Book Title: Agam 03 Sthanang Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ (2) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય ઉપાશ્રયમાં મળ-મૂત્રનો ઉત્સર્ગ કરે કે શુદ્ધિ કરાવે તો આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘન થતું નથી. (3) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય જો ઇચ્છા થાય તો વૈયાવૃત્ય કરે, ઇચ્છા ન હોય તો ન કરે. (4) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય ઉપાશ્રયમાં એક કે બે રાત એકલા રહે તો પણ આજ્ઞા ઉલ્લંઘન ન થાય. (5) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય ઉપાશ્રય બહાર એક કે બે રાત એકલા રહે તો પણ આજ્ઞા ઉલ્લંઘન ન થાય. સૂત્ર-૪૭૭ પાંચ કારણ વડે આચાર્ય-ઉપાધ્યાયનું ગણથી નીકળવું થાય છે, તે આ - (1) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય પોતાના ગણમાં આજ્ઞા કે ધારણાને સારી રીતે પાલન ન થતું હોય, (2) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય ગણમાં યથારાત્વિક વંદન વ્યવહાર ને વિનય સમ્યક્ પળાવી ન શકે, (3) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય ગણમાં જે શ્રુત-પર્યાયના ધારક છે તેને કાળે સમ્યક્ અનુપ્રવાદ ન કરે, (4) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય ગણમાં સ્વગણ કે પરગણ સંબંધી સાધ્વીમાં બહિર્લક્ષ્ય થાય. (5) તેમના મિત્ર કે જ્ઞાતિજન કોઈ કારણથી ગણમાંથી નીકળેલ હોય તેનો સંગ્રહ અને ઉપખંભ આપવા માટે ગણથી નીકળવું થાય. સૂત્ર-૪૭૮ પાંચ ભેદે ઋદ્ધિવાળા મનુષ્યો કહેલા છે, તે આ - અરહંત, ચક્રવર્તી, બલદેવ, વાસુદેવ અને ભાવિતાત્મા અણગાર- (તપ અને સંયમથી આત્માને પુષ્ટ કરનાર). સ્થાન-૫, ઉદ્દેશા-૨નો મુનિ દી-પરત્નસાગરે કરેલ ભાવાનુવાદ પૂર્ણ સ્થાન-૫, ઉદ્દેશો-૩ સૂત્ર-૪૭૯ /480 (479) પાંચ અસ્તિકાયો કહ્યા છે - ધર્માસ્તિકાય, અધર્માસ્તિકાય, આકાશાસ્તિકાય, જીવાસ્તિકાય, પુદ્ગલાસ્તિકાય. ધર્માસ્તિકાય અવર્ણ, અગંધ, અરસ, અસ્પર્શ, અરૂપી, અજીવ, શાશ્વત, અવસ્થિત, લોકવ્યાપી દ્રવ્ય છે તે સંક્ષેપથી પાંચ ભેદે છે - દ્રવ્યથી, ક્ષેત્રથી, કાળથી, ભાવથી અને ગુણથી. દ્રવ્યથી ધર્માસ્તિકાય એક દ્રવ્ય, ક્ષેત્રથી લોક પ્રમાણ, કાળથી ક્યારેય ન હતો તેમ નહીં, નથી એમ નહીં, ના હશે એમ નહીં. તે હતો - હશે અને રહેશે. તે ધ્રુવ, નિત્ય, શાશ્વત, અક્ષય, અવ્યય, અવસ્થિત, નિત્ય છે. ભાવથી અવર્ણ, અગંધ, અરસ, અસ્પર્શ, ગુણથી ગમનગુણ છે. અધર્માસ્તિકાય અવર્ણ આદિ પૂર્વવત્ છે. વિશેષ એ કે - ગુણથી સ્થિતિગુણ છે આકાશાસ્તિકાય અવર્ણ આદિ પૂર્વવત્ છે. વિશેષ એ કે - ક્ષેત્રથી લોકાલોક પ્રમાણ છે, ગુણથી અવગાહના. ગુણ છે. શેષ પૂર્વવતુ. જીવાસ્તિકાય - અવર્ણ આદિ પૂર્વવત્ છે. વિશેષ એ કે - દ્રવ્યથી જીવાસ્તિકાય અનંત દ્રવ્ય છે, અરૂપી, જીવ, શાશ્વત છે, ગુણથી ઉપયોગ ગુણ છે. પુદ્ગલાસ્તિકાય - પાંચ વર્ણ, પાંચ રસ, બે ગંધ, આઠ સ્પર્શ, રૂપી, અજીવ, શાશ્વત, અવસ્થિત છે - યાવત્ - દ્રવ્યથી પુદ્ગલાસ્તિકાય અનંત દ્રવ્યો, ક્ષેત્રથી લોકપ્રમાણ, કાળથી-કાળથી ન હતો તેમ નહીં યાવત્ નિત્ય, ભાવથી વર્ણ-ગંધ-રસ-સ્પર્શયુક્ત, ગુણથી ગ્રહણગુણવાળો છે. (480) ગતિ પાંચ કહી છે - નરકગતિ , તિર્યંચગતિ, મનુષ્યગતિ, દેવગતિ, સિદ્ધિગતિ. સૂત્ર-૪૮૧ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 88
