Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 124

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ સ્થાન-૧૦ સૂત્ર-૮૮૮ લોક સ્થિતિ અર્થાત લોકનો સ્વભાવ દશ ભેદે કહેલ છે - (1) જે લોકમાં જીવો મરી મરીને ત્યાં ત્યાં જ વારંવાર ઉત્પન્ન થાય છે એ પ્રમાણે એક લોકસ્થિતિ કહી. (2) જે જીવોને પ્રવાહથી નિરંતર પાપકર્મ બંધાય છે, એ પ્રમાણે એક લોકસ્થિતિ કહી છે. (3) જે જીવોને પ્રવાહથી નિરંતર મોહનીય પાપકર્મ બંધાય છે, એમ એક લોકસ્થિતિ કહી છે. (4) એમ થયું નથી, થતું નથી, થશે નહીં, જે જીવો અજીવો થશે કે અજીવો જીવો થશે એવી એક લોકસ્થિતિ. (5) એમ થયું નથી, થતું નથી, થશે નહીં કે જે ત્રસજીવોનો વ્યવચ્છેદ થશે, સ્થાવર જીવોનો વ્યવચ્છેદ થશે અથવા સ્થાવર જીવો ત્રસરૂપે થશે એ પ્રમાણે પણ એક લોક સ્થિતિ છે. (6) એવું થયું નથી, થશે નહીં કે જે લોક અલોક થશે, અલોક લોક થઈ જશે, એવી એક લોકસ્થિતિ કહી છે. (7) એવું થયું નથી, થતું નથી, થશે નહીં કે - જે લોક અલોકમાં પ્રવેશશે અથવા અલોક લોકમાં પ્રવેશશે એવી એક લોક સ્થિતિ કહી છે. (8) જેટલા ક્ષેત્રમાં લોક છે તેટલા ક્ષેત્રમાં જીવો છે, એટલામાં જીવો છે તેટલામાં લોક છે એવી એક લોક સ્થિતિ છે. (9) જ્યાં સુધી જીવો અને પુદ્ગલોનો ગતિપર્યાય છે ત્યાં સુધી લોક છે, જ્યાં સુધી લોક છે ત્યાં સુધી જીવો અને પુદ્ગલોનો ગતિ પર્યાય છે એમ એક લોકસ્થિતિ છે. (10) બધા લોકાંતમાં અબદ્ધ પાર્શ્વધૃષ્ટ પુદ્ગલો રૂક્ષતાએ પરિણમે છે, જેથી જીવો તથા પુદ્ગલો લોકાંતથી બહાર જવા સમર્થ ન થાય તે લોકસ્થિતિ. સૂત્ર-૮૮૯ થી 891 (889) દશ પ્રકારે શબ્દ કહેલ છે, તે આ પ્રમાણે - (890) નિર્ધારી, પીંડિમ, રૂક્ષ, ભિન્ન, જર્જરીત, દીર્ઘ, હસ્ત, પૃથત્વ, કાકણી, કિંકિણી સ્વર. (891) દશ ઇન્દ્રિયના અર્થો અતીતા કહ્યા છે - કોઈ દેશથી શબ્દને સાંભળે, કોઈ સર્વથી શબ્દને સાંભળે, કોઈ દેશથી રૂપને જુએ, કોઈ સર્વથી રૂપને જુએ છે, એ રીતે ગંધ, રસ, સ્પર્શ યાવત્ કોઈ સર્વથી સ્પર્શને અનુભવેલ છે. દશ ઇન્દ્રિયના અર્થો પ્રત્યુત્પન્ન કહ્યા છે - કોઈ એક દેશથી શબ્દને સાંભળે છે, કોઈ એક સર્વથી શબ્દને સાંભળે છે યાવત્ સ્પર્શને. દશ ઇન્દ્રિયાર્થો અનાગત કહ્યા છે - કોઈ એક દેશથી શબ્દને સાંભળે છે, કોઈ સર્વથી શબ્દને સાંભળે છે ચાવત્ સ્પર્શને અનુભવે છે. સૂત્ર-૮૯૨ થી 894 (892) દશ પ્રકારે અચ્છિન્ન પુદ્ગલો ચલિત થાય, તે આ - 1. આહાર કરાતા પુદ્ગલ ચલે, 2. પરિણામ પમાડાતા ચલે, 3. ઊંચો શ્વાસ લેતા ચલે, 4. નીચો શ્વાસ લેતા ચલે, 5. વેદાતા ચલે, 6. નિર્જરાતા ચલે, 7. વિદુર્ગાતા ચલે, 8. પરિચાર કરતા ચલે, 9. યક્ષાવિષ્ટતાથી ચલે, 10. શરીરના વાયુથી પ્રેરિત પુદ્ગલો ચલે. (893) દશ કારણે ક્રોધોત્પત્તિ થાય છે. તે આ પ્રમાણે - 1. મારા મનોજ્ઞ શબ્દ-સ્પર્શ-રસ-રૂપ-ગંધ-અપહરેલ છે. 2. અમનોજ્ઞ શબ્દ-સ્પર્શ-રસ-રૂપ-ગંધ આણે આપેલ છે. 3. મારા મનોજ્ઞ શબ્દાદિ આ હરે છે. 4. અમનોજ્ઞ શબ્દાદિ મને આ આપે છે. 5. મારા મનોજ્ઞ શબ્દાદિ આ હરશે. 6. અમનોજ્ઞ શબ્દાદિ મને આ આપશે. 7. મારા મનોજ્ઞ શબ્દાદિ અપહરેલ છે - અપહરે છે - મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 124