Book Title: Agam 03 Sthanang Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ સૈન્યાધિપતિ, નીલકંઠ, મહિષ સૈન્યાધિપતિ, આનંદ, રથનો સૈન્યાધિપતિ છે. નાગકુમારેન્દ્ર નાગરાજ ભૂતાનંદના પાંચ સંગ્રામિક સૈન્ય અને પાંચ સંગ્રામિક સૈન્યાધિપતિ કહ્યા છે - પદાતિ સૈન્ય યાવત્ રથ સૈન્ય. તેમાં - દક્ષ, પદાતિ સૈન્યાધિપતિ સુગ્રીવ, અશ્વ સૈન્યાધિપતિ સુવિક્રમ, હસ્તિસૈન્ય અધિપતિ. શ્વેતકંઠ, મહિષ સૈન્યાધિપતિ. નંદોત્તર, રથ સૈન્યાધિપતિ છે. સુપર્મેન્દ્ર સુપર્ણરાજ વેણુદેવના પાંચ સંગ્રામિક સૈન્ય અને પાંચ સંગ્રામિક સૈન્યાધિપતિઓ કહ્યા છે - પદાતિસૈન્યાદિ. એ રીતે જેમ ધરણેન્દ્ર કહ્યા તેમ વેણુદેવને કહેવા. વેણુદાલીને ભૂતાનંદવત્ કહેવા. ધરણેન્દ્રવત્ બધા દક્ષિણ દિશાના ઇન્દ્રો ઘોષપર્યન્ત કહેવા. ભૂતાનંદને કહ્યા તેમ બધા ઉત્તર દિશાના ઇન્દ્રો મહાઘોષ પર્યન્ત કહેવા. દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રના પાંચ સંગ્રામિક સૈન્યો, પાંચ સંગ્રામિક સૈન્ય અધિપતિઓ કહ્યા છે - પદાતિ સૈન્ય યાવત્ રથ સૈન્ય. તેમાં-હરિભેગમેષી પદાતિ સૈન્યાધિપતિ છે. વાયુ, અશ્વસૈન્યાધિપતિ. ઐરાવત, હસ્તિસૈન્યાધિપતિ. દામદ્ધિ, વૃષભ સૈન્યાધિપતિ અને માઢર, રથ સૈન્યાધિપતિ છે. દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનના પાંચ સંગ્રામિક સૈન્યો, પાંચ સંગ્રામિક સેન્ય અધિપતિ કહ્યા છે - પદાતિ સૈન્ય યાવત્ રથ સૈન્ય. તેમાં લઘુપરાક્રમ, પદાતિ સૈન્યાધિપતિ, મહાવાયુ, અશ્વ સૈન્યાધિપતિ. પુષ્પદંત, હસ્તિ સૈન્યાધિપતિ, મહાદામદ્ધિ, વૃષભ સૈન્યાધિપતિ, મહામાઢર, રથ સૈન્યાધિપતિ છે. જેમ શક્રેન્દ્રને કહ્યા તેમ બધા દક્ષિણ દિશાના ઇન્દ્રો યાવત્ આરણેન્દ્ર સુધી કહેવું. જેમ ઈશાનેન્દ્ર કહ્યા તેમાં ઉત્તર દિશાના બધા ઇન્દ્રો અય્યતેન્દ્ર સુધી કહેવા. (439) દેવેન્દ્ર દેવરાજ શક્રની અત્યંતર પર્ષદાના દેવોની સ્થિતિ પાંચ પલ્યોપમ કહી છે. દેવેન્દ્ર દેવરાજ ઈશાનની અત્યંતર પર્ષદાની દેવીની સ્થિતિ પાંચ પલ્યોપમ કહી છે. સૂત્ર-૪૦ થી 2 (40) પ્રતિઘાત-(અવરોધ) પાંચ ભેદે કહેલ છે- ગતિ પ્રતિઘાત , સ્થિતિ પ્રતિઘાત, બંધન પ્રતિઘાત, ભોગ પ્રતિઘાત, બળ-વીર્ય-પુરુષકાર પરાક્રમ પ્રતિઘાત. (441) આજીવિક પાંચ ભેદે કહેલ છે- જાતિ આજીવિક –કુલ આજીવિક - કર્મ આજીવિક –શીલ્પ આજીવિક –લિંગ આજીવિક. (42) રાજ ચિહ્નો પાંચ કહ્યા છે - ખગ, છત્ર, મુગટ, ઉપાનહ અને ચામર. સૂત્ર૪૩. પાંચ કારણે છદ્મસ્થ સાધુ ઉદિર્ણ પરીષહ-ઉપસર્ગોને સમ્યક્ રીતે સહે, ખમે, તિતિક્ષે, અધ્યાસિત કરે, તે આ. (1) તે પુરુષ કર્મોદય થકી ઉન્મત્ત જેવો થઈ ગયો છે, તેથી મને તે આક્રોશ વચન બોલે છે, ઉપહાસ કરે છે, ફેંકી દે છે, મારી નિર્ભર્લ્સના કરે છે, બાંધે છે, રુંધે છે, શરીરને છેદે છે, મૂચ્છ પમાડે છે, ઉપદ્રવ કરે છે, મારા વસ્ત્ર, પાત્ર, કંબલ કે રજોહરણ છીનવી લે છે, દૂર ફેંકી દે છે, ભાંગે છે કે ચોરી કરી જાય છે. (2) નિશ્ચ આ પુરુષ યક્ષાવિષ્ટ થયો છે, તેથી મને આ પુરુષ આક્રોશ કરે છે યાવતું મારી વસ્તુઓ હરી લે છે. (3) મારા આ ભવમાં વેદવા યોગ્ય કર્મો ઉદયમાં આવેલા છે, તેથી આ પુરુષ મને આક્રોશ કરે છે યાવતું મારી વસ્તુઓ લઈ જાય છે. (4) સારી રીતે ન સહન કરનાર, ન ક્ષમા કરનાર, ન તિતિક્ષા કરનાર, નિશ્ચલ ન રહેનાર એવા મને એકાંતે પાપકર્મનો બંધ થશે. (5) સમ્યક્ રીતે સહન કરનાર યાવત્ નિશ્ચલ રહેનાર એવા મને એકાંતે નિર્જરા થશે. આ પાંચ સ્થાન વડે છદ્મસ્થ ઉદીર્ણ પરીષહ-ઉપસર્ગોને સમ્યક્ સહન કરે યાવત્ તેમાં નિશ્ચલ રહે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 81
