________________
II
સૂબે
- ~* ~ ~ - ~ગામમાં ખબર પડી કે તુરત કાળા ભીમાણ પાદરે આવ્યો. એક બીજાને ભેટયા અને હર્ષના આંસુ સાર્યા. ત્યાંથી માવજી મહેત હાથીયાવાળાના ગઢમાં ગયા. અઢાર વરસની દેસાઇની કનડગત અને કાવા કસુંબાના ખર્ચાએ એ કાઠીના એક વારનાં કેસરીયાં તેજ બુઝાવ્યાં હતાં. અફીણ બંધાણું વૃદ્ધ બનેલે હાથીઓવાળો ક્ષણે ક્ષણે ઝેલા ખાતે બેઠા હતા. માવજી મહેતો એના પગમાં પડ્યો અને બોલ્યાઃ “બાપુ! તમારા રૂડા પ્રતાપ !”
ઇ કુણુ છે બાપ !” હાથીયાવાળાએ બંધાણુના નીશાભર્યા અવાજે પૂછયું.
બાપુ! એ તે દેશાઇની વાડ વખતે તમે જેની આડે ઢાલ ધરી હતી તે હું માવજી.”
“કણ બાપ માવજી મેતો ! આવ બાપ આવ ! ? છે તે સારોને ? કાઠીને આંગણે આવે તેના આડા ઊભા રહેવું તે તે કાઠીનો ધરમ છે એમાં તે અમે શું માથ મારી'તી બાપ ? પણ મહેતા ઠીક આવ્યો ! હવે કાયાને ભરોસો નથી. ઓલ્યા દેસાઈએ દખ દેવામાં માથું રાખી નથી; પણ હવે તે દેહની મમતા મેલી છે. તો ઈ સવજી હાથમાં આવે તે તારું ને મારું ભેગું વેર લઉં એમ થાય છે.”
“બાપુ! દેશાઈની કનડગતની સરકારે જ ખબરું લીધી છે, માટે એ વાત હવે ભૂલી જાવ. શ્રીમંત સરકારે સોરઠ સંભાળવા મને મોકલ્યો છે, તો બાપુ! તમારું બધું કરજ ગાયકવાડ ખમશે. ને સીમાડાની તકરાર તમારી જીભે પતાવીએ. ઊઠે, જ્યાં તમારો પણ ફરે એ જમીન ગાયકવાડને ન ખપે, પછી શું છે?”
આમ ા ઉ૫કારે બન્ને વાળને અમરેલી મહાલકારી માવજી મહેતે દોષમુક્ત થઈ પિતાને અસલ આસને પાછો બેઠે અને આ રીતે આખરે સત્યાસત્યનો ફેંસલો થયો.
