahimA khalu abhayamittassa // 17 // 41 Page #44 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te kathAnuM vistRta varNana graMthakAre 199 padyazlokamAM kartuM che teno aMtima zloka A pramANe che. anAryadeza prabhavo'pi maMkSu, mokSaM yayAvArdrakumArasAdhuH / sauhArdataH zreNikanandanasya, kAryA tataH sAdhubhireva maitrI / / 3) kalikAlasarvajJa zrI hemacaMdrAcAryaracita "triSaSTi zalAkApuruSa mahAkAvya" nA 10 parva che. temAM dazamAM parvanA sAtamAM sargamAM zloka 177 thI 356 sudhI saMskRtapadyabaddha anuSTup chaMdamAM 180 zlokapramANa ArdrakumAranuM caritra che. "itazca madhye'mbhorAzi, pAtAlajAvanoyamaH / Ardrako nAma dezo'sti, puraM tatrArdrakAbhidham // " prastuta ArdrakumAranA rAsamAM kavie ArdrakumAranI patnIno "dhanavatI" tarIke ullekha karyo che. jyAre kAvyamAM temano "zrImatI" tarIke ullekha karyo che. taduparAMta zrI jayakIrtisUrikRta "zIlopadezamAlA "mAM A kathAnuM varNana che. temaja zrI ratnazekharasUriviracita "zrAddhavidhiprakaraNa" graMthanI svopajJa TIkA mAM trIjA zlokamAM zrAvakadharmane yogya cAra guNa batAvyA che. temAM prathamaguNanA draSTAMtamAM ArdrakumAranuM kathAnaka batAveluM che. temaja vividha saMskRta - prAkRta graMthomAM ane anArya dezamAM janmela ane AryakSetramAM AvI dIkSA grahaNa karI tenuM varNana jyAM paNa hoya te sthaLe ArdrakumAranuM dRSTAMta darzAvavAmAM AvyuM che. sAmAnyathI pracalita evI A kathAne ahIM varNavAmAM AvI che. teno e ja hetu che ke A rAsamAM ArdrakumAranA pUrvabhava sAthe temanA jIvananuM vistRta varNana karavAmAM AvyuM che. cAritramAM karelI virAdhanAnA kevAM phaLa male che, te A caritra dvArA jANavA maLe che. A kathAne sajjhAya tarIke paNa racelI che. vikrama saMvat 1711 mAM tapagaccha gururAja zrIvijayasenasUrIMdanI pATe thayelA zrI vijayaprabhamuNiMda, temanI paraMparAmAM thayela zrI jayasAgara gaNI - zrI jitasAgaragaNi zrI mAnasAgarajI e ArdrakumAranI sajjhAya racI che. temAM traNa DhAla che. kula gAthA 56 che. 42 Page #45 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 1" "zAMtikaraNa zAMtikaro, acirAsuta arihaMta: tasa pada paMkaja sevatAM, lahIe sukha anaMta... dAna dIdhuM vidyAtaNuM, vidyAguru guNavaMta, kIrtino paNa khapa karI, moTo kIyo matimaMta.... tAsa taNe caraNe namI, ANI adhika ullAsa, ArdrakumAra RSi gAvatAM, pahoMce mananI Aza... hastaprata paricaya... A rAsanI cAra prata maLI che. prata naM-1 AcArya zrI kailAsasAgarasUri jJAnamaMdira-kobA prata naM.-2 zrI puNyavijayajI jJAnabhaMDAra-lIMca prata naM.-3 zrI caMdrasAgarasUri jJAnabhaMDAra-ujjaina prata naM.-4 zrI kumudacaMdrasUri jJAnabhaMDAra-lIMca prata naM. 1 ane 2 kartAnI svahasta likhita che. cAreya pratanA pATha jotAM jaNAya che ke temAM zabda ane joDaNInI asamAnatA che. rAsanI kaDInA ullekhamAM paNa pheraphAra che. prata naM. 1 ne mukhya banAvavAmAM AvI che. paraMtu temAM be peja nahIM hovAnA kAraNe prata naM. 3 mAMthI teno pATha lIdho che. prata naM.-1 no paricaya - prata kramAMka - 10370, kula patra - 7, dareka patramAM paMkti-21 pratamAM amuka sthaLe akSarono nAza thayela che. akSara nAnA hovA chatAM spaSTa che. dareka DhAla pachI sarvagAthA - 300 no ullekha karela che. svaranI pracuratA jaNAya che. zabdanI pAchaLa "I" ane "u" no ullekha ghaNA pramANamAM che. graMthAgra 451 che. A pratanuM lekhana zrI dharmAcaMdra vaDe karAyuM che. pratanI AdimAM // 80 // zrI gauDIrAya namaH / / lakhyuM che. ane puSpikA A pramANe che. "saMvat 1732 varSe bhAdrapada mAse kRSNatrayodazI tithau caMdravAsare zrI anahallapurapattanamadhye zrI vidhipakSagacche 43 Page #46 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhaTTAraka zrI guNanidhAnasUrIzvarANAM tatchiSya vAcaka zrI puNyacaMdragaNi tatchiSya vAcakazrI mANikyacaMdragaNi tatchiSya vA. zrI saubhAgyacaMdragaNi tatpaTe vA. zrI rayaNacaMdragaNi tatchiSya zrI nyAnacaMdragaNinAM tadvineyamuni dharmAcaMdreNamidaM likhitaM svavAcanArtham / / zrI / " prata naM.-2 no paricaya - prata kramAMka - 416, kula patra - 90, dareka patramAM paMkti-21. pratanI AdimAM / / 80 / / zrI~ sarasvatyai namaH / / lakhyuM che. ane puSpikA A pramANe che - "saMvat 1782 varSe vaizASa vadi 13 dine paMDita zrI caturavijayagaNi tatchiSya paMDita zrI vivekavijayagaNi taziSya zrI pramodavijayagaNi tat ziSya nyAnavijaya likhitaM / / vaNoda nagare zAMtinAtha prAsAdAt / / zrI / / " prata naM.-3 no paricaya - prata kramAMka - 1700, kula patra-17, dareka patramAM paMkti-12 pratanI AdimAM / / 80 / / zrI gurubhyo namaH / / lakhyuM che. ane puSpikA A pramANe che - "saMvat 1728 varSe somavAsare vaizAkha vadi cauthi dine / lAvaNyalakSmI vAcanArthaM / / zrI ThaH / / kalyANamastu / / " A prata rAsanI racanA pachInA varSamAM ja lakhAI che. adhyAtmayogIrAja parama pUjya gurUdeva AcArya bhagavaMta zrImad vijaya kalApUrNasUrIzvarajI ma.sA. nA AziSa niraMtara varSI rahyA che. vartamAna gacchanAyaka, madhurabhASI parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA. tathA gacchahitaciMtaka parama pUjya AcAryadeva zrImad vijaya kalpatarusUrIzvarajI ma.sA. nA AziSa ane anujJApUrvaka prastuta rAsanuM saMpAdana thaI rahyuM che. A graMthanuM saMzodhana pUjya A. zrI tIrthabhadrasUrIzvarajI ma.sA. dvArA thayuM che. parama pUjya kalAprabhasUrIzvarajI ma.sA.nA AjJAnuvartinI mAtRvatsalA pa.pU. sA. narmadAzrIjI ma. sAheba tathA pravartinI, sudIrghasaMyamI pa. pU. sA. naMdAzrIjI ma. sA. nA AzIrvAdathI temaja sahavartinI abhyAsI sAdhvIvRMdanA sahakArathI A kArya pUrNatAne pAmyuM che. 44 Page #47 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrAvakavarya, zrIyuta, zrutopAsaka bAbubhAI saremalajI zAha jeo vividha jJAnabhaMDAromAMthI hastalikhita pratanI kopI temaja zabdakoza, saMdarbha graMtho meLavavAmAM amUlya sahAyaka banyA. deva-gurunI AjJAviruddha ke graMthakAronA Azayaviruddha koI prarUpaNA thaI gaI hoya to tenI kSamAyAcanA karuM chaM. 1007097-0 sA. nayadarzanAzrIjI nA ziSyA sA. namranidhi tathA namragirA 45 POSTA XX zrI gujarAtI jaina saMgha, kenIMga sTrITa, kalakattA meM saMgrahIta suvarNamaya hastaprata i. 1490 kA harinaigameSI deva kA prAcina citra Page #48 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 46 puNyavijayajI jJAnabhaMDAra-lIMca gaekA zrIsarasvatInamaH sakalasarAmarajedanAnAvidhajipAya riSanAdikapadAsa teSaNa minarAyavasAMprAmuRtadevanA cAgesvavikhyAta anaUmarakraSigAda | to ekamukhavasajyAmAta 2mANikasAgaramunika mujhaparumanakomisAnidhakaramAnisa dhanA kabunikaralomisephamasAmikadina jeha-mAlisAra-mA'kabharakRghinona lokagArAdhikAra hoNAsatighakAniSakAmudhizeSa upadezamaNivitA pramurada aizvaritasavidevaya cAritale nicauramanadhAsalyavikAra rakAnepAnidhi karmavamaniratAcAratAvisvAyapadilinavilamaramijIta joraassaaddhtottyo| samu'madhyAvajinapratimAdArasAyakojAtisAraNatoSipratiddhodhyohAri talAne paravasAnikhAtAsaritagaTAnavikarArucianirAma pahile saravanavathakA mAjhikara munakamizAnAriMgamahAra hAkdAsutanidAkArAe jemudAyamAsaratamA akAniyabatAzere nayazvasanapuraniramalosaramalAuna roreja kavaviekatsaIvasAmAyakalinAmorebahamatitehanIziyArupaye gumadhAmore jo pacaviSayapaviniyA muvaklimisasAzere sahaviyAdisamo sasvA munivaravanarUmAgare jaitapasayamamupAtamAjAvatAnisadAsare susti sasarAnAmagAbaparidAragaNizAreca sAkasamAgamamAjalA-aAyAbala naranArebaMdinadesanamuNi dinayamuninacizArAre 50 sAmAyayokhimasa kalabA tisareSetrakANilebhAvabhAvataNIsudevAnAjAnavarehareIjeNuyadi saracyAgArajA achiraUTuMbaparivAre bAjAgarabAnonispA mAravisamAaije makAmohavirebanA paramArathapedhicAloresamakisahitaviratidhamanadharamamagmA phalorejeya pasalahAnApAlApariSivAra-prAyapurare mAnna sAmabijotAni mavibuTirejayakAmAsadibanA AvetAmATAmAkAnnAnisAnalamArajecAre prata naM.-2 zrI puNyavijayajI jJAnabhaMDAra-lIMca (prathama pRSTha) Page #49 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 47 prata naM.-3 caMdrasAgarajI jJAnabhaMDAra-ujjaina (prathama pRSTha) sAgara.sa HiaNP gaarddnmH||haa||sklmuraasurohmaa nAzatazyAya palAdika vanadhIsaha teSaNajinarAyazvalISaNa RtadevatA vAgesarIviNyAta aAIkamArakadhigAvatA mumakSiksaksomAmANikasAgaramanibasa mamamamanana iMkomisAnidhikArakhyA ziSyAnI kabubekaroni zrImohamamArmikadina saMdhAgalisAra zrAImarakaSitA satana sUgamAgaadhikAratha tezaMzANIvAnihAyakI vRnizkIsuvizaSi napadevAvitAmaNimuravA gNdhcritmvide| ghipacAritaleInazcavara manadhIzalyavikAra muMkInayAlanamAvika saMyamaniratIcArahanAvazalyapahilaInaviMzA vimaranajIvajanAdhinatoSayulekhamamujamadhyadIvikhajinapatimAdaramaNadhakI AtIsamaraNijAti yatibdha nacAritalI adyamagniniravANi tAsacaritamupajyotavika ekAdhiniyAlirAma pahilanesaravanavachakI mAmI kaoNzanakAmi rAgasAraMgamacAradhAvavAsutalidIkAedezI jaMbUhIpanAsaratamA akSakAnaJcavatArorenayarava saMtapuraniramalocanamaNInavihAgare jahAnIyavAsaratamAyAcanA UlaMbIekavamainihA sAmAyikaraNanAmore be dhumanAtedanApiyA rupavatIyAdhAmore 2UNyaMcaviSayapatinApiyA sukhavikSasAsamArIne ehavAzAvimamomayA munivaracanAmamArIne jhaMya tapasayama mizrAtamA mAtAnizidIsAve sukhitamUrinAmaguNI bataparivAgiNIcI dhamAdhusamAgamamAmalAyAbanaranArIvAdInadesanamuNavinayamichiracitakSArIre UMNmAmAyika kalabItimA ghevadhakANileIrezAvinasAdhutaNIsuNa demanalAvadharaIchalaMgamapademaNagArajI adhiskA TanivArore bAjIgarabAjIjisana milIna samArorepo sukomodaviTaMbanA paramAradhipadhicAloresamakita mahAtaviratAdhanI jainadharamamAmAlanagaNyasalInApANIyAviNa SiNizrAyaenaTazremAsatrANIjanavizva pitetnepalman Male RLDIPL Page #50 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kumudacandrasUri jJAnabhaMDAra-lIMca 48 prata naM.-4 A. kumudacandrasUrijI graMthabhaMDAra lIMca (prathama pRSTha) epAnIsAbasvatyainamAzrIpAnaviyAzivAyonamaHsakalasUrAmabajehanAmA vinipAyaHSinnAdikaca vAsarUHtapUsAhasinaMgayAvaloparAkrataMdaratA vAgesvavikhyAtA'UmakaSigAvatomumukhavasanpAmAmANikasA garamunivaru mukArumanakonisAnidhakarayAziSyanA karubikajAmi zrIsohamasAbhikahina bAgalimAravADakamAyanosalA saMgamIgaI dhikArIyAsavihAdhakIlikAmavizeSU nepadezamaNivatApamukha meghavaritamadichapavAritaleinidhanaramAthAsalyavikAramUkAnepAyonnAva ka. saMyamaniratAcArapasAsvidhyapadilitavizrAmamijAjaurASA toyayAntasamu'madhyadIvamanapatinAvasiMgavakI jAtasmaraNajINi plabodhyovArisamAraMghasasyAnivAetAsaMgharayAyo nAmaka kAvannirAma:pavitupUvanakImAbhikahAsubhakAmiNarAmasArija mahAzAghAMkvAlidAkArAevajebaMdApanA-bharatamokAniyatA vinayaravasatAnizmalotaramAradAroraMjakalavAkavasati dAbaDA-66 graMtha - 443 ArdrakumAra rAsa Page #51 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ||shrii ciMtAmaNI pArzvanAthAya nmH| ||shrii padma-jIta-hIra-kanaka-devendra-kalApUrNa-kalAprabhasUri- sadgurubhyo nmH|| zrI ArdrakumAra rAsa duhA sakala surAsura jehanA, pUjaiM bhAvaiM pAya, RSabhAdika cauvIza huM, te praNamuM jinarAya... valI praNamuM zrutadevatA, vAgesirI vikhyAta, ArdrakumAraRSi gAvatAM, muja mukhi vasajyo mAta... mANikyasAgara munivaru, muja guru mananai koDi, sAMnidhi kara jyo ziSyanI, kahuM chauM bei karajoDi... zrI sohamasAmi kahiuM, jaMbU Agali sAra, ArdrakumaraRSinauM bhalauM, sUyagaDAMgai adhikAra... te huM ANIza tihAM thakI, vRtti thakI suvizeSi, upadezaciMtAmaNI pramukha, graMthacaritra saba dekhi... cArita leinaiM catura, manathI zalyavikAra, mUkInaI pAlo bhavika, saMyama niraticAra... bhAvasalya pahilaiM bhavaI, ArdrakumAranaiM jIva, jau rAkhIo tuM tau thayou, mleccha samudramadhyadIvi... jinapratimA darisaNa thakI, jAtIsamaraNi jANi, pratibudhau cAritra lIo, aratha sariuM niravANi... tAsa caritra suNijyo bhavika, ekacitti abhirAma, pahilauM pUravabhava thakI, mAMDI kahuM zubhakAmi... maMgalAcaraNa duhAnI A nava kaDImAM kavi maMgalAcaraNa karatAM kahe che ke, "sakala surendra, asurendra, narendra, devendra cakravartI jemanA caraNone niraMtara bhAvathI pUjA kare che, evA A 49 Page #52 -------------------------------------------------------------------------- ________________ avasarpiNIkALanA RSabhadeva Adi covIza tIrthaMkara paramAtmAnA caraNomAM namaskAra karuM chaM. kemake paramAtmAnA smaraNa, vaMdana, pUjanathI kAryanI siddhi thAya che, vighno nAza pAme che, mananA manoratha pUrNa thAya che. vaLI, he zrutadevatA ! sArabhUta dayA karo, vacanano vilAsa Apo. tArI prasannatAthI ane varadAnathI mArI bhASA kalpatarunI zAkhA jevI tuM karI de che. tethI rAsa racatI vakhate mArI jIbha upara vAsa karajo. temaja saMsAra sAgaramAMthI ugAranAra, jemanA upakArano badalo cUkavI na zakAya tevA paramopakArI gurubhagavaMta zrI mANekasAgarajI nuM paNa manamAM smaraNa karuM chaM. sAMnidhya karavA mATe be hAtha joDI prArthanA karuM chaM. " caramatIrthapati, zAsananAyaka mahAvIrasvAmI paramAtmAnI pATe AvelA sudharmAsvAmIe jaMbukumAranI AgaLa ArdrakumAra RSinuM caritra saMbhaLAvyuM che. jeno adhikAra sUtrakRtAMga AgamamAM che. temaja "upadeza ciMtAmaNI" pramukha graMthamAMthI temanuM caritra batAvIza. ArdrakumAra RSi pUrvabhavamAM grahaNa karela cAritrajIvanamAM bhAvazalyanI AlocanA karatA nathI. te kAraNe anAryadezamAM mleccha tarIke janme che. abhayakumAre mokalela jinapratimAnA darzanathI ArdrakumArane jAtismaraNajJAna thAya che ane pratibodha pAmI, vairAgyapUrvaka cAritra svIkArI aMte siddhigatine pAme che. mATe, he bhavyajIvo ! cittane ekAgra banAvI rasaprada, vairAgyavardhaka ArdrakumAranuM cAritra pUrvabhavathI zaru karI kahuM huM, te sAMbhaLajo." DhAla-1 dezI- thAvacyAsuta le dIkSA e jaMbudvIpanA bharatamAM, alakAnaI avataro re, nayara vasaMtapura niramalo, bhUramaNI ura hAro re.... jaMbu kulabI eka vasai tihAM, sAmAyika iNi nAmo re, baMdhumatI tehI priyA, rUpavatI guNadhAmo re... jaMbu paMcaviSaya pati naI priyA, sukha vilasai saMsArI re, ehavaI AvI samosaryA, munivara vanaha majhArI re... jaMbu 50 2 Page #53 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa-saMyamasiMu AtamA, bhAvatAM nizadiso re, susthitasUri Namai muNI bahu parivAra gaNIzo re... jaMbu sAdhu samAgama sAMbhaLI, AyA bahu naranArI re, vAMdInaI dezaNa suNaI, vinayasuM nija cittadhArI re... jaMbu sAmAyika kulabI tisi, kSetra thako ghaNi leI re, Aviu sAdhu taNI suNaI, dezanabhAva dhareI re... jaMbu upadezaI aNagArajI, athira kuTuMbaparivAro re, bAjIgara bAjI jitiu, malio chai saMsAro re... jaMbu mUka mohaviTaMbanA, paramAratha paMtha cAlo re, samakitasahita virati dharI, jaina dharamamAM mAhalo re... mUko pasalinA pANI pari, khiNa khiNa Aya e khUTaI re, DAbhaaNIjalabiMdo, jotAM jema vichUTaI re... mUko mATInA bhAMDA jisI, jalanA bubud jehavI re, kAyApaNi juo kAramI, chaI kSaNabhaMgura ehavI re... mUko zaDaNa paDaNa vidhaMsaNA, dharama kahiu jini ehanau re, chaI malamUtranI kothaLI, ma karau garva dehano re... mUko krodhAdika cAraI kahyA, aMtaraMga ripu eho re, upazamaAdi zastrasyuM, chali bali jItyo teho re re ... mUko puMTha na sujhaI ApaNI, kima sujhaI parapuMThi re, paraniMdA karI prANIyau, kAM bharo pApanI muThi re... mUko upagArI naMdaka isiuM, parane pAra utAri re, tatiparAI je karaI, nija Atama kima tAri re... . mUko dharama thakI dhana saMpajaI, dharama thakI dhani bhogo re, dharama thakI sukha saraganAM, lahai vAMchita saMyogo re... mUko 6 51 8 9 10 11 12 13 14 15 pahelI DhAlaI dezanA, zrI guru iNipare dIdhI re, nyAnasAgara kahi te suNI, bhaviyaNa hRdayamAM lIdhI re re ... mUko 16 Page #54 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArdrakumArano pUrvabhava jaMbUdvIpanA bharatakSetramA pRthvIrUpI nArInA hAra samAna jANe ke indranI alakApurI hoya tevU vasaMtapura nAmarnu nagara che. te nagaramAM sAmAyika nAmano kaNabI raheto hato. tene rUpavatI, guNavatI evI baMdhumatI nAmanI strI hatI. paMcaviSaya svarUpa sAMsArika sukhone baMne bhogavatA hatA. koI vakhate tapa ane saMyamamAM rakta susthita nAmanA AcAryabhagavaMta nagara bahAra udyAnamAM munivRMda sAthe padhAryA hatA. hajAro nagarajano temano dharmopadeza sAMbhaLatA hatA. eka divasa AcArya bhagavaMte vairAgyasabhara amRtavANIthI bhavyakamalane vikasita karavA hitakArI dezanA ApavAnI zarU karI. dezanA - "he bhavyAtmAo ! bAjIgaranI bAjI jevo A saMsAra che. kuTuMba, parivAra sarva asthira che. mATe mohaviDaMbanA choDI paramAratha paMthe prayANa karavU. samyaktva sahita viratidharma svIkArI jaina dharmamAM dRDha banavaM. aMjalimA rahela pANI temaja ghAsanA agrabhAga para rahelA pANInAM biMdu samAna caMcaLa AyuSya che. kAyA paNa mATInA vAsaNa jevI anitya ane pANInA parapoTAnI jema asthira che, kSaNabhaMgura che, mala-mUtranI kothaLI che. mATe kAyAno garva karavA jevo nathI. krodhAdi cAre kaSAyo AtmAnA aMtaraMga zatruo che. tene haNavA upazamAdi zastrano upayoga karavo joIe. paraniMdA ane pArakIpaMcAta karIne AtmAne tArI zakAto nathI. kharekhara, dharma karavAthI dhana vadhe che, bhogasAmagrI maLe che, svarganA sukha ane Icchita phaLanI prApti thAya che." A pramANe gurubhagavaMtanI dezanA zrI nyAnasAgare pahelI DhAlamAM batAvI. tene he bhavyajIvo ! tame hRdayamAM dharajo. duhA pratibodhau suNI dezanA, sAmAyika tiNi vAri, kari joDI gurunI kahaI, tAri tAri prabhu tAri... baMdhumatI tehanI priyA, sAthai mana saMvegi, liM cAritra dayitA-patI, moDI mayaNanaI vegi... SaDAvazyaka AdithI, bhaNI sUtrasiddhAMta, anukramaI gItAratha thayA, sAmAyika RSisaMta... m 52 Page #55 -------------------------------------------------------------------------- ________________ guruNI pAsai sAdhavI, baMdhumatI suvicAra, sUtra bhaNai mana modasuM, karai bhUpIThi vihAra... DhAla-2 dezI- Atama tere rAjamaI, rAjamaI moharAya paradhAna havaI guru sAthai anyadA, anyadA sAmAyika aNagAra, phiratau phiratau AvIyau, AvIyau koIka nagara majhAra, suNo bhavi sIkhaDI, viruyau madanavikAra su... baMdhumatI paNa sAdhavI, sAdhavI te karama saMyogi su. phiratI AvI tiNa puraIM, tiNa purai bhavitavyatAnai bhogi su... susthitasUrinaI vAMdivA, vAMdivA AvI guruNI sAthi... su sAmAyika dIThI priyA, dIThI priyA na rahiuM nija mana hAthi su... pUrava vilasita sAMbharyA, sAMbharyA kAmabhoga suvizeSa, su. ulaTI manamatha dalaghaTA, dalaghaTA ciMtaI phiri phiri dekhi su... gurubhAInaI ima kahai, ima kahai lAja tyajI muha phoDi su. e muja dharaNI bhogavauM, bhogavauM iNi vAti phasI khoDi su... tiNa sAdhavI jAI kahiuM, jAI kahiu pahUtaNI sanai gujha su. vikala thayuM viSayI dhaNu, viSayI ghaNauM ema kahaI chaI abujha su... tannasuNI kahI mahAsatI, mahAsatI baMdhumatInaI tAma su. suNI vaccha zIla e khaMDasi, khaMDasi mUkI gurunI mAma su... ciMtAtura thaI ciMtavaI, ciMtavaI hA matajAI zIla su. zIla thakI saMkaTa TalaI, saMkaTa TalaI lahIi avicala lIla su... caritra vrata bhaMga karyA thakI, karyA thakI karavau AtamaghAta su. Ima ciMtI aNasaNa lIuM, aNasaNa lIuM sAdhavIiM parabhAta su... ArAdhI saMlekhanA, saMlekhanA te pahUtI paraloka su. baMdhumatI zubha zIlathI, sukha vilasai suraloka su... nyAnasAgara kahiu sAMbhaLau, sAMbhaLau kahI bIjI DhAla su. pUrava varata saMbhAratAM, saMbhAratA ema vadhaI jhaMjhAla su... 53 3 4 10 11 Page #56 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyikanI dIkSA dezanA sAMbhaLI sAmAyika pratibodha pAmyo, karajoDI gurune kahe che ke, "mane A bhavasAgaramAMthI tAro." tenI patnI baMdhumatInA manamAM paNa saMvega thayo. zubhadivase zubhalagne AcArya bhagavaMtanA caraNomAM jIvana samarpita karI dIdhuM. baMne vidhipUrvaka cAritra grahaNa kare che. sUtrasiddhAMta bhaNe che. anukrame sAmAyika aNagAra gItArtha thayA. baMdhumatI paNa sAdhvIonI sAthe sUtra bhaNe che ane pRthvI para vihAra kare che. have ekavAra garunI sAthe vihAra karatAM-karatAM sAmAyika aNagAra koI nagaramAM AvyA. bhavitavyatAnA yoge te samaye baMdhumatI sAdhvI guruNInI sAthe te ja nagaramAM AvI. susthitasUrine vAMdavA sAdhvIjI bhagavaMta ziSyAo sAthe udyAnamAM gayA. ___ sAmAyika aNagArane te baMdhumatI sAdhvIne jovAthI pUrvanI viSayakrIDA yAda AvI. tenAmAM anurakta thayo. jyAre te sAdhu potAnA vyAkula thayelA manane jema-jema rokavA lAgyA tema tema khetara tarapha madonmatta sAMDhanI jema tenaM citta sAdhvI tarapha adhika doDavA lAgyu. te munie potAnA cittanuM capalapaNuM bIjA munine kahyu. eTale te bIjA munie kayuM "are sAdho ! zrutanA samudra evA tamane A pramAda kevo ? kAma zalya che, kAma viSa che... vaLI kAma viSadhara sarpanI upamAvAlo che, kAmanI IcchA karanArA evAya paNa kAmane nahi pAmelA jIvo durgatine pAme che." te sAdhue paNa kayuM ke "are ! huM zuM karUM ? mArA netranI Agala AvelI e sAdhvI maMkoDI jema phalane potAnA tarapha kheMce che tema adhikapaNe mArA manane kheMce che." pachI te sAdhue guruNIne kartuM ane guruNIe baMdhumatIne kayuM. aho ! vAyuthI uDelI rajanI jema sAdhune rakSaNa karavA yogya kArya vistAra pAmyU. baMdhumatI paNa vicAra karavA lAgI ke-sarva prakAre anarthanI hetu evI mane dhikkAra thAo, ke je me dhumADAnI laheranI peThe muninA manane malIna karyu. zIla pALavAthI ja saMkaTa TaLe che. haM jIvatI chatAM A sAdhuno zIlAtmA nahi jIve. mATe mAre mRtyu pAmavU sAraM che. ema baMdhumatIe guruNIne kahyu. uttama buddhivAlI te baMdhumatI potAne uMce bAMdhIne arthAt gaLe phAMso khAIne anazanathI svarge gaI. A pramANe zrI nyAnasAgare bIjI DhAlamAM jaNAvyu ke, pUrvanA viSayavilAso yAda karavAthI jhaMjhAla vadhe che. 54 Page #57 -------------------------------------------------------------------------- ________________ duhA varatabhaMganA bhaya thakI, sAdhavI kariuM kAla, sAmAyika jANI kahi, dhig viSaya jhaMjhAla mahAnubhAva moTI satI, nija jIvitanauM tyAga, karI zIla rAkhiu bhalauM, dhanya dhanya mahAbhAga jo muja kAraNi ArayA, aho aho mUI eha, to huM paNi aNasaNa karuM, ima ciMtInaI teha kAmabhoga vAMchA karI, dIpiu viSayavikAra, te pAtaka aNapaDakamiM, pacakhyA cArai AhAra aNasaNa pAlI atibhalu, sAmAyika aNagAra, kAla karI zubha dhyAnathI, pAmiu sura avatAra DhAla- 3 (rAga - goDI) dezI - vesara gaI re gamAI mhAri nhAnaDi deu ri pAI lAla... havaI suNau sAyaramAMhi, eka ArdranAmi deza tyAMhI, lAla chaI vAru ArdranAmi anAraya rAjA, karaI rAjA tihAM adhika divAjA, lAla... cha. dhaNakaMcaNapUrau cha. jANi rayaNi sanUrau cha... AMkaNI addAnAmi tasa rANI, jANe rUpaiM iMdrANI, lAla cha. kaNabIno jIva je deva, cavI devalokathI heva, lAla cha... dha... tehanI kUkhaiM avatarIo, te motI sIpai saMcarIu, lAla cha. pasavIu pauraNa mAse, dIdhAM dhavalamaMgala AvAse lAla cha... dha... kari occhava ArdrakumAra, dIuM nAma IsiuM suvicAra, lAla cha. bhaNI suraguruno avatAra, thayA sakala kalA avatAra lAla cha... dha... anukrami yovanavaya Ayau, bahu rAjasutA paraNAyau, lAla cha. eka divasa pitAnai pAsa, baiTho che kumAra ullAsa lAla cha... dha... 1 55 2 Page #58 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ehave AvI tatakAla, nRpa zreNikanI rasAla, lAla cha. maNai mANIka gayavara ghoDA, vara vRSabha vastranA joDA, lAla cha... dha... 6 suMdara ratha naiM sukhayAla, jaDAvI amulyaka DhAla, lAla cha. ityAdika Agali dhAmI, praNamai nRpane siranAmI, lAla cha... dha... heja banaiM atisanamAnaiM, chaisArI nirupama thAnai, lAla cha. pUchai nRpa nirata nehai, kaho kuzala chaI nRpa gehai, lAla cha... dha... rAjAdika parikara lei, kaho sukhasyAtA che dehai, lAla cha. kula tumhe subhaciMtA kuzalabhANa, chai suvizeSa kalyANa, suNa sAmI rAjesara rUDA caturamA suDA... tava ArdrakumAra kahe parabhujI, kuNa mitra chaI kaho vibhujI, lAla cha. tava nRpe kahi zreNika nAmI, te magadha dezanau svAmI, lAla cha... dha... tiNa sAthaI prIta amhAraI, pariyAgati te paNa dhArai, lAla cha. nRpa zreNIkano paradhAna, je AvyA che tiNa thAna, lAla cha... dha... tasa pUchai kumara ekAMti, maitrI kazyAnaiM tataiM, lAla cha. kahi supuruSa kaheni sula, te hamaiM chaiM lAyaka mailaI lAla cha... dha... dei marakalaDo te bolaI, tehanA sutanI kuNa toli, lAla cha. abhayakumara guNavaMta, sobhAgI te atisaMta, lAla cha... dha... nRpa zreNIkanA paradhAna, chaI pAMcasi suguNanidhAna, lAla. cha. savihUmAM maMtrI mukhya, te abhayakumAra chaI dakSa, lAla cha... dha... 14 karaiM rAjakAjanI ciMtA, nRpa vilasi sukha nizciMta, lAla su. kahaI nyAnasAgara e DhAla, trIjI thaI amIa rasAla, lAla cha... dha... cAritravirAdhanA ane svargagamana vrata grahaNa karyA pachI pAlana nahi karavAthI cAritranI virAdhanA thAya che. bhavAMtaramAM cAritra jaldI udayamAM AvatuM nathI. te vicArI bhavabhramaNamAM bhIrU evA te sAdhvI kALadharma pAme che. A ghaTanAnI jANa sAmAyika aNagArane thAya che. 56 Page #59 -------------------------------------------------------------------------- ________________ viSa samAna viSTAne dhikkAratA sAmAyika aNagAra vicAre che, "aho ! e abalAnuM dhairya AzcaryakArI che. je A pramANe te mRtyu pAmI. vaLI, hajI sudhI jIvavAnI AzA rAkhanArA puruSajAti evA mArA napuMsakapaNAne dhikkAra thAo." pachI guru pAse te pApanI AlocanA lIdhA vinA anazana laIne kALa karI, zubhadhyAnathI te ja vakhate svarge gayA. anAryadezamAM janma samudranI madhyamAM, kUvA ane bagIcAothI manohara jANe mudrA rahita samudra saMbaMdhI zreSTha bhaMDAra samAna zrImAn tathA Ardraka nAmano dvIpa che. te dvIpamAM zatrune nAza karanAro, tathA mitrane vadhAranAro temaja maNi, ratna, dhana, kaMcanathI bharapUra Ardraka nAmano rAjA hato. te rAjAne jANe ke samudrathI prApta thayelI hoya tevI iMdrANInA rUpasamAna ArdrikA nAmanI strI hatI. have sAdhuno jIva svargathI cavIne te ArdrikAnA udarane vize avataryo. pUrNa mAse teno janma thayo. dhavala-maMgala gIto gavAyA. mahotsavapUrvaka te putranuM "ArdrakumAra" ema paraMparAne anusaranAruM nAma pADyaM. anaMtA guNoe karIne niraMtara Azraya karAyelo te ArdrakumAra mAtA-pitA vaDe vRddhi pAmyo. yauvanavaya prApta thatAM aneka rAjakumArIonI sAthe tene paraNAvyo. te yathAruci sAMsArika bhogo bhogavato hato. ekadA ArdrakumAra pitAnI pAse ullAsapUrvaka beTho che. te samaye dvArapAle AjJA ApelA zreNikarAjAnAM maMtrIe sabhAmAM beThelA ArdrakarAjAnI Agala bheTa mUkIne namaskAra karyo. tyAre ArdrakarAjAe jANe zreNikanuM mUrtimAn mitrapaNuM hoya tema gauravatAthI tene joyo. pachI te maMtrIe sAthe ANelI sauvarya, niMbapatra, maNi, mANeka vagere bheTo ArdrakarAjAe harSathI grahaNa karI. pachI praphullita mukhavALA ArdrakarAjAe prItithI te pradhAnane pUchkyuM ke, "amAro baMdhu zrImAn zreNikarAjA kuzaLa che ?" tenA uttaramAM potAnA svAmInuM kuzaLa vRttAMta kahevA vaDe rAjAne AnaMda Apyo. te samaye kumAre pitAne pUchdhuM ke, jenI vAta sAMbhaLavAmAM tame ATalA badhA Atura cho, jenI sAthe tamAre ATalI badhI prIti che te zreNika koNa che ? rAjA Ardrake kahyuM ke - "he vatsa! magadha nAmano deza che. jyAM jinamaMdiro kalazanI paMktiovALA zobhI rarahyA che. tyAM rAjagRha nagarane vize zrI zreNika nAmano 57 Page #60 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA rAjya kare che. ApaNA kulane paraMparAthI temanI sAthe prIti cAlI AvI che." pachI ArdrakumAre te AvelA pradhAnane AdarathI kahyuM ke, "tamArA svAmIne koI pUrNaguNavALo putra che ? tene huM mitra karavA IcchaM chaM." paradhAne AnaMdapUrvaka kahyuM ke, "he kumAra ! samudranA ratnonI peThe temanA ghaNA putro che. te sarvamAM kautsubha ratnanA sarakho, buddhinA nidhAna, pAMcaso maMtrIno svAmI, dAtAra, kRtajJa abhayakumAra nAme eka putra che." rAjakAjanI ciMtAthI sukhapUrvaka rAjA nizciMta thayo. A pramANe amRta jevI mIThI trIjI DhAla saMpUrNa thaI. duhA (soraThA) karajoDI kahi tAma, ArdrakumAra Ima tAtanaI, mayA karI guNadhAma, jo anumati Apa tumhe.... to hUM joDauM prIti, abhayakumAra sAthaI adhika, rAkhauM rUDI rIti, pariyAgatinI pAchalI ... tannasuNI kahi rAya, kahI vArU tumhe, bhalau vicAryo ThAya, sarakhA sarakhI prItie... suguNa suguNasyuM ghAya, mili niguNani paraharI, haMsa na kaMkara khAya, motI jo na mile kahI ... uMDA sAthai saMga, karIi udyA mUkane, rAkhIji nitaraMga, sAyarasyuM chIlara tyajI... viSanA kuMpA jema, tehane guNa jisyo janamanA, suguNasyuM kSaNano prema, eka amRta biMdu ... caMdana capaTI rIti, prIta suguNa sAthaiM isI, nirguNa jaba huM prIti, iMdhaNa AkabharI jisI... DhAla-4 (rAga-jayatasirI) dezI - catura sanehI mohanA tAtataNI anumati lahI, ArdrakumAra manaraMgi re, nRpa zreNikanA maMtrInI, ema kahai ekaraMgi re.... 58 1 Page #61 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vAta suNo vAru pari, karayo eka kAmo re, jaba tumhanaI nRpa sIkha daI, tava kahiyo amha dhAmo re... 2 havaiM ketA dina eka pachI, sIkha leI nara teI re, AIkarAya- bheTaNauM, bhaMbhasAra bhaNi leI re... jaba cAlIu tava kumaranaiM, karajoDi kahI svAmI re, sIddha karAvI sIkha, magadhadeza zubhakAmi re... abhayakumAraniM mokalI, vastra amulaka motI re, jalapaMthI ghoDA guNI, valI maNi ravizazI jyoti re... 5 jima jalaruhani bhAnusio, dUri thakI bahuneho re, abhayakumArajI jANajyo, tumhasi tima saneho re... 6 jima vaMdhyAcala hAthIo, saMbhAri nisadizo re, tima huM tumhaguNa sAMbhaLI, saMbhArU chau~ nisadiso re... 7 e amhArI vInatI, baMdhavanaiM vInavayo re, page lAgI mAharI vatI, bheTa dharI saMstvyo re... sanamAnI naI sIkha di, anukrami Avyo soI re, nayara rAjagRhI nRpa kanhaI, praNamI padayuga hoi re.... sevaka AdanarAyano, kahI prAbhRtaka melI re, mahArAjA mujaro kahiyo, tumha mitra guNa gelI re..... abhayakumarani Agala jaI, Dhaukana te sabai ThAvi re, ArdrakumAranI vinatI, kari praNAma suNAvI re... mitrapaNe malaq lahI, ciMtai tiNi prastAvaI re, jIva halukaramI tuhani, milasi maitrI bhAvaiM re... kevalIiM karuNA karI, haNIpari mujanaiM Apyo re, kima laghukaramI huM saI, na hove asatya jima bhAkhyo re... 13 to sahI e pUravabhavi, cAritra kAMI virAdhI re, deza anAraja avatarayo, Apa kamAI lAdhI re... 14 59 Page #62 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to jina pratimA mokalauM, e buddhi ihAMkaNi sUjhI re, jema jAtisamaraNa lahI, e prANI pratibUjhI re.... 15 cothI DhAla pUrI thaI, jayatisarImA rasAlo re, nyAnasAgara kahiM sAMbhalo, uchaka thaI ujamAlo re... 16 Arya-anAryanI maitrI ArdrakumAra pitAne aMjalipUrvaka vinaMtI kare che ke, "jo Apa anumati Apo to abhayakumAranI sAthe huM maitrI karUM." potAnA putrane abhayakumAra sAthe maitrI karavAno arthI thayela jANIne rAjAe kayuM, "he vatsa! tuM kharekhara kulIna putra che, kemake mArA cAlelA mArge cAlavAne Icche che. tamArA banene paraspara mitrapaNuM ghaTe che." kharekhara, sarakhA sarakhAnI sAthe prIti thAya che. haMsa sadA motIno cAro care che, kAMkarAne aDato paNa nathI. khAbociyAne choDI sAgara sAthe saMga karavo joIe. viSanA kuvA sarakhI nirguNa sAthenI prIta che. jyAre sadguNIno saMga amRtanA biMdu samAna che. caMdana sarakhI sajjananI prIta che, je jIvanamAM zItaLatA Ape che, potAnI jAtane ghasI bIjAne suvAsa Ape che. jyAre AMkaDAnA baLataNasamAna durjananI prIta che, je pote baLe che ane bIjAne paNa bALe che. potAnA manorathane maLatI pitAnI AjJA maLavAthI ArdrakumAre te maMtrIne kahyu ke, "tamAre mane pUchyA vagara javU nahIM. mAruM vacana tamAre sAMbhaLavAnuM che." kumAranA vacanathI maMtrIe tema karavAnuM svIkAryu. pachI rAjAnI rajA laIne maMtrI tenA utArAmAM gayo. anyadA ArdrakarAjAe motI vagerenI bheTa laIne eka potAnA purUSa sAthe te maMtrIne vidAya ApI te vakhate ArdrakumAre abhayakumArane mATe te maMtrInA hAthamAM paravALA ane muktAphala (motI) ApyA. pachI maMtrI ArdrakarAjAnA manuSyasahita rAjagRhapure Avyo ane temaNe zreNikarAjAne ane abhayakumArane bheTo ApI. maMtrIe abhayakumArane saMdezo kahyo ke, "dUra hovA chatAM jema kamalane sUraja sAthe avihaDa prIta hoya che tema ArdrakumAra tamArI sAthe mitratA karavA Icche che." ____ abhayakumAre vicAryu ke, jarura zramaNapaNAnI virAdhanA karavAthI te anArya dezamAM utpanna thayelo haze, paNa te mahAtmA ArdrakumAra Asannabhavya hovo joIe, kAraNa ke abhavya ane dUrabhavyane mArI sAthe prIti karavAnI icchA ja thAya nahi. prAyaH karIne 60 Page #63 -------------------------------------------------------------------------- ________________ samAna puNyapApavALA prANIone ja prIti thAya che. teono svabhAva ekasarakho hoya che. ane maitrI ekasarakhA svabhAvathI ja utpanna thAya che. have koI paNa upAya karIne tene pAcho jainadharmI karuM, teno Aptajana thAuM kemake je dharmamArgamAM agresara thAya te ja Apta kahevAya che. te ArdrakumArane huM tIrthaMkara, biMba darzAvU ke jethI kadI tene uttama jAtismaraNa thAya. A pramANe jayatisarI rAgamAM cothI DhAla pUrI thaI. kavi kahe che ke je sAMbhaLaze tenuM jIvana ujamALa thaze. dUhA-soraThA ciMtaI abhayakumAra, pariNAmikI buddhi karI, koIka che niradhAra, e Asanabhava siddhiu... mRga kari mRgano saMga, vRSabha vRSabha sAthi milI, mili turaMga turaMga, paMDitasuM paMDita milI... pApI pApI prAhi, dharmi dharmisi milI, catura caturani tyAhi, mUrakha mUrakhasyuM milI... to sAco paramArtha, mitra thaI milavA taNo, jo jinamArga hAtha, ApI ehani tArI... imi ciMtI manamAMhi, mUrati RSabha jiNaMdanI, nIpAi teNi ThAhi, rayaNataNI ralIyAmaNI... dhUpa kaDacho eka, kaMcana ghaTA maNai jaDI, vAru agara viveka, kesara sukhaDa dhotIyA... Ima orasIyA Adi, pUjAnA upakaraNa save sAthi ThavIA yugAdi, modisuM maMjusamAM.. DhAla-5 dezI-ho matavAle sAjanA mudrA maMjusaI karI, te Apai ArdrakumAro re, nRpa ArdrakanA maMtrInaI, kahi dejyo avala prakAro re... 61 Page #64 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ArdrakumaranaiM bheTaNauM, e tumhe ekAMta jAI re, ApI ni amha vinatI, Ima karajyo kahuM huM bhAi re... parane mukhi suNIyA dUrathI, guNa tumathI meru samAna re, tumhe guNAkara mitrajI, tumhe moTA catura sujANo re... kima thAi tumha sArikhI, amha sarakhI bheTa udAro re, to paNa ciMtI vinodanI, chaI mitrajI karavAro re... kehanai rakhe dekhADatA, UMDA sAyarazuM hojyo re, aMdhArai jai oraDI, pote ughADI jojyo re... saMdezau e sIkhavI, sanamAna dIdhI vidAya re, anukrami Adana deza te, pahutA jihAM AIkarAya re... je nRpa zreNikanuM hatuM, te Dhaukana rAyane Api re, ekAMti kuMara kanhuI, jai Agali prAbhRta thApyo re.. saMdesau saghalau suNI, AnaMda ArdrakumAra re, mANasa paI maMjauSA, ANI apavaraka mojAro re... nyAnasAgara kahi sAMbhaLau, DhAla pAMcamI suvicAro re, jina pratimA darisaNa thakI, havaI kima lahi chaI nistAro re... 9 abhayakumAranuM buddhikauzalya autpAtikI buddhi, kArmikI buddhi, vainayikI buddhi, pAriNAmikI buddhinA bhaMDAra abhayakumAra vicAre che ke, nakkI A kumAra najIkamAM siddhipada pAmavAno haze, eTalA mATe te mahArI sAthe maitrI karavAnI IcchA kare che. jagatamAM paNa mRgalAo mRgalAnI sAthe, vRSabha vRSabhanI sAthe, ghoDA ghoDAnI sAthe ane paMDita paMDitanI sAthe maitrI kare che. tevI maitrI ja lAbhakArI bane che. eka kavie lakhyuM che ke cAra mile, cosaTha hase, mile be kara joDa, jJAnI se jJAnI mile, uThe sAta karoDa... pApI jIva hamezA pApIne ja pyAra kare che, dharmI jIva dharmIne Icche che. catura puruSa caturano saMga kare che ane mUrakha manuSya mUrakhane zodhe che. A vAta AbAlagopAla jANe che. tethI ArdrakumAra dharma karavAne yogya jIva lAge che. tethI jo e dharmane na pAme 62 Page #65 -------------------------------------------------------------------------- ________________ to mArI maitrInuM phaLa zuM ? kapUra ja vadhAre sAro, je potAnI sugaMdha sarvane Ape. je nyAyane ApanAro te rAjA, je aMdhakArane nAza karanAro te dIvo, je traNa vargane arthe thAya te dhana ane je pratibodha pamADe te mitra jANavo. teno zloka nIce pramANe che. sa rAjA nyAyadeSTA yaH sa dIpo yastamopahaH / taddhanaM yantrivargArthaM, tanmitraM yatprabodhakam / / paraMtu dUra dezamAM rahelo e zI rIte pratibodha pAme ! athavA arihaMtanA pratibiMbanA darzanathI kadAca e jAtismaraNa jJAna pAme ane tyAra pachI sukhe pratibodha pAme. ema vicArI te abhayakumAre samakitarUpa vRkSanA bIja samAna suvarNAbharaNavAlA zrI AdinAtha paramAtmAnA suvarNapratibiMbane DAbaDAmAM mUkyuM vaLI temAM divya be vastro, AbhUSaNa, pUjAnAM upakaraNa, dhUpa, kesara, sukhaDa vagere bharyA. te peTInA dvAra para tALUM daI abhayakumAre tenI upara mahorachApa karI. jyAre rAjA zreNike maMtrIne ghaNI bheTo ApIne priya AlApapUrvaka vidAya karyo. te vakhate abhayakumAre paNa tenA hAthamAM te peTI ApI ane amRta jevI vANIthI no satkAra karIne kahyuM ke "he bhadra ! A peTI ArdrakumArane Apaje ane te mArA baMdhune mAro A saMdezo kaheje. A peTI ekAMtamAM jaIne tAre ekalAe ja ughADavI ane temAM je vastu che, te tAre ja jovI, bIjAne batAvavI nahi." A pramANe tenuM kahevuM kabUla karI te puruSa anukrame potAnA deza Ardraka tarapha pahocyo. zreNikarAjAe ApelI bheTa ArdrakarAjAne ApI ane ekAMte ArdrakumAranA maMdire Avyo. maMtrIe ArdrakumArane peTI ApIne abhayakumArano saMdezo kahyo. te sAMbhaLIne te kumAra amRtathI siMcana karyAnI peThe AnaMda pAmyo. jinapratimAnA darzanathI ArdrakumArano nistAra kevI rIte thAya che te kavi Agala batAvaze. A pramANe sArA vicAravAlI pAMcamI DhAla pUrNa thaI. dUhA ati aMdhAraI maMjuSA, java ughADI teha, pratimA prathamajiNaMdanI, jhagamaga karatI teha... diga disanaI parakAsatI, ravi jima nija udyoti, dekhInaI kuMara kahi, aho aho adbhUta jyoti...... 63 2 Page #66 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kSaNa eka sAhamI thApinaI, vismita ciMtaI soya, sIsa caraNa kari koTino, kihAM no bhUSaNa hoya ... syuM e bAMdhI jaI lagi, kahi pahariji pAya, syuM bAMhi bAMdhI, na malaI koI upAya... DhAla- 6 dezI - vidhIyAnI sAhamauM nirakhI nirakhI kahi, dIThauM chaI ehavuM kyAMhi re, ima vAraMvAra sAMbharatA, tava jAtIsamaraNa tyAMhi re.... teha Ardrakumaranai upanai, karuNAnidhi kiratAra re, etau ekamanA ArAdhatAM, paramAratha paMtha dAtAra re..... taraNatAraNa tribhuvanadhaNI, je chedaI mohanI jAla re, e bhayabhaMjana bhagavaMtajI, bheTIyA bhalaI devadayAla re,... sAmAyikano bhava sAMbhario, cAritamAM viSayavikAra re, ciMtiu citta Aloyau nahIM, tiNa huM lahiu mlecchAvatAra re... aho bhAvazalya bhAre ghaNuM, duHkhadAyaka thayuM ema re, amRtamAMhi viSa nIpanuM, te TAlI sakasyuM kema re... jihAM jIvataNai ghAtai karI, rudhiraiM bhInAM rahaiM hAtha re, farar madana tumhaM hojyo, taI to dIdhI che bAula bAtha re... avataryo deza anArajiM, jihAM nahi dhyAnI khyAti re, jihAM abhakSanuM bhakSa karisa, huM apeya pIi dinarAti re... ekaiM akSara jihAM dharamanauM, kahIiM navi suNavo kAni re, to posaha paDikamaNauM kihAM, kihAM melhiji dharmadhyAni re... jauM mananA duzciMta thakI, pAmiuM kaDUAM phala jora re, tauM tridhA yoga pAtakataNAM, phala bhogavasiuM kima ghora re... pAmIu pratimAdarisaNa thakI, saMvega ghaNau sukhakAra re, ciMtai Arayadesai jaI, saMvara ArAdhauM sAra re... 64 4 1 2 4 9 10 Page #67 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dhanya dhanya abhayakumAranaiM, akAraNa bAMdhava eha re, bhavodadhi kupathakI uddharyo, karuNA paramAhi reha re... parama dAvAnala baLatAM thakAM, bhISaNa bhava aTavImAM hi re, moha nIdrAi dhAryA bhaNI, jeha ThADI grahI lAMhi re... te parama baMdhu tehanau sahI, upagArImAMhi siradAra re, thayau dharamAcAraya mAharu, mAraga dekhADaNahAra re... havai nAhI niramala dhotIyA, pahirinaiM mukhakosa re, jinapUjA yugatisuM karI, pAmiu mani parama saMtoSa re... rAga sAraMgamalhAramaI, kahI chaThI DhAla re, jinapratimA bhavisyuM bhajI, kahaI nyAna di maMgalamAla re... paramAtmadarzananI prApti pachI nAhIne aMdhArI oraDImAM jaIne mahArA mitre A peTImAM zuM mukyuM haze ema utsAhathI vyAkula manavALA teNe pote peTI ughADI, jANe caMdrakiraNathI racelA hoya evAM aMdara be vastra joIne rasika evA teNe te paheryA ane pachI divya AbhUSaNo vaDe potAnAM zarIrane suzobhita karyu. pachI DAbaDo ughADyo eTale teNe te DAbaDAnI aMdara aMdhakArane nAza karavA mATe udaya pAmelA caMdrabiMba sarakhA, cAre dizAne prakAzita karatA divyajyoti samAna arihaMtanA biMbane dIrcha. te vakhate AbhUSaNanI buddhithaI eTale A kAMI AbhUSaNa che ema dhArIne ArdrakumAre mastake, kaMThe, hRdayane vize ema sarva aMgane vize paNa ghaTanA pAmyaM nahi. teNe vicAryu ke bAjubaMdha haze ke page paheravA, haze ? _ pachI kheda pAmelA ane animeSa dRSTithI paramAtmAnA biMbane joI rahelA te ArdrakumArane, "pUrve meM koI ThekANe AvI vastu joyelI che, paNa maMdAbhyAsIne zAstranI jema te mArA smaraNamAM AvatuM nathI." evo UhApoha karatAM pUrvajanma sAMbharI Avyo. ane thayuM ke, aho ! adbhuta ! A biMba to vItarAgI, devAdhideva, taraNatAraNahAra, traNa bhuvananA nAtha, paramAratha paMthane ApanAra, mohanI jAlane chedanAra, bhavabhaya ne bhAMganAra, bhISaNa bhavATavImAM sArthavAha, bhavasamudramAM dIvAdAMDI samAna paramAtmAnuM che. huM dhanya banyo ke mane yugAdideva zrI AdinAtha bhagavaMtanA darzana thayA. pUrve huM phakta nAma mAtra 65 Page #68 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAmAyika nAmano sAdhu thaIne bhAva sAmAyikathI bhraSTa thavAne lIdhe anAryapaNAne prApta thayo chu. kharekhara, bhAvazalya ghaNA duHkhane ApanAruM che. je amRtamAthI kharekhara viSa utpanna thayu. have te kema karIne TaLaze ? vaLI, je anAryadezamAM dayAdharma nathI, abhakSya padArthone bhakSya samajIne khAya che. apeya pINAMone rAta-divasa pIe che. je dezamAM dharma zabda sAMbhaLavo durlabha che, to pauSadha ane pratikramaNanI to vAta ja kyAM ? kharekhara, mananA duSTa ciMtanathI kaDavAM phaLa prApta thAya che. mana-vacana-kAyAnA pApathI bhayaMkara karma baMdhAya che. aho ! jinapratimAnA darzanathI mane Aje ghaNo saMvega utpanna thayo che, have haM AryadezamAM pahoMcI saMvaranI ArAdhanA karUM. vaLI huM mAnuM rcha ke-buddhivaMta evA abhayakumAre dUradezamA rahelA anArya evA mane pratibodha karavA mATe A pratimA mokalI che. abhayakumAranA AvA adbhuta buddhivaibhavane koNa na vakhANe ? ke jeNe dUra rahelA evA mane pratibodha pamADyo. uttama jhaverI paNa joyelAM ratnanI parIkSA kare che, subhaTa joyelA nizAnane pADI zake che. vaidya paNa joyelA rogIne sAro kare che. suguru joyelA ziSyane ja bodha kare che ane mArgano jANanAro mArgane vize joyelA mArga pratye lagADI zake che, paraMtu harSa thAya che ke-jeNe nahi joyelA mane bodha pamADyo che, te buddhivaMtone vize ziromaNI sarakho magadhapatino putra mahAro mitra jayavaMto varte che. A pramANe manoratha karato, snAna karI, nirmaLa vastra paridhAna karI, mukhakoza bAMdhI jinezvaranI pratimAnuM pUjana kare che. manamAM parama saMtoSa meLave che. sAraMgamalhAra rAgamAM chaTThI DhAla saMpUrNa thaI, kharekhara, jinapratimAnA bhAvathI namaskAra karatAM mAMgalikanI mALA thAya che. duhA (soraThA) jaI janakanI pAsa, karajoDI kuMvara kahai, avadhArI aradAsa, jo anumati dyo tAtajI... to huM jAuM tyAhIM, prabhujI rAjagRhI pUrai, maitrI mAMhamAMhi, abhayakumArasyuM AkarI... pekhI tasa mukhacaMda, nayana amIrasa siMcIi, milI AvauM bhUmI vahilau vilaMba nahIM karUM... 66 Page #69 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tannisuNI kahi rAya, gamanAgamana nathI kahe, jaI baiThA nija ThAu, maitrI tiNasyuM amhataNI... tAtavayaNa suNI tAma, kuMvara aNaboliu rahiu, Arajadesa Ama, ciMtaI citta kima pahUMcasuM ? nApai anumati tAya, to tihAM kiNI para jAIi, karIi koya upAya, vesAsI vArU paraiM.... DhAla-7 (rAga sAraMga) dezI-hUMo re rasIyA sAhibA ... e saMsAra asAranaI, huM kadI mUkIsa heva, mahArAja saMvegI siri seharu, ima ciMtai nitameva, mahArAja... ma. AMkaLI manano lUkhauM mahulamaI, na karai raMga vilAsa, ma. nATaka gIta vinoda te, na juI prI (pri ) yamukhahAsa, ma... jinapratimA pUjI kahai, di prabhu duHkhano pAra, abhakSya apeya tyajI karI, lIe nita nirasa AhAra, ma... rahI udvigna manai isau, te jANI bhUnAtha ma. rAjakumAra saI pAMcanaI, mUkyA cokI sAtha ma... yaduktaM- ArdrakumAra caritre aha tassa abhippAyaM, nAuM saMbhataeNa naravaiNA / rakkhaMtu dinnAI, paMcasayAiM nivasuyANaM / dina prati te sAthai havaI, thai ghoDe asavAra ma. purabAhira ativegalA, khelavAi tokhAra ma. kuMvara sAyara taTi, jAi AvI te ThAma, ma. Ima nRpanaMdana pAMcasaiM, vIsAyAM tiNa jANa, ma.... ekadina pravahaNa ratnauM, sAyara tIri bharAya, ma. jinapratimA mAhe ThavI, potaI azva dauDAya ma... AvI biTho potamaiM, Apai ArdrakumAra, ma. vahANa haMkAri joramaI, cAliuM jaladhi majhAra, 67 ma... 4 6 2 3 4 5 6 7 8 Page #70 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anukrami ArajadezamA, iNipari pahutau teha, jinapratimAnaiM ratna te, sevaka sAthi neha, ma... abhayakumAranaiM mokalaI, kahAvI nija pariNAma, mitrajI e kharacajo, jinapUjA zubha kAmi, mahArAja... yaduktaM- ArdrakumAracaritre abhayakumArassa tauM, paDimA paThAviyA sayaM tu punno| jiNapUyAivihANe, dAuM dhammeNa rynnaaii|| sAriMga rAga e kahI, sAtamI DhAla rasAla, ma. nyAnasAgara kahi sAMbhalo, ucchaka thaI ujamAla, mahArAja... 11 ArdrakumArano vairAgya ekadivasa ArdrakumAre potAnA pitAne vinaMtI karI ke-he tAta ! mane AjJA Apo ke jethI karIne haM abhayakumAra mitrane malIne dRDha sauhRdavALo thAuM, rAjagRhI pahoMcI temanA darzana karIne vilaMba karyA vagara pAcho AvI jaIza. rAjAe jaNAvyu ke-he vatsa ! ApaNI ane temanI prIti bheTa tathA saMdezA mokalavAthI che, paraMtu paraspara maLavAthI nathI. ema kahIne rAjAe tene rAjagRhI javAnI nA pADI. pachI vaDIlanI AjJAne vaza evo ArdrakumAra sarvakAryane tyajI daI jema yogI paramAtmAnuM dhyAna kare tema abhayakumAranA nAmanuM dhyAna karavA lAgyo ane AryadezamAM kevI rIte pahoMcIza ema vAraMvAra vicAravA lAgyo. ArdrakumAra vicAre che ke - A saMsAra asAra che. huM tene kyAre mUkIza ? have huM raMgavilAsa nahIM karUM, nATakagIta ane vinoda nahIM karUM temaja jinezvaranI pratimAne hamezA pUjIza, abhakSya ane apeya padArthono tyAga karI hamezAM nirasa AhAra laIza. tenI AvI ceSTAthI pUchyA vinA paNa A cAlyo jaze ! ema saMzaya pAmelA ane cakita thayelA rAjAe tenuM rakSaNa karavA mATe pAMcaso yoddhAo rAkhyA. paraMtu karmavaDe gherAyelA zraddhAlu puruSanI peThe subhaTothI gherAyelA evA paNa te kumAre mokSanI IcchAnI peThe mitrane maLavAnI utkaMThAne tyajI dIdhI nahi. pachI kumAre sarve yoddhAone vizvAsa pamADavA mATe azvakrIDA karavA javA lAgyo ane ghoDAne doDAvI saunA Agala nIkaLI jaIne pharI kSaNamAtramA temanI pAse 68 Page #71 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AvavA lAgyo. ghaDI, ardha pahora, pahora vigerethI anukrame samayane vadhArato te kumAra kasarata karanArAnI peThe nitya dUra thakI paNa pAcho Avato hato. niraMtara AvajAva karatAM te sarve yoddhAo sUryanA tApathI vyAkula thayA chatAM kheda pAmavA lAgyA. pachI vizvAsa pAmelA te subhaTo koI divase jhADonI chAyAmAM beThA ane kumAra paNa eka pahora vigerenuM aMtara karIne pharI temane maLyo. ema keTalAka divase te sarve subhaTone vizvAsa pamADIne kumAre potAnA vizvAsavALA mANasothI gupta rIte eka vahANane taiyAra karAvyu. koI vakhate yoddhAo jhADanI chAyAmAM beThA-beThA kumAranI pratIkSA karatA hatA evAmAM e ArdrakumAra suvarNa, ratna tathA pratimAne laIne vahANa upara caDI gayo. je vAyuno putra hanumAna pote sukhe samudrane tarI gayo hato, te vAyunI sahAya vaDe A vahANa paNa zIghra samudranA pArane pAmyuM, pachI saMsArasamudrane paNa tarI gayo hoya ema mAnatA te ArdrakumAre dIkSA levAne utsAhavALA thayA chatAM mitranA paNa meLApanI IcchA rAkhI nahi. paraMtu jinabiMbanI AzAtanAthI bhaya pAmatA teNe potAnA mANasonI sAthe te pratimA abhayakumArane mokalI ApI. ArdrakumAra tyAM ja sAta kSetramA keTaluka suvarNa vAparIne ane bAkI, potAnA sevakone soMpIne pote saMyama grahaNa karavAnI utkaMThAvALo thayo. A pramANe sAtamI DhAla zrI nyAnasAgare bhAvapUrvaka kIdhI te tame utsAhapUrvaka sAMbhaLajo. duhA (soraTho) ANI mana Aloca, caDhatiM pariNAmi, karI paMcamuSTI loca, te kari ArdrakumAra... DhAla-8 rAga-kedAra gaganathakI kahaI devatAM, aho aho nararAja, bhogakaramanaiM tAharaiM, mata li cAritra Aja, mAnI jaI zIkha sAjanAM, milasi mAnanI saMga, mAnI jaI zIkha sAjanA, karazau vratano bhaMga... tannisuNI ciMtavaI, kuMvara sAhasa dhIra, sUrapuruSani syuM karaI, bhogakarama bhaDavIra, mAnI.... 69 Page #72 -------------------------------------------------------------------------- ________________ kApuruSa kahIi te ko devataNAi je sIsa, pADInaI chaI sIrahai, kAyaramAMhi te Isa, mAnI... havaNA bhogavatau nathI, jo e paratakha bhoga, paMcaviSayaparighala tyajI, liu chauM trikaraNa yoga, mAnI... 4 Agati bhogakarama muhaI, havaI syuM karasi teha, paMcamahAvrata uccarai, ema kahI guNageha, mAnI... ugravihArai viharato, ArdrakumAra aNagAra, nayara vasaMtapura bAhirai, deulamAM suvicAra, mAnI... AvI kAusagaiM rahiuM, jANI niravadya ThAma, pUravabhavanI bhArayA, baMdhUmatI iNa nAma, mAnI... devalokathI te cavI, nayara vasaMtapuramAhiM, ibhyazeThanI naMdanI, thaI che dhanavatI tyAMhi, mAnI... leI sAtha sahelaDI, dina prati devala soya, ramavA Avai chai rulI, suravacana aphala na hoya, mAnI... 9 DhAla kedAraI AThamI, e kahI amRtarUpa, nyAnasAgara kahIM sAMbhalau, bhaviyaNa bhAvI svarUpa, mAnI... 10 cAritramA cetavaNI anAryadezamAMthI AryadezamAM AvelA, saMsArano tyAga karavAnI utkaMThAvALA, jAtismaraNa jJAnathI pUrvabhavane nihALatA ArdrakumAre mana ekAgra karI, caDhatA zubha pariNAmapUrvaka svayaM ja paMcamuSTI loca karI yatiliMga grahaNa karyu. teTalAmAM AkAzathI devavANI utpanna thaI ke "he mahAsatvazALI ! ArdrakumAra ! tuM dIkSA grahaNa karIza nahi, kemake tAre bhogyakarmaavazeSa che, te bhogavIle ane bhogAvalI karma bhogavyA pachI yogya samaye dIkSA grahaNa karaje. kemake bhogyakarma tIrthaMkarone paNa avazya bhogavaq paDe che. mATe tAre hAla vrata levAnI jarUra nathI." jema koI khaDag vaDe doraDAne kApI nAkhavAnI IcchA kare tema tapavaDe bhogAvalIkarmane chedI nAkhavAnI IcchA karatAM sAhasika ArdrakumAre te daivIvANIne 70 Page #73 -------------------------------------------------------------------------- ________________ niSphala karavA tarata vrata grahaNa karyu. saMgharI rAkhelA dhananI peThe pUrvabhavasaMbaMdhI zrutane pAmIne te zrutavaDe grahaNa karelA dIvAnI peThe ArdrakumAra muni munIMdronA mArgane jovA lAgyA. tapathI zarIrane sukavI nAkhatA ane zubha bhAvanAne vRddhi pamADatA te muni pAsathI chuTA thayelA pakSInI jema pRthvI upara vihAra karavA lAgyA. anukrame vihAra karatA te vasaMtapura nagaramAM AvyA. te nagaramAM devadatta nAmano zeTha raheto hato. je zeTha guNe karIne rAjAne paNa mAnya hato. te zeThane ekaThA karelA uttama zIlarUpa dhanavatI nAmanI strI hatI. have te baMdhumatIno jIva devabhavathI cavIne temanI putrIpaNe utpanna thayo. dhanavatI nAmathI prasiddha thayelI suvarNasamAnatejavALI ane vidyArthI sAkSAta sarasvatI tulya te kanyA anukrame vRddhi pAmI, have bhAgyayogathI kheMcAyelA te muni nagaranI bahAra devAlayamAM niravadya ThAme kAyotsarga dhyAne rahyA. te nagaranI bIjI bALAonI sAthe dhanavatI krIDA karavA mATe te ja devAlayamA pravezI. kharekhara devanuM vacana kyAreya paNa niSphaLa jatuM nathI. A pramANe kedArarAgamAM amRta samAna AThamI DhAla zrI nyAnasAgare racI. tene he bhavyajIvo, tame svasthatApUrvaka citta ekAgra karI sAMbhaLo. dUhA m sh puramAM sidhArathI, tiNa dina sahIra paMca, mAhomAMhi ehavu, karai kIDAnau saMca... ramata Aja e ApaNI, karavI avara na koya, kIjai karamanAM pArikhA, je sarajyo te hoya... 2 ihAMthaI deula bAraNaI, eka sasI(khI) INa vAra, je aDasi je thaMbhani, te tehanau bharatAra... DhAla-9 dezI- ramatA phATau ghAgharau re, dasagaja phATauM cIra re, huMbai AvI re ulagANA tAharI kAMkiNIni, jhuMbai... de tAlInai dauDatI re, ciMhu thaMbhe jai cAra re, jhuMbai bAi re vara lAgho bahenaDI re, huM chai A ekanI ghaNI AraDI re, rahI nirabhAkhi kumAri re, huM chai Avau re bAi dIjai, ehanI sisamAMhe, TuMbai... 11 Page #74 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ema suNInaI dhanavatI re, deulamAMhe tAma re, ruMbai dekhI re RSi ubho, tehane pAule re, jhuMbai sAMbhaLajyo saghalI sakhI re, milio mujha vara jisyo kAmare, huMbai. hAMsu re jauM karasyuM, to tumhani ANasiuM re... mujha vakhatai bharatA maliu re, bhAla bhalau jiso bhANa re huMbai jANe re surasAkhI, madhumAsaniu re, lUMbai karau A saphala re kAmajI, tuma cihuM vakhate pahANa re huMbai dhAi re tihAM AvI cArai kuMarI re, tuMbaI... nirakho niyamaghara sAdhujI re, raktotpala dala kAya re, ru(ru)Dau nAzA re jehanI dekhInaI hAriu re, sUDau rahi alagI RSisyuM variuM re, aDatAM saMghaTa thAya re kUDau kahi re te kima paraNI pahirAvasi cUDauM... kahi deulanA devatA re, aho aho e variu sAra re, eNI kAMi re nAvi cUkI, so tihAM sAkhavi re, teNI tema kahInai ghanaghaTA re, kIdhI ghora aMdhAra re, devi gAjI re varasAvI vRSTi rayaNanI re, huM chaI... garajArava tima vIjathI re, bIhatI dhanavatI tyAMhi re, bAlA kAne re suNInai, kaTa kaTa kaTinA cAlA re, jANi unhAli nadI re, jima vahai be taTamAMhi re, UMDI rAkhI re tiu rahI RSinA paga vice re mUMDI... tava munivara teha cAlIyau re, sopasaraga lahIM kAma re, tihAthI rahitA re lUTArI vrata lUMTasie re, ihAMthI ima ciMtI aNagArajI re, gayau kya bIjaiM gAma re, doDI keDai re kanyAu saghalI megha rahai re, moDI... deulamAMhIthI nIsarI re, AviuM pUranau rAya re, te taMi rAzi re, rayaNanI te levAnai hetai, rayaNa lIi java rAjIyau re, tihAM suravANI thAya re, te tai mAre mi dIdhI che dhanavatIni hetai re.. 72 Page #75 -------------------------------------------------------------------------- ________________ e RSi ArdrakumAranai re, paraNasi jiNavAri re, raMgai eNe re rayaNe sukha vilasi te, saMgai ratnanai tanujA leyanai re, tAta gayau nija ThAma re, saDai jAya re, rAjesara biTho muhulamAM re mUDai dhanavatI pratijJA dharI re, rahi potAni geha re vArU ANai re bhavi e prati mAharI dIhAi nirupama navamI DhAla e re, nyAnasAgara kahi neha re vArU, thaI re ekaNa mani sAMbhalau zrotArU... ArdrakumAra muninuM patana eka divasa te nagaramAM lAja vinA vara varavAnI krIDA karatI pAMce sakhIo te ja devalamAM AvI ane bolI ke Aje ApaNe karamanA pArakhAM karavA ramata ramIe. devalanA bAraNAmAMthI praveza karI je sakhI je thAMbhalAne aDaze te teno pati thaze. bholI magalInI peThe cAre tarapha paNa bhamatI evI te zeThanI patrI dhanavatI potAne varavA yogya koI paNa thaMbhane joI zakI nahi, pachI sAcA patinI peThe potapotAnA sthaMbhane nahi mUkatI evI te sakhIo kahevA lAgI ke-he sakhi ! tuM zuM durbhAgyavAlI che ? je varane nathI pAmatI. te hRdayabhedaka vacanane sAMbhalIne dhanavatI jANe ke talavArathI bhedAyelI hoya ke viMchIthI daMza devAyelI hoya athavA to agnivaDe dajhAyelI hoya ema kSaNamAtra sthira thaIne UbhI rahI. pachI trAsa pAmelAM mRganA sarakhA netravAlI te dhanavatI Amatema bhamatAM pUrvanA puNye dekhADelA te ja munine ekAMtamAM ubhelA dIThA he sakhIo ! huM Ane varI chaM. have kyAre paNa ene huM nahi mUkuM. tame paNa jo pativratA ho to potapotAnA varane tyajI dezo nahIM. ___ ema te kanyA kahetI hatI evAmAM "te sAraM vadyu" ema kahetI evI devIo garjanAthI AkAzane jarjarita karatAM ratnasamUhanI vRSTi karI. sakhIo garjanAthI trAsa pAmI eTale dhanavatI be kAMThAnI vacamA rahelI zaradaRtunI nadInI peThe muninA be paganI vacamAM saMtAI gaI. manie vicArya ke ahIM kSaNavAra rahevAthI paNa vratarUpI vRkSane mahAna pavana jevo A mane anukULa upasarga thayo, mATe ahIM vadhAre vAra rahevU yogya nathI. maharSione koI sthaLe nivAsa karIne rahevAnI AsthA hotI nathI. to jyAM upasarga thAya tyAM rahevAnI to 73 Page #76 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AsthA kyAMthI hoya ?" pachI hAthI AkaDAnA thaMbhanA baMdhanane jema toDI nAkhe tema divyavANIthI cakita thayelA te muni bAlAne choDAvI nAMkhIne tyAMthI vege karI nAsI gayA. jeno koI svAmI nathI evA dhanano svAmI rAjA hoya che. evI nItino jANa rAjA nagaravAsI loko sahita tyAM AvIne te dhanane levAnI IcchA karavA lAgyo. rAjapuruSo rAjAnI AjJAthI jyAre te dravya levA devAlayamAM AvyA, tyAre devIe tiraskArapUrvaka kahyu ke, "he bhUpa ! tuM zuM IcchA kare che ? meM A dhana dhanavatIne varavAnA utsavamAM Apyu che mATe kanyAno pitA devadatta e dhanane grahaNa karo. bIjA koIpaNa nahIM." te sAMbhaLI rAjA vilakho thaIne pAcho gayo eTale devadatta zeThe te saghaluM dhana grahaNa karyu. pachI dhanathI paripUrNa thayela devadatta zeTha ane kautukathI Azcarya pAmelA sarva mahAjana potapotAne ghera gayA. aho ! koI ThekANe kanyA paNa phala ApanArI thAya che. A bhavamAM mAro A ja pati thaze ema pratijJA karI dhanavatI potAnA sthAnake gaI. nirupama navamI DhALamAM nyAnasAgare je kayuM te he zrotAjano ! tame ekAgracitte sAMbhalo. dUhA mAgA moTA dAmathI, dina prati ruDai sAja, vaDa vaDa vyavahArI taNA, Avai dhanavatI kAja... 1 tava pUchai tAtanaiM, Avai e kiNa kAma, tanujA tujha varavA bhaNI, kahAvaI ThAmoThAma... 2 sA kahi tAta suNo tumhe, mata jojyo vara koya deuli je deve kahyo, iNa bhavi bharatAra soya... 3 sAgavana lIjI sahi, jo pati na malai teha, sapari zIla sohAvai, rAkhIji jaga reha... 4 DhAla-10 dezI-thArA mohalAmAMthI meha jharukhi vIjalI ho lAla... suNi putrI kahe tAta, teha to chaI yatI ho lAla, teha. haTha tyajI maukiM e vAta, kema varasi vratI ho lAla, kema.. 74 Page #77 -------------------------------------------------------------------------- ________________ supanaiM zIlanaiM bhaMgi, jeha munivara karaiM ho lAla, je. kusumaNA mani raMga, kAusaga tiNa paraI ho lAla, kA... valI iriyAvahI jAsa, strI saMghaTTi upajaI ho lAla...strI te kima rahI gharavAsa, gRhastha kima nIpajai ho lAla... gR... kahau havai milasi kyAMhi, teha puri puri pharaiM ho lAla te.... rahaI vanaTavImAMhi, jeha girikaMdaraI ho lAla... je jo kadi bhAvI bhogi, te phiratau vasi ho, lAla te... olakhazo kiNa jogi, si hukamati phAvasi, ho lAla si... pagatali padama chaI tAsa, tAtajI sAMbhaLo ho lAla, tA... oLakhazo chaI Asa, choDi diu Amalau ho lAla, cho... suNi vatsa jo taI ema, pratijJA e karI, ho lAla pra. tau havaI te milai jema, karau je parakhasI, ho lAla... mAMDau zatrukAra, dAna devau sadA ho lAla... dA. zramaNa mAhaNa tiNa ThAra, Avesi saravadA ho lAla... A. mAMDai kumarI teha, dAnazALA bhaNI, ho lAla dA. bhikSA varasavi geha, AvaI tiNi masivalI ho lAla... detA iNipari dAna, bAra varasA tarai ho lAla, bA... phiratau thAnothAna, tehanai maMdirai ho lAla te... kima Aviu RSirAja, teha kahisyuM havaI ho lAla, te. nyAnasAgara zubha kAja, DhAla dasamI kahaI ho lAla... DhA... dhanavatIno nirNaya have dhanavatI varavA yogya thavAthI tene varavAne ghaNA vara taiyAra thaIne AvyA eTale tenA pitAe tene kAM ke AmAthI yogya vara aMgIkAra kara. te sAMbhaLI dhanavatIe pitAne kayuM ke, "he tAta ! pUrve me jene varela che. ane bhaya pAmelI huM jene zaraNe gaI chaM. varavAnA dravyane grahaNa karatA evA tame paNa jene mATe mane ApI che, te ja munIzvara mahAro pati thAo. tame zA mATe vRthA kheda karo cho ? te maharSine huM mArI rucithI varI 75 Page #78 -------------------------------------------------------------------------- ________________ cUkI chu, ane tame paNa dravya levAthI temAM saMmata thayA cho. valI zuM tame nathI sAMbhalyu ke rAjAo eka ja vAra bole, munio eka ja vAra vaMde ane kanyA paNa eka ja vAra apAyaA traNe bAbato eka ja vAra thAya che." jo pati nA maLe to tenI pAchaLa baLIne marI jAya che paNa zIlane sohAve che. ___evA te putrInA nizcayane jANI uttama evA devadatta zeThe kaJju ke-he DAhI putrI ! kahe, vAyunI peThe bhamatA evA te munine zI rIte oLakhavA ? puSpamAM bhramaranI jema te navanavA sthAnamAM phare che. te muni pAchA ahIM Avaze ke nahIM ? kadI Avaze to zI rIte oLakhAze ? temanuM nAma zuM ? tenuM abhijJAna zuM ? tevA bhikSu to keTalAya Ave che. dhanavatIe ghaNI lajjAne lIdhe maMda maMda vacane kahyu- he tAta ! te devAlayamAM devatAnI garjanAthI haM bhaya pAmI hatI, tethI haM temanA caraNane pakaDI rahI hatI, te vakhate temanA caraNamAM eka cihna mArA jovAmAM AvyuM che. mATe he pitA, have tame evI goThavaNa karo ke jethI huM pratidina jatA-AvatA sAdhuone joI zakuM. dAnazAlAmAM niraMtara tamArA taraphathI dAna ApatI evI huM avasare tene paNa pAmIza. kAraNa dAna phalavAluM che. bhikSuko dAnezvarI puruSonA gharane vize bhame che, ema vicArIne zeTha bolyA ke-he putrI ! je koI munio dAnazALAmAM Ave te sarve munione tAre svayaM ja bhikSA ApavI. pitAnI AjJAthI dAnazALA kholAvI ane potAnA hAthe ja munione dAna ApavA lAgI. te dhanavatI paNa tyAM AvatA evA sAdhuone zuddha anna-pANI ApIne tathA namIne pagInI peThe paganAM cihnane jovA lAgI. jo ke te dhanavatI to sAdhuone icchita evAM annapAnAdika ApavAthI kalpalatArUpa thaI. paraMtu sAdhuo to zrImatInI IcchAne apUrNa karavAne lIdhe tyAM niSphala thavA lAgyA. e pramANe araNyamAM rahelI mAlatInI peThe niSphala jatI yuvAvasthAvAlI dhanavatIe AzA vaDe ja anukrame bAra varSa nivRtta karyA. A pramANe dasamI DhAla pUrNa thaI. dUhA-soraThA bhoga karama vasi soya, Aviu tihAM ajANatau, rahI mukha sAhamauM joya, RSInaI dekhI dhanavatI... jema cakorI caMda, nirakhI nirabhara nehasyuM, tima muni mukha araviMda, nirakhI nijapati olakhyo... 2 76 Page #79 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla - 11 dezI- uMcI meDI rahI rahI ho rAji, dIvaDau bali re, AkAzakalAla taNI mAMhi ko sahi mohIo ho lAla... dhanavatI uThI dhyAyanaiM ho rAji, lAgI RSinaI pAya, suvAsinI bolaI virahaNi vyAkulI ho rAji, kIjai ema kima nAha, su. bo. niradhArI nAkhI gayA ho rAji, devala thAkiuM pulAya su... bo su. niThura ima thaI nahIM ho rAji, ekalaDI eNa ThAya, jovanavaya yuvatI ghaNuM ho rAji, abalA to akulAya, su.bo. jiNa dinathI tumhanaI varyA ho rAji, deulamAMhi deva, su.bo. tiNa velA haiDai lakhyA ho rAji, saMbhAra nitameva, su. bo..... jaladharanI pari vATaDI ho rAji, jotI tumha guNa dAsa su. bo. pAudhAro prANesaru ho rAji, paraNI pUrau Asa, su. bo.... kahi RSi teha to huM nahIM ho rAji, hosi bIjau koya, suzrAvikA aDIi muja sarIkhA muni chaI ghaNA ho rAji, hIyai vicArI joya, su.a. sAMsArika sukha bhoganI ho rAji, prArthanA kari prAhi, su.a. sAdhunauM zIla bhaMjAvatA ho rAji, rulasiuM duragatimAMhi, su. a. kahi kumarI jau mUhanai ho rAji, chaTakI deza choha, su. bo. tau tumha hatyA ApasiuM ho rAji, agani prajAlIsa deha su. bo. pahilauM vrata prIujI kahau ho rAji, rahasi iNI pari kema su. bo. bolini jAu chau naraTI ho rAji, bIjauM paNa gayauM ema, su.bo. corI lIuM citta mAharuM ho rAji, trIjauM bhAMgiuM teNa, su. rAmA hRdayamAMhe vasiyA ho rAji, gayauM vrata cauthauM eNa su... dIyAM tuma kAjai devatA ho rAji, vRSTi karI maNi jeha, su. tumhe kahauM chaMtI ho rAji, pAMcaI vrata gayo eha, su... jIvana jUThu bolauM kisauM ho rAji, tehI ja the narahaMsa, su. pagatali padamai olakhAu ho rAji, the mujha sira avataMsa, su... 77 2 10 11 Page #80 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tehavaiM tihA kaNi AvIyA ho rAji, Ibhya seTha tatakAla su. nyAnasAgara kahi sAMbhalauM ho rAji, eha agyAramI DhAla su... ArdrakumAramuninuM vasaMtapuramAM Agamana evAmAM pRthvI upara vihAra karatA ane vismRtithI vikala thayelA ArdrakumAra muni daivayoge te ja vasaMtapura nagare AvyA. bhamaro uttama puSpavAlA vRkSa tarapha jema jAya tema bhogAvalI karmathI bhramita thayelA manavAlA Ardramuni te dAnazAlA pratye na bolAvyA chatAM paNa gayA. dhanavatI e paNa munine harSathI zuddha annapAna vahorAvI ane namana karI temanA jamaNA pagamAM rahelA cihnane joIne sArI rIte oLakhI kADhyA. tatkAla pragaTa thayelA romAMcathI tuTI gayA che kaMcukInA baMdhana jenA, tathA harSanA AMsuthI virahAgnine zAMta karatI hoya evI te zrImatI meghanA AvavAthI moralInI peThe nAcatI, cakora pakSI jema caMdrane nIrakhI rahe tema te muninA mukhAraviMdane nIrakhIne kahevA lAgI ke huM jANuM huM ke dAnathI pApo nAza pAmI jAya che e vacana satya che. 12 dhanavatI bolI ke, "he svAmi ! bhale padhAryA ! bhale padhAryA ! tame ATalA ghaNA vakhata sudhI kyAM rahyA hatA ? te devAlayamAM huM tamane varI hatI. mATe tame jamArA pati cho. te vakhate to huM mugdhA hatI. tethI mane pasInAnA biMdunI jema tyajI daIne tame cAlyA gayA hatA, paNa Aje sapaDAyA cho, have karajadAranI jema ahIMthI zI rIte jazo? he nAtha ! jyArathI tame dRSTanaSTa thayA hatA. tyArathI prANarahitanI jema mAro badho kALa nirgamana thayo che. mATe have prasanna thaIne mane aMgIkAra karo. te chatAM paNa kadI jo krUratAthI mArI avajJA karazo to huM agnimAM paDIne tamane strIhatyAnuM pApa ApIza." teTalAmAM tarata AvelA dhanavatInA bhAIo munine kahevA lAgyA ke - he muni ! tame bhojananI IcchAvALA cho ? ane bhojananI ApanArI tamane malI che, to pachI ma vimukha thAo cho ? he muni ! tame ja kharekharA catura cho, je te vakhate A bAlya vasthAvAlIne tyajIne gayA hatA ane hamaNAM prakaTa yauvanavAlI jANIne pArevAnI peThe AvyA cho. jo tame cothuM vrata pAlavA mATe ene tyajo cho to amane kheda thAya che ke-ema karavAthI tame pahelA vratane bhaMga karo cho, ane tema karavAthI to be paganuM rakSaNa karavA jatAM mastaka lepAya che. " are are ! tame zuM mahArA vratane bhAMgo cho ? huM te nathI." ema kahetAM evA munine kanyAe kahyuM ke AgalathI tamArA pAMca vrata bhAMgelA che. 78 Page #81 -------------------------------------------------------------------------- ________________ "bAdara jIva evA mahAre vize kRpA tyajI denArA tamane paheluM vrata kyAthI hoya? ane te huM nathI, evaM vacana tame bolyA tethI bIjaM vrata paNa hArI gayA cho. tathA mahArA cittaratnane coratA evA tamane trIjuM vrata kyAMthI hoya ? valI strI evI mahArA hRdayamAM sthAna karanArA tamAruM cothu vrata paNa nAza pAmyuM che. valI tamArA mATe devatAe ratna ane maNinI vRSTi karI tethI pAMcamAM vratamAM paNa bhAMgo Avyo. tethI tamArA pAMceya vrata niSphala gayA che." ___ valI mane aMgIkAra karo to paheluM vrata jIve, athavA te huM nathI, ane bIjA arthamAM manuSyarUpa haMsa evAM tamArAM vacanathI tame je jaNAvyuM che. je huM haMsa chaM, to vaLI e haMsa paNa haMsInA saMbaMdhane yogya che. meM tamArA pagamAM padmanuM cihna joI tamane oLakhI lIdhA che. tame mArA mastakanA mugaTa samAna cho. te samaye zreSThI tyAM Ave che e pramANe agyAramI DhAla pUrNa thaI. dUhA seThaI jaI nRpanaI kahiuM, deula mAhaiM jeha, dhanavatIiM RSinaI variuM, ghara AviuM cheha teha... 1 DhAla-12 rAga-kedAra dezI-sumati sadA dilamAM dharo..... eha manoratha pUravau, vinavauM karajoDi, sobhAgI thAyai sohAgaNi dhanavatI, sarikhA sarikhI joDi, sobhAgI eha manoratha pUravau, e AMkaNI... kumarIiM tasa olakhau, nathI anumatau soya, sobhAgI AviuM manAvauM bhUdhaNI, jima jamAI hoya, sobhAgI eha... bhUmIpati AvI kahaI, mAno jI mahArAja, sobhAgI varau kanyA velA saraI, jo karuNAsiuM kAja sobhAgI eha... jo nahIM ehanaIM Adaro, to suNajyo eka sAca, so. sAgavAna lesi sahI, e kumarI huM vAca, so. eha.. 79 Page #82 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te pAtaka tumhanai huMsaI, varasiuM keNa upAya, so. e haTha mUkI diu tiNai, dayA dharama dukhAya, so.eha... chi suvizeSa tumhani eNI, dayA dharama suvisAla, so. tiNi supuruSa paraNau tumhe, mUkI diuM DhaMkacAla, so. eha.. te nisuNI mana ciMtavaI, aho aho kIjai kema, so. bhogakarama devai kahiuM, Agali AviuM ema, so. eha.. viNa vedai kima chUTasiuM, jeha nikAcita baMdha, so. bhogakarama viNa bhogavi, karai cArittamAM dhaMdha, so. eha.. rAga kedAraI bAramI, nyAnasAgaraiM kahI DhAla, so. havaI RSi ArdrakumArajI, kima paraNaI chaI bAla, so. eha.. karmavipAka pachI kanyAnA pitAe tathA kautukathI rAjAe tyAM AvIne atizaya vinaMtI karAyelA evA te mahAmuni devatAnAM vacanane saMbhAravA lAgyA. sarve lokoe gaDhanI peThe gherI lIdhelA hovAthI nAsI javAne asamartha te muni nagaramA rahyA, ane sAlAoe muninA vezane mUkAvyo. pachI te ArdrakumAra maunapUrvaka ubhA hatA. dhanavatI e potAnA manoratha pUravA karajoDIne rAjAne vinaMtI kare che. pachI rAjAe ane mahAjane AvI RSine vivAha mATe prArthanA karI. eTale te munie vrata levAnA samaye divyavANI thaI hatI te yAda karI. te vANI saMbhArIne temaja sarvano vizeSa Agraha joIne vicAre che ke-je nikAcita bhogakarama bhogavyA vinA chUTI zake tema nathI. tyAra pachI te ArdrakumAra apavAdanA padathI hoya tema dhanavatine paraNyo. aho ! samudranA pUra sarakho karmavipAka konA vaDe rokI zakAya ? kanyAne varavAmAM devI pAsethI rAjAnI sAkSIpUrvaka je dhana prApta thayuM hatuM, te dhana devadatta zeThe te vakhate harSathI ArdrakumArane ApI dIdhuM, kedArarAgamAM bAramI DhAla pUrNa thaI. have te muni ArdrakumAra kevI rIte paraNaze te zrI nyAnasAgara kavi AgalanI DhAlamAM batAvaze. dUhA hInadIna vacane karI, havaI rAjanaI seTha, prArathanA muninaiM karai rahiuM RSi nIci dreThi... 1 Page #83 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAniuM mAniuM sahu kahi, kIdhau saphala prayAsa, moTA eha mayA karaiM, mUkai kema nirAsa... 2 nRpa kahi sAmagrI sajau, vIvAha karavA vega, chaI sAriu vara rAjIyau, mahIpati mananaiM geha... 3 DhAla-13 rAga-sAraMgamalhAra dezI-dulaha kivasaNa duhaNI rAdhikAjI... sohavi sohavi milinaiM ArdrakumAranIjI, pIThI colaI ho tyAMhi, sovana sovana pIThai bisI karIjA nhavarAvaIM te tAMhi so... bAvana bAvana caMdana lAvai agarajAjI, coAnaI ho camela, ratana ratana jaDIta siri ThAvaI saherojI, nayaNi aMjaNa dharaI so... bhUSaNa bhUSaNa pahirAvaiM bhAmini milIjI, vAgA avala cuNAya, suMdara suMdara tUra tihAM bAjaI ghaNAMjI, gorI thoke ho gAya, so... turata turata visAryA varavahU mAharaIjI, ghaDIu lagana ho lIdha, maMgala maMgala cAraiM varatyA corIijI, Arima kArima kIdha, so... bharatA bharatAnaI kanyA behuM ekaThAjI, ArogaIM ho kaMsAra, misarI misarI siumAhe dhRta melIAjI, jANe amIraso saMsAra, so... 5 sahuko sahuko kahiiM dhana e dhanavatIjI pAmI, puNya pramANi Adana Adana desana taNau rAjIojI, pati bhalau iMdra samANi, so... 6 iNIpari iNIpari suMdarI gAvaI sohalojI, sAraMganaI malhAra teramI teramI DhAlai nyAnasAgara kahIjI, paraNyA ArdrakumAra, so... 7 ArdrakumAranA lagna rAjA ane zeTha munine prArthanA kare che tyAre RSi nIcI dRSTi rAkhe che. "tame vAta mAno" e pramANe vinaMtI kare che. RSi taiyAra thAya che. pachI rAjA sAmagrI sajja karIne vivAhanI taiyArI kare che. 81 Page #84 -------------------------------------------------------------------------- ________________ baMne ThAme lagnanI joradAra taiyArI cAle che. zreSThIo badhAM eka ja sahodarAnI jema cittanA bhAvathI lagnanI sajAI kare che. ekamatathI badhe taiyArI cAle che. vivAha mATe moTA suMdara maMDapo racAvyA che. paMcavarNanA caMdruA suMdara zobhI rahyA che. saMdhyAnA samaye vAdaLAmAM raMga beraMga kalaro jema zobhAyamAna thAya tevA maMDapo zobhI rahyA hatA. maMDapanA caMdruvAmAM AbhalA zobhatA hatA. jANe tArAgaNe dharatI upara AvI vAsa karyo hoya tevaM lAgataM hataM. maMDapamAM jhAkajhamALa motIonI mALA jANe caMdramAnI cAMdanIno vistAra thayo hoya tevI zobhatI hatI. toraNo pavananA susavATAthI halI rahyA hatA. caMcaLa toraNo vararAjAne jaldI AvavAnuM AmaMtraNa ApI na rahyA hoya tevA dIpI rahyA hatA. motInA sAthIA cArebAju pUrAvyA hatA. lAlaratna vRkSamAM suMdara phaLo vikasIta thayelAnI jema vadhu zobhAkArI banyA hatA. ArdrakumAranA lagna samaye mAMDavAnA maMgalamuhUrta karavAmAM AvyA. suvarNavarNavALA evA temanA zarIre pIThI coLI tyAre te suMdara tana vadhu dedIpyamAna banI gayu. pUrva dizAmAM ravi uge. taratano ugelA ravinA suvarNa kiraNonI jema kumAra- zarIra suMdaratAne dhAraNa karatuM hatuM. bIjA kumAra ne kumArikA te vakhate bhegA thayA hatA. te baMne deva-devI jevA zobhatA hatA. badhAMe zubhakSaNe maMgala snAna karAvyu. temanA vALamAM aneka sugaMdhI padArthothI vAsita tela mAthAmAM nAMkhyaM che. dhUpanI aMdara agaru ne kapUra nAkhavAthI dhUpa vAsita bane che. tema sugaMdhathI ArdrakumAra, AluM zarIra vAsita banyuM hatuM. bIjI bAju vahanA pakSamAM kanyAoe suMdara vALane zaNagArI phUlanI mALAo goThavI hatI. sahusahune anurUpa bane pakSe zRMgAra dhAraNa karyA hatA. jANe kAmadeve be rUpa dhAraNa karyA hoya tevu bhAsatuM hatuM. nadImAM sapheda phiNathI lAvaNya vistAra pAme che tema navalakhA hArathI ArdrakumArano dedAra vadhu zobhato hato. Akhu aMga caMdanathI lepeluM hatuM. mauktikathI sarvAMga zobhatuM hatuM. jema zazI tArAgaNathI zobhe tema ArdrakumAra zobhI rahyA hatA. be vastra suMdara paheryA hatA. ratnajaDita mugaTa mastake zobhe che. vivAha maMgalanA sUcaka hatA. jAtivaMta azva upara ArohaNa karI mayuranuM chatra mAthe dhAraNa karI ArdrakumAra paraNavA cAlyA. sohAgaNanArI maMgala gAtI hatI. bherI bhaMgala vAgatA hatA. zaraNAIonA sura tenA zabdathI dizAne bharI detA hatA. judA-judAM vAjAnA suMdara avAjathI AkhuM gagana pUrAI gayuM hatuM. sahu jAnaiyA maMDape AvI UbhA rahyA. suhAgaNa nAra arthya ApatI hatI. eTale dahIM AdinuM zukana ApatI hatI. lagnanI veLA thaI, kanyA sAvadhAna kahI tene corImAM 82 Page #85 -------------------------------------------------------------------------- ________________ lAvavAmAM AvI ane hastameLApa thayo. te vakhate badhA harSAyamAna thayA. pachI corImAM cAra pherA pheravyA. cAra pherA cAra gatimAM bhamADanAra che. cAra maMgala vartyA pachI agnimAM homa havana gora mahArAja kare che. hastameLApa vakhate mAta-pitA taraphathI aDhaLaka dravya apAya che. potAnI AbarU pramANe dAyajo Ape che. tyArabAda vara-kanyA sAkara ane ghIthI mizrita amRtasamAna kaMsAra ArogI rahyA che. sarve nagarajano dhanavatIne dhanya dhanya mAnI rahyA che. ane kahe che ke-kharekhara tenA puNyanA yoge tene ArdradezanA iMdra samAna evA ArdrakumAranI sAthe lagna thayA. A pramANe sAraMgamalhAra rAgamAM zrI nyAnasAgare teramI DhAla varNavI jemAM ArdrakumAranA lagna mahotsavanuM varNana karyaM. dUhA paMcaviSaya sukha bhogavaI, nATaka gItavilAsa, bhogakaramanaiM nirajaraI, rahito raMga AvAsa... anukrami prasaviu dhanavatI, suta surakumara samAja, varasa AThanau te thayau, vadhataI suguNa nidhAna... tava bharatA trIyanaiM kahi, e suta tuma AdhAra, amhanaIM Apo AganyA, lIjai saMyama bhAra... 2 DhAla-14 dezI- -Rtu pAvasa AI, bola na lAge mora vayaNa rayaNahai... vilakhANI taba dhanavatI, su. virahini kayo rahe, gadagadasiri abalA kahaI, su. kauna karai tumahori, suna pIu sukhadI, bolI ho karajoDI, AMkaNI... locana kI jaladhAraso, su. sIMce piukI deha, su. prItama the jaba vichurI, su. jaba jaga sUnA eha, su... mahula aTArI baMgalA, su. bAga bagIce gokha su. kaMta vinA kina kAmake, su. jaMgala se saba joga, su... to lagi mAnanIhako, su. mAta-pitA-suta-vIra, su. jyoM lagi sira ko seharo, su. pratapo zirapati dhIra...su. 83 1 2 Page #86 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka nara dUjI nAyakA, su. tIsarI saritA dekhi, su. cothI paraMjana pAMcamI, su. saba vanarAjI pekhi su... pAMco kuM yauvana gaI, su. bahurima gAvi he paMca su. nara ko dhanapati nArI ko, su. ina meM nahIM khalapaMca su.... saritA kau varasA kahu, su. parajA ko nRpanAI, su. Rtu vasaMta dhanarAyako, su. Ane yauvana ThAI su... tini avadhAro vinatI, su. jaba cajauthI vaya hoya su. taba dIkSA vrata levajyo, su. rAmAIyoM kahe roya su... nehabANa pati uparaiM, su. chori nau nau bhAti, su. nyAnasAgaraI kahI caudamI, su. DhAla dhUmAli kI jAti, su... 9 dhanavatInI vyathA pUrvabhavanI bhAryA evI te dhanavatInI sAthe bhoga bhogavatA temane avasare gRhasthAzramarUpa vRkSanA phalarUpa putraratnanI prApti thaI. e bALaka saubhAgyathI zobhato devakumAra jevo lAgato hato. rUpa anupama hatuM. anukrame kALa pasAra thatAM te bALaka ATha varSano thayo tyAre potAno uddhAra karavAnI IcchAvAlA ArdrakumAre dhanavatIne kahyu ke-he priye ! tuM putravALI thaI che. mATe mane mUke ane rajA Ape to huM pharIthI vratane AdaraM. A putra tane sahAyarUpa thaze. mATe huM utkRSTa cAritradharmanI ArAdhanA karI karmonI nirjarA karI zakuM. patinA A prakAranA vacana sAMbhaLatI dhanavatI zokathI AMsuyukta netravAlI, gadgadsvare rUdana karatI, valakhA mAratI kahevA lAgI ke-"are re ! have amArI saMbhALa koNa karaze ? tamArA vinA mAre mATe AkhaM jagata zUnya che. mahela, baMgalA, bAga, bagIcA badhuM ja kaMta vinA jaMgala samAna che. jyAM sudhI mAtA-pitA putra ke patino sahAro hoya tyAM sudhI surakSA hoya che. abalA strIne eka kSaNa paNa patino viraha sahana karavo zakya nathI." kavi kahe che-nara, nAyikA, nadI, megha, vanarAjI A pAMcane nirakhatAM yuvAnI khIle che. puruSone dhanapati thavAnI IcchA hoya che, jyAre nArIne AvA koI prapaMcanI apekSA nathI. nadIne varSAnI apekSA hoya che. prajAne rAjAnI apekSA hoya che. vasaMtaRtu vanarAjAne 84 Page #87 -------------------------------------------------------------------------- ________________ yauvanavayamAM lAve che. tethI tame amArI vinaMtI dhyAnamAM lo. jyAre cothI vaya eTale ke vRddhAvasthAmAM dIkSA vrata lejo. A pramANe strI raDatI raDatI ArdrakumArane vinaMtI kare che. kharekhara saMsAranI mohamaya jAlamAMthI chUTarbu ghaNuM ja kaparuM che. rAganA baMdhana toDavA agharA che. dIkSA mATenI anumati meLavavI e satvazAlInuM ja kAma che. strInA bhayaMkara nehapAzamAMthI chUTavU te devatAone paNa duSkara che. A pramANe judA-judA prakAre patine saMsAramA rAkhavA mATe temanA upara neharUpI bANa pheMke che. virahanA vedanavALI dhUmAli rAgamAM caudamI DhAla pUrNa thaI. ArdrakumAra valatuM kahaI, e mUkI dyo vAta, caturI cAritra leyasyuM, kAli amhe parabhAta... 1 pADosaNa nA ghara thakI, zokAturi sA bAla, ANI pUNI riharIu, mAMDiu ghari tatakAla... 2 thoDI sI eka ko kaDI, kAtInaiM karI jAma, bAhirathI ramatau thakau Aviu beTau tAma... 3 __DhAla-15 dezI-vAlhojI vAI chi vAMsalI re... mAjI e syuM mAMDiuM tumha re, ApaNaDai dhari Aja, kahIuM haMtu kAMtaNau re, kAM lopI kula lAja mAjI... AMkaNI-mAjI e syuM mAMDiu tumhe re, suNi vatsa sA kahi duHkha bharI re, pIu pahutaI paraloki, e AdhAra chaI nArinai re, vastra AbharaNa e roka, mAjI... te nisuNI suta Ima kahe, jayavaMtaI muja tAta, e apazukana karau kizA re, mUkai rahaIrIu mAta, mAjI... suNi suta te to tAharau re, jau ghari kuzalau hoi, tau kima mAMDIyaI ratanasI re, sUtaniM ima kahI roya, mAjI... 4 mA poDhao chi mAharo pitA, A hIMDolA khATa, pAlasi lADa e mAharA re, kahau chau ima kiNa nATa, mAjI... 5 85 Page #88 -------------------------------------------------------------------------- ________________ uThI jAyaI chaI tuja pitA re, suNi duHkhabhaMjaka putra, tuM laghubAla lahito nathI, kima calasi ghara sutra, mAjI... lAvauM sUtranI kokaDI re, bAMdhI rAkhauM pAya, tihAM rahI kahau kima jAIsa re, nAsInai mujha tAya, mAjI... 7 paga be sUtrane tAMtaNe re, vITIyA vArovAra, manamAM ArdrakumArajI re, ciMtai moha vicAra, mAjI... mhArI mAnai mujanaiM tyajI re, kahai kihAM bhasiu heva, kima mUkI e mohinI re, aho aho arihaMta deva, mAjI... vIMTiyA taMtu pagi ja jetalA re, varasa tetalA tAI, rahiuM eha bAlaka vatI re, mohakarma lasi AI mAjI... taMtu bAra gaNatAM thayAM re, kahaI vinItAnaiM tAma, rahisiuM bAravarasagharaiM re, A bAlakanaiM kAma mAjI... sutanaiM karai jAu ANo re, ima suNI dhanavatI bAla, nyAnasAgara kahi sAMbhalau re, eha panaramI DhAla, mAjI... putracAturya ArdrakumAra vaLatuM ema kahe che ke-ame to kAle savAre dIkSA laIzuM. te sAMbhaLI dhanavatI pADozInA gharamAMthI reMTIyAne lAvIne sUtara kAMtavA lAgI. eTale te ArdrakumArano lalitavANIvAlo putra ramato ramato bahArathI Ave che. buddhimAna dhanavatI(zrImatI) te vAta putrane jaNAvavAne mATe rUnI pUNI sAte trAka laIne reMTIo kAMtavA beThI te joIne putra mAtAne pUchavA lAgyo ke-he mAta ! pati putra vinAnI strInI peThe tuM A zuM kAma kare che ? valI pitA, bhAI, pati ane putra jIvatAM chatAM teM A zoka lakSaNavAluM rUdana kema AraMbhyuM che ? zrImatI kahevA lAgI ke-he vatsa ! tAro pitA mane tyajIne kyAMya paNa jAya che. valI hajI paNa tuM bAlaka cha, pati rahita evI mAre A reMTIo che, te ja kAyamanI AjIvikA che. hajI sudhI mahAraM uttama evaM yauvanapaNuM che. ane dayA vagarano kAmadeva che. valI na ullaMghI zakAya evI kulamaryAdA che, tethI huM nathI jANI zakatI ke have zuM thaze ?" 86 Page #89 -------------------------------------------------------------------------- ________________ he mAta ! huM jatA evA mahArA pitAne vArIza, ema kahetA evA komala buddhivAlA bAlake mAtAnA hAthathI reMTIyAne choDAvI nAkhyo. A pramANe kahI lALathI karoLIAnI jema te mugdhamukha bALaka, caMcala netravAlA, capala zikhAvAlA ane kAMIka hasatA mukhavAlA te putra trAkanA sUtrathI pitAnA caraNane vIMTavA lAgyo ane bolyo ke, "he mAtA ! have bhaya rAkho nahIM, svastha thAo, have meM mArA pitAnA paga bAMdhI lIdhA che. tethI baMdhAyelA hAthInI jema have te zI rIte jaI zakaze ?" he tAta ! kaho, tame samartha chatAM paNa have pachI navIna avasthAmAM virahathI vyAkula evI mahArI mAtAne mUkIne zI rIte jazo ? bALakanI A pramANenI ceSTA joI ArdrakumAre vicAryu ke-je mArA manarUpa pakSIne pAzalArUpa thaI paDyo che, jethI haM have taratamAM dIkSA levA mATe javAne azakta chaM. mATe A premALa bALake mArA paga sAthe jeTalA sUtranA AMTA lIMdhA che. teTalA varSo sudhaI A putranA premathI huM gRhasthapaNe rahIza. pachI teNe paganA taMtubaMdha gaNyA eTale bAra thayA. tethI bAra varSa gRhasthapaNAmAM nirgamana karyA. kharekhara mohanIyakarmanI mAyA moTI che. A pramANe zrI nyAnasAgare paMdaramI DhAla varNavI. dUhA ema varasa cauvIza tihAM, ArdrakumAra gharavAsa, rahI che hiyaDai mana ciMtavaI, dhiga dhiga moha vilAsa... 1 bAra varasa bIjA ihAM, rahiu huM sutanaiM neha, pUravabhava mana isAthakI, vrata laI bhAMgu jeha... thayau anAraya tehathI, INa bhavi mahAvrata paMca, jo milyA jyAM sarvathA, te chUTIsa kiNa saMca... valI devaiM vArIjatai, hAhA lIdhI dIkha, sUto viSayanaiM kAdavaI, na palI jinanI sIkha.. kUpa jhaMpa dIdhI kharI, dekhata dIvi leya, viSaya bhaMjiuM viSathI bUrauM, duHkha anaMtA deya... havi sutanaiM vinItAtaNo, ati AgrahasiuM sAra, anumati leinaiM grahaI, paMca mahAvrata bhAra... 87 Page #90 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla-16 (rAga-sAraMga) dezI-viMdalInI RSi ArdrakumAra ekAMgi, ANI samatA manaraMgi ho, vicaraI vayarAgI jima kaMcUkI nAga utArI, nAsai na rahai tiNa ThArI ho, vi... 1 rAjagRhapurani rAhi, Aviu RSi aTavImAMhaI ho, vi. nijasevaka rAjakumAra, zata paMca milyA tiNi vAra ho, vi.... bhaya nRpa ArdrakanauM teha, lahI lAja tyajI nija geha ho, vi. joI jai kumaranI zuddhi, ANI mana ehavI buddhi ho, vi... jotAM bahu desavidesa, na lahI kihAM zuddhi visesa ho, vi. aTavImAM mAraga pADI, bhara ikaThA thayA savi ghADI ho, vi... 4 kahaiM praNamI RSinA pAya, Avau puri karau ho pasAya ho, sAhiba sobhAgI suNi muni kahaI puri ghara kehathI, pAmI jaI mugati na tehathI ho, samajhau ema jANI... AMkaNIchaI e saMsAra asAra valI, athira kuTuMbaparivAra ho, sama. kehanau pitA kehanI mAtA, kehanA suta kehanA bhrAta ho, sama... svAratha sarijAI nAsI, kehanI mAmI kuNa mAsI ho sama... kRtakarama udaya java AvaI, tava koya na ADo thAvai ho, sama... hiMsA naI mRSAvAda, corI mithuna unamAda ho, sama. parigraha e Azrava paMca, melI dai narakano saMca ho, sama... upadesa suNI pratibuddhA, vayarAgI te thayA suddhA ho, vi. saI pAMcanaiM dIkSA di, saMghalAMni sAthaI leI ho, vi... havaI saparivAra ullAsaiM, jAtAM jina vIranI pAsi ho, vi. miliu mAragamAM gosAlo, kumatI je pApaI kAlo ho, duramati dobhAgI... nija buddhi vikalApita teNI, jagamAMhi pragaTa karyA jeNai ho, du. zrI vardhamAna jina kerA, tehatau grahI doSa dhaNerA ho, du... 88 Page #91 -------------------------------------------------------------------------- ________________ RSi ArdrakumArasiuM vAMdai, Aviu pApI sIhanAdaI ho, du. ti vAraiM te mahAmativaMta, ApaiM uttara ekAMta ho, suMdara sobhAgI... AMkaNI 12 ati kSudra duSTa mahAkAThau, nayabhRSTa thayo te nAThau ho, du. kahI rAga sAraMgaI rasAla, nyAnasAgare solamI DhAla ho...su. pAMcaso subhaTone pratibodha pachI sahejavAramAM bAra varSa ane gRhasthavAsanA covIza varSa cAlyA gayA eTale ArdrakumAra vicAra karavA lAgyA ke-dhikkAra thAo ! je pramAda vaDe A huM kema chetarAyo ? je pUrve abhayakumAra mitre mane bodhiratna mokalyuM hatuM, te mArA jAgatA chatAM paNa are ! viSayacoroe corI lIdhuM, pUrvabhavamAM vrata bhAMgavAthI anArya dezamA utpanna thayo. ane hamaNAM sarvarIte cAritrabhraSTa thayo cha. to have huM kaI gatimAM jaIza ? vahANa prApta thayA chatAM huM DUbyo, anna malyA chatAM huM bhUkhyo rahyo. valI lakSmI prApta thayA chatAM huM daridrI rahyo. jinadharma prApta karyA chatAM paNa viSayothI hu~ pIDA pAmelo chaM. hAthamAM dIvo hovA chatAM ne dekhato hovA chatAM huM kuMvAmAM paDyo, viSathI bUrAM viSayo che, je anaMtA duHkha ApanArA che. athavA have ciMtA karavAthI zuM ? hamaNAM paNa zuddhine mATe karelu tapa tathA jo bhAva che, to pAchalathI paNa mokSa dUra nathI. Ama nizcaya karIne savAre strI tathA parivAranA mANasonI rajA laIne te ArdrakumAra mALAmAMthI pakSInI peThe sAdhuno veza dhAraNa karIne gharathI cAlI nIkalyA. jema sarpa kAMcalI utAre tema parivArano tyAga karI ArdrakumAra ekalA samatAne dhAraNa karI, pRthvI para vicaravA lAgyA. vasaMtapurathI rAjagRha nagara tarapha jatAM mArgamAM potAnA pAMcaso subhaTone corIno dhaMdho karatAM joyA. temaNe oLakhIne bhaktithI Ardramunine vaMdanA karI. munie kahyu-tame AvI pApI AjIvikA zA mATe AdarI che ? teo bolyA ke- he svAmI ! jyAre tame amane ThagIne palAyana thaI gayA tyAre amo lajjAthI amArUM mukha rAjAne batAvI zakyA nahiM. tethI tamArI zodhamAM pRthvI para bhamatAM corI vaDe AjIvikA karavA lAgyA. nirdhana zastradhArI bIjuM zuM kare ?' muni samatApUrvaka, madhuravANIthI bolyA ke-'he bhadro ! kadI mAthe kaSTa AvI paDe to paNa dharmAnubaMdhI kArya hoya te ja karavU ke je banne lokane saphaLa kare. koI 89 Page #92 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mahApuNyanA yogathI A manuSyajanma prApta thAya che. ane te prApta thayAnaM phaLa svarga tathA mokSane ApanAra dharma ja che. sarva jIvonI ahiMsA, satya, acaurya, brahmacarya, niSparigrahatA e dharma tamAre mAnavA yogya che. he bhadra ! tame svAmIbhakta cho, huM rAjAnI jema tamAro svAmI chaM. mATe tame pratibodha pAmI ane satyadharmane svIkAravA tatpara bano.' valI, A saMsAra asAra che. kuTuMbaparivAra asthira che. konA pitA ne konI mAtA ? konA putra ne konA bhAI ? badhA svArthanA sagA che. jyAre karelA karma udayamAM Ave che tyAre koI AIM AvatuM nathI. hiMsA, mRSAvAda, corI, abrahma, parigraha pAMceya Azrava narakamAM laI jAya che. A pramANeno upadeza sAMbhaLI pAMcaso subhaTo vairAgya pAmyA ane ArdrakumAre teone dIkSA ApI. parivArasahita te zrI mahAvIrasvAmIne vaMdana karavA rAjagRha tarapha cAlyA. mArgamAM jatAM ArdrakumArane pApathI kAlo evo gozAlo sAmo malyo. potAnI buddhithI kalpelo mArga teNe pragaTa karyo. ArdrakumAranI sAthe vAda karavAno zarU karyo. te kautuka jovAne hajAro manuSyo ane vidyAdharo ekaThAM thayA. te mahAmunie vAdamAM gozAlAne niruttara karI dIdho. tyAre devatA ane vidyAdharoe jaya jaya zabda karIne temanI stuti karI. ane gozAlo nAsI gayo. A pramANe rasAla evA sAraMgarAgamAM nyAnasAgare solamI DhAla kahI. dUhA tihyAra pachI jAtAM thakAM, pura rAjagRha pAsa, mAragamAM AvyA ghaNAM, gaja tApasanA vAsa... te ajJAnavAdI izA, tApasa thApaiM ema, bIjAdika bahu jIvanI, hatyA kIjai kema... te pAhi vanahAthIyau, bAMdhI haNaI eka, jA pala pahuMcai tehanu, tAM bhakhII paratyeka... tauM hiMsA thoDI huvaI, ema kahi ajJAna, bAMdhiu chai gaja ekanaI, tiNi dina teNai thAna... lohamAra zataka sAMkalaI, mahAtaruvarasyuM ANi, cArai paganaI kauTisyuM, tApasi jUDiu tANi... 90 Page #93 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla-17 (rAga-dhoraNI) dezI-RSabhazAMti mana mohIojI... tava janavRMdaI parivaryA, ArdrakaRSi ho upazama bhaMDAra, dekhInaI mAtaMga te, manamAMhi ho ciMtaI tiNivAra... dhana dhana e RSirAjajI, teha dhana dhana ho naranArI, jeha pada vaMdI ehanA, nija jIvita ho karaI janama pramANa... AMkaNI-dhana dhana e RSirAjajI jau chUTauM baMdhana thakI, tauM huM paNi ho jaI chAMDu sAdha, truTi muni atizayaI tadA, loha saMkala ho gaja thayau bAdha, dhana... bhagati isiu~ muni vAMdInaI, piNa ubho ho mukhi animeSa joinai gaja vani gayau, mAnaMtau ho tava nijamati lekha, dhana... atisaya dekhI sAdhunau, ati amaraSi ho tAma, uThiyA gaja keDi ghasiyA, vasi nAviu ho tava valyo kari mukhazyAma... kAM paMcedriya vadha karau aganyAnI ho Ima pIo meva, te savi tApasa bUjhaviyA, kariyA sItala ho vacanAmRta sIMci, dhana... kADhIyA unamAraga thakI, zuddha mAragi ho thApI kariyA saMta, ehavaI abhayakumArajI, nRpa zreNika ho tihA AvyA khaMta, dhana.. chUTau gajabaMdhana thakI, pratibUdhau ho baMdhA RSipAya, ima atizaya janamukhi suNI, Azrama yadi ho vani Avu, dhana... traNa pradakSiNa deyanaiM, vAMdInaI ho maMtrInaI bhUpa, baIThA jayaNAsiuM sahu, tava desana ho dIi sAdhu anupa, dhana... parama bhagati desana suNI, mahIpatinaiM ho maMtrIsara teha, ArdrakumAraRSinai stavaiM, dhana dhana ho upazama rasa geha, dhana... lohataNI dRDha saMkalaI, bAMdhiu tau ho tApasi parapaMci, aho ati duSkara e prabhu, mUkAviu ho vAraNa tirayaMca, dhana... aho aho e atizaya ghaNo, sobhAgI ho mAMhi sirareha, dhana dhana abhayakumAranI maitrI, karI ho tumhasyuM dharIo neha, dhana... 6 91 Page #94 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAga dhoraNIiM sattaramI, nyAnasAgaraiM ho bhAkhI eha DhAla, ArdrakaRSi havai rAyanaiM, suNau kahisi ho teha vacana rasAla, dhana... 13 gajamukti tyArapachI baccAthI vIMTalAyelA hAthInI peThe te pAMcaso ziSyothI vIMTalAyelA ArdrakumAra munirAja rAjagRha nagara tarapha jatA chatAM hastitApasanAmanA AzramamAM AvyA. tyAM parNakuTIomAM hAthIonuM mAMsa taDake sukaveluM temanA jovAmAM Avyu. tyAM rahelA tApaso eka moTA hAthIne mArI tenuM mAMsa khAIne divaso pasAra karatA hatA. ajJAnavAdI tApasano evo mata hato ke-eka moTA hAthIne mArI nAMkhavo sAro ke jethI eka jIvano ja nAza thAya, vananA dhAnya vigerethI ane mRga vigerene mAravAthI ghaNA jIvono ghAta thAya che. ema mAnavAthI je AzramamAM tApaso dareka pAraNe eka hAthIne mAre che. te vakhate tApasoe bhAre sAMkalavaDe majabUta bAMdhelA hAthIe munine dIThA. ___ pAMcaso muniothI paravarelA te maharSine aneka loko pRthvI para mastaka namAvIne vAMdatA hatA. te joI laghukarmI gajendre vicArya ke-jo haM baMdhanathI mukta thAuM to huM paNa A munine vaMdana karUM. ema hAthIe vicAra karyo evAmAM ja muninA atizayathI ane temanA darzanathI te hAthInA lohamaya baMdhana jUnI doraDInI peThe tUTI gayA. hAthI chUTo thaI te mahAmunine vaMdana karavA cAlyo. muni tarapha baMdhana vinAno e hAthI doDavA lAgyo eTale mANaso trAsa pAmI Ama tema nAsavA lAgyA, paraMtu dhIrabuddhivAlA muni trAsa pAmyA nahIM. pachI zUravIrapaNAthI, mahoTApaNAthI ane gati vagere guNothI jANI pote jItAyelo hoya evA te hAthIe potAnI sUMDha vaDe muninA pagane sparza karIne vaMdanA karI. pachI manavaDe e uttama munine vize ghaNI bhaktivAlo hAthI potAnA gharanI peThe vanamAM pesI gayo. ArdrakumAra muninA te atizayane nahi sahana karI zakanArA jaTAdhArI, kapaTacittavAlA sarve hastitApaso tyAM AvyA ane kahevA lAgyA-he bhikSu ! ghaNAM jIvapIMDone bhakSaNa karanArA tamArI kriyA vyartha che. valI dharmavaMta to ame ja eka ja hAthI vaDe pAraNuM karIe chIe. pazu evA hAthIvaDe vaMdAyelo tuM pazuM sarakho che. te zuM amane Azcarya cha ? ema te tApasoe kahyu eTale munIzvara kahevA lAgyA ke-jevI eka evI paNa mahoTA jIvanI hatyA pApane mATe thAya che, tevI ghaNI paNa sUkSmajIvonI hatyA pApane mATe thatI nathI. jevI rIte eka evI mahoTI zilA aMgane bhAMgavA mATe thAya, 92 Page #95 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tevI rIte zuM kAMkarAno samUha thAya kharo ? potAne mATe rAMdhI rAkhelA lokanA gharonA vize madhyAhna vakhate thoDaM thoDaM grahaNa karatA evA mane hiMsakapaNuM lAgatuM nathI. he mAMsabhakSako ! prathama hAthIne ghAta karanArA evA tamane dayA nathI, ane nirdayane puNya kyAMthI hoya ? tema ja niHpuNyane kriyA ja zI hoya ? e pramANe lAbhane IcchanArA tamane mUlakhAmI prApta thaI. to teme eka dayAne sevo. ghAtaka evA tamArAthI bhaya pAmato A hAthI jo kRpAnA sthAna ane saumya evA mhAre zaraNe Avyo to tethI tame zA mATe krodha karo cho ? yogasiddha munino prabhAva koI judA prakArano hoya che. jeNe karIne uttama buddhaivAlA to dUra rahyA. paraMtu nizce pazuo paNa tene seve che. pachI sAdhunI amRtajharatI vANIthI kSaNamAtramAM zAMta thayo che krodharUpa agni jemano evA sarve tApasoe jaina dIkSA lIdhI. te ArdrakumAra munine AvelA sAMbhaLI zreNika rAjA abhayakumAra sahita tyAM Avyo. munine bhaktithI traNa pradakSiNA karI. gajabaMdhananI mukti ane hastitApasonA pratibodhanI vAta sAMbhaLI hAtha joDavApUrvaka namaskAra karI magadhapati zreNika rAjAe temanA adbhuta caritranI prazaMsA karI. A pramANe zrI nyAnasAgare dhoraNI rAgamAM sattaramI DhAla varNavI. dUhA suNi nRpa vanagaja pAsathI, je mUkAviu Aja, te duSkara kAMI nathI, jotAMsyuM nararAja... 1 je mahAbalasyuM tAMtaNA, mUMkyAnaiM chiMDi teha, tehathI ati duSkara nathI, gaja choDAviu jeha... 2 pUchaI nRpati kautakaiM, kahau prabhu karI pasAya, neha pAsa keNI paraI, mUkyuM tumhe munirAya...3 DhAla-18 (rAga-sAriMga) dezI-dhari AvojI AMbo morIo... tihAra pachI saghalau kahiuM, mAMDInaI nija virataMta, sittari koDAkoDi jasa udaya chaI, sAgarataMta, AMkaNI-chaI moTauMjI karama e mohanI... 93 Page #96 -------------------------------------------------------------------------- ________________ s m X o o o v jau bAlaki sUtrane tAMtaNe, karI bAMdhiyA je mujha pAya, te nehapAsa mahAbali karI, choDiu duSkara mahArAya, chaI... bhaMbhasArarAjA suNI, saghaLau RSinauM saMbaMdha, kahi dhanya tume munirAjajI, manathI mUkiuM pratibaMdha, chaI..... mahIpatinaiM maMtrI bihuI, vAMdInaI nija puri jAya, ArdrakaRSi parivArasyuM, jaI vaMdaI vIranA pAya, sobhAgI nRpa seharo.. vAMdInaI ima vInavaIM, suNi jagaguru eka aradAsa , so. chau aparAdhI tAharau, vrata khaMDI hiu gharavAsa, sobhAgI... tuM tAraka tribhuvanadhaNI, duHkhabhaMjaka devadayAla, so. choDAvaI pAtika thakI, prabhu zaraNAgata pratipAla, so... mAragamAMhe AvatAM, deI upadeza je loka, so. rAjakumAra Adi bahu, samajAvyA thokathoka, sobhAgI... dIkSA sahu sAthi pharI, grahI vIrajiNesara pAsa, so. tiNa parivAraiM paravaryA, bhUtali vicaraI ullAsa, so... jIva ghaNAnaiM bUjhavaI, ApaI zuddha samakita dAna, so. tapajapakIriyAI karI, caDIuM caDataiM guNathAna, sobhAgI... karama khapI kevala lahiu~, karaI kevalaocchava deva, so. kanaka kamala baiMsArinaiM, sAraiMjI suranara seva, so... rAga sAriMga aDhAramI, kahI nyAnasAgari e DhAla, so. ArdrakumAra aNagAranaiM, bhavi vaMdiu vAra trikAla, o... prabhumilana bhaktithI vaMdanA karatA rAjAne munie dharmalAbharUpa AzISathI pratilAbhita karyA. pachI rAjAe Azcaryasahita kahyu ke-tame hAthInI majabuta sAMkala toDI nAkhI. tame dhanya cho ! kRtapuNya cho ! pachI thoDA hAsyane lIdhe manohara mukhavAlA ArdrakumAra munie rAjA zreNikane kahyu ke-he nRpa ! bIjA baMdhathI mukAvaM te mane duSkara nathI lAgatuM, kAraNake madonmatta hAthIne vanamAM paNa baMdhana thAya che, paraMtu reMTIyAthI ukalelA staranA tAMtaNAnA baMdhanathI mukAvaM te mane ghaNuM duSkara lAge che. rAjAe atikautukathI pUchayu kehe muni ! prasAda karI te nehapAsano mokSa kevI rIte duSkara che te kaho. a ar an 94 Page #97 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ardramunie tAMtaNA saMbaMdhI kathA zarUAtathI kahI saMbhaLAvI kharekhara, sIttera koDAkoDInI sthitivALu mohanIyakarma toDavU khUba agharaM che. A pramANe munino vRttAMta sAMbhaLI, rAjA ane maMtrIe temanI bhAvapUrvaka stavanA karI. pachI ArdrakumAra munie abhayakumArane kahyu ke-he mitra ! e tamAro prabhAva che, je huM anAryadezamAM janma pAmyo chatAM paNa rAjAothI vaMdana karAuM chaM. jo caMdrane vize cakora pakSInI peThe meM tamAre vize suhRdayapaNuM na dhAraNa kayuM hota to A cAritrarUpa caMdrikAnuM pAna zI rIte pAmata ? huM tamArA upakArano badalo vAlanAra kyAre paNa nahiM thAu ! tethI eTaluM kahuM chu ke-tuM AvI rIte ja niraMtara samyaktvane dIpAvaje. pachI te muninI dIkSAnI bhAvanAthI pavitra manavAlo rAjA zreNika te Ardramunine sArI rIte vaMdanA karIne abhayakumAra sahita rAjagRhI tarapha gayA. have ArdraRSi potAno ziSyaparivAra laI vIraprabhune vaMdana karavA nIkaLyA. te muni prabhunA caraNomAM namaskAra karI vinaMtI kare che-he prabhu ! huM tAro aparAdhI chu. mahAvrata ne grahaNa karyA pachI tenuM khaMDana karI gRhasthAvAsa svIkAravo paDyo. he prabhu ! Apa duHkhabhaMjaka tribhuvanatAraka, dInadayALa cho tethI huM ApanA zaraNe Avyo chu. rakSaNa karo, rakSaNa karo... zrI vIrajinezvaranI pAse sarvee vidhivat dIkSA grahaNa karI. parivArasahita pRthvItala para ullAsapUrvaka vihAra kare che. munibhagavaMta tapa, japa, kriyA karatAM anukrame guNasthAnaka caDhavA lAgyA ane ghAtIkarmono kSaya karI anukrame uttama evA kevalajJAnane prApta karyu. devatAo AvI kevalajJAnano occhava kare che, navA navA suvarNakamala racI tenA para besADI dezanA saMbhaLAve che. A pramANe sAraMgarAgamAM zrI nyAnasAgara munie ArdrakumAra aNagArane bhAvathI trikAla vaMdana karyA. dUhA aMta samaya aNasaNa grahI, karI sailesI jANa, ArdraRSi sukha sAsatAM, pAmyA pada niravANa... 1 DhAla-19 (rAga-dhanyAsI) dezI-dITho dITho re vAmA ko naMdana dITho... bhAvazalya rAkhyAnAM bhaviyaNa, Ima kUDA phala jANI, niraticArapaNaI vrata pAlau, zrI jinavacana pramANI re... 95 Page #98 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhavi mAnavabhava phala sAdhau, surataruthI e dharama adhiko, vinayamUla ArAdhau re, bhavi mAnavabhava phala sAdhau... hita sukha mokSataNI chaI dAtA, arihaMta pratimA ema, jinapratimA darasaNathI bUjhu, jUo eha Ardraka jema re... bhavi zrI sUyagaDAMgasUtranI vRtti, e adhikAra vakhANu, valI upadesaciMtAmaNI mAMhithI meM ihAM vistAra ANiu re, bhavi... gAthAbaMdha carita paNi ehanu, ema kahiu adhikAra, trihuM graMthethI kariu cokasa, sarasa ghaNauM sukhakAra re bhavi... rasanAnaiM rasiuM chauM adhikuM, tehathI je kahiu~ hoi, micchAmi dukkaDaM saMghanI sAkhi, diuM karajoDI doI re, bhavi... cArasaiM naiM ekAvana ehanu, graMthakAra guNi kIdhau sAdhutaNA guNa gAtA suparii sakala manoratha sIdhau re, bhavi... zrI acalagacchi giruA gacchanAyaka, zrI guNaratnasUriMda, brahmacArImAMhi cUDAmaNi, abhinava jaMbUmuNiMda re, bhavi... zrI kSamAratnasUri tasa pATaI, sohaiM jema diNaMda, nAma tisiu paraNAmaiM dIThau, nayaNi amIrasabiMda re, bhavi... zrI gajasAgarasUritaNA ziSya, paMDita adhika pratApI, lalitasAgara budha lAvaNyadhArI, jagi jasu kIrati vyApI re, bhavi... prathamaziSya muni mANikasAgara, teha taNA matimaMta te gurunaI supasAiM gAyu, ArdrakaRSi guNavaMta re, bhavi... sattarasattAvIsaI caitara sudi terasa sasivAraI, pUravAphAlgunI dhvajayogaI, laghuvaTapadra majhAraI re, bhavi... e ogaNIsamI DhAla, dhanyAsI nyAnasAgari kahIM tehaI, dhavala dhiMga gauDInI sAMnidhiM, dina prati dolata gehaI, bhavi... 96 Page #99 -------------------------------------------------------------------------- ________________ upasaMhAra kevala sAdhunA guNothI ja Azraya karAyelA hovAthI utpanna thayelA kevalajJAnavAlA te ArdrakumAra munIzvara potAno aMtima samaya jANI aNasaNa grahaNa karI zAzvatA sukha samAna nirvANapadane pAmyA mATe he bhavyajIvo ! tamAre uttama puruSonI sAthe maitrI karavI. vItarAga, arihaMta paramAtmA jaNAve che ke bhAvazalya rAkhavAnAM kaDavAM phaLa bhogavavAM paDe che. mATe niraticAra vrata pAlana karo ane saMyamamAM sthira banavuM. daza dRSTAMtathI durlabha, suratarU thI adhika, paMcamagatine ApanAra evA manuSyabhavanuM phala prApta karavuM joIe. AtyaMtika sukha, avyAbAdha sukha ajarAmara padanI prApti karAvanAra jinapratimAnA darzanathI ArdraRSi pratibodha pAmyA. hRdayane drAvita karanAra, romAMcaka evA ArdrakumAranuM caritra zrI sUtrakRtAMga AgamanI vRttimAMthI temaja aMcalagacchAdhirAja zrI jayazekharasUrikRta "upadeza ciMtAmaNI" nAmanA graMthanA AdhAre varNana kareluM che. gAthAbaMdha ArdrakumAra caritramAM paNa eno adhikAra che. traNeya graMthamAMthI nakkI karIne A rAsa racAyo che. graMthakAra aMtamAM rAsa racatI vakhate kAMI paNa adhika ochraM kahevAyuM hoya to saMghanI sAkSIe te sarvanuM micchA mi dukkaDaM Ape che. prastuta rAsa 451 graMthAgravAlo che. AvA uttama RSi ArdrakumAranA guNa gAtAM sakala manoratha siddha thAya che. graMthanA aMte prazasti karatAM graMthakAra potAnI guruparaMparA batAve che. zrI aMcalagacchanA gacchanAyaka, brahmacArIomAM cUDAmaNi samAna, abhinava jaMbUkumAranI jema zobhatA guNonI khANa samAna zrI guNaratnasUrIzvarajI ma. sA. nI pATe thayelA zrI kSamAratnasUri gacchamAM sUrya samAna zobhe che. temanI pATe thayelA zrI gajasAgarasUrinA ziSya upAdhyAya zrI lalitasAgara ane temanA prathama ziSya munivarya zrI mANekasAgara che. te gurunI kRpAthI ArdraRSinuM caritra varNana karyu. vikrama saMvata 1727 mAM caitra suda terasa, zanivAranA divase, pUrvAphAlgunI nakSatramAM, dhvajayogamAM dhavaladhiMgaDa zrI goDIjI pArzvanAtha dAdAnI sAMnidhyamAM, laghuvaTapadra gAmamAM zrI nyAnasAgare A rAsanI racanA karI. // zrI ArdrakumAra rAsa saMpUrNa // 97 Page #100 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mRgadhvajakevalIrAsa rAsaparicaya - ahiMsA, saMyama ane taparUpa dharma e utkRSTa maMgala che. jIvonI hiMsAno tyAga te ahiMsA dharma. dareka ne potAno jIva priya hoya che. mATe dareka jIvonI rakSA karavI joIe. jIvahiMsAthI A bhava ane parabhavamAM kaTuphaLa bhogavavA paDe che. durgatimAM dhakelAIne anaMta bhavabhramaNa thAya che. tevI jIvahiMsA, sAdRzya varNana padmakumAre 'mRgadhvaja kevalI rAsa'mAM karela che. zrI naminAtha prabhunA zAsanamAM thayela mRgadhvajakevalIrAsano mukhya uddeza jIvamaitrI, karuNA ane ahiMsA dharmanA lAbha temaja jIvahiMsAnA nukasAna darzAvavAno che. pUrvabhavanA saMbaMdhathI cAlatI veranI paraMparAthI jIvo kevA kaTuphaLa bhogave che tenuM tAdRzya varNana A rAsamAM karavAmAM Avela che te jANI sarva jIvo veranI paraMparAne toDI bhavanirveda pAmI bhava baMdhananI beDIne toDI jaldIthI mokSa sAthe saMbaMdha joDe tevo ja A rAsano uddeza che. __cAra DhALamAM racAyela A rAsa nAno paNa bodhadAyaka che. ane sajjAyarUpe gAI zakAya tevo khUba rasaprada che. aMtyAnuprAsa alaMkArathI suzobhita che. kartAparicaya __ A rAsanA racayitA kharataragacchIya pUrNacandra upAdhyAyanA parama vineya zrI padmakumAra che. temanA viSenI mAhitI koI prApta thaI zakatI nathI. A rAsa paNa kayA samayamAM racAyo che te jANI zakAtu nathI. mRgadhvajakevalInuM caritra paNa bIjA koI paNa granthamAMthI prApta thaI zakyu nathI. kevala harSapuragacchIya maladhArI zrI hemacandrasUrisandabdha 'bhavabhAvanA' granthamAM mRgadhvajakevalInA caritranI saMkSepa mAhitI jANavA maLI che. zloka naM. 2080 thI 2090 sudhImAM AnuM varNana che temaja kSatriya vaMzIya mRgadhvaja kevalInA vaMza paraMparAmAM thayela eNIputra vigere tathA kAmadeva zreSThInA vaMzamAM thayela kAmadatta vigerenuM varNana paNa A granthamAMthI prApta thaI zakyu che. A granthamAM 'kAmadevazreSThI traNa maMdira baMdhAve che. temAM prathama maMdiramAM trikhuravAlA ratnamaya mahiSanI pratimA, bIjAmAM potAnI ane trIjA maMdiramAM mRgadhvajakevalInI pratimA bharAve che.' A pramANe ullekha che. jyAre padmakumAra racita A 98 Page #101 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAsamAM judo ullekha jovA male che ke mahiSano jIva asurakumAra eka maMdira baMdhAvI temAM kevalI ane trikhuravAlA mahiSanI pratimA sthApana kare che. bAkInuM varNana prAyaH samAna prApta thAya che. kevala harSapuragacchIya maladhArI zrI hemacandrasUrisandRbdha 'bhavabhAvanA' granthamAM mRgadhvajakevalInA caritranI saMkSepa mAhitI jANavA maLI che. zloka naM. 2080 thI 2090 sudhImAM AnuM varNana che temaja kSatriya vaMzIya mRgadhvaja kevalInA vaMza paraMparAmAM thayela eNIputra vigere tathA kAmadevazreSThInA vaMzamAM thayela kAmadatta vigerenuM varNana paNa A granthamAMthI prApta thaI zakyu che. A granthamAM kAmadevazreSThi RNa maMdira baMdhAve che. temAM prathama maMdiramAM trikhuravAlA ratnamaya mahiSanI pratimA, bIjAmAM potAnI ane trIjA maMdiramAM mRgadhvajakevalInI pratimA bharAve che. A pramANe ullekha che. jyAre padmakumAra racita A rAsamAM judo ullekha jovA male che ke mahiSano jIva asurakumAra eka maMdira baMdhAvI temAM kevalI ane trikhuravAlA mahiSanI pratimA sthApana kare che. bAkInuM varNana prAyaH samAna prApta thAya che. kSati badala vidvAnone sUcana karavA namra vinaMtI. paramAtmA ke lAMchana viSayameM vizeSa jAnakArI : 10 veM zItalanAtha bhagavAna kA lAMchana evaM aSThamaMgala zrIvatsa prAcInatama svarupa arvAcIna svarupa 9 veM suvidhinAtha bhagavAna kA lAMchana : makara kA vAstavika svarupa sA. nayadarzanAzrIjI nA ziSyA sA. namranidhi tathA namragirA 18 veM aranAtha bhagavAna kA lAMchana evaM aSThamaMgala : naMdyAvarta prAcInatama naMdyAvarta arvAcIna naMdyAvarta 13 veM vimalanAtha bhagavAna kA lAMchana Dukkara (bhuMDa) nahi, apitu viziSTa pavitra prANI 'varAha' hai| | jinAlaya nirmANa saMbaMdhita zilpagraMtharatna jaina zilpa vidhAna (bhAga 1-2 ) > jinAlaya nirmANa mArgadarzikA (gubhrAtIhindI) 99 lekhaka pa. pU. munirAja zrI saumyaratnavijayajI ma. sA. Page #102 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 100 9702 purA paM. zrI caMdrasAgarajI gaNi mana jAnA kahasAsa pivantavata svarUpa kumati nivAsAta mAtA nevatihA~ nagara nete) sAyAmahiSam nembAmA vayara kAraNa kahe sivagAmI trigrIvarAya taka rimesa mahaMta 1951 rurukara vArIsa / zrAmapUrI sAgaratetrI s| 1514narAzrati saMsAre phira 5 vA kuhina kA sArA dhana zanibAra sIdha mariyama va kAlApana phi risponara kahA tisayAmA tAramahiSIudarapannaga vAsmAta tihAMvibandhana mAhi zrAyAmityagamiI dUhAhAhApahAre manazAMtisukumArAmAra vizrapArA mirala hispanizravattava se bedhA jArI na 6 SanibaMdhAma nimakaravarosa lgaa| jimamAmata vahapAna mani kevala vaaraa|||||| pratibodhiyAsa vikaNArA masti spanasImasAra rAyamAla niratI cAra zyAdhanatatA yAni kisura kumAra (prAsAdakara tiphArAmA himA mAdi jagamagatAra tira ganagiSAmayima hAyarayApazmaratimatAmaSTikAmadeva ke nyA dhanadeza vipasanAvara (26 na kevaladhara karavihArA pratibAdhata vikArAdina kara jim jJAna kA sAmAhatimara utaranA hai| 201dhana AyurAsurAriNo mamatAzavana garI gamiti hoyAmpA suravAtIsa gata 280 munitarA supAtA OM janamapavitrAzraniminAtha vAra hAra mi yA guNA gAMgahANadhanadhanadhanajamuniyA hI praNAmapAya / jasu nAbhi navaninA mAmIja mukha saMtAna dhanaNa paratara gati gururAyAsI kAyA tAsa sAsa sadAsa va vArA mavAlam padamakumA rAzana kevala riSida paaeN| kalpApAstuzraba 3 caMdrasAgarajI jJAnabhaMDAra - ujjaina (antima pRSTha) Page #103 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zrI mRgadhvajakevalIrAsa DhALa - 1 paNamavi siri goyama gaNahara maNahara rAya, hau gAisu guruA mRgadhvaja munivararAya zrAvastI nayarI amarApurI samANa, jihAM rAja karaI jitazatru naresara jANa...... taure jANa zIromaNI zIlataNai guNI satI zIla samANI zazIvaraNI mRganayaNI suMdarI kIrtimatI tasu rANI, tiNi jAyau kumara sobhAgI suMdara kalAtaNai bhaMDAra, vinaya-viveka vicAra vicakSaNa mRgadhvajanAmi kumAra...... tiNi nayarI vasaI zreSThi kAmadeva udAra, dhanavaMtapaNai dii bhUpati mAna apAra, ika divasa vizeSaI jovA gokula ThAma, tihA daMDaka gopati AvI miliyau tAma... taure AvI miliyau gopati jaMpai, svAmI nayaNi nihAlau, e govRMda carai e mahiSI, TolA tumhe saMbhAlau, jatA mahiSa eka tihAM dIThau, kAtara paNai nihAlaI, dhUjai khIjaI valI vizeSai, Akhii AsU DhAlai... tiNi avasari daMDaka teDai mahiSa turaMta, tu Ava na amha tumha sAmI e balavaMta tatakhiNa te AvI harakhii karai praNAma, jihvA kADhInai Ubhau rahiu tAma... taure nizcala ThAmi rahiu, te dekhI kAraNa pUchai seThi gopa bhai suNI sAmI eha bIhai tumhacI deThI, 101 Page #104 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 6 Agai sAtavAra mai sai hathi, haNI hatyAphala lIdhau, jJAnI taNai vacani jANInai abhayadAna hiva dIdhau.... isau vacana suNInai zreSThi dharai vaIrAga, jIvahiMsA karivA mujhanaI nahI chaI lAga, je dIsai DhUMTA, koDhI, aMdhA, kANA, te jANI na sagalau hiMsA taNau pramANa... taure hiMsA taNaI pramANi anaMtau kAla bhamai e jIva, naraka anai tirajaMca taNai bhavi pharai ghaNerau jIva, Aja pachaI hiva jIvataNau vadha karIvau nahI lagAra, e mahiSanai mai paNi dIdhau abhayadAna suvicAra... dhana dhana sAmI tumha jAgiu hIyai viveka, eha puNyapramANi lahisyau sukha aneka, narabhava phala lIdhau kIdhau niramala vaMza, ima zreSThi taNI te gopati karai prazaMsa... taure karai prasaMsA gopa bhalI pari teDInaI ghari jAI, khIra-khaMDa-ghRta-ghola jimADai hIyaDai harakha na mAi, bhojana karI zreSThi nijamaMdiri supari pahotai jAma, aNateDiu te mahiSa bApaDau keDii hUo tAma... dhUbaDapaNai dhasamasa dhAi gopa aneka, vegi pAchau cAlai puNi te na valai cheka, tava zreSThi kahai tumhe rakhe duhavau eha, Avai tau Avau hIyaDaI dharIya saneha... taure neha dharInaI pUchiu Avau siu amha bhAga ApaNapInai valI vizeSaI dUhavivA nahI lAga, 102 Page #105 -------------------------------------------------------------------------- ________________ te leinai nijaghari pahutA dIdhau sughRta AhAra, cArA-pANInI ciMtA karatA, huo sukhI apAra... eka divasa vizeSai bhUpati milavA kAji, parivAra sahita te zreSThi pahutau rAji, saMghAtai cAlai mahiSa na melhaI sAtha, ekalaDau bIhaI na rahaI kimhaI anAtha... taure kimhaI anAtha bhaNI tehanaI pahutau rAjaduvAri, pauli taNau rakhavAlau vAlai zreSThi kahai ma nivAri, rAjasabhA rAu baiThau dekhI harakhii karaI praNAma, jIbha kADhInaI Ubhau rahio kimhaI na melhaI ThAma... 14 artha- Asanna upakArI paramatAraka paramAtmA mahAvIra svAmI amArA maMgala mATe thAo, anaMtalabdhinidhAna guru gautamasvAmInA caraNakamalamAM vaMdana karIne paramamuni mRgadhvaja kumAranA cAritranuM varNana karAya che. amaraparI samAna zreSTha zrAvastI nAmanI nagarI che. temAM nyAyapriya prajAvatsala jitazatru nAmanA rAjA rAjya kare che. te prajAnuM putranI jema pAlana karanAra hatA. jIvadayA premI ane dharmAnurAgI hatA. nyAya-nItipUrvaka rAjyane saMbhALanAra hatA. te rAjAne satI ziromaNi kIrtimatI nAmanI rANI hatI. te rUpathI caMdrane paNa jItanArI hatI. guNono bhaMDAra hatI. zIlavatI, guNavatI, mRganayanI rANI rAjAne atyaMta priya hatI. rAjA-rANI sukhapUrvaka gRhasthadharmanuM pAlana karatA hatA. saMsAranA sukho bhogavatA rAjAne tyAM eka putraratnano janma thayo AkhA nagaramAM umaMga ane utsAhapUrvaka janmotsava ujavAyo. nAma rAkhyuM mRgadhvaja kumAra! uttama lakSaNothI zobhato mAtA-pitAnA apAra vAtsalyathI ucharato te moTo thayo. vinaya-vivekathI zobhato buddhino bhaMDAra hato. umara thatA yogya kalAono paNa jANakAra thayo. have te ja nagaramAM eka kAmadeva zreSThI rahetA hatA. dhanavaMtanI sAthe dAnavIra paNa hatA. guNothI zobhatA evA tene rAjA paNa mAna ApatA hatA. rAjyamAM temanuM sthAna 103 Page #106 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mAnapUrvakanuM hatuM. te eka divasa gokula jovA gayA. temAM sArA pramANamAM gAyo ane mahiSa hatA tenI sArasaMbhALa sArI rIte thatI hatI. tene sAcavanAra daMDaka gopati khUba kALajIpUrvaka dekharekha rAkhato hato. te daMDaka gopati kAmadeva zreSThine gokula dekhADavA laI jAya che. tyAM gAyanA ToLA ane mahiSanA ToLAne dekhADe che. temAM eka mahiSa (pADo) khUba bhaya pAmelo jaNAya che. AMsu sAratA ane dhrujatA te mahiSane joIne zreSThi gopatine pUche che ke A mahiSanI AvI sthiti kema cha ? te ATalo bhaya pAmelo kema jaNAya che ? daMDaka gopati te mahiSane ToLAmAMthI teDAve che ane kahe che ke 'he mahiSa ! A mAro ane tAro svAmI che tethI tu bhaya na pAma.' A sAMbhaLI te mahiSa bhayane dUra karI harSa pAme che. tene name che. ane zreSThInI sAme jIbha kADhI Ubho rahe che. mahiSanI AvI ceSTA joIne zreSThI gopatine tenu kAraNa puche che tyAre gopati kahe che ke jJAnInA vacanathI jANyu che ke A mahiSanI sAta bhava sudhI hatyA thayela che. te potAnA jAtismaraNathI jANe che mATe hamezA mATe bhaya pAmelo rahe che. Avu sAMbhaLI zeTha tene abhayadAna Ape che. A prasaMgathI zreSThine vairAgya utpanna thAya che. jIvahiMsAnA tyAgano niyama grahaNa kare che. hiMsAnA kAraNe jIva koDhI, laMgaDo AMdhaLo ane kANo thAya che. hiMsAthI jIva anaMtakAla bhame che. naraka ane tiryaMcanA bhavomAM paNa anekavAra rakhaDe che. hiMsA e durgatinI khANa che. vaizvAnaranI sahacAriNI hiMsA jIvone corAzI lAkha yonimAM bhaTakAve che aneka durguNone utpanna kare che. hiMsAneM AvaM svarUpa samajIne zreSThi mahiSane abhayadAna Ape che ane jAvajjIva hiMsAnA tyAganI pratijJA kare che. te samaye gopati zreSThinI prazaMsA kare che ke "kharekhara Apa mahAna cho. ApanA hRdayamAM pragaTela vivekathI ane prApta puNyathI Apa aneka sukhanI prApti karazo, kharekha Ape manuSya janmane saphala karyo che. ApanA vaMzanI ujjvaLatA Ape vadhArI che." ema hRdayanA bhAvathI gopati zreSThinI prazaMsA kare che ane uchaLatA bhAvathI harSathI dUdha-khAMDa-ghI-goLa mizrita AhAra karAve che. khUba saMtoSa vyakta kare che ane AnaMdathI vaLAvavA paNa jAya che. zreSThI potAnA maMdire (havelIe) javA mATe nIkaLe che tyAre aNateDyo te mahiSa temanI pAchaLa-pAchaLa jAya che. tene pAcho lAvavA mATe jaMgalInI jema aneka gopa tenI pAchaLa doDe che paNa te mahiSa vadhAre-vadhAre doDato jAya che ane pAcha vaLato nathI. A joIne karuNAyukta zreSThIe gopane kahyu ke A mahiSane tame duHkhI karazo nahi. tene huM 104 Page #107 -------------------------------------------------------------------------- ________________ mArI sAthe laI jaIne saMbhALIza tame ciMtA karazo nahi. snehapUrvaka tene saMbhALIza. pachI badhAne samajAvIne ghare laI jAya che cArA-pANI sArasaMbhALapUrvaka kare che tene khUba sArI rIte sAcave che. tenI sArI saMbhALathI te sukhI thAya che. te mahiSa sArI rIte rahe che. eka divasa zreSThI rAjAne maLavA rAjamaMdira jAya che. te samaye te mahiSa paNa zeThanI pAchaLa-pAchaLa jAya che tene ekalAne bhaya lAge che nAtha rahita rahevA te taiyAra nathI mATe temanI sAthe jAya che. zeTha rAjadvAre pahoMce che tyAre dvArapALa te mahiSane roke che. zreSThi dvArapALane samajAvI te mahiSane rAjasabhAmAM laI jAya che. rAjAne zreSThI praNAma kare che te joI mahiSa paNa rAjAne name che ane jIbha kADhIne temanI sAme Ubho rahe che. koI paNa rIte te sthAnane choDato nathI. ane harSathI badhAne sAme joIne zreSThinI jema te paNa rAjasabhAmAM bese che. DhALa-2 (chanAsI) isau acaMbhama nayaNe dekhI kAraNa pUchai rAya, zreSThi kahai svAmI tumhe nisuNau ehanau karmavipAka... 1 rAjanajI... rAjanajI, jovau hRdaya vicAri, eka jIvadayA dharmasAra, jo e homa misi je vadha karisyai, te rulisyai saMsAra... 2 rAjanajI... mahiSa eka amha gokuli carai, dini dini mauTau thAi, maraNa thakI bIhaI bApalaDau, kahi kuNa zaraNa jAi... 3 rAjanajI... jAtismaraNa taNai bali dekhai, pUravalau bhava soi, dhUjai khIjaI AMsU DhAlai, marama na jANai koI... 4 rAjanajI... iNi avasari jJAnI tihAM AvyA, kahai gopa suNI vAta, sAtavAra tai mahiSa taNai bhavi, kIdhau ehanau ghAta... 5 rAjanajI... tiNi kAraNi e torai darisaNi, tharathara dhUjai aMgi, jIva sahunaiM jIva ApaNu, vAlhau chai bahu bhaMgi... 6 rAjanajI... satyavacana jJAnI mukhi nisuNI gopa dharai vairAga, sadguru taNI sakhi tiNi kIdhau, jIvahiMsAnau tyAga... 7 rAjanajI... 105 Page #108 -------------------------------------------------------------------------- ________________ eka divasi hau gokuli pahutai, dekhI isau vinANa, mai puNi jIvataNau baMdha chAMDiu sAMbhalI suguNa sujANa... 8 rAjanajI... Aja amhArai sAthi bApuDau, Avyau rAja majhAri, abhayadAna mAMgai tumha Agali, ubhau chau nirAdhAri... 9 rAjanajI... isau svarUpa mahiSanau suNI, bhUpati karai vicAra... jIvataNI gati visamI dIsaI, dhig dhig eha saMsAra... 10 rAjanajI... naraka-anai tirajaMca taNai bhavi, dIsai duHkha aneka, jIva ajANapaNai navi cetai, hiyaDai dhariya viveka... 11 rAjanajI... lAkha caurAzI jIvayoni mAhe... bhamai anaMtau kAla, chedana-bhedana sahai viviha pari, kimai na chUTai kAla... 12 rAjanajI... jIva naTavAnI pari phiratau, karai anerA rUpa, karma taNai vasi sukhaduHkha bhogavaI, ima cetiu mani bhUpa... 13 rAjanajI... rAya vimAsI dezi ApaNai, dii Adeza akhaMDa, eha mahiSa vadha karisyai tehanau, cora taNau chai daMDa... 14 rAjanajI... caupaTa cahuTai cihudizi phiratA, koI na karaI kaNavAra, mahiSa ApaNai icchA hiMDai, nirabhaya huo apAra... 15 rAjanajI... eka dini mRgadhvajakumAra vicakSaNa, subhaTa taNai parivAri, mana icchA vanamAMhi ramInaiM, pahutau pauli duvAri... 16 rAjanajI... mahiSa Avatau dRSTiiM dekhI, kopii caDiu kumAra, niradaya paNai khaDga le ghAyau, na giNai puNya AcAra... 17 rAjanajI... 106 Page #109 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha- rAjasabhAmAM thayela navIna ghaTanA joI sahu Azcarya pAme che. rAjA paNa vismayathI zeThane tenuM kAraNa pUche ke A mahiSanI AvI ceSTA kema ? zeTha rAjAne kahe che ke A mahiSa- caritra Apa zAMtithI sAMbhaLajo. jIvadayAnA pAyA para racAyela A mahiSanI ApavIti hRdayadrAvaka che. A mahiSa eka gokulamAM raheto hato dhIme-dhIme pharato te kyAMya bahAra jato nathI. tene dareka vyaktithI bhaya lAge che. te koInA paNa zaraNe javA taiyAra nathI. jAtismaraNanA balathI te potAno pUrvabhava jue che te kAraNathI te bhayathI dhUje che. AMsu pADe che paraMtu tenA marmane koIpaNa jANI zakatu nathI. te avasare eka jJAnIbhagavaMta vicaratA tyAM padhAre che te sAMbhaLI te gokulanA daMDaka nAmanA gopati tyAM jAya che vaMdanA karI dezanA sAMbhaLe che. dezanAne aMte gopati mahiSanI vAta pUche che. tenA marmane jaNAvavA bhagavaMtane vinaMtI kare che. jJAnIbhagavaMta gopatine tenA pUrvanA bhavonI vAta kahe che. A mahiSano pUrvanA sAta bhava sudhI ghAta thayela che. dareka bhavamAM homa vigere koIpaNa kAraNathI tenI hiMsA thayela che te kAraNathI A bhavamAM tene badhAthI bhaya lAge che. ane anekavAra AMsU sAre che. sarva prANIone potAno jIva vhAlo lAge che mATe ja jJAnI, vacana che ke "savve jIvA vi icchanti, jIviu na mrijiuN"| daMDaka gopati mahiSanI vAta sAMbhaLIne vairAgyane dhAraNa kare che. jIvahiMsAnA kaTuphaLa jANI sadgurunI sAkSIe jIvahiMsA tyAganI pratijJA kare che. huM (zreSThI) eka divasa gokula jovA gayo. tyAM mahiSanI pUrvabhava saMbaMdhI vAto jANI meM (zeThe) paNa jIvahiMsA tyAganI pratijJA karI ane mahiSane abhayadAna Apyu. tyAMthI pAchA pharatA A mahiSa mArI pAchaLa paDyo koIpaNa rIte te pAcho javA taiyAra na thayo tyAre hu tene mArI sAthe mArA maMdire laI Avyo. tenI sArasaMbhALa karI. tenA cAra-pANInI paNa sArI vyavasthA goThavI. rAjamaMdira AvatA te mArI sAthe Avyo che. te ekalo rahevA taiyAra nathI tethI meM tene na vAryo. ahIM Avela te harSapUrvaka ApanI sAme Ubho che. mATe he rAjAjI ! tene Apa abhayadAna Apo. rAjA mahiSanuM cAritra sAMbhaLI vicAramA garakAva thaI jAya che. kharekhara jIvonI gati visamI che. A saMsArane dhikkAra che. 84 lAkha yonimAM pharatA jIva karmano baMdha kare che. ajANatA ke jANatA paNa jIva karmabaMdha karatI vakhate vicArato nathI ane tenA kAraNe naraka ane tiryaMcanA aneka bhava kare che ane apAra duHkhane prApta kare che. 107 Page #110 -------------------------------------------------------------------------- ________________ aneka prakAranI chedana-bhedana Adi duHkhada avasthAne meLave che. naTavAnI jema nAcatA jIva aneka rupone dhAraNa kare che. ekendriyathI paMcendriya paNAne pAme che cAre gatinA cauTAmAM pharatA teno anaMtakAla pasAra thAya che. paNa saMsAranA pArane pAmavA samartha thato nathI. A pramANe vairAgyadrAvita hRdayathI rAjA pote paNa jIvahiMsA tyAgano niyama kare che. mahiSane abhayadAna Ape che ane potAnA dezamAM Adeza Ape che ke A mahiSano je vadha karase tene cora jeTalo daMDa thaze. zUlIropaNa jevI moTI sajA thaze. mATe A mahiSanI sarva rakSA kare che. te nirbhayapaNe dezamAM phare cha. potAnI IcchAmujaba cogAnamAM, cauTAmAM, bajAramAM, vanamAM badhe ja phare che. koIpaNa vyakti tene kanaDagata karatA nathI. badhA tenI sArasaMbhALa kare che. eka divasa mRgadhvajakumAra subhaTa parivAra sahita vanamAM ramavA nIkaLe che. te jyAre rAjadvAre pahoMce che tyAre te mahiSa pharatA - pharatA tyAM rAjadvAre ja AvI pahoMce che. AvatA mahiSane joI rAjakumAra atyaMta kope caDhe che. krodhane vaza thayela kumAra khaDga laIne te mahiSane mAravA mATe doDe che. koIpaNa vicAra karyA vinA puNya-pApane avagaNI te mahiSa tarapha doDe che. DhALa-3 pAya lAgI sevaka kahaI re, sAmI ma karo kopa mahiSa tai vadhi rAyanau re, hosyai AjJA lopa kumarajI, kAMI bhUlau suvicAra e (AMkaNI) jIva taNai vadhi pADiyai re, parabhavi duHkha apAra... sevaka uvekhI karI re, dIdhau khaDga prahAra, tatakhiNa paga trUTi paDiu re, varatyau hAhAkAra... ghAta taNaI duHkhI dUhavyau re, manamAMhi dharai saMtApa, ekalaDau jIva bhogavai re, pUravabhavanau pApa... mauDai mauDai cAlatA re, pagi pagi lei vizrAma, thaMbhi anAthi AvI rahiu re, ANai zubha pariNAma... 108 1 kumarajI... 2 kumarajI... 3 kumarajI.... 4 kumarajI.... Page #111 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 5 kumarajI... 6 kumarajI... 7 kumarajI... 8 kumarajI... 9 kumarajI... pUravalau bhava sAMbharaI re, tINaI na karai mani rosa, kRtakarma jhUrai ApaNau re, kuNanai dei navi dosa... jaNa-jaNanai mukhi sAMbhalyau re, kumara taNau anyAya, mani rIsANau atighaNau re, rosa na melhaI rAya... kumara zUlI AropivA re, tatakhiNi dei Adeza, putra bhaNI dAkhi na tihA re, navi kIdhau lavaleza... kIrtimatI rANI kahai re, karajoDInaiM nAha, e aparAdha tumhe khamau re, pAchai hosI dAha... kopi caDiu rANI taNau re, kimai na mAnai bola, rAjaloka savi avagiNyA re, nIThura huo niTola... khara upari caDAviu re, galI karaNanI mAla, Agali vAjai kAhalI re, jovai bAla gopAla... vadhya bhUmikA ANiu re, kuNahI kiMpi na hoi, mahatau bala bhedai tisai re, chAnau rAkhai soi... koThAmAMhi chAnau rahai re, maMtrI diyai pratibodha, upazamarasi mana vasi karI re, chaMDi nayara virodha... mAya-bApa baMdhava taNau re, sagapaNa joI asAra, eka jinadharma ruvaDau re, na lahai bheda apAra... Apa savAratha jagi miliu re, kRtrima dharai saneha, taDakai lAgai prema jiu re, jhaTakiM dikhaDai cheha... 10 kumarajI... 11 kumarajI... 12 kumarajI... 13 kumarajI... 14 kumarajI... 109 Page #112 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sagapaNa dharmataNau kharau re, bIjau sahuyai Ala, hIyai vimAsI jovatA re, dIsai mAyAjAla... 15 kumarajI... iNi bhava phala hiMsA taNau re, paratakhi dIThau eha, parabhavi je phala pAiye re, teha na labhai cheha... 16 kumarajI... hiMsA duragati bAraNau re, hiMsA duHkhanI khANI jIva anaMtA bhava rulaI re, hiMsA taNai pramANI... 17 kumarajI... zrI naminAtha mukhii suNI re, naraka taNI duHkha koDI, maMtrI vistari te kahai re, kumara suNai karajoDI... 18 kumarajI... cihugatinA duHkha sAMbhalI re, ANiu citta suThAmi, jAtismaraNa upanau re, zubhalezyA pariNAmi... 19 kumarajI... tatakhiNa muhatau kumaranai re, nijamaMdira le jAi, sAdha veSa Apai tihA re, manamAi harakha na mAi... 20 kumarajI... mahiSa duHkhI jANI tihAM re, mahatau Avai vegi, dazavidha ArAdhana bhalI re, saMbhalAvai saMvega... 21 kumarajI... manazudhdhi aNasaNa ucarai re, pAlai divasa aDhAra lohitAkhya nAmiiM huo re, balavaMta asurakumAra... 22 kumarajI artha- maMtrI-subhaTo rAjasevako sahu kumArane page paDIne samajAve che ke A mahiSanA vadhathI rAjAnI AjJAno lopa thaze temaja jIvahiMsAnA kaTuphaLa parabhavamAM bhogavavA paDaze. mATe he kumAra Apa kopa na karo. zAMta thAo. zAMta citte vicArI A akAryathI aTako. samajAvavA chatA paNa kumAra sahune avagaNIne khaDga laI mahiSa tarapha doDe che ane jorathI pagamA prahAra kare che. mahiSano paga bhAMgI paDe che ane te nIce paDI jAya che. sarvatra hAhAkAra phelAI jAya che. sahu kumArane dhikkAre che. mahiSa paNa manamAM saMtApa kare che paraMtu jAtismaraNa thayela hovAthI AtmAne samAdhimAM rAkhI zake che. 110 Page #113 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pUrvakRta karma jIvane potAne ja bhogavavuM paDe che. mATe sukha-duHkhamAM AtmAne samAdhimAM rAkhavo te ja jIvananuM parama dhyeya che ema AtmAne samajAvI mahiSa samatApUrvaka tyAM thoDI vAra rahe che pachI bhAMgelA page dhIma-dhIme Ubho thaIne pagalu mAMDe che. vizrAma letA letA eka thAMbhalAne Teke AvI Ubho rahe che. jIvane prApta thayela sukha - duHkha e potAnA ja pUrvakRta zubha-azubha karmanuM phaLa che. ema. koIno paNa doSa hoto nathI. bIjA jIvo to nimittamAtra ja hoya che. mATe manano roSa dUra karI koIno paNa doSa na jovo e ja sAcI samAdhi che. ema zubhapariNAmanI dhArAe te mahiSa caDhe che ane potAnA AtmAne niMde che. rAjAne lokavAyakAthI kumAranA duSkRtyanI jANakArI thAya che. je mahiSane pote abhayadAna Apyu hatuM te mahiSane ja kumAre mAryo che. e samAcAra sAMbaLI rAjA atyanta kope bharAya che. rAtA-pILA thayela rAjA koInI paNa vAta sAMbhaLavA taiyAra nathI. A anyAya temanAthI sahana thayo nahi ane te ja kSaNe rAjAe kumArane zUlInI sajA jAhera karI dIdhI. potAno putra hovA chatAM paNa rAjAe jarApaNa dayA na lAvI. darekane mATe nyAya ekasarakho hoya che. ema samajelA te rAjAe potAnA dvArA jAhera thayelA sajAmAM jarApaNa pheraphAra karyo nahi. kIrtimatI rANI khUba vilApa kare che. hAtha joDI rAjAne gadagad svare samajAve che ke putrano A aparAdha tame khamI lo. ATalI moTI sajAne mApha karI temAM kAMka pheraphAra karo nahitara pAchaLathI pastAvAno vAro Avaze. maMtrI-subhaTo vigere paNa rAjAne samajAvavAmAM kAMI bAkI rAkhatA nathI. khUba samajAvavA chatA paNa rAjA ekano be thato nathI. potAno nirNaya aDaga ja rAkhe che. krodhathI hRdaya niSThura thaI jAya che. sahune avagaNIne aphara nirNayane amalamAM mukavA saune AjJA kare che. kumArane eka gunegAranI jema gadheDAnI upara besADe che. gaLAmAM kareNanI mALA paherAve che ane AgaLa kAhala vagADatA-vagADatA AkhA nagaramAM pherave che. Ava ghaTanAthI samasta nagara jANe raDI rahyuM che. cauTe - cauTe sahu nagarajana duHkhI hRdaye UbhA rahe che nAnA moTA badhA kumAranI pAchaLa-pAchaLa jAya che. vismita ane duHkhita hRdaye sahu nagarajana pAchaLa jatA jatA vadhyabhUmikA sudhI pahoce che. saunA hRdayamAM eka vismaya che ke have zuM thaze ? rAjamaMtrI khUba cAlAka ane catura hoya che. rAjA jyAre samajavA taiyAra nathI tyAre maMtrInI pharaja bane che ke rAjakumAranuM koipaNa bhoge rakSaNa karavuM. ema vicArI 111 Page #114 -------------------------------------------------------------------------- ________________ maMtrI te nagarajanonA ToLAne bhedIne kumAra pAse jAya che. kumArane chupI rIte cAlAkIthI tyAMthI khaseDI de che ane koI na jANe tema potAnA koThAmA laIne saMtADI de che. rAjakumAra paNa uttamakulanA khAnadAna ane guNiyala hatA. potAnI bhUla samaje che ane AtmaniMdA kare che. avasara jANI maMtrI kumArane pratibodha kare che saMsAranI asAratA ane jIvahiMsAnA kaTuphaLa samajAve che. zrI naminAthanA mukhathI sAMbhaLelu saMsAranuM svarUpa kumArane vistArathI samajAve che. saMsAranA sarva saMbaMdho svArthanA che, mAtA-pitA-bAMdhava koI sAthe AvavAnA nathI. te puNya-pApamAM kyAMya bhAga paDAvI zakatA nathI. phakta eka jinadharma ja parabhavamAM sadati apAvanAra che ane paraMparAe mokSaphalane apAvanAra che. svArthI jagatanA loko garaja paDe tyAre kRtrima sneha dekhADe che ane potAno svArtha pUro thatA dago daIne jatA rahe che. indrajALa sarakhA sahu saMbaMdha anitya ane azaraNa che. jinadharmanuM zaraNa ja AdhArabhUta che. pUrvakRta puNya-pApa ja jIvane sukha-duHkha apAvanAra che. jIvahiMsAdi pApo jIvane paribhramaNa karAve che. corAzI lAkha yonimAM bhaTakAve che. hiMsA ja durgatinuM bAraNuM che hiMsA ja duHkhanI khANa che ane hiMsA ja sarva pAponuM mULa che. mATe hiMsAdi pApono tyAga karavo e ja zreyaskara che. maMtrInA upadezathI ane cAre gatinA duHkha sAMbhaLIne kumArane jAtismaraNajJAna utpanna thAya che. zubha adhyavasAyathI AtmAnI nirmaLatA prApta thAya che. zubhalezyA meLave che ane samAdhimaya mana kare che. utpanna thayela jAtismaraNavALA kumArane jANIne maMtrI tarata ja tene potAnA mahele laI jAya che. sarva nagaravirodhane TALIne lAvela kumAra pratibodha pAmyo che. tema jANI harSathI tene sAdhuveSa arpaNa kare che. kumArano janma saphaLa kare che. kumAra paNa harSathI te veSane dhAraNa kare che ane tarata ja tyAMthI vihAra karI dezanI bahAra nIkaLI jAya che rakhene rAjA kopa kare. saMyama, niraticAra pAlana kare che. kumAranA saMyamagrahaNathI maMtrI paNa nizciMta thaI jAya che. have ghAyala thayela mahiSa eka jagyAe sthira rahe che. tyAMthI kyAMya javA mATe samartha nathI. Atma niMdato te samabhAvamAM rahe che. te mahiSanI AvI sthiti sAMbhaLIne maMtrI vegathI tenI pAse Ave che. aMtima ArAdhanA karAve che. dazavidha ArAdhanA samajAvI aMtima niryAmaNA karAve che. saMsAranaM svarUpa samajAvI samAdhimAM sthira kare che aNasaNa uccarAve che. zubhadhyAnathI ArAdhanA karatA tenA aDhAra divasa pUrNa thAya che. aNasaNane aMte AyuSya purU thatA zubhadhyAnathI marI devalokamAM jAya che. lohitAkhya nAmano balavAna asurakumAra deva thAya che. 112 Page #115 -------------------------------------------------------------------------- ________________ DhAla-4 mRgadhvaja mani karai vicAra, jau miliya rAya ekavAra tauM bhAMjai mananA rosa, mujhanai navi lAgai dosa... 1 dhana dhana... dhana-dhana te sAdhu namIjai, tehanA guNa hIyaDai dharIjai, je lei saMyama bhAra, nita pAlai niraticAra... 2 dhana dhana... muni isau vimAsI cAlaI, pagi pagi jIvarAzi nihAlai, krami kami rAya milivA kAji, pahutA mahaMtA siuM rAji... 3 dhana dhana... muni dekhI rAu dii mAna, jovau jovau puNya pramANa, tatakhiNa siMhAsana maMDai, manamAMhi prIti na chaMDai... 4dhana dhana... tihA baiThA munivararAya, manaraMgihi praNamai pAya, muha sAmhau jovai bhUpa, puNi na lahai kumara sarUpa... 5 dhana dhana... tava muhatau bolai teha, svAmI kumara tumhArau eha, iNa mAnavabhava phala lIdhau, valI nijakula niramala kIdhau... 6 dhana dhana... isau vacana suNI mana jAgiu, munivaranai pAyai lAgai, manamAMhi ghaNau pachitAvai, rosa choDI rAya khimAvai... 7 dhana dhana... mai kIdhau tumha aparAdha, paNi khimai tumhi chau sAdha, guruA sahajii upagAra, karatA na lagADai vAra... rAja-rANI riddhi bhaMDAra, rAu Apai sutanai sAra, paNi nirmalapaNai na ihai, caugai saMsAraha bIhai... 9dhana dhana... anumati lei zubha dhyAnI, kami krami pahutA udyAni, tihA sImaMdhara guru pAse, lii dIkSA mani ulhAsi... 10 dhana dhana... 8dhana dhana... 113 Page #116 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tapa chaTTha karai suvicAra, valI ujjhita lii AhAra dina bAvIsa saMyama pAlai mani rAga rosa savi TAlai... 11 dhana dhana... caDai kSapakazreNi turaMta, savi karmaha ANiu aMta Upanau kevalanANa, jeNe jagi ugiyuM bhANa... 12 dhana dhana... sura sovana paMkaja sAra, viracai harakhii atiphAra, tihAM baiThA jJAnI dIpai, tejai ravi maMDala jIpai... 13 dhana dhana... rAya loka sahita AvI vAMdai, manamAMhI ghaNau ANaMdai, kevaladhara dii upadeza, suNatA savi bhAjai kleza... 14 dhana dhana... dezanA suNI pUchai rAya, bhagavan kahiu kariya pasAya, eha mahiSa anai tumha sAmi, vaira kAraNa kahau sivagAmI... 15 dhana dhana... jJAnI kahai sAMbhalo bhUpa, pUravabhava taNau svarUpa, hUM AsagrIvarAya hUMtau, e nAstika harimaMsu mahatau... 16 dhana dhana... amhe kumata taNai nikhevai, sAtamI pahutA chevaI, tihAM jhUjha karatA rIsaI, Au purI sAgara tetrIsai... 17dhana dhana... ati dveSa lagI adhikerau, iNi bAMdhiu karma anerau, saMsAri phiriu bahuvAra, puNi kihI na kIdhI sAra... 18 dhana dhana... hiva karama-vivara jau dIdhau, tau kAja amhArau sIdhau, e mahiSa ruliu bahu kAla, te nisuNau tumhi bhUpAla... 19 dhana dhana... iNi pharasyA naraka ji sAta, tirajaMcapaNai sahyA ghAta jauni mahiSi udara UpanAu, vAra sAta ihAM vipannau... 20 dhana dhana... ima caugaibhavamAMhi ruliu, iNi bhavi AvI mujha miliyau, mai dUhaviu gADhau eha, hiva pAmyau bhavanau cheha... 21 dhana dhana... 114 Page #117 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sAMprata huo asurakumAra, uNi pAmI riddhi apAra, krami krami lahisii niravANa, te jovau puNaya pramANa... amha pUravabhava saMbaMdha, jANInai dveSanibaMdha, mani ma karau dosa lagAra, jima pAmau bhavaduha pAra... ima nisuNI kevalanANI, pratibujhyA bhavika jIvaprANI, mahaMtAsyau saMjama bhAra, rAya lIdhau niratIcAra... tiNi thAnakI asurakumAra, prAsAda karai atiphAra, mahimA mAMDai moTai jaMga, mRgadhvaja tiNi mUrati raMga... pagi khoDai mahiSa mahaMta, thira thApara mUrativaMta zreSThi kAmadeva kanhai Avai, dhana dei caitya bhalAvaI... kevaladhara karai vihAra, pratibodhai bhavika apAra, dinakara jima jJAna prakAzai, mohatimira duraMtara nAsai... Au purI zubha pariNAmai, pahutA sivamaMdira ThAmii tihAM pAmyA sukha anaMta, te siddha namau bhagavaMta... mRgadhvajamuni taNau caritra, suNatA hui janama pavitra, zrI naminAtha vArai eha, riSirAya huA guNageha... dhana dhana mRgadhvaja munirAya, praha UThI praNamI pAya, jasu nAmai navainidhAna, pAmIjai sukha saMtAna... kharataragaccha suha gururAya, zrI pUrNacandra uvajjhAya, tasu sIsa sadA suvicAra, ima bolai padmakumAra... // iti zrI mRgadhvajagIta saMpUrNa // 115 22 dhana dhana... 23 dhana dhana... 24 dhana dhana... 25 dhana dhana ... 26 dhana dhana... 27 dhana dhana... 28 dhana dhana... 29 dhana dhana... 30 dhana dhana... 31 dhana dhana... Page #118 -------------------------------------------------------------------------- ________________ artha- mRgadhvaja munirAya niraticAra cAritra- pAlana karatA bhavya jIvonA upakAra kAje deza-videza vicaratA hatA. pAMca samiti ane traNa guptinuM pAlana karatA hatA. mananA rosa dUra karI zuddha adhyavasAyamAM vAsita mana karI vicAre che ke "haM rAjA(pitA) pAse jaIne sarva rAga-dveSa dUra karI khamA. sarva jIva sAthe maitrIbhAva keLavU." ema zubhAzayathI mana pavitra karIne nagarI tarapha prayANa kare che. nagaramAM pahoMcyA pachI te tarata maMtrIne maLe che ke jenA upakArathI A saMyamamArga maLyo hato. mahApuruSo upakArInA upakArane kyAreya bhUlatA nathI. maMtrI paNa kumAra munine joI khUba khUza thAya che. cAritrano svIkAra kharekhara bhavabaMdhananI beDIne toDanAra che. khUba ullasita hRdaye munivarane vaMdanA kare che. sukhazAtAnI pRcchA kare che. ane vAraMvAra namana kare che. harSathI maMtrI kumArane laIne rAjamaMdire jAya che. rAjA paNa munivarane joI vinayapUrvaka siMhAsanathI UbhA thAya che. sAme jAya che. muninA darzanathI temano manamayUra nAcI UThe che. munivarane besavA yogya siMhAsana Ape che. munivara tyAM besI dezanA Ape che. sahu sabhAjana bhAvapUrvaka sAMbhaLe che. rAjAnA hRdayamAM vAtsalyanI dhArA UbharAya che paraMtu potAnA putramunine oLakhatA nathI. maMtrI rAjAne kumAramuninI oLakha Ape che. rAjA paNa temanuM mukhakamala vAraMvAra nIrakhe che ane potAnA kumArane oLakhe che, ane AnaMdathI bheTI paDe che. temanA caraNe namaskAra kare che ane vAraMvAra potAnA aparAdhanI kSamA mAMge che. kSamAvaMta munirAya paNa sahune khamAve che. mahApuruSo kharekhara bIjAnI bhUlane bhUlI janArA hoya che. maMtrI paNa rAjAne kahe che ke "he rAjan ! ApanA kumAre cAritra laIne mAnavajIvana saphala karyo che. Apa, kula pavitra karyu che." rAjA-rANI baMne potAnA putrane muniveSamAM joIne khuba AnaMdita thAya che. cAregatinA bhayathI putrane vairAgya thayo che te kharekhara uttama bhAva che A puNyaprabhAva ja che. A nagaranA udyAnamAM vicAratA-vicAratA eka jJAnIbhagavaMta padhAre che. sahu nagarajana rAjA sahita tyAM vaMdana karavA jAya che. tyAM besI saha sImaMdhara gurunI dezanA sAMbhaLe che. mRgadhvaja munivara paNa tyAM AvI anumati pUrvaka vidhi sahita tyAM cAritra uccare che. chaThTha-chaThTha pAraNe (AyaMbila) nirasa AhAra le che. IryAsamiti, bhASAsamiti, eSaNAsamiti, AdAnasamiti, pAriSThApanikAsamiti ane traNagupti pUrvaka saMyamanuM 116 Page #119 -------------------------------------------------------------------------- ________________ pAlana kare che. mananA rAga-doSa vagere TALI bAvIsa divasa niraticAra cAritranuM pAlana kare che. __ mRgadhvaja muni kSapakazreNI mAMDI bAvIsa divasanA aMte ghAtIkarmano kSaya karI nirmala kevalajJAnanI prApti kare che. jANe sAkSAt suraja Ugyo hoya tevo prakAza thAya che. sahu lokAlokanA bhAvane hastaAmlavat jANe che. te ja samaye devatAo AvI harSAvezathI suvarNakamaLanI racanA kare che. tyAM beThA tejasvI evA kevalI zobhe che. rAjA ane maMtrI paNa samAcAra maLatA AnaMdathI tyAM Ave che. saha nagarajana paNa ullasita hRdaye tyAM Ave che. jJAnI mRgadhvajamuni dezanA Ape che. dezanA sAMbhaLI sau potapotAnA zaMsaya bhAMje che. potAnA AtmAne dhanya-dhanya mAne che. dezanAne aMte rAjA vinayapUrvaka kahe che ke he bhagavan zivagAmI, pasAya karI Apa ApanA ane mahiSanA vairanuM kAraNa kaho. kevalI bhagavaMta paNa bhavijananA upakAra mATe potAno pUravabhava kahe che. "huM pUrvabhavamAM azvagrIva rAjA hato. A mahiSano jIva harimaMsu nAmano mAro nAstika maMtrI hato. kumatanA kAraNe jinadharmathI viruddha AcaraNathI sAtamI narakamAM gayA. tyAM tetrIsa sAgaropamanuM AyuSya yudhdha karatA puru thayuM. atidveSathI paraspara vaira thayuM ghaNA azubha karmanuM UpArjana karyu. karmanA bhArepaNAthI saMsAracakramAM ghaNA bhava bhaTakyA. kAlarUpI araghaTTa pharyA kare che. karmana jora thoD ochaM thAya che. cAreya gatimAM jIva bhaTake che. narakagatinA sAteya bhAgamA ghaNIvAra pharasI ane tiryaMcagatimAM ghaNA bhavamAM ghaNA duHkhone sahana kare che. karma-vivara prApta thatA amAro kAMIka puNyodaya jAgyo. ___ mahiSano jIva tiryaMcagatimAM mahiSa tarIke sAta vAra utpanna thayo. ane dareka bhavamAM tenI hatyA thayela che. cAregatimAM aneka bhava pharatA-pharatA A bhavamAM AvIne mArI sAthe teno bheTo thayo che. pUrvabhavanA vairanA saMskAranA kAraNe mArA vaDe tene gADha rIte duHkha apAyuM. paraMtu kaMika sadbhAgyanA yogathI samAdhinI prApti thaI, zubhadhyAna dhyAvatA te mahiSa aNasaNa karI devagatine pAmyo che. RddhivaMta asurakumAra deva thayo che. puNyodayanA prabhAvathI te anukrame karmano kSaya karatA-karatA nirvANapadane pAmaze." __ pUrvabhavanA dveSa saMbaMdhathI kevA kaTuphaLa bhogavavA paDe che tevI jJAnInI vANIne sAMbhaLIne ghaNA jIva bodha pAmyA. have sarva vaira dUra thayuM che. manano rosa khatama thayo che. anukrame te jIva karmakSaya karI akSayasukhane prApta karaze. 117 Page #120 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rAjA-maMtrI jJAnInA mukhathI pUrvabhavano saMbaMdha ane saMsAranuM svarUpa sAMbhaLIne bodha pAmyA. mAnavajIvanane saphaLa banAvavA cAritra dharmanI ArAdhanA aMgIkAra karI. mahiSanA jIva asurakumAre te sthAnane viSe eka suMdara maMdira baMdhAvyaM. temAM mRgadhvaja munirAyanI mUrti moTA mahotsavapUrvaka padharAvI. kevalI mRgadhvajanI mUrtinI pAse ja eka page khoDavALA mahiSanI mUrti paNa sthApana karI. bhavjIvonA bodha mATe A eka zreSTha maMdira kahevAyuM. asurakumAre te caitya kAmadeva zreSThIne dhana ApIne sopI dIdhuM. zreSThi paNa hRdayanA bhAvathI tenI saMbhALa rAkhe che. sUrya jevA tejasvI, caMdra jevA nirmaLa ane sAgara jevA gaMbhIra kevalI mRgadhvaja munirAya bhavya jIvonA ajJAnarUpI aMdhakArane dUra karatA-karatA A pRthvItala para vicare che. moharUpI corone bhagADIne sarva jIvone sukhI kare che. anukrame aghAtI karmono bhukko karIne zAzvatasukhanA dhAma evI siddhazilA para birAjamAna thayA. siddhigatine prApta karI akSayasukha meLavI kevaLI bhagavaMta anaMtakALa sudhI tyAM vAsa karaze. huM anaMtasukhanA svAmI evA siddhone vaMdana karuM chaM. zrI naminAtha prabhunA samayamAM thayela mRgadhvaja kevalInuM caritra sAMbhaLatAM janma pavitra thAya che. guNasAgara kevalInA caritrane bhaNatA-gaNatA sukha-saMpattinI maMgalamALA prApta thAya che. jenuM nAmasmaraNa paNa sarva duHkhane dUra karanAra che, AtmAne nirmaLa kare che, siddhigatine apAvanAra che. navanidhAna ne prApta karAvanAra che evA mRgadhvaja kevalI dhanya che. kharataragacchamAM zobhatA gurU pUrNacandra uvajjhAya che. temanA ziSya paramavineya padmakumAre A mRgadhvajakevalIcaritra rAsa rUpe racyuM che. AvA mahApurUSonA guNo haiyAmAM dhAraNa karavAthI sarva doSo- durguNo duHkho dUra thAya che ane anukrame samatAsamAdhi-siddhigatinI prApti thAya che. // zrI mRgadhvajagIta saMpUrNa // DhALane vistAra karatA mArA vaDe kAMIpaNa jinAjJAviruddha ke kavinA Azayaviruddha lakhAyu hoya to trividhe trividhe micchAmi dukkaDaM. 118 Page #121 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama | | piMDaniyukti 02 mudrita granthAH prAcIna pAMDulIpi para se saMzodhana-saMpAdana karake gata varSa meM prakAzita sabhI graMtho kA vivaraNa isa vibhAga meM diyA gayA hai| prAcIna zrutoddhAraka pU. A. zrImad vijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.kI preraNA se zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dvArA seMkaDo varSa TakAu kAgaja para prakAzita kiye gaye grantharatna | graMtha nAma krama | graMtha nAma | anekAntajayapatAkA bhAga 1 thI 5 17 | (hAribhadrIya TIkA, vIragaNI) | anekAntavAdapraveza 18 | bRhatsaMgrahaNI utpAdAdisiddhi 19 | bRhatkSetrasamAsa upamitisArasamuccaya 20 | maraNavibhaktiprakIrNaka-1 karmagraMtha (5, 6) 21 | mahApratyAkhyAnaprakIrNaka catuHzaraNaprakIrNaka 22 | munisuvratasvAmIcaritra / caMdraprajJapti bhAga 1-2 23 | yatidinacaryA 08 / | caMdraprabhacaritra 24 | yogabiMduzlokavArtika caMdrAvedhyakaprakIrNaka 25 | zrAddhapratikramaNasUtra tandulavaicArikaprakIrNaka 26 | saMvegaraMgazAlA bhAga-1 ane 2 dharmavidhiprakaraNa 27 | saptabhaMgInayapradIpa dhanyacaritra 28 | samAcArI | nyAyAvatAra 29 | sirivAlakahA | paMcasUtra . | sthAnAMgadIpikA bhAga-1-2 (nagarSigaNi) | 15 | pAMDavamahAkAvya bhAga-1 ane 2 31 | syAdvAdabhASA | 16 | pAkSikasUtra 14 119 Page #122 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 04 / prAcIna zrutoddhAraka pU. A. zrImad vijayahemacaMdrasUrIzvarajI ma.sA.kI preraNA se zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa dvArA prakAzita kiye gaye bhinna bhinna viSayo ke navanirmita 17 graMtha | krama | graMtha nAma krama | graMtha nAma AzAtanopaniSad | 10 | mahopaniSad upaniSad-sarvasvam | 11 | mokSopaniSad jJAnasAra-upahAra 12 | yogabiMduzlokavArtika caMdrAvedhyakaprakIrNaka-TIkA 13 | yogopaniSad taraMgalolAsamAsa 14 | vicArabiMdu | saddAnopaniSad | 15 | vimuktyupaniSad | 07 / pravacanaprasUpaniSad | 16 | zrutamahApUjA 08 | maraNavibhaktiprakIrNaka TIkA-1 17 | samAdhisudhA | 09 | mahApratyAkhyAnaprakIrNaka TIkA >> bhavabhAvanA bhAga-1 ane 2 gujarAta ke rAjA siddharAja jayasiMha ke samaya meM maladhArI A. zrI hemacandrasUri ne saTIka bhavabhAvanA grantha kI racanA kI hai| isameM savistara neminAtha caritra va 12 bhAvanAoM kA vairAgyapUrNa varNana hai| isakI sarvaprathama saMskRta chAyA A. mukti/municandrasUri ziSya muni zrI muktizramaNavijayajI ne kI hai| AcArya bhagavanta ne saMzodhana-parimArjana kiyA hai| prakAzaka - zAMti jina ArAdhaka maMDaLa (manapharA, gujarAta) dyAzrayamahAkAvyam bhAga-1,2,3 (do bhAga saMskRta,tIsarA bhAga prAkRta vyAkaraNa ke lIye) kalikAlasarvajJa zrI hemacandrasUrijI ne apane siddhahema vyAkaraNa kA prayoga dikhAne ke lie isa mahAkAvya kI racanA kI hai| jisa prakAra bhaTTi ne pANini vyAkaraNa ke lie kI hai| isa mahAkAvya meM mUlarAja se lekara kumArapAla taka ke gujarAta ko caulukya rAjAoM ke varNana ke sAtha vyAkaraNa ke prayoga bhI adbhuta DhaMga se diye gaye hai| eka se bIsa sarga taka saMskRta dyAzraya hai aura 21 se 28 taka prAkRta vyAkaraNa ke prayoga diye gaye hai| saMskRta vyAkaraNa kI TIkA abhayatilaka gaNi ne evaM prAkRta vyAkaraNa kI TIkA pUrNakalaza gaNi ne kI hai| A. mukti/municandrasUri kRta gujarAtI anuvAda bhI grantha ke pIche diyA gayA hai| prAkRta dyAzraya meM anuvAda ke sAtha saMskRta-anvaya bhI diyA hai| prakAzaka - zAMti jina ArAdhaka maMDaLa (manapharA, gujarAta) prAptisthAna - lAlabhAI dalapatabhAI saMskRti vidyAmaMdira (ahamadAbAda, gujarAta) 120 Page #123 -------------------------------------------------------------------------- ________________ racanAkALa 04 | 2 12 pU. yogatilakasUrijI ma.sA. dvArA saMpAdita kAvyasAhityamALA aMtargata vIrazAsanam dvArA prakAzita graMtha krama | bhAga kAvya nAma kartA caturviMzatijinendracaritAni | pU. amaracaMdrasUrijI 1295 02 | 2 padmAnandamahAkAvyam | pU. amaracaMdrasUrijI 1295 03 |3 candraprabhacaritam | pU. devendrasUrijI 1264 zreyAMzanAthacaritam pU. mAnatuMgasUrijI 05 |3 vAsupUjyacaritam pU. vardhamAnasUrijI 1219 06 |3 vimalanAthacaritam | pU. jJAnasAgarasUrijI 1517 07 | 4 | zAntinAthacaritam pU. munibhadrasUrijI | 1410 08 | 4 zAntinAthacaritam pU. vatsarAjagaNi 1612 zAntinAthacaritam pU. meghavijayajI 1812 zAntinAthacaritam pU. mANikyacaMdrasUrijI | 1246 11 5 zAntinAthacaritam pU. ajitaprabhasUrijI | 1307 mallinAthacaritam pU. vinayacaMdrasUrijI 1286 13 6 munisuvratasvAmicaritam | pU. vinayacaMdrasUrijI / 1318 neminAthacaritam pU. kIrtirAjopAdhyAyajI | 1328 pArzvanAthacaritam pU. bhAvadevasUrijI 1412 pArzvanAthacaritam pU. padmasuMdara gaNijI 1615 pArzvanAthacaritam pU. hemavijayaja gaNijI | 1632 amamasvAmicaritam | pU. muniratnasUrijI 1242 bharatabAhubalimahAkAvyam / | pU. puNyakuzala gaNijI / 16 mI puNDarIkacaritram pU. kamalaprabhasUrijI 1372 ArSabhIyacaritram pU. yazovijayajI upA. | 1812 jayAnandakevalicaritram pU. munisuMdarasUrijI | 1414 | pRthvIcandracaritram | pU. vatsarAja gaNijI / 1434 24 | 10 | pRthvIcandracaritram | pU. labdhisAgarasUrijI | 1558 25 | 11 | nalAyanam / pU. mANikyasUrijI 1412 samarAdityasaMkSepa pU. pradyumnasUrijI 1324 | 27 | 11 | yazodharacaritram | pU. mANikyasUrijI 1412 6 18 / 8 20 / 9 23 121 Page #124 -------------------------------------------------------------------------- ________________ krama 03 06 pU. yogatilakasUrijI ma.sA. dvArA saMpAdita vIrazAsanam dvArA prakAzita upadezasAhityamALA ke graMtha graMthanuM nAma TIkAkAra | kartA / pUrva saMpAdaka 01 navapadaprakaraNam-laghu | pU. devaguptasUrijI | pU. AnaMdasAgarasUrijI navapadaprakaraNam-bRhad pU. yazodeva upA. pU. AnaMdasAgarasUrijI | pU. ratnazekharasUrijI pU. AnaMdasAgarasUrijI zrAddhapratikramaNa sUtram (cAra pU. pArzvaratnasUrijI pU. muni harSavijayajI TIkA) pU. zrIcaMdrasUrijI pU. muni harSavijayajI pU. tilakAcAryajI | pU. muni harSavijayajI | RSimaMDala prakaraNam (TIkA pU. dharmaghoSasUrijI | pU. mAnavijayajI avacUri sAthe) TI. padmamandira gaNi | TI. umaMgasUrijI samyaktvasaptati saTIka pU. somatilakasUrijI | pU. muni lalitavijayajI vivekamaMjarI pU. bAlacaMdrAcArya paM. haragoviMdadAsa | zrAddhadinakRtyam (TIkA avacUri | pU. devendrasUrijI | pU. AnaMdasAgarasUrijI sAtha) | dAnAdikulakam saTIka | pU. devavijayajI | paM. hirAlAla haMsarAja dharmopadezakarNikA ajJAta | paM. hirAlAla haMsarAja | 09 | upadezaciMtAmaNI saTIka | pU. jayazekharasUrijI | paM. hirAlAla haMsarAja | 10 | upadezamAlA-puSpamALA saTIka pU. hemacaMdrasUrijI | pU. AnaMdasAgarasUrijI | 11 | upadezaprAsAda saTIka | pU. lakSmIsUrijI | pU. vallabhavijayajI prakAzaka evaM prAptisthAna vIrazAsanam ravindra zAha 203, nilaya cembarsa, dAliyA zerI, mahIdharapurA, surata-3. phona - 9825123352 bharatabhAI phojAlAla saMghavI 508, sIlvara oka bIlDIMga, mahAlakSmI krosa roDa, pAlaDI, ahamadAbAda-07. phona-9898025189 08 / 122 Page #125 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> pU. adhyAtmayogI A. zrI kalApUrNasUrIzvarajI ma. sA. ke ziSya A. zrI tIrthabhadrasUrijI ke dvArA adyAvadhi aprakAzita stotra rAsa va saMskRta caritra graMtho ko prAcIna hastaprata para se saMzodhita karake saMpAdita kara prakAzita kiye gaye hai| prakAzaka - zrI kanakasUri prAcIna graMthamAlA (zrI zramaNa sevA rIlIjIyasa TrasTa) saMpAdana - A. tIrthabhadrasUrijI ma. * agaDadatta rAsamAlA - bhinna bhinna kartAoM ke dvArA nirmita gyAraha rAsa va copAI va kathA, hastapratoM para se saMzodhita karake prakAzita huii| maMgalakalaza rAsamAlA - bhinna bhinna kartAoM ke dvArA nirmita gyAraha rAsa va copAI ko hastaprata para se saMzodhita karake prakAzita kiyA gayA hai| madana-dhanadevacaritra - madana dhanadeva rAsa - kartA - zrI padmavijayajI madana-dhanadevakathA - kartA - zrI munisundarasUrijI zrI neminAthastotrasaMgraha - saMpAdana - A. zrI tIrthabhadrasUrijI ma.sA. aba taka ke aprakAzita pacAsa stotra ke sAtha meM nemanAtha bhagavAna ke caupana sAtha meM dusare paramAtmA ke stotra kA saMgraha eka sAtha prakAzita huA hai| maMgalakalazacaritrasaMgraha- saMpAdana - A. tIrthabhadrasUrijI ma.sA. bhinna-bhinna vidvAnoM ke dvArA racita gyAraha apragaTa caritra kathAoMkA sNgrh| 1) maMgalakalazakahA zrI devacaMdrasUrijI 2) maMgalakalazakathAnaka zrI mANikyacaMdrasUrijI 3) maMgalakalazakathAnaka zrI vinayacandrasUrijI 4) maMgalakalazakathAnaka zrI ajitaprabhasUrijI 5) maMgalakalazakathAnaka zrI munidevasUrijI 6) maMgalakalazakathAnaka zrI bhAnucandrasUrijI 7) maMgalakalazakathAnaka zrI rAjavallabhajI upAdhyAya 8) maMgalakalazakathAnaka zrI bhAvacandrasUrijI 9) maMgalakalazakathAnaka zrI lakSmIsUrijI 10) maMgalakalazakathAnaka ajJAtakRta 11) maMgalakalazakathAnaka zrI haMsacandraziSya 123 Page #126 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> zrI rAyapaseNiyasuttaM-bhinna hastapratoM parase pAThabheda ke sAtha meM saMzodhita karake prakAzita / kartA - sthavirabhagavaMta TIkAkAra - AcArya pravara zrI malayagirisUrijI vRtti saMpAdana - pU. A. zrI municandrasUrijI prakAzaka - zrI mahAvIra vidyAlaya, muMbaI. prAptisthAna - A. OMkArasUrijI jJAnamaMdira, subhASa cauka, gopIpurA, surata. >> zrI caMdraprajJaptisuttam- bhinna hastapratoM parase pAThabheda ke sAtha meM saMzodhita karake prakAzita / kartA - pU. sudharmAsvAmI TIkAkAra - pU. malayagirijI saMpAdana-prAcInazrutoddhAraka pU. A. zrImadvijayahemacandrasUrijI ke ziSya ratnabodhivijayajI prakAzaka - zrI mahAvIra vidyAlaya, muMbaI. prAptisthAna - zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa, 6-e, badrIkezvara sosAyaTI, marIna DrAiva, I-roDa, muMbaI. AkhyAnakamaNikoza bhAga-1 thI 4 upadeza kathAoMkA yaha mUla prAkRta graMtha ke upara saMskRta vRtti kI racanA huI hai aura yaha graMtha puNyavijayajI ma.sA. ne pahale saMpAdita kiyA thaa| aba pure graMtha ko saMskRta chAyA ke sAtha punaH saMpAdita karake prakAzita kiyA hai| kartA - A. nemicandrasUrijI TIkAkAra - zrImad AmradaivasUri vRtti saMpAdana - zrI pArzvacaMdrasAgarajI ma.sA. prakAzaka - A. OMkArasUrijI jJAnamaMdira prAptisthAna - A. OMkArasUrijI jJAnamaMdira, subhASa cauka, gopIpurA, surata. paMcAzakaprakaraNa adyAvadhi apragaTa TIkA ko mUlagraMtha va saMskRta TIkA ke sAtha prakAzita kiyA hai| kartA- A. haribhadrasUrijI ma.sA. TIkAkAra- A. yazobhadrasUrijI ma.sA. saMpAdana- A. bodhiratnasUrijI ke ziSya zrI dharmaratnavijayajI ma.sA., prakAzaka- mAnava kalyANa saMsthAna prAptisthAna- vijayabhAI sI. zAha- kAMdIvalI (vesTa) muMbaI. phona-9821287068 124 Page #127 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> zrI dazavaikAlika sUtram eka hI pustaka meM tIna TIkA eka sAtha meM dI huI hai| kartA- zrutakevalI zrI zayyambhavasUrijI TIkAkAra- A. tilakAcAryajI, A. sumatisAdhusUrijI, A. samayasuMdaragaNi saMpAdana- zrI tattvaprabhavijayajI ma.sA. prakAzaka- zrI jinaprabhasUri graMthamALA prAptisthAna- rasikabhAI ema. zAha -8, dhavalagiri phleTa, khAnapura bAI senTara, amadAvAda. piMDaniyukti- adyAvidha apragaTa zrI vIragaNi kI vRtti kI hastaprata parase saMzodhita karake saMskRta meM sNpaadit| kartA- zrI bhadrabAhusvAmIjI TIkAkAra- zrI vIragaNikRta vivRtti saMpAdana- pU. A. zrI jayasuMdarasUrijI ke ziSya prakAzaka- divyadarzana TrasTa- 39, kalikuMDa sosAyaTI, dhoLakA, jI.-amadAvAda. - mahAvIracariyam-bhagavAna mahAvIrasvAmI ke 27 bhavoM kA aura aMtima 27 ve bhava kI aitihAsika prasaMga, usa samayakI rAjakIya, dhArmika paristhiti kA kAvyAtmaka DhaMga se rocaka varNana prAkRta bhASA meM saMskRta chAyA va gujarAtI bhASAMtara se pAMca bhAga meM prakAzita kartA- zrI guNacandra gaNI saMskRta chAyAkAra- muni nirmalayazavijayajI prakAzaka- divyadarzana TrasTa prAptisthAna- ziriSabhAI saMghavI 702, rAdhAkRSNa, rAmacaMdra lena, malADa (vesTa), muMbaI. stotragraMthasamuccaya-20 zatAbdi meM pU. nemIsUrijI evaM vidvAna munivaryoM dvArA banAye hue stotroM ko saMkalana karake punaH prakAzita kiyA hai| stutikalpalatA- pravartaka zrI yazovijayajI nUtanastotrasaMgraha- paM. zrI pratApavijayajI stotrabhAnuH- zrI vijayanandanasUrijI stotracintAmaNiH- zrI vijayapadmasUrijI prAkRtastotraprakAzasaMkalana-saMpAdana- pU. A. zIlacandrasUrijI ke ziSya zrI trailokamanDanavijayajI ma.sA. prakAzaka- jaina grantha prakAzana samiti prAptisthAna- nemisUrijI svAdhyAya maMdira, 12 bhagatabAga sosAyaTI, pAlaDI, amadAvAda. 125 Page #128 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> zrI saGghapaTTaka pUrvakAla meM jaina zAsana meM pracalita caityavAsI paraMparA ke khaMDana karake nigraMtha paraMparA ko sudRr3ha karanevAlA uttama graMtha aura usakI bRhadvRtti, laghuvRtti va avacUrI saMskRta meM prakAzita kI gaI hai| kartA- A. jinavallabhasarijI bRhavRtti- A. jinapatisUrikRta avacUri- sAdhukIrtigaNi TIkA- lakSmIsenaracita laghuvRtti- harSarAja upAdhyAya saMpAdaka- paM. pravara zrI puNyakIrtivijayajI ma.sA. ke ziSya zrI saMyamakIrtivijayajI ma.sA. prakAzaka- zrI samyagjJAna pracAraka samiti prAptisthAna- bIjala gAMdhI- 401, osansa, nesTa hoTala sAmane, sI.jI.roDa, amadAvAda. > zrI cakSuraprApyakAritAvAda pU. upAdhyAyajI ma.sA. kI alabhya aura apragaTa hastaprata parase svopajJa TIkA ko saMzodhita kartA- upA. zrI yazovijayajI ma.sA. svopajJa TIkA saMpAdaka- pU. gacchAdhipati A. zrI puNyapAlasUrijI prakAzaka- pArzva abhyudaya prakAzana prAptisthAna- ramezabhAI ena. jaina- bI-31-33, ghanazyAma evanyu, inkamaTekSa, amadAvAda. > lalitavistarA bhAga-1, 2, 3 saTIka-gujarAtI anuvAda ke sAtha zabdazaH vivecana kartA- sUripuraMdara A. zrI haribhadrasUrijI TIkAkAra- A. zrI municandrasUrijI viracita paMjikA vivecaka- paMDitavarya zrI pravINacaMdra khImajI motA prakAzaka- gItArthagaMgA prAptisthAna-7, jaina marcanTa sosAyaTI, pAlaDI amadAvAda. zrIcandra kevalI rAsa (sacitra) kartA- zrI jJAnavimalasUrijI anuvAdaka- paMDitavarya zrI kapuracaMda raNachoDabhAI vAraiyA prakAzaka- bhadraMkara prakAzana prAptisthAna- phakIracaMda ema. zAha 49-1, mahAlakSmI sosAyaTI, zAhIbAga, amadAvAda. 126 Page #129 -------------------------------------------------------------------------- ________________ >> siddhAMtarahasyabiMdu-oghaniyuktigrantharahasyaprakaraNa oghaniyukti kI droNAcArya vRtti para saMskRta meM vivecn| saMpAdana- muni zrI guNahaMsavijayajI prakAzaka- kamala prakAzana TrasTa prAptisthAna-6-e, caMdanabAlA komplekSa, bhaTThA, pAlaDI, ahamadAbAda. upadezamAlA (karNikAvRtti) kartA-dharmadAsagaNi kSamA zramaNa TIkAkAra- A. udayaprabhasUrijI ma.sA. saMpAdana- zrImad vijaya kIrtiyazasUrijI ma.sA. prakAzaka- sanmArga prakAzana prAptisthAna- jaina ArAdhanA bhavana, pAchiyAnI pola, rilIpha roDa, amadAvAda. pratimAzataka saMskRta mUla graMtha kI svopajJa vRtti ke sAtha meM gurjara bhAvAnuvAda bhI prakAzita / kartA-TIkAkAra-mahopAdhyAya zrImad yazovijayajI saMpAdana- A. zrI ajitazekharasUrijI ma.sA. prakAzaka- arham ArAdhaka TrasTa, e-5, haribhavana, muluMDa (vesTa), muMbaI prAptisthAna- zaMkhezvara pArzvanAtha tIrthadhAma, ghoDabaMdara roDa, thAnA (vesTa) muMbaI. upazamanAkaraNa-2 kSapakazreNI arthAdhikAra aura pazcima skaMdha arthAdhikAra vistRta gujarAtI vivecana sahita kartA- karmasAhitya niSNAta vijayapremasUrIzvarajI ma.sA. padArtha saMgrAhaka- A. jayaghoSasUrIzvarajI ma.sA. vivecanakAra- A. zrImad vijaya hemacaMdrasUrijI ma.sA. prakAzaka- zrI jinazAsana ArAdhanA TrasTa prAptisthAna- 6, badrIkezvara sosAyaTI, marIna DrAiva I-roDa, muMbaI. > sidhdhahema zabdAnuzAsanam ajJAta kartRka DhuMDhIkA bhAga-6 kartA- kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya saMpAdana- A. zIlacandrasUrijI ke ziSya zrI vimalakartivijayajI ma.sA. prakAzaka- A. hemacaMdrasUrijI navama janmazatAbdi TrasTa 127 Page #130 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sidhdhahemazabdAnuzAsanam bRhantryAsa bhAga 1 aura 2 kartA- kalikAla sarvajJa zrI hemacaMdrAcArya TIkAkAra- paMDitavaryazrI jagadIzabhAI prakAzaka-prAptisthAna- paM. jagadIzabhAI, polIsa cokI ke pAsa, gopIpurA, surata. haimasAdhitadhAtu sArtha aMgAvalI upayogIdhAtu, artha, anukramaNikA ke sAtha meM saMpAdikA- A. nItisUrijI samudAya ke sAdhvIjI zrI amIratnAzrIjI ma.sA. prakAzaka- A. vijaya nItisUrijI jaina tattvajJAna pAThazAlA prAptisthAna- sAgara jaina upAzraya ke bAju meM, pATaNa ( u. gu.) > siddhArtha jarmana bhASA ke vidvAna haramanahesa ke jarmana upanyAsa kA saMskRta rupAMtaraNa kiyA hai / kartA - jarmana bhASA ke vidvAna haramanahesa saMskRta kartA - muni kalyANakIrtivijayajI prakAzaka- zrI bhadraMkarodaya zikSaNa TrasTa - godharA prAptisthAna- vijayanemIsUrijI svAdhyAya maMdira- 12, bhagatabAga so., pAlaDI, amadAbAda > sajIyakappo (zrAddhajItakalpa) prAkRta cheda graMtha ke upara saMskRta TIkA ke sAtha prakAzita huA hai / kartA-TIkAkAra- A. zrI dharmaghoSavijayajI ma.sA. saMpAdana - paM. zrI nayabhadravijayajI ma.sA. prakAzaka- paramadharma-ahamadAbAda. prAptisthAna- pareza je. zAha - e -2, ghanazyAma phleTa, bhaTThA, pAlaDI, ahamadAbAda. jaijIyakappo (yatijitakalpa) prAkRta chedagraMtha saMskRta vRtti ke sAtha prakAzita huA hai / kartA- jinabhadragaNi kSamAzramaNa ma.sA. TIkAkAra- siddhasenasUrijI candrasUrijI ma.sA. saMpAdana- paM. zrI nayabhadravijayajI ma.sA. prakAzaka- paramadharma-ahamadAbAda. prAptisthAna- pareza je. zAha - e -2, ghanazyAma phleTa, bhaTThA, pAlaDI, ahamadAbAda. 128 Page #131 -------------------------------------------------------------------------- ________________ zruta sevA kArya kI jhalaka * aho ! zrutajJAnam prAcIna zruta saMrakSaNa * zAstrasaMgrahoM meM surakSita jaina dharma kI sabhI pAMDulipIoM ko DijiTAijhezana ke dvArA surakSita va saMzodhana ke lie jherokSa nakala upalabdha karavAne kA kArya jJAnadravya kI sahAya se cAlU hai / SEASESAR PYAARISRAE ASSISTAYINS VERNIGHARENDIN * aho ! zrutajJAnam I-lAyabrerI * pUrva meM mudrita prAyaH aprApya pustakeM, nUtana svAdhyAya va abhyAsa upayogI pustakeM, keTalaoNga, mAsika patrikA kI 13 DIvIDI svadravya se prakAzana, aura I-meila ke dvArA mAhitI kA AdAna-pradAna / * vebasAITa - www.ahoshrut.org * svadravya se nirmita Avazyaka pustakeM, jaina dharma va tIrthasthAnoM kI mAhitI, anuSThAna aura khabareM bhI oNnalAina upalabdha hai / * prAcIna graMtha prakaTIkaraNam * prAcIna lipi kA jJAna pUjya sAdhvIjI bhagavaMtoM ko dilavAkara prAcIna hastapratoM kA lipyaMtaraNa karavAkara apragaTa prAcIna kRti-racanA ko prakAzita karane kA kArya * aho ! zrutam smArTa larna * projekTara ke mAdhyama se aho ! zrutam smArTalarna jJAnavardhaka abhyAsakrama... tIna mahine kA korsa taiyAra kiyA hai aura rucivaMta saMsthAoM ko yaha abhyAsakrama calAne ke lie saMparka karane para bheTa svarUpa diyA jAtA hai| Page #132 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Vinition * saujanya * upAya kaccha-vAgaDa samudAya ke pa. pU. adhyAtmayogI A. zrI kalApUrNasUrijI ke ziSya gacchAdhipati A. zrI kalAprabhasUrijI ma. sA. ke AjJAvartinI pUjya sAdhvIjI zrI naMdAzrIjI ma. sA. kI preraNA se zrI gaMgAbA pauSadhazAlA, hIrA jaina sosAyaTI, jAlayAta sAbaramatI, ahamadAbAda ke zrAvikA upAzraya kI jJAnadravyakI upaja / yasamAlamela SSSSSSSSSSSSS saMzodhana prasAraNa aho ! zrutam I-paripatram saMpAdana punaruddhAra prakAzana | nahi jJAnena sadRzaM pavitramiha vidyate || || duniyA meM jJAna ke samAna pavitra mAnalamanonayana ora kucha bhI nahIM hai|