Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 80

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, ‘સ્થાનાંગ’ સૂત્ર-૪૩૨ થી 434 (432) પાંચ સ્થાનોમાં શ્રમણ નિર્ચન્થ, સાધર્મિક સાંભોગિકને વિસંભોગિક કરતો જિનાજ્ઞા ઉલ્લંઘતો નથી. (1) પાપકાર્યને સેવનાર હોય, (2) સેવીને આલોચના ન કરે, (3) આલોચીને પ્રાયશ્ચિત્ત ન કરે, (4) પ્રાયશ્ચિત્ત લઈને તેને પરિપૂર્ણ ન કરે. (5) જે આ સ્થવિરોનો સ્થિતિ કલ્પ છે તેને ઉલ્લંઘી–ઉલ્લંઘીને વિરુદ્ધ વર્તન કરે, ત્યારે જો તેને કોઈ તેમ ન કરવા પ્રેરણા કરે તો બોલે કે સ્થવિરો મને શું કરી લેશે ? પાંચ સ્થાનોમાં શ્રમણ નિર્ચન્થ સાધર્મિકને પારાંચિત કરતા જિન આજ્ઞાનું ઉલ્લંઘતો નથી. (1) જે કુળમાં વસે, તે જ કુળમાં ભેદ માટે તત્પર થાય. (2) જે ગણમાં વસે તે ગણમાં ભેદ માટે તત્પર થાય. (3) હિંસાપ્રેક્ષી-(જ કુલ, ગણ કે સાધુના વધને ઈચ્છ), (4) છિદ્રપ્રેક્ષી, (5) વારંવાર અંગુષ્ઠ પ્રશ્નાદિ સાવધનો પ્રયોગ કરે. (433) આચાર્ય-ઉપાધ્યાયના ગણને વિશે પાંચ વિગ્રહ સ્થાનો કહ્યા - (1) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય ગણમાં રહેલા શ્રમણોને આજ્ઞા કે નિષેધ સમ્યક્ પ્રકારે ન કરે, (2) ગણમાં રહેલા શ્રમણો દીક્ષા પર્યાયના ક્રમે સમ્યક્ પ્રકારે વંદન ન કરે, (3) ગણમાં કાળ ક્રમે આગમની વાચના ન આપે, (4) ગણમાં ગ્લાન કે શૈક્ષ્યની વૈયાવચ્ચની સમ્યક વ્યવસ્થા ન કરે, (5) ગણમાં રહેલા શ્રમણો ગુરુની આજ્ઞા વિના વિહાર કરે, આજ્ઞા લઈને ન વિચરે. - આચાર્ય-ઉપાધ્યાયના ગણમાં અવિગ્રહના પાંચ કારણો કહ્યા - (1) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય ગણમાં રહેલા શ્રમણોની આજ્ઞા કે નિષેધ સમ્યક્ પ્રકારે કરે. (2) ગણમાં રહેલ શ્રમણ દીક્ષાપર્યાયના ક્રમથી સમ્યક્ પ્રકારે વંદના કરે. (3) ગણમાં જેને જે કાળે વાચના આપવાની છે તે આગમ વાચના આપે. (4) આચાર્ય-ઉપાધ્યાય પોતાના ગણમાં ગ્લાન કે શૈક્ષની વૈયાવચ્ચ માટે સમ્યફ વ્યવસ્થા કરે. (5) ગણમાં રહેનાર શ્રમણ ગુરુની આજ્ઞાથી વિચરે પણ અનાવૃચ્છિતચારી ન બને. (434) પાંચ નિષદ્યા-બેસવાની રીતો કહી છે- ઉત્કટિકા, ગોદોહિકા, સમપાદપુત્તા, પર્યકા, અર્ધપર્યકા. પાંચ આર્જવસ્થાનો અર્થાત મોક્ષ કે સંવરસ્થાનો કહ્યા છે - શુભ આર્જવ(સરળતા), શુભ માર્દવ(મૃદુતા), શુભ લાઘવ(લઘુતા), શુભ ક્ષાંતિ(ક્ષમા), શુભ ગુપ્તિ(નિર્લોભતા). સૂત્ર-૪૩૫ થી 439 (435) જ્યોતિષ્ક દેવો પાંચ ભેદે કહ્યા - ચંદ્ર, સૂર્ય, ગ્રહ, નક્ષત્ર, તારા. દેવો પાંચ ભેદે કહ્યા છે - ભવ્યદ્રવ્યદેવ, નરદેવ, ધર્મદેવ, દેવાધિદેવ, ભાગદેવ. (436) પરિચારણા પાંચ ભેદે કહી - કાય પરિચારણા, સ્પર્શ પરિચારણા, રૂપ પરિચારણા, શબ્દ પરિચારણા, મન પરિચારણા. (437) અસુરેન્દ્ર અસુરરાજ ચમરની પાંચ અગ્રમહિષીઓ કહી છે - કાલી, રાતી, રજની, વિદ્યુત, મેઘા. વૈરોચનેન્દ્ર વૈરોચનરાજની પાંચ અગ્રમહિષીઓ કહી છે - શુંભા, નિશુંભા, રંભા, નિરંભા, મદના. રેન્દ્ર અસરરાજ ચમરના પાંચ સંગ્રામિક સૈન્યો અને પાંચ સંગ્રામાધિપતિઓ કહ્યા - પદાતિ સૈન્ય, અશ્વ સૈન્ય, હસ્તિ સૈન્ય, મહિષ સૈન્ય, રથ સૈન્ય... દ્રુમ, પદાતિ સૈન્યાધિપતિ છે, સૌદામી, અશ્વ સૈન્યાધિપતિ, કુંથુ, હસ્તિ સૈન્યાધિપતિ, લોહીનાક્ષ મહિષા સૈન્યાધિપતિ અને કિન્નર, રથ સૈન્યનો અધિપતિ છે. વૈરોચનેન્દ્ર વૈરોચન રાજના પાંચ સંગ્રામિક સૈન્ય તથા પાંચ સંગ્રામિક સૈન્યાધિપતિ છે - પાયદળ સૈન્ય યાવત્ રથ સૈન્ય. તેમાં મહાદ્રુમ, પદાતિ સૈન્યાધિપતિ મહાસૌદામા, અશ્વ સૈન્યાધિપતિ, માલંકાર, હસ્તિ સૈન્યાધિપતિ, મહા લોહીતાક્ષ, મહિષ સૈન્યાધિપતિ, લિંપરિષ, રથ સૈન્યાધિપતિ છે. નાગકુમારેન્દ્ર નાગરાજ ધરણના પાંચ સંગ્રામિક સૈન્ય અને પાંચ સંગ્રામિક સૈન્યાધિપતિ કહ્યા છે. પદાતિ સૈન્ય યાવત્ રથ સૈન્ય. તેમાં - ભદ્રસેન, પદાતિ સૈન્યાધિપતિ, યશોધર, અશ્વસૈન્યાધિપતિ. સુદર્શન, હસ્તિ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 80