________________
સોરઠને
-
~~
~
~
~-
~
શ્રીમંત પાસે દેશાઈના ખૂબ માન હતા. એક ખંડીયા અને જમણા હાથ સમા રાજના સામંત જેવાં એનાં વડેદરે સ્વાગત થયાં. દરબાર ભરાય ત્યારે સવજીભાઈ જમણે પડખે બેસે ને શ્રીમંત સાથે કાનમાં ધીમે ધીમે વાત કરી શકે. વળી વખતે કવખતે દરબારગઢમાં પણ શ્રીમંતને મળી શકે. દિવાન તથા બીજા અલદારે પણ સવજીભાઈ-સવજીભાઈ કરે ને સીપાઈસપરા ને ગામના શેઠીયા એને સલામું ભરે. વડોદરે સવજીભાઈનાં એવાં સન્માન હતાં. ધીમે ધીમે એણે સરકારના કાન ભંભેરવા માંડયાં. માવજીભાઈ સરકારનાં નાણાં ખાઈ જાય છે ને યત ઉપર જુલમ કરે છે એવી વાત થઈ, માવજી મહેતાએ ખાલસા વહીવટ શરૂ કરેલો એના સંબંધી દેસાઈએ ખુલાસો કર્યો કે “સરકાર ! આપને એ રમતને ખ્યાલ ન હોય, ઇજારદારી ગામ હોય તો વહીવટદાર રાતી પાઈ ન દેખે ને ખાલસા ગામ હોય તો ઉપજ ઓછીવત્તી દેખાડવી એ એના હાથમાં. ઇજારામાં ચેખી રકમ વરસે વરસ હાલી આવે, એમાં કેઈ આઘાપાછી થોડી જ થાય ? ને સરકારી ગામમાં તે આ વરસ નબળું છે ને ઓલું વરસ આઠ આની છે એમ કંઈક બહાના મળી આવે.”
ગાયકવાડ સરકારની રાજવહીવટ પ્રણાલિકા તે મૂળથી જ જાણીતી છે. કહેવાય છે કે એક કુંભાર ગાયકવાડ સરકારની રાણુના સાળા તરીકે ત્રણ વરસ વડોદરે રહ્યો એમાં કોઈને સૂઝ ન પડી, ને “ સાળા સાહેબ” તરીકે જ્યાં જાય ત્યાં માનપાન પામે. એ વાતના અનુભવી સવજીભાઈની વાતનું ઉંદરીયું ઝેર ખંડેરાવ મહારાજને હૈયે વસી ગયું. માવજી મહેતા ઉપર એક રૂકો લખી આપ્યો કે “તમારે વડોદરે હાજર થવું ને વહિવટદારપણું સવજી દેસાઇને આપતા આવવું.' આ ઉપરાંત મહેતા ઉપર ખેરાકીના મેસલ મોકલ્યા.
