________________
૧૦૨
સરકારી
નાણુ ફેરવતા અને વ્યાપારીએ પિતાને વહીવટ ખેપીયાથી કરતા, ઘોડા અને કાવડથી પિઠો કે ગાડા-ગડેરાથી માલ લાવતા.
આ સ્થિતિમાં કંપની સરકારની એકઠી થએલી ભરણાની રકમ તેને મુંબઈના ગવર્નરને મોકલવાને બે જ માર્ગ હતાઃ કાં તે પુષ્કળ ચોકી પહેરા વચ્ચે રોકડના ગાડા ભરીને અમદાવાદ પહેચાડીને ત્યાંથી રેલ્વે રસ્તે મુંબઇ મોકલાય અગર તો લાંબા ખર્ચ અને જોખમથી બચવા હૂંડી લખાવવી. આ બેમાં મુંબઈની હુંડી લખાવવી અનુકૂળ હોઈ માવજી મહેતાની સલાહ માગવામાં આવી હતી, અને એ સલાહના પરિણામે બગસરેથી અમરશી શેઠને તેડાવ્યા.
X
બગસરાના દરવાજામાં કંપની સરકારને સ્વાર સગરામ સાથે. પહેચો. આ જોતાં કોઈ દરબારને સાહેબે તેડાવ્યા હશે એમ કલ્પના ચાલી, તેટલામાં સ્વાર દેવચંદ જેઠાની પેઢી પાસે જઈ ઊભો અને અમરશી શેઠને ચીઠ્ઠી આપી.
બગસરામાં ચાલતી દેવચંદ જેઠાની પેઢીના અમરશી શેઠ મુખ્ય વહીવટ ચલાવનાર માલેક હતા. દેવચંદ જેઠાની પેઢી એટલે સાંજ સુધીમાં હજારોની ઉથલપાથલ કરનાર જાની સરખી બેન્ક-ફરક માત્ર એટલો જ કે ત્યાં ખુરશી-ટેબલ કે ઇલેકટ્રીક પંખાના ભભકાને સ્થાને સાદા ગાદી-તકીયા હતા, બેન્કના મેનેજરની જેમ ચેમ્બરમાં, બેસી વીઝીટીંગ કાર્ડથી વાત કરવાને બદલે અમરશી શેઠ, એક કુડતાભર સવારમાં દુકાનને એટલે પ્રાતઃકાળે દાતણ કરવા બેસતા, ભરાવદાર સાડાચાર હથ્થુ પહાડી શરીર, પ્રભાવિક મૂછો અને બુલંદ અવાજે આવતા-જતાના ખબર અંતર પૂછતા અમરશી શેઠ એટલે દાતણ કરતાં હોય ત્યારે કોઈ મહાન સત્તાધારી કે નાનોસૂનો રાજવી,
