________________
૨૨૦
શ્રી મહાવીર કથા ૫. તે નિગ્રંથ સ્ત્રી-માદાપશુ-નપુંસકથી લેવાયેલ આસન કે શયન ન વાપરે.
આટલું કરે તો તે મહાવત બરાબર આચર્યું કહેવાય.
viામું વ્રત: હું સર્વ પ્રકારના પરિવહન [ અર્થાત આસક્તિને] યાજજીવન ત્યાગ કરું છું. હું થોડી યા ઘણી, નાની યા મોટી, સચિત્ત કે અચિત એવી કઈ વસ્તુમાં પરિગ્રહબુદ્ધ નહિ રાખું (વગેરે ઉપર મુજબ.),
તે મહાવ્રતની આ પ્રમાણે પાંચ ભાવનાઓ છે.
૧. તે નિગ્રંથ કાનથી મનહર શબ્દો સાંભળી તેમાં આસક્તિ, રાગ કે મેહ ન કરે. તેમજ ન ગમતા શબ્દો સાંભળી દ્વેષ ન કરે. કારણ કે, તેમ કરવાથી ચિત્તની શાંતિનો ભેદ થાય, અને કેવળીએ ઉપદેશેલા ધર્મથી ભ્રષ્ટ થવાય.
કહ્યું છે કે કાનમાં શબ્દ પડતા અટકાવવા શક્ય નથી; પરંતુ, તેમાં જે રાગદ્વેષ, તે ભિક્ષુએ ત્યાગવા.
૨. તે નિથ આંખથી ગમતાં કે ન ગમતાં રૂપ દેખી તેમાં આસક્તિ કે દ્વેષ ન કરે.
કહ્યું છે કે જે આંખે રૂ૫ ચડતાં અટકાવવા શક્ય નથી; પરંતુ તેમાં જે રાગદ્વેષ, તે ભિક્ષુએ ત્યાગવા.
૩. તે નિર્મથ નાકથી ગમતા કે ન ગમતા ગંધ સુંઘી તેમાં આસક્તિ કે દ્વેષ ન કરે.
કહ્યું છે કે, નાકે ગંધ આવતો અટકાવી શકય નથી; પરંતુ તેમાં જે રાગદ્વેષ, તે ભિક્ષુએ ત્યાગવા.
૪. તે નિગ્રંથ જીભથી ગમતા કે ન ગમતા સ્વાદ ચાખી તેમાં આસક્તિ કે દ્વેષ ન કરે.
કહ્યું છે કે: જીભે સ્વાદ આવતાં અટકાવો શકય નથી; પરંતુ તેમાં જે રાગદ્વેષ, તે ભિક્ષુએ ત્યાગવા.
૧. પરિગ્રહ એટલે પદાર્થોમાં રાગબુદ્ધિ કે ફેષબુદ્ધિ. જુએ. આગળ આવતા શ્લોકાની કડીઓ.
