________________
દીક્ષાનાં પ્રથમ છ વર્ષ
૧૫
તેણે તા ભિક્ષુક થવામાં જ વધારે સારી આજીવિકા જોઈ, એટલે તે ભિક્ષુક જ થયા.
જૈન ગ્રંથા તેની પૂ કથા એવી આપે છે કે, તે પણ પેતાના આપની પેઠે ચિત્ર બતાવીને આવિકા કરનારા ‘ મખ ૧ હતા. તેવામાં તેને ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે નાલંદામાં આવેલી વણકરશાળામાં મહાવીર સાથે ભેટા થયેા. મહાવીરને માન-પાન સાથે મળતી ભિક્ષા જોઈ,૨ તેને પણ પેાતાના ધંધા છેાડી, આવિકા માટે મહાવીર પાસે રહેવાનું જ વધારે યેાગ્ય લાગ્યું. ઉપરના કથાએથી બૌદ્ધ તેમજ જૈન ગ્રંથકારા, ગોશાલકે પછીથી પ્રવર્તાવેલા આવિક' સંપ્રદાયનું આવિક' નામ પડવાનું કારણ આપવાના પ્રયત્ન કરે છે. પરતુ એટલું તો સહેજે કબૂલ કરી શકાય કે, કાઈ પણ સંપ્રદાય તેના હરીકેા કે વિરોધીએમાં ભલે તેવાં ઉપનામેથી ઓળખાય; પરંતુ તેના પેાતાના અનુયાયીએમાં પણ તે નામે એળખાય એમ બનવું સવિત
"
.
શબ્દ મખલ ’નું
.
♪
૧. પરંતુ અહીં નાંષતા જઈએ કે, પ્રાકૃત સંસ્કૃતરૂપ મરિન' જેમ મળે છે, તેમ પ્રાકૃત શબ્દ - મખ 'ની સમાન કોઈ સસ્કૃત મસ્ક શબ્દ અસ્તિત્વમાં નથી. ઉપરાંત પ્રાકૃત મખ ' શબ્દ પણ ભગવીસૂત્રના ગેાચાલક ખાબક્તના ફકરા સિવાય બીજે ક્યાંય વપરાયેલા મળતા પણ નથી. ઉપરાંત તે કલ્પિત ‘મખ ’ શબ્દને અર્થ જત ટીકાકારોને પણ બરાબર જાણીતા હોય તેમ લાગતું નથી. અભયદેવ (ઈ. સ. ૧૦૫૦) ભગવતીસૂત્રની ટીકામાં તેને અ ‘ચિત્રપટ બતાવી નિર્માંદ્ધ કરનાર ભિક્ષુ' આપે છે; પરંતુ અભિધાન ચિંતામણિમાં આચાર્યં હેમચ'દ્ર (ઈ. સ. ૧૫૪૦) તેના અર્થ “ માગષ ’ અર્થાત્ ભાટ-ચારણ કરે છે.
૨. જેમકે ચામાસાના પહેલા મહિનાના ઉપવાસના પારણા વખતે વિજયશ્રેષ્ઠીને ત્યાં; ખીન્ન માસના પારણા વખતે આનદ ગૃહપતિને ત્યાં; ત્રીજા માસના પારણા વખતે સુનઃ ગૃહસ્થને ત્યાં; અને ચેાથા માસના પારણા વખતે કલ્લાકમાં બહુલ બ્રહ્મણુને ત્યાં.
"
