Book Title: Agam 03 Sthanang Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ (501) વિષમપણે અંકુરા પરિણમે, ઋતુ સિવાય પુષ્પ-ફલાદિ આપે, સારી રીતે વર્ષા ન થાય તેને કર્મ અથવા ઋતુ સંવત્સર કહે છે. (502) જેમાં સૂર્ય પૃથ્વી, પાણી, પુષ્પ, ફળોને રસ આપે છે, તેથી અલ્પ વૃષ્ટિથી પણ સારી રીતે ધાન્ય પાકે તે સૂર્ય સંવત્સર છે. (503) જેમાં સૂર્યના તેજથી તપેલ ક્ષણ-લવ-દિવસ-ઋતુઓ પરિણમે છે, વાયુથી ઊડેલ ધૂળ પૃથ્વીને પૂરે છે, તે અભિવર્ધિત સંવત્સર છે. સૂત્ર-૫૦૪ - શરીરમાંથી જીવને નીકળવાનો માર્ગ પાંચ પ્રકારે છે, તે આ - પગથી, સાથળથી, હૃદયથી, મસ્તકથી, સર્વાગથી. જીવ જો પગેથી નીકળે તો નરકગામી થાય, સાથળની નીકળે તો તિર્યંચગામી થાય, છાતીથી નીકળે તો મનુષ્ય ગામી થાય, મસ્તકેથી નીકળે તો તિર્યંચગામી થાય, સૂત્ર-૫૦૪ છેદન પાંચ પ્રકારે કહેલ છે. તે આ - ઉત્પાદછેદન, વ્યયછેદન, બંધUદન, પ્રદેશછેદન, દ્વિધાકારછેદન. આનંતર્ય પાંચ પ્રકારે કહેલ છે, તે આ - ઉત્પાદનોતર્ય, વ્યયાનંતર્ય, પ્રદેશાનંતર્ય, સમયાનંતર્ય, સામાયાનંતર્ય. અનંત પાંચ ભેદે કહ્યા છે, તે આ - નામાનંત, સ્થાપનાનંત, દ્રવ્યાનંત, ગણનાનંત, પ્રદેશાનંત અથવા અનંતા પાંચ ભેદે કહ્યા. તે આ - એકતઃ અનંત, દ્વિધા અનંત, દેશવિસ્તારામંત, સર્વવિસ્તારામંત, શાશ્વતાનંત. સૂત્ર-૫૦૬ જ્ઞાન પાંચ ભેદે કહ્યું, તે આ - આભિનિબોધિકજ્ઞાન, શ્રુતજ્ઞાન, અવધિજ્ઞાન, મન:પર્યવજ્ઞાન, કેવલજ્ઞાન. સૂત્ર-પ૦૬ જ્ઞાનાવરણીય કર્મ પાંચ ભેદે કહ્યું, તે આ પ્રમાણે છે - આભિનિબોધિક જ્ઞાનાવરણીય યાવત્ કેવલા જ્ઞાનાવરણીય. સૂત્ર-૫૦૮ થી 510 (508) સ્વાધ્યાય પાંચ ભેદે કહ્યા છે, તે આ - વાચના, પ્રચ્છના, પરિવર્તના, અનુપ્રેક્ષા, ધર્મકથા. (509) પચ્ચકખાણ પાંચ ભેદે કહ્યું છે, તે આ - શ્રદ્ધાનું શુદ્ધ, વિનય શુદ્ધ, અનુભાષણા શુદ્ધ, અનુભાવના શુદ્ધ, ભાવ શુદ્ધ. (પ૧૦) પ્રતિક્રમણ પાંચ ભેદે કહ્યું છે, તે આ - આશ્રદ્વાર, મિથ્યાત્વ, કષાય, યોગ, ભાવ-પ્રતિક્રમણ. સૂત્ર-પ૧૧ પાંચ કારણે મૃતની વાચના આપવી. તે આ - સંગ્રહાયેં, ઉપગ્રહ અર્થે, નિર્જરાર્થે, મારું મૃત પાકું થશે તે માટે, શ્રુત અવિચ્છિન્નતાર્થે. - પાંચ કારણે મૃતને શીખવવું. તે આ - જ્ઞાનાર્થે, દર્શનાર્થે, ચારિત્રાર્થે, વ્યગ્રહને છોડાવવા માટે, યથાર્થ પદાર્થના જ્ઞાન માટે. સૂત્ર-૫૧૨ થી 517 (512) સૌધર્મ-ઈશાન કલ્પોમાં પંચવર્ણી વિમાનો કહ્યા છે - કૃષ્ણ યાવત્ શ્વેત. સૌધર્મ-ઇશાન કલ્પોમાં વિમાનો 500 યોજન ઉર્ધ્વ ઊંચપણે કહ્યા છે. બ્રહ્મલોક-લાંતક કલ્પમાં દેવોનું ભવધારણીય શરીર ઉત્કૃષ્ટથી પાંચ હાથ ઊર્ધ્વ ઊંચપણે કહ્યું છે. નૈરયિકો પાંચ વર્ણ, પાંચ રસવાળા પુદ્ગલોને બાંધ્યા છે, બાંધે છે અને બાંધશે. તે આ - કૃષ્ણ યાવત્ શુક્લ. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 91
