Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 14

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, ‘સ્થાનાંગ’ સૂત્ર૭૪ કાળ બે ભેદે કહેલ છે - અવસર્પિણી કાળ અને ઉત્સર્પિણી કાળ. આકાશ બે ભેદે કહેલ છે - લોકાકાશ અને અલોકાકાશ. સૂત્ર-૭૫ નૈરયિકોને બે શરીર છે - અત્યંતર, બાહ્ય. અત્યંતર તે કાર્મણ, બાહ્ય તે વૈક્રિય. એ રીતે દેવોને પણ જાણવા. પૃથ્વીકાયિકને બે શરીર છે - અત્યંતર, બાહ્ય. અત્યંતર તે કાર્મણ, બાહ્ય તે ઔદારિક. યાવત્ વનસ્પતિકાયિકને બે શરીર છે. બેઇન્દ્રિયને બે શરીર છે - અત્યંતર, બાહ્ય. અત્યંતર તે કાર્મણ. બાહ્ય તે અસ્થિ-માંસ-લોહીથી બદ્ધ ઔદારિક. યાવત્ ચઉરિન્દ્રિયને બે શરીર જાણવા. પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિકને બે શરીર છે - અત્યંતર, બાહ્ય. અત્યંતર તે કાર્મણ, બાહ્ય તે અસ્થિ-માંસલોહી-સ્નાયુ-શિરાબદ્ધ ઔદારિક, મનુષ્યને પણ તેમ જ છે. વિગ્રહગતિ સમાપન્નક નૈરયિકને બે શરીરો છે - તૈજસ અને કાર્મણ-નિરંતર યાવત્ વૈમાનિકોને બે શરીર છે. નૈરયિકોને બે સ્થાને શરીરુત્પત્તિ છે - રાગથી, દ્વેષથી. યાવત્ વૈમાનિકને તેમ છે. નૈરયિક યાવત્ વૈમાનિકને બે સ્થાને શરીરની નિર્વતૈના છે - રાગનિર્વર્તના, દ્વેષનિર્વતૈના. કાયના બે ભેદ છે - ત્રસકાય અને સ્થાવરકાય, ત્રસકાય બે ભેદે છે- ભવસિદ્ધિક, અભવસિદ્ધિક. સ્થાવરકાયના પણ બે ભેદ છે- ભવસિદ્ધિક, અભવસિદ્ધિક. સૂત્ર-૭૬ બે દિશા સન્મુખ રહીને નિર્ગુન્ધો-નિર્ચન્થીને દીક્ષા દેવી કલ્પ-પૂર્વ અને ઉત્તર. ...એ રીતે 1. લોચ કરવા, 2. શિક્ષા આપવા, 3. ઉપસ્થાપનાર્થે, 4. સહભોજનાર્થે, 5. સંવાસાર્થે, 6. સ્વાધ્યાયના ઉદ્દેશાર્થે, 7. સમુદ્દેશ માટે, 8. અનુજ્ઞા માટે, 9. આલોચના માટે, 10. પ્રતિક્રમણ માટે, 11. નિંદાર્થે, 12. ગર્ણાર્થે, 13. છેદનાર્થે, 14. વિશુદ્ધિ માટે, 15. ફરી ન કરવા સન્મુખ જવા માટે, 16. યથાયોગ્ય પ્રાયશ્ચિત્ત તપકર્મ સ્વીકારાર્થે પૂર્વ-ઉત્તર દિશા લેવી. બે દિશા સન્મુખ અપશ્ચિમ મારણાંતિક સંલેખના આરાધના કરનારા, ભક્તપાન પ્રત્યાખ્યાન કરનારા તથા પાદપોપગત અને મરણની આકાંક્ષા ન કરનાર સાધુ-સાધ્વીને સ્થિર રહેવા પૂર્વ અને ઉત્તરદિશા કલ્પ છે. સ્થાન-૨, ઉદ્દેશા-૧નો મુનિ દીપરત્નસાગરે કરેલ ભાવાનુવાદ પૂર્ણ સ્થાન-૨, ઉદ્દેશો-૨ સૂત્ર-૭૭ (1) જે દેવો ઉર્ધ્વલોકમાં ઉત્પન્ન થયેલા છે, તે બે પ્રકારે છે - કલ્પોપપત્રક-(બાર દેવલોકમાં ઉત્પન્ન), વિમાનોપપન્નક-(રૈવેયક અને અનુત્તર વિમાનમાં ઉત્પન્ન). ચારોપપન્નક અર્થાત્ જે જ્યોતિષ્ક દેવો છે, તે પણ બે ભેદે છે- ચારસ્થિતિક હોય એટલે કે અઢીદ્વીપની બહાર ગતિ રહિત હોય અથવા ગતિરતિક-અર્થાત્ અઢીદ્વીપમાં સતત ગમનશીલ હોય. તે દેવો વડે સદા પાપકર્મનો બંધ કરે છે, તે પાપના ફળને દેવભવમાં રહીને જ કેટલાક દેવો ભોગવે છે અને કેટલાક તે પાપના ફળને ભવાંતરમાં વેદે છે. (2) નૈરયિકોને સદા જે પાપકર્મ બંધાય છે, તે ત્યાં રહીને પણ કેટલાક વેદે છે અને કેટલાક ભવાંતરમાં જઈને વેદે છે. એ રીતે યાવત્ પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો સુધી જાણવું. મનુષ્યોને સદા જે પાપકર્મ બંધાય છે, તેના ફળને કેટલાક અહીં રહીને વેદે છે, કેટલાક ભવાંતરમાં ભોગવે છે. મનુષ્ય સિવાયના બાકીના સમાન પાઠવાળા છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 14