Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 103

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, ‘સ્થાનાંગ’ (622) નિષાદ સ્વરવાલા ચાંડાલ, મલ, સેકા, અન્ય પાપકર્મી, ગોઘાતક, ચોર થાય છે. (623) આ સાત સ્વરોના ત્રણ ગ્રામ કહ્યા છે - ષ૪ ગ્રામ, મધ્યમ ગ્રામ, ગંધાર ગ્રામ. ષજ ગ્રામની સાત મૂઈના કહી છે. તે આ પ્રમાણે(૬૨૪) મંગી, કૌરવીય, હરી, રજની, સારકાંતા, સારસી, શુદ્ધ ષજા. (625) મધ્યમ ગ્રામની સાત મૂછનાઓ કહી છે તે આ પ્રમાણે(૬૨૬) ઉત્તરમંદા, રજની, ઉતરા, ઉત્તરાસમા, અશ્વકંતા, સૌવીરા, અભીરુ. (627) ગંધાર ગ્રામની સાત મૂછના કહી છે. તે આ પ્રમાણે(૧૨૮) નંદી, ક્ષુદ્રિમાં, પૂરિમાં, શુદ્ધગંધારા, ઉત્તરગંધારા, મૂર્છા. (629) સુષુતર આયામા નિયમથી છઠ્ઠી જાણવી. ઉતરાયતા કે કોડીમાતા સાતમી મૂછ છે. (630) સાત સ્વરો ક્યાંથી ઉત્પન્ન થાય છે ? ગેયની કઈ યોનિ હોય છે ? ઉચ્છવાસ કાલ કેટલા સમયનો છે? ગેયના કેટલા આકારો છે? (631) સાત સ્વર નાભિથી ઉત્પન્ન થાય છે, ગીતની રુદિત યોનિ છે, પાદ સમાન ઉચ્છવાસો છે, ગેયના ત્રણ આકારો છે. | (632) ગેયના આકાર ત્રણ છે - મંદ સ્વરથી આરંભ કરે, મધ્યમાં સ્વરની વૃદ્ધિ કરે અને અંતમાં સ્વરને ક્રમશઃ હીન કરે. | (633) ગેયના છ દોષ, આઠ ગુણ, ત્રણ વૃત્તો, બે ભણિતી, જે જાણશે તે સુશિક્ષિત રંગમંડપ મધ્યે સારી રીતે ગાઈ શકશે. (634) ગેયના છ દોષો - ભીત, દ્વત, લઘુસ્વર, તાલરહિત, કાકસ્વર અને નાસિક્ય, એ રીતે ગીત ન ગાવું. (635) ગેયના આઠ ગુણ - પૂર્ણ, રક્ત, અલંકૃત, વ્યક્ત, અવિસ્વર, મધુર, સમ, સુકુમાર. (636) ગેયના બીજા ગુણ - ઉર, કંઠ-શિર દ્વારા પ્રશસ્ત, મૃદુ-રિભિત-પદબદ્ધ ગવાય, સમતાલના પ્રક્ષેપવાળુ અને સાત સ્વરોથી સમ ગવાય. (637) ગેયના બીજા ગુણ - નિર્દોષ, સારયુક્ત, હેતુયુક્ત, અલંકૃત, ઉપવીત, સોપચાર, મિત્ત અને મધુર. (638) ગેયના ત્રણ વૃત્ત - સમ, અર્ધસમ, સર્વત્ર વિષમ. આ સિવાય ચોથો ભેદ નથી. (639) બે ભણિતિયા - સંસ્કૃત અને પ્રાકૃત, ઋષિઓએ બેને પ્રશસ્ત કહી, તેમાં ગાવું. (140) કેવી સ્ત્રી મધુર ગાય છે ? ખર અને રૂક્ષ સ્વરે કોણ ગાય છે ? કેવી સ્ત્રી ચતુર ગાય છે ? કોણ મંદ સ્વરે ગાય છે ? કોણ શીધ્ર ગાય છે ? (641) કેવી સ્ત્રી વિસ્વરથી ગાય છે ? શ્યામા મધુર ગાય છે, કાળી સ્ત્રી પર અને રૂક્ષ ગાય છે, ગોરી સ્ત્રી ચતુર ગાય છે, કાણી મંદ અને આંધળી શીધ્ર ગાય છે. (642) પીંગળા સ્ત્રી વિસ્વર ગાય છે. સાત સ્વરો સમ છે - તંત્રીસમ, તાલસમ, પાદસમ, લયસમ, ગૃહસમ, શ્વાસોચ્છવાસસમ, સંચારસમ. (643) સાત સ્વર, ત્રણ ગ્રામ, 21 મૂઈના, 49 તાન છે. સૂત્ર-૬૪ થી 658 (64) સાત પ્રકારે કાયક્લેશ તપ કહ્યો છે. તે આ - સ્થાનાતિગ-ઉભા રહેવું, ઉકુટુકાસનિક-ઉર્દુ આસને બેસવું, પ્રતિમાસ્થાયી- સમય મર્યાદા નિશ્ચિત કરી કાયોત્સર્ગ કરવો, વીરાસનિક- વિરાસને બેસવું,, નૈષધિકપલાંઠીવાળી બેસવું, દંડાયતિક-દંડ સમાન સીધા સુવું,, લંગડશાયી-વાંકી લાકડીની જેમ શયન કરવું. (645) જંબૂદ્વીપમાં સાત વર્ષક્ષેત્રો કહ્યા- ભરત, ઐરાવત, હૈમવત, હૈરણ્યવત, હરિવર્ષ, રમ્યવર્ષ, મહાવિદેહ. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 103