________________
૧૨૮
સોરઠી
તે સ્મશાનવાસ જેવું લાગવાથી ઉચાળા ભરી ગામ ખાલી કરવાની વાત આવી..
આ અને આવી દલીલો સાંભળીને ધરમશી શેઠે લોકલાગણીનું માપ કરી લીધું. તેમને મહાજનને ગૌરવની કિમત હતી, ને ગમે તે ભેગ આપવાની શક્તિ હતી.વાત વધી ગયેલ હોવાથી શેઠની ડેલીએ “માણસ ઘણું એકઠું થઈ ગયું હતું. શેઠે સૌ ભાઈઓને સાંભળી લીધા પછી કહ્યું કે –“ આપણે રાજ્ય સાથે વાંધો નથી પણ રાજની રીતભાત સાથે વધે છે. રાજા ને પ્રજા વચ્ચે માવતર-છોરુનો સંબંધ જોઈએ. બાકી બડામીયા બાપુના મનમાં રાજસત્તાના કેડ જાગ્યા હોય તો આપણે અત્યારે જ ઉચાળા ભરવા વ્યાજબી છે. જેમ પીછાની શોભા મોર સાથે છે તેમ મોરની શોભા પીછા છે તે શેખ બાપુને સમય શીખવશે.”
અત્યારે જ ઉછાળા ભરવાનો નિર્ણય થતાં સૌ નીકળી જવાની તૈયારી કરવા દેડ્યા ને બે કલાકમાં તે બળદ અને ઘડા, એક કે ઊંટ જે ફાવ્યું તે લઈને અને બાકી માથે પિટલાં મૂકીને સ્ત્રીપુરુષોની કતાર ચાલી.
રાજગઢમાં આ વાતની ખબર રાજમાતાને પડયા. વયોવૃદ્ધ મમાએ બડામીયાંને બોલાવ્યા ને સાફ કહી દીધું કે- “ આપણી વસ્તી રીસાઇને બીજે ચાલી જાય છે તેની તને ખબર છે કે?”
“મમા ! મેં કંઈ કાઢી મૂક્યા નથી. તેની મેળે જવા લાગ્યા છે તેમાં હું શું કરું? તેની મેળે થાકશે ત્યારે આવશે. આપણે દરવાજા કયાં બંધ કરવા છે?”
બડાભાઈ આ તું શું બોલે છે? રૈયત રીસાઈ જાય તે પ્રજા વિનાનું રાજ કેની ઉપર કરીશ ભાઈ? મારે તે તારી જેમ વસ્તી
