Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 126

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ III. નથી, શ્રોત્રના દુઃખનો સંયોગ કરનાર ન થાય. એ પ્રમાણે યાવત્ સ્પર્શના દુઃખનો સંયોગ ન થાય. એ પ્રમાણે અસંયમ પણ દશ ભેદે કહેવો. સૂત્ર-૯૦૩ થી 917 (903) દશ સૂક્ષ્મો કહેલા છે - પ્રાણ સૂક્ષ્મ, પનક સૂક્ષ્મ યાવત્ સ્નેહ સૂક્ષ્મ, ગણિત સૂક્ષ્મ, ભંગ સૂક્ષ્મ. (904) જંબૂદ્વીપના મેરુની દક્ષિણે ગંગા, સિંધુ મહાનદીઓમાં દશ મહાનદીઓ મળે છે. તે આ - સમૂના, સરયૂ, આવી, કોશી, મહી, શતદ્ર, વિવત્સા, વિભાષા, ઐરાવતી, ચંદ્રભાગા. જંબુદ્વીપના મેરુની ઉત્તરે રક્તા, રક્તવતી મહાનદીઓમાં દશ મહાનદીઓ મળે છે. તે આ - કૃષ્ણા, મહાકૃષ્ણા, નીલા, મહાનીલા, તીરા, મહાતીરા, ઇન્દ્રા યાવતું મહાભોગા (905) જંબુદ્વીપના ભરત ક્ષેત્રમાં દશ રાજધાનીઓ કહી છે, તે આ પ્રમાણે - (906) ચંપા, મથુરા, વારાણસી, શ્રાવસ્તી, સાકેત, હસ્તિનાપુર, કાંડિલ્ય, મિથિલા, કૌશાંબી, રાજગૃહ. (907) આ દશ રાજધાનીમાં દશ રાજાઓ મુંડ થઈને યાવત્ પ્રવ્રજિત થયા. તે આ - ભરત, સગર, મઘવા, સનકુમાર, શાંતિ, કુંથુ, અર, મહાપદ્મ, હરિસેન અને જય. (908) જંબુદ્વીપનો મેરુ પર્વત 1000 યોજન જમીનમાં, પૃથ્વીતલે 10,000 યોજન, ઉપરના ભાગે 1000 યોજન, સર્વાગ્રપણે લાખ યોજન કહ્યો છે. (909) જંબુદ્વીપના મેરુ પર્વતના બહુ મધ્ય ભાગે આ રત્નપ્રભા પૃથ્વીના ઉપરનો અને નીચેનો ક્ષુલ્લક પ્રતરમાં ત્યાં આઠ પ્રદેશિક રુચક કહેલ છે જ્યાંથી આ દશ દિશાઓ પ્રવર્તે છે. તે આ - પૂર્વ, અગ્નિ, દક્ષિણ, નૈઋત્ય, પશ્ચિમ, વાયવ્ય, ઉત્તર, ઈશાન, ઊર્ધ્વ, અધો. આ દશ દિશાના દશ નામો કહ્યા છે, તે આ - (910) ઐન્દ્રી, આગ્નેયી, યમા, નૈઋત્યી, વારુણી, વાયવ્યા, સોમા, ઈશાના, વિમલા અને તેમાં જાણવી. (911) લવણ સમુદ્ર મધ્યે 10,000 યોજન ગોતીર્થ રહિત ક્ષેત્ર કહ્યું છે - લવણસમુદ્રની 10,000 યોજના પ્રમાણ ઉદકમાલા કહી છે. બધા મોટા પાતાળકળશો એક લાખ યોજન ઊંડાઈથી કહ્યા છે, મૂલમાં 10,000 યોજન પહોળા છે, બહુમધ્ય દેશ ભાગે એક પ્રદેશવાળી શ્રેણીમાં લાખ યોજન પહોળા છે. ઉપરના મુખમાં મૂળમાં 10,000 યોજન પહોળા છે. તે મહાપાતાળ કળશોની ઠીકરી સર્વતઃ વજરત્નમય, સર્વત્ર સમાન 1000 યોજન જાડાઈથી છે. બધાં લઘુપાતાળ કળશો 1000 યોજન ઊંડાઈથી છે. મૂળમાં 100 યોજન પહોળા છે. બહુમધ્ય દેશભાગમાં એક પ્રદેશિક શ્રેણીમાં 1000 યોજન પહોળા છે. ઉપર મુખના મૂલમાં 100 યોજન પહોળા છે. તે લઘુ પાતાળ કળશોની ઠીકરી સર્વતઃ વજરત્નમય, સર્વત્ર સમ દશ યોજનની જાડાઈ વડે કહેલી છે. (912) ધાતકીખંડના બંને મેરુ પર્વતો 1000 યોજન ઊંડાઈથી અને ભૂમિતલમાં દેશ-ઉન 10,000 યોજન પહોળાઈથી તથા ઉપરના ભાગે 1000 યોજન પહોળાઈથી કહેલ છે. પુષ્કરવરદ્વીપાર્ટુના બંને મેરુ પર્વતો દશ યોજન, એ જ પ્રમાણે ધાતકીખંડની માફક જાણવા. (913) બધા વૃત્ત વૈતાઢ્ય પર્વતો 1000 યોજનની ઉર્ધ્વ ઉચ્ચત્વ વડે 1000 ગાઉની ઊંડાઈ વડે સર્વત્ર સમ, પ્યાલાને આકારે રહેલા અને 1000 યોજનની પહોળાઈ વડે કહેલા છે. (914) જંબૂદ્વીપમાં દશ ક્ષેત્રો કહેલા છે - ભરત, ઐરાવત, હૈમવત, હૈરયવત, હરિવર્ષ, રમ્યવર્ષ પૂર્વવિદેહ, અપરવિદેહ, દેવફરુ ઉત્તરકુરુ. (915) માનુષોત્તર પર્વત મૂલમાં 1022 યોજન પહોળાઈથી છે. (916) બધા અંજનક પર્વતો 1000 યોજન ઊંડા, મૂલમાં 10,000 યોજન પહોળા, ઉપર 1000 યોજના પહોળા છે. બધા દધિમુખ પર્વતો 1000 યોજન ઊંડા, સર્વત્ર સમ, પ્યાલા આકારે, 10,000 યોજન પહોળા છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 126