Book Title: Agam 03 Sthanang Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ ઉદિત-(સુખી), (2) ઉદિતાસ્તમિત-( મનુષ્ય જન્મમાં ઉદિત પણ પછી દુર્ગતિમાં જવાથી સુખી નહી. (3) અસ્તમિતોદિત-(પહેલા દુખી પછી સમૃદ્ધ. (4) અસ્તમિતાસ્તમિત-(મનુષ્યપણામાં દુખી અને પછી પણ દુખી). (1) ઉદિતોદિત તે ચાતુરંગ ચક્રવર્તી રાજા ભરત, (2) ઉદિતાસ્તમિત તે ચાતુરંત ચક્રવર્તી બ્રહ્મદત્ત, (3) અસ્તમિતોદિત તે હરિકેશબલ, (4) અસ્તમિતાસ્તમિત-કાલસૌકરિક. (338) ચાર યુમ કહ્યા - કૃતયુમ-(જે રાશીને ચાર વડે ભાંગતા શેષ શૂન્ય રહે તે), ચોજ-(જે રાશીને ચાર વડે ભાંગતા શેષ ત્રણ રહે તે), દ્વાપરયુગ્મ-(જે રાશીને ચાર વડે ભાંગતા શેષ બે રહે તે), કલ્યોજ-(જે રાશીને ચાર વડે ભાંગતા શેષ એક વધે તે). નૈરયિકોને ચાર યુગ્મ કહ્યા - કૃતયુગ્મ યાવત્ કલ્યોજ, એ રીતે અસુર કુમાર યાવત્ સ્વનિતકુમારો તથા પૃથ્વી આદિ પાંચ કાય. બે-ત્રણ-ચાર ઇન્દ્રિયોવાળા, પંચેન્દ્રિય તિર્યંચયોનિક, મનુષ્યો, વ્યંતર, જ્યોતિષ્કો, વૈમાનિક એ બધાને ચાર યુગ્મો કહેવા. (339) ચાર ભેદે શૂરો છે - ક્ષમાશૂર, તપશૂર, દાનશૂર, યુદ્ધશૂર. અરિહંતો ક્ષમાશૂર, સાધુ તપશૂર, વૈશ્રમણ દાનશૂર, વાસુદેવ યુદ્ધશૂર છે. (340) ચાર ભેદે પુરુષો કહ્યા છે - 1. ઉચ્ચ-(શરીર અને કુલ આદિથી ઉચ્ચ) અને ઉચ્ચછંદ- ઉચ્ચ અભિપ્રાયવાળા,) 2. ઉચ્ચ પણ નીચછંદ, 3. નીચ પણ ઉચ્ચછંદ, 4. નીચ અને નીચછંદ. (341) અસુરકુમારોને ચાર લેશ્યાઓ કહી છે - કૃષ્ણલેશ્યા-નીલલેશ્યા-કાપોતલેશ્યા-તેજોલેશ્યા, એ પ્રમાણે યાવત્ સ્વનિતકુમાર, એ રીતે પૃથ્વી-અપૂ અને વનસ્પતિકાયિકો તથા વ્યંતરો, એ બધાને ચાર લેશ્યાઓ છે. સૂત્ર-૩૪૨ ' યાન ચાર ભેદે છે - કોઈ યાન બળદોથી યુક્ત હોય અને સામગ્રીથી પણ યુક્ત હોય, કોઈ યાન બળદથી યુક્ત પણ સામગ્રીથી અયુક્ત હોય, કોઈ યાન બળદથી અયુક્ત અને સામગ્રીથી યુક્ત હોય, કોઈ બન્ને રીતે અયુક્ત અને અયુક્ત હોય. આ પ્રમાણે પુરુષો ચાર ભેદે કહ્યા છે - કોઈ યુક્ત અને યુક્ત અર્થાત સમૃદ્ધિથી યુક્ત હોય અને આચાર તથા વેશભૂષાથી પણ યુક્ત હોય ઇત્યાદિ ચાર ભેદો કહેવા. યાન ચાર ભેદે છે - યુક્ત-(બળદ આદિથી યુક્ત) અને યુક્ત પરિણત-(ચાલવા માટે તૈયાર હોય), યુક્ત અને અયુક્ત પરિણત આદિ ચાર. એ રીતે ચાર ભેદે પુરુષ છે - (ધન ધાન્યથી પરિપૂર્ણ) અને યુક્તપરિણત(ઉચિત પ્રવૃત્તિવાળો) ઈત્યાદિ ચાર ભેદ. ' યાન ચાર ભેદે છે - યુક્ત અને યુક્તરૂપ, યુક્ત અને અયુક્તરૂપ, અયુક્ત અને યુક્તરૂપ, અયુક્ત અને અયુક્તા રૂપ, એ રીતે પુરુષો પણ ચાર ભેદ જાણવા - યુક્ત અને યુક્તરૂપ ઇત્યાદિ. ચાર ભેદે યાન કહ્યા - યુક્ત અને યુક્ત શોભા આદિ ચાર. આ પ્રમાણે પુરુષો ચાર ભેદે કહ્યા છે - યુક્ત(ધન આદિથી સમ્પન્ન) અને યુક્ત શોભાદિ-(સુંદર દેખાવડો) ઈત્યાદિ ચાર ભેદ. ચાર ભેદે યુગ્ય કહ્યા છે - યુક્ત અને યુક્ત, એ રીતે પુરુષો ચાર ભેદે કહ્યા છે - યુક્ત અને યુક્ત આદિ ચાર. આ રીતે જેવા યાનના ચાર આલાવા કહ્યા તેમ યુગ્યના પણ કહેવા. તે રીતે ચાર ભેદે પુરુષો પણ કહેવા. સારથી ચાર ભેદે છે - જોડનાર પણ છોડનાર નહીં, છોડનાર પણ જોડનાર નહીં, જોડનાર અને છોડનાર, ના જોડનાર - ન છોડનાર. અશ્વ ચાર ભેદે કહ્યા છે– એક અશ્વ પલાણ યુક્ત પણ છે અને વેગયુક્ત પણ છે, યાનના સૂત્રો સમાના અશ્વના પણ ચાર સૂત્રો કહેવા.અને પુરુષસૂત્રો પણ પૂર્વવત કહેવા. ચાર ભેદ હાથી કહ્યા - યુક્ત અને યુક્ત, આદિ ચાર. એ પ્રમાણે ચાર ભેદે પુરુષો કહ્યા - યુક્ત અને યુક્ત આદિ ચાર. ઘોડામાં કહ્યું તેમ હાથીમાં પણ બધુ કહેવું અને તે બધાના દાર્દાન્તિક પુરુષો પણ કહેવા. મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 63
