Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 98

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, ‘સ્થાનાંગ’ સૂત્ર-પ૭૯ થી 183 (579) કલ્પ (સાધુ આચાર)ના છ પ્રસ્તારો-મોટા પ્રાયશ્ચીત્ત કહ્યા છે - (1) પ્રાણાતિપાતની વાણીને બોલતો, (2) મૃષાવાદની વાણીને બોલતો, (3) અદત્તાદાનની વાણીને બોલતો, (4) અવિરતિની વાણીને બોલતો, (5) અપુરુષવાદને બોલતો, (6) દાસવાદને બોલતો, આ છ આચારના પ્રસ્તાર પ્રસ્તારીને સમ્યક્ પરિપૂર્ણ ન કરતો, તે સ્થાનને પ્રાપ્ત થાય. (પ્રાયશ્ચિત્તનો ભાગી થાય.) (580) સાધુ આચારના છ પલિમંયૂ (ઘાતક) કહ્યા છે - (1) કૌકુચિત, સંયમનો વિઘાતક છે. (2) મૌખર્ય, સત્ય વચનનો વિઘાતક છે. (3) ચક્ષુલોલુપ, ઇર્યાપથિકાનો વિઘાતક છે. (4) તિતિણિક, એષણાગોચરનો વિઘાતક છે. (5) ઇચ્છાલોભિક, મુક્તિ માર્ગનો વિઘાતક છે. (6) મિથ્યાનિદાનકરણ, મોક્ષ માર્ગનો વિઘાતક છે, ભગવંતે સર્વત્ર અનિદાનતા પ્રશંસી છે. (581) કલ્પસ્થિતિ છ પ્રકારે કહી - સામયિક કલ્પસ્થિતિ, છેદોપસ્થાપનીય કલ્પસ્થિતિ, નિર્વિશમાનક કલ્પસ્થિતિ, નિર્વિષ્ટ કલ્પસ્થિતિ, જિન કલ્પસ્થિતિ અને સ્થવિર કલ્પસ્થિતિ. (582) શ્રમણ ભગવંત મહાવીર નિર્જળ છઠ્ઠ ભક્ત વડે મુંડ યાવત્ પ્રવ્રજિત થયા. નિર્જળ છઠ્ઠભક્ત વડે અનંત અનુત્તર યાવત્ ઉત્પન્ન થયું. નિર્જળ છ3 વડે સિદ્ધ યાવત્ સર્વ દુઃખથી મુક્ત થયા. (583) સનકુમાર અને માહેન્દ્ર દેવલોકના વિમાનો ઊંચાઈથી 600 યોજના કહ્યા છે. સનસ્કુમાર મહેન્દ્ર કલ્પના દેવોના ભવધારણીય શરીર ઊંચાઈ વડે ઉત્કૃષ્ટથી છ હાથના કહેલા છે. સૂત્ર-૫૮૪ થી 586 (584) ભોજન પરિણામ છ ભેદે છે - મનોજ્ઞ, રસિક ઝીણનીય, બૃહણીય, મદનીય, દર્પણીય. વિષ પરિણામ છ ભેદે છે - દૃષ્ટ, ભુક્ત, નિપતિત, માંસાનુસારી, શોણિતાનુસારી, અસ્થિમજ્જાનુસારી. (585) પ્રશ્ન છ ભેદે કહ્યા - સંશયપ્રશ્ન, બુદ્ગહપ્રશ્ન, અનુયોગી, અનુલોમ, તથાજ્ઞાન, અતથાજ્ઞાન. (586) ચમરચંચા રાજધાની ઉત્કૃષ્ટથી ઉપપાત વડે છ માસના વિરહવાળી છે. દરેક ઇન્દ્રસ્થાન ઉત્કૃષ્ટથી ઉપપાત વડે છ માસના વિરહવાળી છે. અધઃસપ્તમી પૃથ્વી ઉત્કૃષ્ટથી ઉપપાત વડે છ માસના વિરહવાળી છે. સિદ્ધિગતિ ઉત્કૃષ્ટથી છ માસ ઉપપાત વિરહિત છે. સૂત્ર-૫૮૭ / પ૮૮ (૫૮૭)આયુબંધ છ ભેદે કહ્યો છે - જાતિનામ નિધત્ત, ગતિનામ નિધત્ત, સ્થિતિનામ નિધત્ત, અવગાહનાનામાં નિધત્ત, પ્રદેશનામ નિધત્ત, અનુભાવનામ નિધત્ત - આયુ. નૈરયિકને છ ભેદે આયુબંધ કહ્યો - જાતિ યાવત્ અનુભાવ-નામનિધત્તાયુ. એ રીતે વૈમાનિક સુધી જાણવુ. નૈરયિકો નિયમાં છ માસ શેષાયુ રહેતા પરભવનું આયુ બાંધે. એ રીતે અસુર યાવત્ સ્વનિતકુમાર જાણવા. અસંખ્યાત વર્ષાયુવાળા સંજ્ઞી પંચેન્દ્રિય તિર્યંચો નિયમથી છ માસ શેષાયુ રહેતા પરભવનું આયુ બાંધે. અસંખ્યાત વર્ષાયુ સંજ્ઞી મનુષ્યો પણ તેમજ જાણવા. વાણવ્યંતર, જ્યોતિષ્ક, વૈમાનિકોનો આયુષ્યબંધ નારકોની જેમ જાણવો. (588) ભાવ છ ભેદે - કહ્યો છે, તે આ છ - ઔદયિક, ઔપથમિક, ક્ષાયિક, લાયોપથમિક, પારિણામિક, સંનિપાતિક. સૂત્ર-પ૮૯ થી 291 (589) પ્રતિક્રમણ છ ભેદે કહ્યું - ઉચ્ચાર પ્રતિક્રમણ, પ્રસવણ પ્રતિક્રમણ, ઇત્વરિક, યાવત્રુથિક, જંકિંચિમિચ્છા, સ્વપ્નાંતિક. (પ૯૦) કૃતિકા નક્ષત્રના છ તારા છે, આશ્લેષા નક્ષત્રના છ તારા કહ્યા છે. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 98