________________
શ્રી મહાવીરકથા
વૈશાલી નગરી તથા ત્યાંના લિચ્છવીએ! અમૃત મહાવીરના સમકાલીન મુદ્દે પ્રશંસાત્મક ઘણા ઉદ્ગારે કાઢેલા છે, અને તે પ્રાચીન પાલીમ થેામાં સંગ્રહાયા છે. વિશાલાનગરી મહાવીરની પેાતાની જન્મભૂમિ હોવાનું ગૌરવ પણ પામી છે.ર તે નગરીના નામ ઉપરથી જ મહાવીરનું ‘ વેસાલિઅ' નામ પણુ પડયુ છે. વૈશાલી નગરામાં તે સમયે વૈશાલી ઉપરાંત કુંડમામ અને વાણિજ્યગ્રામ એ મે ઉપ-નગરાના સમાવેશ થતા હતા. વૈશાલીને વિસ્તાર ધીમે ધીમે વધતા ગયેા હતા એવી કથા ઔદ્દપરંપરામાં પણ તેાંધાયેલી છે.૪ વૈશાલી એ રીતે ત્રણ વિભાગેાનું મળીને બનેલું હેાવાથી પ્રસ ંગનુસાર તે ત્રણમાંથી ગમે તે એક નામે પણ ઓળખાતું. બૌદ્ધપર પરામાં પણ વૈશાલીના ત્રણ જિલ્લાઓના ઉલ્લેખ છે. વૈશાલી દક્ષિણપૂર્વમાં આવ્યું હતું; કુંડપુર ઉત્તર-પૂર્વમાં અને વાણુિગ્રામ પશ્ચિમમાં. કુણ્ડપુરની આગળ ઉત્તર-પૂર્વમાં એક કાલ્લાગ નામે પરું (સૈનિવેશ) હતું. આ પરામાં જ્ઞાતૃવંશી ક્ષત્રિયેાના મહેાલ્લે
૭.
૧. આજે બિહારના મુજફ્ફરપુર જિલ્લામાં ગંડકની પૂર્વમાં આવેલું મસાર.
·
૨, સૂત્રકૃતાંગ ૧. ૨- ૩. ૨૨માં મહાવીરને 'अरहा नायपुत्ते અન્ય વૈજ્ઞાÇિ કહ્યા છે. ઉત્તરાધ્યયન ( ૬. ૧૭ )માં પણ તેમને વૈશાલિક કથા છે. ભગવતી ૨-૧-૧૨-૨ ઉપરની ટીકામાં અભયદેવ પણ વૈશાલિક'ના અર્થ મહાવીર' કરે છે.
··
?
4
૩. આજે પશુ ખસુકુંડ અને મજિઆ નામે ગામેા તે ઠેકાણે છે.
૪. સમાવેરા ન થઈ શકવાથી ત્રણ વાર ગાઉ ગાઉના વધારા કરીને તેને ફરીફરીને વિશાલ કરવામાં આવ્યું તેથી તેનુ નામ ‘વેસાલી ’ પચુ હતું — મઝિમનિાયફૂંક્યા – મહાસિČહનાદ સુત્તવર્ણીના.
