Book Title: Agam 03 Sthanang Gujarati Translation
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Dipratnasagar, Deepratnasagar
View full book text
________________ આગમસૂત્ર 3, અંગસૂત્ર 3, “સ્થાનાંગ’ (પ્રત્યાખ્યાનાવરણ ક્રોધ), ઉદકરેખા સમાન-(સંજ્વલન ક્રોધ). પર્વતરેખા સમાન ક્રોધવાળો જીવ મરીને નૈરયિકમાં ઉપજે છે. પૃથ્વીરેખા સમાન ક્રોધવાળો તિર્યંચયોનિકોમાં ઉપજે છે. વાયુકારેખા સમાન ક્રોધવાળો મનુષ્યમાં ઉપજે છે. ઉદકરેખા સમાન ક્રોધવાળો દેવોમાં ઉપજે છે. ઉદક (પાણી) ચાર ભેદે કહેલ છે - કર્દમોદક-(કીચડવાળું પાણી), ખંજનોદક-(ખંજનવાળું પાણી), વાલુકોદક-(રેતીવાળું પાણી), શૈલોદક-(કાકારાવાળું પાણી). એ રીતે ભાવ ચાર ભેદે કહ્યા છે - કર્દમોદક સમાન, ખંજનોદક સમાન, વાલુકોદક સમાન, શૈલોદક સમાન. કર્દમોદક સમાન ભાવવાળો જીવ મરીને નૈરયિકમાં યાવત્ શૈલોદક સમાન ભાવવાળો દેવમાં ઉપજે છે. ની ચાર કહ્યા - કોઈ સ્વરસંપન્ન પણ રૂપસંપન્ન નહીં, કોઈ રૂપસંપન્ન પણ સ્વરસંપન્ન નહીં, કોઈ રૂપસંપન્ન અને સ્વરસંપન્ન, કોઈ સ્વરસંપન્ન નહીં અને રૂપસંપન્ન નહીં. એ પ્રમાણે પુરુષો ચાર ભેદે છે - કોઈ સ્વરસંપન્ન પણ રૂપસંપન્ન નહીં એ પ્રમાણે ચાર ભેદો સમજવા. પુરુષો ચાર ભેદે કહ્યા છે- કોઈ પુરુષ પોતા પ્રત્યે પ્રીતિ રાખે છે અન્ય તરફ પ્રીતિ રાખતો નથી.કોઈ પુરુષ અન્ય પ્રત્યે પ્રીતિ રાખે છે પણ પોતા પ્રત્યે પ્રીતિ રાખતો નથી. કોઈ પુરુષ પોતા અને બીજા બંને તરફ પ્રીતિ રાખે છે. અને કોઈ પુરુષ બંને તરફ પ્રીતિ રાખે છે. પુરુષો ચાર ભેદે છે - કોઈ પુરુષ પોતે ભોજનાદિથી તૃપ્ત થાય પણ બીજાને તૃપ્ત કરતો નથી, કોઈ બીજાને ભોજનાદિથી તૃપ્ત કરે પણ પોતાને નહીં. કોઈ પુરુષ પોતાને અને અન્યને બંનેને ભોજનાદિથી તૃપ્ત કરે છે. કોઈ પોતાને કે અન્યને બંનેને તૃપ્ત કરતા નથી. પુરુષો ચાર ભેદે છે - કોઈ વિચારે કે હું બીજાને વિશ્વાસ ઉપજાવું અને વિશ્વાસ ઉપજાવે છે, કોઈ વિચારે કે બીજાને વિશ્વાસ ઉપજાવું પણ વિશ્વાસ ઉપજાવી શકતો નથી. કોઈ વિચારે કે હું અમુકમાં વિશ્વાસ ઉત્પન્ન કરી શકીશ. નહી પણ વિશ્વાસ ઉત્પન્ન કરવામાં સફળ રહે છે. કોઈ વિશ્વાસ ઉત્પન્ન કરવા વિચારતા નથી, કરી શકતા પણ નથી. પુરુષો ચાર ભેદે - કોઈ પોતામાં વિશ્વાસ ઉપજાવે બીજામાં નહીં. કોઈ બીજામાં વિશ્વાસ ઉપજાવે પણ પોતામાં નહી. કોઈ પોતામાં અને પરમાં બંનેમાં વિશ્વાસ ઉપજાવે છે. કોઈ પોતા કે પર બંનેમાં વિશ્વાસ ન ઉપજાવે. સૂત્ર-૩૩૫ ચાર ભેદે વૃક્ષો કહ્યા - પત્રયુક્ત, પુષ્પયુક્ત, ફલયુક્ત, છાયાયુક્ત. એ જ રીતે ચાર ભેદે પુરુષો કહ્યા - પત્રયુક્ત વૃક્ષ સમાન-(જે સ્વયં સંપન્ન હોય પણ પણ બીજાને કંઈ ન આપે માત્ર વચનથી સાંત્વના આપે), પુષ્પયુક્ત વૃક્ષ સમાન-(પુષ્પની જેમ માત્ર સુગંધ બીજાને આપે અર્થાત શિષ્યોને સૂત્રપાઠની વાંચના આપે), ફળયુક્ત વૃક્ષ સમાન-(સૂત્ર સાથે અર્થની પણ વાચના આપે), છાયાવાળા વૃક્ષ સમાન-(સર્વ રીતે રક્ષણ કરે). સૂત્ર–૩૩૬ ભારને વહન કરનાર ચાર વિશ્રામો કહ્યા છે - 1. જ્યારે એક ખભાથી બીજે ખભે ભારને મૂકે તે એક વિશ્રામ, 2. જ્યારે મળ-મૂત્રનો ત્યાગ કરે ત્યારે તે ભારને મૂકે તે એક વિશ્રામ, 3. માર્ગમાં નાગકુમાર કે સુવર્ણકુમારના મંદિરમાં રાત્રિએ વસે તે એક વિશ્રામ, 4. જ્યારે ભાર ઊતારીને યાવજ્જીવ ઘેર આવીને રહે તે એક વિશ્રામ. આ પ્રમાણે શ્રાવકને ચાર વિશ્રામ કહ્યા - 1. જ્યારે શીલવ્રત, ગુણવ્રત, વિરમણ, પ્રત્યાખ્યાન, પૌષધોપવાસ સ્વીકારે ત્યારે એક વિશ્રામ, 2. જ્યારે સામાયિક, દેશાવગાસિક, સારી રીતે પાળે ત્યારે એક વિશ્રામ, 3. જ્યારે ચૌદશઆઠમ-પૂનમ, અમાસ પ્રતિપૂર્ણ પૌષધને સમ્યક્ પાળે ત્યારે એક વિશ્રામ, 4. જ્યારે અપશ્ચિમ મારણાંતિક સંલેખના આરાધના કરી ભોજનનું પ્રત્યાખ્યાન કરી પાદોપગત અનશન કરી મરણની આકાંક્ષા ન કરતો વિચરે તે એક વિશ્રામ. સૂત્ર-૩૩૭ થી 341 | (337) ચાર ભેદે પુરુષ કહ્યા - (1) ઉદિતોદિત મનુષ્ય જન્મમાં ઉદિત-(સમૃદ્ધ) અને ભાવિમાં પણ મુનિ દીપરત્નસાગર કૃત્ “સ્થાન)” આગમસૂત્ર ભાવાનુવાદ Page 62
