Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 105

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ (660) આયુનો ભેદ સાત પ્રકારે છે - તે આ પ્રમાણે(૬૬૧) અધ્યવસાયથી, નિમિત્તથી, આહારથી, વેદનાથી, પરાઘાતથી, સ્પર્શથી, શ્વાસોચ્છવાસધનથી. (662) સર્વે જીવો સાત ભેદે કહ્યા છે - પૃથ્વી, અપુ, તેઉ, વાયુ, વનસ્પતિ, ત્રસકાયિક અને અકાયિક. સર્વે જીવ સાત ભેદે - કૃષ્ણ યાવત્ શુક્લ લેશ્યાવાળા અને અલેશ્યી. સૂત્ર-૬૬૩, 664 | (663) ચાતુરંત ચક્રવર્તી રાજા બ્રહ્મદત્ત, સાત ધનુષ્ય ઊર્ધ્વ ઉચ્ચત્વથી 700 વર્ષનુ પરમાયુ પાળીને કાળા માસે કાળ કરીને અધઃસપ્તમી પૃથ્વીમાં અપ્રતિષ્ઠાન નરકમાં નૈરયિકપણે ઉત્પન્ન થયો. (664) અહંન્ મલ્લિનાથ પોતે સાતમા મુંડ થઈને ગૃહવાસથી નીકળીને અણગારપણે પ્રવ્રજિત થયા. તે આ - (1) વિદેહ રાજકન્યા મલ્લી, (2) ઇસ્લાફરાજ પ્રતિબુદ્ધિ, (3) અંગદેશ રાજા ચંદ્રછાય, (4) કુણાલાધિપતિ રુકમી. (5) કાશીરાજ શંખ, (6) કુરુરાજ અદીનશત્રુ અને (7) પાંચાલરાજ જિતશત્રુ. સૂત્ર-૬૬૫ થી 671 (665) દર્શન સાત ભેદે કહ્યું - સમ્યગદર્શન, મિથ્યાદર્શન, સમ્યમિથ્યાદર્શન, ચક્ષુદર્શન, અચક્ષુદર્શન, અવધિદર્શન, કેવલદર્શન. (666) છદ્મસ્થ વીતરાગ મોહનીયને વર્જીને સાત કર્મપ્રકૃતિને વેદે, જ્ઞાનાવરણીય, દર્શનાવરણીય, વેદનીય, આયુ, નામ, ગોત્ર, અંતરાય. (667) સાત સ્થાનોને છદ્મસ્થો સર્વભાવથી ન જાણે, ન દેખે. તે આ - ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, શરીરરહિત જીવ, પરમાણુ પુદ્ગલ, શબ્દ અને ગંધ. પણ આ જ સાતે પદાર્થોને ઉત્પન્ન જ્ઞાનવાળો ચાવતું જાણે છે અને જુએ છે. તે ધર્માસ્તિકાય આદિ. (668) વજઋષભનારાચ સંઘયણયુક્ત અને સમચતુરઢ સંસ્થાન સંસ્થિત એવા શ્રમણ ભગવાન મહાવીર સાત હાથ ઊર્ધ્વ ઉચ્ચપણે હતા. (669) સાત વિકથાઓ કહી છે - સ્ત્રીકથા, ભોજન કથા, દેશ કથા, રાજ કથા, મૃદુકારિણી-(ઇષ્ટવિયોગ પ્રદર્શક કરુણ રસપ્રધાન કથા) , દર્શનભેદિની-(સમ્યત્વ નાશક કથા), ચારિત્રભેદિની-(ચારિત્રનાશક કથા). (670) આચાર્ય-ઉપાધ્યાયના ગણ સંબંધી સાત અતિશયો કહ્યા છે. તે આ - (1) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય ઉપાશ્રયમાં પોતાના બંને પગની ધૂળ બીજા પાસે ઝટકાવે કે પ્રમાર્જન કરાવે તો આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘતા નથી. એ જ રીતે જેમ પાંચમાં સ્થાનમાં કહ્યું તેમ યાવત્ ઉપાશ્રયની બહાર એક રાત્રિ કે બે રાત્રિ વસતા આજ્ઞા ઉલ્લંઘતા નથી. (6) ઉપકરણ અતિશય, (7) ભક્ત-પાન અતિશય (તે બંનેમાં આજ્ઞા ઉલ્લંઘન ન થાય.). (171) સંયમ સાત પ્રકારે કહ્યો છે. તે આ- પૃથ્વીકાયિક સંયમ યાવત્ ત્રસકાયિક સંયમ, અજીવકાર સંયમ. અસંયમ સાત ભેદે છે - પૃથ્વીકાયિક અસંયમ યાવત્ ત્રસકાયિક અસંયમ, અજીવકાય અસંયમ. આરંભ સાત ભેદે કહ્યો છે. તે આ - પૃથ્વીકાયિક આરંભ યાવત્ અજીવકાર્ય આરંભ. એ રીતે અનારંભમાં, સારંભમાં, અસારંભમાં, સમારંભમાં, અસમારંભમાં જાણવું યાવત્ અજીવકાય અસમારંભ. સૂત્ર-૬૭૨ થી 684 (672) હે ભગવન્ ! અળસી, ફસંભ, કોદ્રવ, કાંગ, રાળ, સણ, સરસવ અને મૂળાના બીજ, આ ધાન્યોના કોઠારમાં કે પાલામાં ઘાલીને યાવત્ ઢાંકીને રાખ્યા હોય તો કેટલો કાળ તેની યોનિ સચિત્ત રહે ? - હે ગૌતમ ! જઘન્યથી અંતર્મુહૂર્ત અને ઉત્કૃષ્ટથી સાત વર્ષ પર્યન્ત, ત્યારપછી તેની યોનિ પ્લાન થાય છે યાવત્ યોનિનો નાશ થાય છે તેમ કહ્યું છે. (673) બાદર અપકાયની સ્થિતિ ઉત્કૃષ્ટથી 7000 વર્ષની કહી છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 105