Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 102

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ (101) સાત કારણે છદ્મસ્થ જણાય છે - જીવોનો વિનાશ કરનાર હોય, મૃષા બોલનાર હોય, દત્ત લેનાર હોય, શબ્દ-સ્પર્શ-રસ-રૂપ-ગંધ ભોગવનાર હોય, પૂજા સત્કાર અનુમોદનાર હોય, આ સાવદ્ય છે તેમ કહી તેને સેવનાર હોય, જેવું બોલે તેવું આચરનાર ન હોય. - સાત કારણે કેવલી જણાય છે - પ્રાણીનો વિનાશ કરનાર ન હોય યાવત્ જેવું બોલે તેવું આચરણ કરનાર હોય. સૂત્ર-૬૦૨ સાત મૂલ ગોત્રો કહ્યા છે - કાશ્યપ, ગૌતમ, વત્સ, કુત્સ, કૌશિક, મંડવ, વાશિષ્ટ. જે કાશ્યપો છે તે સાત ભેદે છે - કાશ્યપ, શાંડીલ્ય, ગૌડ, વાલ, મૌજકી, પર્વપ્રેક્ષકી, વર્ણકૃષ્ણ. ગૌતમ સાત ભેદે છે - ગૌતમ, ગર્ગ, ભારદ્વાજ, અંગિરસ, શર્કરાભ, ભાસ્કરાભ, ઉદકાત્મભ. વત્સો છે તે સાત ભેદે છે - વત્સ, આગ્નેય, મૈત્રેય, સ્વામિલી, શેલક, અસ્થિસન, વીતકર્મ. કુત્સો છે તે સાત ભેદે છે - કુત્સ, મૌર્શલાયન, પિંગલાયન, કૌડીન્ય, મંડલીક, હારિત, સોમજ. કૌશીકો છે તે સાત ભેદે છે - કૌશીક, કાત્યાયન, શાલંકાયન, ગોલિકાયન, પક્ષિકાયન, આગ્નેય, લોહીત. મંડવ છે તે સાત ભેદે છે - મંડવ, અરિષ્ટ, સંમુક્ત, તૈલ, એલાપત્ય, કાંડીલ્ય, ક્ષારાયન. વાશિષ્ઠો છે તે સાત ભેદે છે - વાશિષ્ટ, ઉજાયન, જારેકૃષ્ણ, વ્યાધ્રાપત્ય, કૌડીન્ય, સંજ્ઞી અને પારાસર. સૂત્ર-૬૦૩ સાત મૂલ નયો કહ્યા, તે આ પ્રમાણે - નૈગમ, સંગ્રહ, વ્યવહાર, ઋજુસૂત્ર, શબ્દ, સમભિરૂઢ, એવંભૂત. સૂત્ર-૬૦૪ થી 643 (604) સાત સ્વરો કહ્યા છે - તે આ પ્રમાણે(૬૦૫) ષ૪, ઋષભ, ગંધાર, મધ્યમ, પંચમ, દૈવત, નિષાદ. (606) આ સાત સ્વરોના સાત સ્વરસ્થાન કહ્યા છે - તે આ પ્રમાણે(૬૦૭) ષ% જિજના અગ્રભાગે, ઋષભ સ્વર હૃદયથી, ગાંધાર કંઠ વડે જીભના મધ્ય ભાગે મધ્યમ, (108) નાસા વડે પંચમ, ધૈવત દંતોષ્ઠ વડે, મસ્તક વડે નિષાદ. આ સાત સ્વરસ્થાનો કહ્યા. (609) સાત સ્વરો જીવનિશ્રિતા ક્યા છે - તે આ પ્રમાણે(૬૧૦) ષ૪ - મયુરનો સ્વર, ઋષભ - કૂકડાનો સ્વર, ગંધાર - હંસનો સ્વર, મધ્યમ - ગવેલકનો સ્વર. (611) પંચમ - વસંત માસમાં કોયલનો સ્વર, ધૈવત - સારસ અને ક્રૌંચનો સ્વર, નિષાદ-હાથીનો સ્વર. (612) સાત સ્વરો અજીવનિશ્રિતા કહ્યા - તે આ પ્રમાણે(૬૧૩) ષ૬ - મૃદંગનો સ્વર, ઋષભ - ગોમુખીનો સ્વર, ગંધાર - શંખનાદ, મધ્યમ - ઝલ્લરીનો. (614) પંચમ - ચાર ચરણોથી સ્થિ. ગોધિકા, ધૈવત - ઢોલનો, નિષાદ - મહાભેરીનો સ્વર. (615) આ સાત સ્વરના સાત લક્ષણો છે. તે આ પ્રમાણે (616) ષજથી વૃત્તિ પામે અને કરેલ કાર્ય નાશ ન પામે વળી ગાય, મિત્ર, પુત્રોની પ્રાપ્તિ થાય છે તથા સ્ત્રીઓને વલ્લભ થાય છે. (617) ઋષભથી ઐશ્વર્ય, સેનાપત્ય, ધન, વસ્ત્ર, ગંધ, અલંકાર, સ્ત્રી અને શયન. (618) ગંધારથી ગીત-યુક્તિજ્ઞ, વજવૃત્તિ, કલાની અધિકતા, કાવ્યપ્રજ્ઞા, અન્ય શાસ્ત્રોમાં પારંગતતા. (619) મધ્યમ સ્વર સંપન્ન સુખે જીવનાર, ખાતો, પીતો, દાન દેતો અને મધ્યમ સ્વર આશ્રિત થાય છે. (620) પંચમ સ્વર સંપન્ન રાજા, શૂર, સંગ્રહકર્તા, અનેક ગણનો નાયક થાય. (621) રેવત (ધૈવત) સ્વર સંપન્ન કલાપ્રિય, શાકુનિક, વાગરિક, શૌકરિક, મચ્છીમાર થાય છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 102