Agam 03 Sthanang Gujarati Translation

Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar

Page 54

આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ રીતે પુરુષો ચાર ભેદે છે - ભદ્ર અને ભદ્રમન, ભદ્ર અને મંદમન - ઇત્યાદિ - 4 - 3. હાથી ચાર ભેદે છે - મંદ અને ભદ્રમન, મંદ અને મંદમન, મંદ અને મૃગમન, મંદ અને સંકીર્ણમન. આ. પ્રમાણે જ પુરુષોને ચાર ભેદે જાણવા. 4. હાથી ચાર ભેદે છે - મૃગ અને ભદ્રમન, મૃગ અને મંદમન, મૃગ અને મૃગમન, મૃગ અને સંકીર્ણમન. આ જ ચાર ભેદે પુરુષો પણ જાણવા. 5. હાથી ચાર ભેદ જાણવા - સંકીર્ણ અને ભદ્રમન, સંકીર્ણ અને મંદમન, સંકીર્ણ અને મૃગમન, સંકીર્ણ અને સંકીર્ણમન. આ પ્રમાણે જ ચાર પુરુષો છે. (296) ભદ્ર હાથીના લક્ષણો - મધની ગોળી સમાન પિંગલ આંખ, અનુક્રમે સુંદર લાંબુ પૂંછળુ, ઉન્નતા મસ્તક, ધીર, સર્વાગ સમાધિત હોય તે. (297) મંદ હાથીના લક્ષણો - ચંચળ, સ્થળ, વિષમ ચમ્મ, સ્થૂળ મસ્તક, ધૂળ પૂંછ, સ્થૂળ નખ-દાંતકેશવાળો, પિંગલ લોચનવાળો હોય તે. (298) મૃગ હાથીના લક્ષણો - કૃશ શરીર, કૃશ ગ્રીવા, કૃશ ત્વચા, કૃશ દાંત-નખ-વાળયુક્ત, ભીરુ ત્રાસેલો, ખેદ વાળો, બીજાને ત્રાસ દેનારો હોય તે. (29) સંકીર્ણ હાથીના લક્ષણો - ઉક્ત ત્રણે હાથીના થોડા-થોડા લક્ષણ જેનામાં હોય, વિચિત્ર રૂપ અને શીલ વડે તે સંકીર્ણ છે. (300) ભદ્ર હાથી શરદઋતુમાં, મંદ હાથી વસંતઋતુમાં, મૃગ હાથી હેમંતઋતુમાં અને સંકીર્ણ હાથી સર્વ ઋતુમાં મદોન્મત્ત હોય છે. સૂત્ર-૩૦૧ વિકથાઓ ચાર કહી છે - સ્ત્રી કથા, ભોજન કથા, દેશ કથા, રાજ કથા. સ્ત્રીકથા ચાર ભેદે - સ્ત્રીઓની જાતિ કથા, સ્ત્રીઓની કુળ કથા, સ્ત્રીઓની રૂપ કથા, સ્ત્રીઓની નેપથ્ય કથા ભક્ત (ભોજન) કથા ચાર ભેદે છે - 1. આવાપ- ભોજન સામગ્રીની કથા, 2. નિર્વાપ- વિવિધ પક્વાનો અને વ્યંજનોની કથા, , 3. આરંભ– ભોજન બનાવવાની કથા, 4. નિષ્ઠાન-ભોજન વ્યયની કથા. દેશ કથા ચાર ભેદે છે - દેશવિધિ કથા, દેશવિકલ્પ કથા, દેશછંદક કથા, દેશનેપથ્ય કથા. રાજકથા ચાર ભેદ- રાજાની ૧.અતિયાન કથા, ૨.નિર્માણ કથા, ૩.બલવાહન કથા, ૪.કોશ કોઠાગાર કથા. ધર્મકથા ચાર ભેદે છે - આક્ષેપણી-સ્વમતમાં આકર્ષણી, વિક્ષેપણી-પરમતથી ચલિત કરનારી, સંવેદનીવૈરાગ્ય ઉત્પન્ન કરનારી, નિર્વેદની-સંસારથી ઉદાસીન કરનારી કથા. આક્ષેપણી કથા ચાર ભેદ-આચાર આક્ષેપણી, વ્યવહાર આક્ષેપણી, પ્રજ્ઞપ્તિ આક્ષેપણી, દષ્ટિવાદ આક્ષેપણી. | વિક્ષેપણી કથા ચાર ભેદે - (1) સ્વ સિદ્ધાંતના ગુણોનું અને પરસિદ્ધાંતના દોષોનું કથન, (2) પર સિદ્ધાંત ખંડન અને સ્વ સિદ્ધાંત સ્થાપના, (3) પર સિદ્ધાંતનો સમ્યગુવાદ કહીને, તેમાં રહેલ મિથ્યાવાદ કહેવો. (4) પર સિદ્ધાંતનો મિથ્યાવાદ કહીને ત્યાં સમ્યવાદ સ્થાપવો. સંવેદની કથા ચાર ભેદે છે - આલોક સંવેદની, પરલોક સંવેદની, આત્મશરીર સંવેદની, પરશરીર સંવેદની. નિર્વેદની કથા ચાર ભેદે કહેલી છે - (1) આ લોકમાં સંચિત દુષ્ટકર્મનું ફળ આ જન્મમાં મળે, (2) આ લોકમાં સંચિત દુષ્કર્મનું ફળ પરલોકમાં મળે, 3) પરજન્મમાં સંચિત દુષ્કર્મનું ફળ આલોકમાં મળે, (4) પરજન્મમાં સંચિત દુષ્કર્મનું ફળ પરલોકમાં મળે - (તે તે સંબંધી કથા તે નિર્વેદની કથા), (1) આલોકમાં આચરેલા સત્કર્મોના ફળ આ જન્મમાં મળે, (2) આલોકમાં આચરેલ સત્કર્મોના ફળ પરલોકમાં મળે, ઇત્યાદિ ચઉભંગી જાણવી. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 54