________________
(
પત્ર
સૂબો
જૂના કાળમાં વોરંટ જેવી વસ્તુ રાજદરબારે નહેતી. તહેમતદારો ઉપર મોકલાતા મોસલ બે જાતના હતા. એક રાકીના ને બીજા હાલાકીના. ખોરાકીના મોસલ એટલે કે બે ત્રણ આરબો આરોપીને ઘેર જઇને બેસે અને જ્યાં સુધી તે માણસ બતાવ્યું કામ ન કરે કે હાજર ન થાય ત્યાં સુધી એ આરબો એની ચેકી કરે, ને એ આરબની ખેરાકી જેના ઉપર મેસલ બેઠા હોય તેને માથે ચડે. એ રીતે પાંચ પાંચ આરબના ખોરાકીના મેસલ બેસાર્યાના કોઈ કોઈ દાખલા નીકળે છે. હાલાકીના મેસલ “ભયંકર' માણસ ઉપર બેસારાય. એટલે આરબો એને ઘેર જઈને બને એટલી હાલાકી પહોંચાડે. જે ચીજ દેખે તે ઉપાડી જાય, ઢેરઢાંખર છોડી મેલે ને હાંકી મૂકે. હાલાકીના મસલમાં તેનાં બૈરાં છોકરાને ન રંજાડાય; બાકી બધું થાય.
માવજી મહેતાને ત્યાં બેસારવાના પચાસ જેટલા મોસલી, આરબ લઇને પંચમહાલને નવો વહીવટદાર સવજી દેસાઈ મલકાતો મલકાતો વડોદરેથી હાલ્યો આવે છે. માત્ર જૂના જમાનાના ગાયકવાડી તંત્ર સિવાય બીજો કોઈ સ્થળ અને સમયે અસંભવિત એ એને દરજજે થયે. ઈજારદાર એટલે ગામને ઈજારો રાખે એ અને વહિવટદાર પણ એ. એટલે ગામની ઈજારાની રકમ નક્કી કરનાર પણ એ સવજી દેસાઈ. સવજી દેસાઈના હરખને તે કાંઈ પાર નહોતો. પીપરીયા ગામને પાદર સવજી દેસાઈ ઉતર્યા. ગામને પાદર મહાદેવની ડેરી પાસેના ઉતારે રાતવાસે ગાળવા રહ્યા. ફાટ ફાટ થતી છાતીયે સવજી દેસાઈએ ત્યાં મળવા આવેલા ગામલોક પાસે પિરસ કર્યો કે માવજી મહેતાને વડોદરે હાજર થવાના મેસલ, લઇને પોતે અમરેલી જાય છે ને હવેથી પોતે જ પંચમહાલના વહીવટદાર છે.
