________________
૭
સારના
“ હા ! તે દિવસે એ હાથી મરી ગયે। એમ દેશાઇએ અમને તાબડતાખ જાહેર પણ કર્યું હતું. એ ખાખત તમારે શું કહેવુ છે? ’’
“ શ્રીમંત સરકાર! એ આખું નામુ` બનાવટી છે. વાસ્તવમાં સવજીએ કાઇ હાથી લીધેા જ નથી. તેમજ ખરીદીની, ખારાકીની, માણસાના પગારની અને દાટવા ખાખતની ઉધારેલી તમામ રકમ સાચી છે કે ક્રમ? તે દેશાઇને અરૂમાં પૂછવાથી ખાત્રી થશે.
29
નામદાર હુજુર! અમરેલીમાં પુછાવવાથી હાથી હતા કે નહી તેની ખાત્રી થશે. ” દેશાઈએ ખુલાસે કર્યો.
60
“ શ્રીમતને અમરેલી સુધી નજર કરવાની જરૂર નથી. આ ચોપડા કહે તે સાચું. નામદાર ! હાથી તેા જીવતાં લાખને તે મરે સવા લાખના કહેવાય છે. આપના કાઇ ભરાસાદાર હિંસાખીને પૂછે) કે હાથી મુવા બાદ દંતુશુળ ને એનું ચામડુ નીકળે એ એના પૈસા ખાતામાં ક્રમ નથી ? જો હાથી લીધે। જ હાય અને ખરેખર મરી ગયા હોય તા તા એ બે ચીજના વેચાણુના પૈસા જમે થવા જોઇએ જ; પણ એ રકમ જ આ ચેાપડામાં જમે નથી બાપુ ! આ આખા ચાપડા જ બનાવટી છે.'
સવજી દેશાઇ તા ચેપડાની આવી તપાસથી મૂઢ જેવા બની ગયા. તેના ચાપડા જો આવી રીતે તપાસાવાના હૈાય તે હજી ખીજા કેટલાય ભેદો બહાર આવે એની એને ખૂબ ભીતિ લાગી. અંતરની મુ ઝવણુને જેમ તેમ દબાવીને દેશાઇએ હાથ જોડીને કહ્યું: “ સરકાર ! આ મહેતા નકામું આળ ચડાવે છે. ”
મહેતાએ હસીને કહ્યું. “નામદાર, મારી વાત સાચી છે કે ખાટી તે પહેલાં તા અને હાજર રહેલા હિસાખીઓને પૂછે. હજી તેા આ
