________________
બેતાજ બાદશાહ
મુંબઈમાં ચાલતી યુરોપની કોહ્યાધિપતિ કુ. એના સંચાલકો સર
જ્યોર્જ બર્ડવુડ, મી. માર્કલ સ્કોટન વગેરે તેમનું પ્રતિભાશાળી મિત્રમંડળ હતું.
મુંબઈમાં જેમજેમ વેપાર વધવા લાગ્યો તેમ તેમ પેઢીઓ અને કારખાના, મિલો અને મજૂરોની ભરતી થવા લાગી એટલે તેના વસવાટ અને આરામસ્થળ-વાડીવજીફા માટે મુંબઈની ભૂમિ સાંકડી. પડવા લાગી. એક વખત પૈસે વાર મળતી જમીનના ભાવ રૂપિયાના હિસાબે ઉપજવા લાગ્યા, અને કોટ્યાધિપતિના બંગલાઓ માટે જમીનની ખેંચ જણાવવા લાગી. જમીનની આ ભૂખ ભાંગવાને પ્રેમચંદના મિત્રમંડલે મળી મુંબઇને બેકબેને દરીયો પૂરીને ત્યાં જલમાંથી સ્થળ મેદાન ઉપજાવવા અને તેના વેચાણમાંથી કરોડોનું ઉત્પન્ન કરવાની યોજના તૈયાર કરી.
કોટ્યાધિપતિઓના હવામહેલ બાંધવાના સ્થળ-સર્જનની આ જનાને અમલી બનાવવા “બેકબે” કું. ઊભી થઈ, ને તેની લગામ પ્રેમચંદ શેઠના હાથમાં મુકાતાં તેના રૂા. પાંચ હજારના શેર તડાભાર ઉપડી ગયા. ભરતીમાં ભરતી જોવાય તેમ દરીય પુરાઈને ત્યાં મહેલો ચણાઈ જવા લાગ્યા હોય તેવાં જનતાને સ્વમાં આવવા લાગ્યાં. ને આ સેનાની કુકડીને સંઘરી લેવાને બેકબેના શેરની માંગણું અસાધારણ વધી જતાં પાંચ હજારના શેરના પચાસ હજારઉપજવા લાગ્યા. પ્રેમચંદ શેઠે મુહૂર્તમાં આ કંપનીના ચાર શેર સંધરે કરી રાખ્યો હતો તે આ તકને લાભ લઈ બજારમાં કાઢતાં જોતજોતામાં તેમાંથી નેવું લાખનો નફે બાંધી લીધો.
પ્રેમચંદ જેમ બેંક દલાલ હતા તેમ બેંક શરાફ પણ હતા. એકબેના નફાની લગભગ એક કરોડની રકમ તેમણે એક જ કલમે
