________________
ખેતાજ બાદશાહ
મુંબઇમાં તે વખતે સર જમશેદજી જીજીભાઇ, શેઠ બહેરામજી હેારમસજી કામા, મી. રૂસ્તમજી જમશેદજી, શ્રીમાન ખટાઉ મકનજી, શેઠ ગેાકળદાસ તેજપાળ, શ્રી કરશનદાસ માધવજી, શેઠે નસરવાનજી આર. તાતા. મી. મહેરબાન ભાવનગરી, શ્રી ભીમજી ગિરધર વગેરે વેપારીએ આગળ પડતા હતા. આવી સમ વેપારી આલમમાં શેઠ પ્રેમચંદનું શ્રેષ્ઠત્વ તરી આવવાથી સં. ૧૯૧૯ માં શ. સેાના પચાસ હજાર શેર( પચાસ લાખ)ની થાપણું ધરાવતી તે એશીયાટીક એન્ડીંગ કારપેારેશન ”માં તે
..
વખતની અગ્રગણ્ય દલાલ નીમાયા.
શ્રીમાન પ્રેમચંદ્નના હાથમાં એકીંગ કારપેારેશનના વહીવટ આવતાં તેના શેરાની માંગ વધવા લાગી અને જેમ ભાગ્યશાલીને પગલે નિધાન હોય તેમ પ્રેમચંદની .કાયદક્ષતાથી તેના શેરના પ્રીમીયમ મેલાતાં એક જ વર્ષમાં એકીંગ કાર્પારેશનની મૂડી એક કરાડ ને ચાર લાખની અંકાણી.
લક્ષ્મી એવી ચપળ છે કે નાણા વિના જેમ નર નીમાણા લાગે તેમ નાણા મળવા પછી તેને સાચવવાની ચિંતા કરાવે. તેને ઠરી ઠામ રહેવુ ગમે નહિ. રૂઉના પ્રતાપે જેમ જેમ નાણાની છેળા ઉછળવા લાગી . તેમ તેમ તેમને ઠેકાણે પાડવાને શેર બજાર’ની જમાવટ થઇ. દિવસ ઊગ્યે શેરે। કાઢીને નવી નવી 'પનીઓએકા ઉધડવા લાગી.
આ બન્ને બજારમાં પ્રેમચંદનું રાજ હતું. રૂઉની આવક—ભરતી અને નીકાશના ક્ષેત્રમાં તેનું સામ્રાજ્ય હોવાથી આવતી કાલના ભાવ પ્રેમચંદ રાયચંદની જીભે નક્કી થવા લાગ્યા હતા અને બીજી તર
ફથી જે કંપનીમાં પ્રેમચ`દ હાય તેના શેરના ભાવ વધવા માંડતા ને જોતજોતામાં તે શેરા ઉપડી જતા.
કુદકે ને ભુસકે પ્રેમચંદુ શેઢ
