________________
વીરાંગના
*
૧૪૫
બધું શું છે ? રૈયત એ તો અમારે મન બેટા-બેટી છે. તેને ઘરે ધાડું પાડનાર અને અમારાં બાળકો ઉપર બંદુકોના કુદે દાબ બેસારનાર કેણ છે? એવો હુકમ કરનારે રૈયતના ઘર ઉપર હાથ નથી નાખ્યા પણ રાજ્યની આબરૂ ઉપર ઘા કર્યો છે. આ માટે તેને રાખેલ છે એમ કે? કેણુ છે બહાર ?” આ અણધાર્યા ઉત્પાતથી રાજમાતાના અંતરમાં ક્રોધાગ્નિ પ્રજ્વલી રહ્યો હતો ને બીજી તરફથી બંદૂકોના બહાર ઉપર બહાર શરૂ થયા હતા.બડામીયાંની હયાતીમાં તેમના સાસુજી અમાએ પુત્રવત્ પ્રજાના કરેલાં મનામણુને પ્રસંગ રાજમાતાના મગજ ઉપર તાજો થઈ ગયો. પોતાની રૈયત જેમ રાજભક્ત છે તેમ ઓજસશાળી પણ છે તે તેઓના ધ્યાનમાં હતું. અમૃત શેઠાણું અને રાજમાતા વચ્ચે એટલે ગાઢ સંબંધ જામેલે કે પાંચ-દશ દિવસે શેઠાણું ન મળ્યાં હોય તે રાજમાતા તેમને તેડવા સીગરામ મોકલે. આવો ગાઢ સંબંધ એક ભાડુત નેકરના હાથે ધૂળમાં મળતા જોઈ રાજમાતાને અસહ્ય દુઃખ થવા લાગ્યું. રાજવી તે ચૂપચાપ આ તોફાની મામલો જોઇને હેબતાઈ ગયા હતા. તેને નોતી ખબર “લીલમ ની કે નહતી ખબર મુનશીની દાદાગીરીની. મુંઝાઈ ગયેલા અબુને જોઈ રાજમાતાએ તેના સરલ સ્વભાવનું પરિણામ પારખી લીધું. આ બધામાં તેને મુનશીની મદાંધતા જ દેખાઈ.
રાજમાતાના તાપમાં શેકાઈ જતો મુનશી બેઠો હતો ત્યાં જ થંભી ગયે. ડેલીને ચોકીયાત રાજમાતાના અવાજથી તાર ઉપર આવી ઊભો હતો. રાજમાતાએ જાણે ભાવી કાર્યક્રમ નક્કી કરી લીધો હોય તેમ હુકમ છોડવા માંડયા. - “પહેરેગીર, જા હમણું જ મારા માટે સીગરામ જોડાવી . ૧૦
