________________
સૂબો
પિલીટીકલ એજન્ટ સારું માણસ છે. એને જઈને મળો ને એને બધી વાત કરી એની મદદ માગે. સહુ સારાં વાનાં થશે.”
મહેતાએ સાથે આવવાની શરતે મહેબતખાને સલાહ માથે ચડાવી. ત્રણે જણ માણેકવાડા પહોંચ્યા. એજન્સીના રખવાળાં નીચે જુનાગઢના ગાદીવારસ મહેબતખાનને જીવ બચાવવા આવવું પડવું છે એમ માવજી મહેતાએ સાહેબને બરોબર ઠસાવ્યું. સાત સાત આસમાન વધીને આકાશ સળગાવે એ રોષ સાહેબના અંતરમાં ફાટી નીકળે. એજન્સીના કારભાર ચાલતા હોય, કેપ્ટન બાનેલ પિલીટીકલ એજન્ટ હોય, ગોરા અમલદારે આમતેમ આંટા દેતા હોય ને જુનાગઢ જેવી રિયાસતના મીંઢોળબંધા ભાવી નવાબને આમ રખડવું પડે ! કેપ્ટન બાર્નેલને કંપની સરકારના રાજ રસાતળ જાતાં લાગ્યાં. એણે મહેબતખાનને નવાબ કહી સંબો અને આસીસ્ટન્ટ પોલીટીકલ એજન્ટ ઇલિયટને જુનાગઢ મોકલ્યો.
નાજુબી અને ચાઇતીબુ બંને જુનાગઢની ગાદીને મુઠ્ઠીમાં રાખવા આકાશપાતાળ એક કરી રહ્યાં હતાં. અમલદારોને પોતાના કરવા માટે એમણે રાજની તીજોરી લૂંટાવા દીધી હતી. ઇલીયટ જુનાગઢ પહોંચ્યા પછી અતીવ શંકાસ્પદ સંજોગમાં એનું મરણ થયું. કોઈ કહે છલીયટે હાથ મેલા કરી આપઘાત કર્યો. કાઈ કહે ઇલીયટનું રાજખટપટથી ખૂન થયું. ગમે તે સાચું હેય, એ ભેદ આજ સુધી અણઉકેલ રહ્યો છે.
પછી તે એજન્સીના મેસલ લઇને કોલસન સાહેબ જુનાગઢ ઉપર ચડી ગયો. વાટાઘાટ, વાતચીત કે કાગળવહેવાર જેવી કોઈ ખટપટમાં ન પડવાનું કેપ્ટન બાર્નેલનું ફરમાન લઈને એ જુનાગઢ પહોંચે. કોલસને બાઈ નાજુબી અને ચાઇતીબુને પકડ્યાં. જમ્બર ભાટીય જીવ લઈને ભાગે.
